Bilgisayar Kütüklerindeki Bilgilere Elkoymanın ve Kopya Çıkarmanın Đcrası

CMK'nın 134. maddesinde yer alan bilgisayar istemlerinde yapılacak elkoyma işleminin nasıl icra edileceği aynı maddede ayrıntılı bir biçimde düzenlenmiştir. Bu tür elkoymanın amacı delil elde etmek olduğu için, bilgisayar sistemlerindeki verilere ulaşmak hedeflenmeli ve bu verilere ulaşıp gerekli bilgi alındıktan sonra sistemden çıkılmalıdır.

Buna göre; elkoyma kararı üzerine, kararı icra edecek olan kolluk birimleri gerekli teknik ekip ile birlikte sistemin bulunduğu yere gidecektir336. Öncelikle, bilgisayar sistemine elkonulmadan verilerin alınmasına ilişkin imkanlar araştırılmalıdır. Bilgisayar sistemine elkonulmadan verilerin tamamı veya gerekli kısmı alınabiliyor ise sisteme elkonulmaz (CMK 134/5). Bu durumda gerekli verilerin kopyası alınır ve kopyası alman veriler kağıda yazdırılır.

Eğer bilgisayar sistemine; var olan şifresinin çözülememesi337 veya başka bir nedenle girilemez ise sisteme elkonulur ve şifre kırılarak sisteme girilip verilere ulaşılıncaya kadar sistem iade edilmez. Şifre çözülüp gerekli verilere ulaşıldıktan sonra bu verilerin kopyası çıkarılır, kopyası çıkarılan bu verilerin kağıda yazdırılması

336 _{Bilgisayarda veri depolama birimi olarak sabit diskler kullanılır. Bilgisayar programları ve}

bilgisayar kütükleri sabit disk içerisinde yer alır. Sabit diskin içinde mevcut veriler, silinmiş veriler ve gizlenmiş veriler olabilir. Bu verilerin incelenmesi teknik altyapı, özel donanım ve yazılımlar gerektirir.

337 _{134 maddenin ikinci fıkrada ise; eğer şifrenin çözülememesi veya gizli bilgilere ulaşılamaması gibi}

bir durum söz konusu ise, bilgisayara elkoyma işleminin nasıl yapılacağı anlatılmaktadır. Ancak, Adli bilişim bilgisayar incelemelerinde işletim sistemi, kullanıcı adı ve şifreye gerek olmadığından dolayı bu ifadenin gerçekte uygulamada bir anlamı yoktur. Aslında, el koyma şifrenin çözülememesinden dolayı değil, incelemenin uzun sürmesi durumunda gerekli olmaktadır. Bu nedenle madde hükmünün adli bilişim incelemesinin bu özellikleri doğrultusunda değiştirilmesi gerekecektir: Berber, Leyla Keser, Bilişim Hukuku Günlüğü.

kanımızca burada da gereklidir. Verilere ulaşılıp kopyaları çıkarıldıktan sonra elkonulan cihazlar iade edilir.

Elkoyma ve kopya çıkarmaya ilişkin işlemlere başlanmadan önce sistemin verilerin güvenliği için bütün bilgi ve verilerin yedeklemesi yapılmalıdır (CMK 134/3). Bu fıkra hükmünün uygulanabilmesi, yani elkoyma işlemi sırasında tüm verilerin yedeklemesinin yapılabilmesi için, şüphelinin kolluk merkezinde veya işyerinde en az 4-5 saat ve en çok 12-13 saat misafir etmesi gerekmektedir. Harddiskin özellikleri, aranacak bilginin, elde edilmesi istenen neler olduğuna bağlı olarak bu yelpazede bir süreye ihtiyaç olmaktadır. Ayrıca sadece birkaç dosyanın bile arandığı “arama” işleminin yine adli bilişim kuralları gereği yapılması gerektiği için, büyük çaplı ve birden çok kişinin bilgisayarlarında arama veya elkoyma işleminin yapılacağı durumlarda, olay yerine gelen her kolluk ekibinin adli bilişim yazılım ve donanımlarını yanlarında bulundurmaları beklenemeyecektir338. Dolayısıyla uygulamada adli bilişim prosedürünün özellikleri nedeniyle, elkoyma anında yedeklemenin yapılması mümkün olmamakta ve bilgisayarlar adli bilişim incelemesinin yapılacağı yerlere veya laboratuarlara götürülmektedir339. Böyle bir yedek çıkarılması için şüphelinin veya başka birisinin istemde bulunması gerekli değildir. Verilerin yedeği her durumda çıkarılmalıdır. Đstenmesi halinde çıkarılan bu

338 _{Kocamaz, CMK 134 üzerine düşünceler, http/www.turkhukuksitesi.com.tr. Erişim Tarihi:}

26.05.2009; “Sistemdeki bütün verilerin yedeklemesine imaj alma işlemi yani birebir kopya alınması işlemi diyebiliriz. Bu konuda esneklik esastır. Yani her olayda, olay yerinde imaj alınması işlemi imkansızdır. ABD’de Adalet Bakanlığı tarafından imajların nerede alınacağı sistemin suçun işlenişindeki konumuna göre düzenlenmiştir. Burada yedeklemenin olay yerinde değilde laboratuar ortamında yapılması makul olan görüştür. Sayısal veriler çabuk bozulabilir. Delilin bir an önce bütünlüğü hesaplanmalı hash değeri hesaplanması, yapılan işlemler tutanak altına alınmalı, birebir kopyası alınıp inceleme yapıldıktan sonra delil bir an önce iade edilmelidir.”

yedekten bir kopya şüpheliye veya vekiline340 verilir ve bu şekilde işlem yapıldığına ilişkin tutanak düzenlenir341.

