Dünyada ve ülkemizde Tam Set UFRS halka açık şirketlere yönelik yayınlanmıştır. Halka açık olmayan şirketlerin faaliyet gösterdikleri ülkelerdeki ulusal mevzuatlarına göre finansal tablolar hazırlamaları uluslararası ortak bir raporlama dilinden yoksun olmalarını bu nedenle de söz konusu işletmelerin küresel pazarlarda faaliyet göstermelerini, rekabet koşullarını ve diğer işletmelerin finansal işlemlerinin karşılaştırılamamasına neden olmaktadır.
Söz konusu olumsuzluklar halka açık şirketlerde olduğu gibi KOBİ’ler içinde uluslararası bir dil olarak kabul edilecek KOBİ uluslararası finansal raporlama standartlarının gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu ihtiyacı karşılamak için uluslararası muhasebe standartları kurulu Temmuz 2009’da Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler için uluslararası muhasebe standartlarını yayınlamıştır (Parlakkaya, 2009, s.3).
2.2.1 KOBİ’lerin UFRS’ye İhtiyaç Duyma Nedenleri
Dünyadaki işletmelerin birçoğunu oluşturan KOBİ’lerin uygulamakta olduğu farklı ulusal muhasebe sistemleri, bu işletmelerin finansal tablolarının karşılaştırılabilirliğini zorlaştırmaktadır. Gerek finansal tabloların karşılaştırılabilirliğinin sağlanması, gerekse daha şeffaf ve daha nitelikli finansal bilgi sağlanabilmesi için finansal raporlama standartlarının KOBİ’ler için de standartlaştırılması zorunluluk arz etmektedir. Tam set UFRS halka açık şirketleri temel aldığından, KOBİ’ler için uygulanması pratik olmadığından UMSK tarafından KOBİ’ler için KOBİ Uluslararası Finansal Raporlama Standartları oluşturulmuştur (Parlakkaya, 2009, s.3).
2.2.1.1 KOBİ’ler için TFRS Bölümleri
UMSK tarafından yayınlanan KOBİ’ler için TFRS 35 bölümden oluşmaktadır (IFRS for SMEs). Bu bölümler Tablo 2.4’de belirtildiği gibidir.
Tablo 2.4 KOBİ’ler için TFRS Bölüm Başlıkları
Bölümler KOBİ’ler için TFRS BÖLÜM BAŞLIKLARI
1 Küçük ve orta büyüklükteki işletmeler
2 Kavramlar ve genel ilkeler
3 Finansal tabloların sunuluşu
4 Finansal durum tablosu
5 Kapsamlı gelir tablosu ve gelir tablosu
6 Özkaynak değişim tablosu ve dağıtılmamış karlar tablosu
7 Nakit akış tablosu
8 Finansal tablo dipnotları
9 Konsolide ve bireysel finansal tablolar
10 Muhasebe politikaları, tahminler ve hatalar
11 Temel finansal araçlar
12 Diğer finansal araçlarla ilgili hususlar
13 Stoklar
14 İştiraklerdeki yatırımlar 15 İş ortaklıklarındaki yatırımlar
16 Yatırım amaçlı gayrimenkuller
17 Maddi duran varlıklar
18 Şerefiye dışındaki maddi olmayan duran varlıklar 19 İşletme birleşmeleri ve şerefiye
20 Kiralamalar
21 Karşılıklar, koşullu borçlar ve koşullu varlıklar
22 Borçlar ve özkaynaklar
23 Hasılat
24 Devlet teşvikleri
25 Borçlanma maliyetleri
26 Hisse bazlı ödemeler
27 Varlıklarda değer düşüklüğü
28 Çalışanlara sağlanan faydalar
29 Gelir vergileri
30 Yabancı para çevrim işleri
31 Yüksek enflasyon dönemlerinde finansal raporlama
32 Raporlama döneminden sonraki olaylar
33 İlişkili taraf açıklamaları 34 Özellikli faaliyetler
35 KOBİ’ler için TFRS’ye geçiş
KOBİ finansal raporlama standardını uygulayacak işletmeler, kamuoyuna karşı hesap verme yükümlülüğü bulunmayan ve dış kullanıcılar için genel amaçlı finansal tablolar yayımlayan işletmelerdir. Ek olarak, Ana Ortaklığı Tam Set UFRS’yi kullanan ya da Tam Set UFRS’yi kullanan konsolide bir grubun bir parçası olan bağlı ortaklık, eğer kendisinin kamuya karşı hesap verme yükümlülüğü yoksa kendi finansal tablolarını Tam Sete tabi olmaksızın KOBİ finansal raporlama standart hükümleri gereğince de uygulayabilir (Akdoğan, 2010, s.4).
2.2.2 KOBİ’ler için TFRS’nin Ortaya Çıkışı
Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu tarafından, küçük ve orta ölçekli işletmelere ilişkin finansal raporlama standardı oluşturulması çalışmalarını tamamlanarak Temmuz 2009 tarihinde KOBİ’ler için TFRS yayınlanmıştır. KOBİ’ler için TFRS kamuya hesap verme yükümlülüğü bulunmayan ve dışsal kullanıcılar için genel amaçlı finansal tabloları yayınlayan işletmelerin finansal raporlama ihtiyacını gidermek amacıyla ortaya çıkmıştır (Şensoy ve Perek, 2010, s.50).
Diğer bir deyişle, UMSK’nın Temmuz 2009’da yayınladığı KOBİ’ler için TFRS standardı dünya ekonomisine önemli derecede katkısı olan küçük ve orta ölçekli işletmelerin finansal raporlama sorunlarını gidermek amacıyla hazırlanmıştır. KOBİ’ler için TFRS standardı genel olarak incelendiğinde, önemli sadeleştirmelerin yapıldığı, alternatif tercih gerektiren birçok durumun azaltıldığı ve UMSK’nın devam eden, Tam Set UFRS’lerdeki geliştirme projelerinden etkilendiği görülmektedir (Demir, 2009, s.1).
Bu standartlar hazırlanırken kapsamlı UMS ve UFRS’ler temel alınmış olup, fayda-maliyet analizleri çerçevesinde değişiklikler ve basitleştirmeler uygulanarak, UFRS’lere dayanan basite indirgenmiş, kendine yeten bir muhasebe ilkeleri seti oluşturmak hedeflenmiştir (Parlakkaya, 2009, s.2).
2.2.3 KOBİ’ler için TFRS’lerin Temel Özellikleri
KOBİ’ler için TFRS’lerin temel özellikleri aşağıdaki gibi belirtilebilir (Türel, 2008, s.70); Varlıklar, borçlar, gelirler ve giderlerin tanımlanması ve ölçüm ilkelerinin birçoğu basitleştirilmiştir.
Tam Set UFRS’de yer alan bazı konular KOBİ’ler ile ilişkili olmadığından dolayı standartta yer almamaktadır.
KOBİ’ler için TFRS bağımsız bir kural seti olmakla birlikte bazı durumlarda UFRS’nin referans alınmasını gerektirmektedir.
Yukarıda yer alan temel özellikleri içeren KOBİ’ler için TFRS’lerin uygulanması işletmelere çeşitli avantajlar sağlamaktadır. Bu avantajlar şu şekilde ifade edilmektedir (Parlakkaya, 2009, s.4);
Küresel düzeyde finans kaynaklarına ulaşmak mümkün olabilecek,
Kaliteli ve karşılaştırılabilirlik özelliklerine sahip raporlama yapılabilecek, Uluslararası ticaret daha elverişli koşullarda yapılabilecek,
KOBİ finansal tablo kullanıcılarının ihtiyaçlarına yönelik finansal tablolar hazırlanabilecek,
Denetim kolaylığı ve verimliliği sağlanabilecek,
KOBİ’ler için TFRS’lerin her yıl yerine üç yılda bir gözden geçirilmesinin amaçlandığından uygulama daha istikrarlı olacak,
KOBİ’ler için TFRS, Tam Set UFRS uygulayan işletmelerin iş yükünü azaltacak, Gelecek dönemlerde halka açılmayı planlayan işletmelere Tam Set UFRS uygulamalarını yapabilmek adına ilk adım oluşturacaktır.