Kolluğun, talep edilmemesi halinde, çıkarılan bu yedekten bir kopyayı re’sen

şüpheliye veya vekiline verme zorunluluğu yoktur. Ancak, çıkarılan bu yedekten bir kopyanın şüpheliye veya vekiline verilmesi ile hem verilerin kaybolması önlenir hem de şüphelinin kendisinden alınan verilere ekleme yapıldığına ilişkin ileride yapacağı itiraz ve iddiaların önüne geçilmiş olur.

Çıkarılan yedekten bir kopya çıkarılmasının istenmediği elkoyma tutanağına yazılmalıdır. Böyle bir yazım yok ise şüpheli veya vekili kendilerine yedekten kopya verilmesini istedikleri halde verilmediğini ve elkonulan verilerin değiştirildiğini iddia edebilirler. Böyle bir durumda elde edilen veriler kanuna aykırı olarak elde edilmiş delil haline gelir ve aşağıda açıklanacağı üzere bu nitelikteki deliller hükme esas alınamaz.

Bazı bilgisayar sistemlerinde verilerin kopyasının çıkarılmasını ve sisteme girilmesini önlemek için kurulmuş imha tuzakları bulunmaktadır. Özellikle suçla ilgili verilerin bulunması muhtemel sistemlerde delillerin elde edilmesini önlemek isteyen kişiler bu tür güvenlik programlarına başvurmaktadır. Bu nedenle sisteme müdahale edilmeden önce bu tür bir korumanın olup olmadığı incelenmeli, tuzaklar

340 _{Kanunda yer alan vekil kavramı uygun değildir Zira CMK 1 maddeye göre; ceza yargılamasında}

sanığın veya şüphelinin savunmasını üstlenen kişi vekil değil müdafidir Burada vekil denmekle avukat dışındaki bir vekilin de kopyayı alabileceği söylenmek istenmiş olabilir Ancak bu da yerinde olmayacaktır çünkü ceza yargılamasında kişinin savunmasını ancak bir avukat üstlenebilir ve avukat olmayan bir genel vekilin davaya müdafi sıfatı ile girmesi mümkün değildir Bu nedenle maddedeki vekil kavramını müdafi olarak anlamak gerekir

341 _{Kocamaz CMK 134 üzerine düşünceler; “Đstenmesi halinde birebir kopyanın bir kopyası şüpheliye}

veya vekile verilebilir Đstenmese ne olur? Delil üzerinde manipülasyon mu yapılır? Zaten delil iade edildikten sonra tekrar bir imaj alındığında hesaplanan hash değeri önceki hesaplanan hash değeriyle aynı olmaldır Eğer disk üzerinde bir oynama yapılmamış veya diskte bir arıza meydana gelmemiş ise hahs değerleri aynıdır Ayrıca her şekilde bir disk üzerinde oynama yapıldığı anlaşılır Adli Bilişim incelemesinde prensip olarak birebir kopya alınırken delil üzerine hiç bir veri yazılamaz, içerisinde hiç bir veri değiştirilemez Đncelemeler delilin üzerinde değil, birebir kopyası üzerinde yapılır Sadece bu konu için hazırlanmış donanım ve yazılımlar mevcuttur Birebir kopyası alınmasa bile delil bu donanım ve yazılımlarla incelendiğinde artık koruma altındadır Ayrıca birebir kopyayı alan şüpheli veya vekilin bu kopyayı okuyabilecek teknik bilgiye ve donanıma sahip olmadan bu kopyaların içeriğini görmesi, okuması mümkün değildir”

ayıklanarak sisteme girilmelidir. Aksi takdirde çok değerli delillere ulaşılamadan bu delillerin kaybolmasına neden olunabilir342.

Diğer tüm muhakeme işlemlerinde olduğu gibi (CMK 169/2) bu işlemlerin sonucunda da yapılan işlemler, bu işlemlerin kim tarafından nasıl gerçekleştiği, ne zaman ve nerede yapıldığı bir tutanağa bağlanır ve işleme katılanlar tarafından imzalanır. Đmza etmek istemeyen bulunur ise bu husus tutanağa yazılarak kolluk görevlileri tarafından imza altına alınır.

Suç Eşyası Yönetmeliğine göre; elkonulan bilgisayar, bilgisayar kütükleri ve bu sisteme ilişkin verilerin asıl ya da kopyaları, ses ve görüntü kayıtlarının bulunduğu depolama aygıtları gibi eşyalar, bozulmalarını engelleyecek, nem, ısı, manyetik alan ve darbelerden korunmalarını sağlayacak uygun ortamda muhafaza edilir (Ynt. md. 9/2).