KOBİ TFRS Bölüm 5 Kapsamlı Gelir Tablosu ve Gelir Tablosu

Gelir tablosu (gelir-gider tablosu), işletmenin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler ile aynı dönemde katlanmış olduğu tüm maliyet ve giderleri ve bunların sonucunda işletmenin elde etmiş olduğu dönem net kar ya da zararını toplu bir şekilde gösterildiği muhasebe raporu olarak tanımlanmaktadır. Gelir tablosu diğer bir tanımıyla, işletmenin belirli bir hesap

döneminde satışlarını, diğer gelir ve gider kalemlerini kapsayan finansal bir rapordur (Hacırüstemoğlu, 2000, s.213).

Gelir tablosu, işletmenin periyodik gelişmeleri ile içinde bulunduğu dönemdeki kazanç gücünü tam ve gerçeğe uygun olarak yansıttığı ve işletmenin bir dönem faaliyeti ile ilgili bilgileri ortaya koymaktadır, bu açıklamalara göre gelir tablosu belli bir dönemde işletmeye ait faaliyetlerinin bir bütün olarak mali yönden başarı derecesini ölçen özet bir rapor olmaktadır (Akdoğan ve Tenker, 2007, s.178).

Gelir tablosu, işletme içi ve dışı amaçlarla düzenlenmekte, işletme içi amaçlarla düzenlenen gelir tablosu işletmelerde yönetim aracı olarak planlama, kontrol ve karar vermede kullanıldığından dolayı önemlilik arz etmektedir. Gelir tablosu yatırımcıya direkt bilgi vermekle birlikte yönetimin etkinliğini de ölçmektedir. Ek olarak, gelir tablosunun bir iş faaliyetinin uzun vadeli bakış açısını elde etmek isteyen finansal analist için de büyük öneme sahiptir. Sonuç olarak gelir tablosu, işletmenin varlığını oluşturan toplam gelirler ve toplam maliyetler arasındaki farklılığı ortaya koyduğundan dolayı bu tablo, net gelirle birlikte ilgili faktörlerin gözden geçirilmesine katkıda bulunmaktadır ( Şamiloğlu ve Akgün, 2010, s.74).

Kapsamlı gelir tablosu, işletmenin ait olduğu döneme ilişkin finansal performansını göstermektedir. Toplam kapsamlı karı gösteren bu tablolar tek bir finansal tabloda sunulacağı gibi iki ayrı finansal tabloda da sunulabilir. Toplam kapsamlı kar, kapsamlı gelir tablosu olarak ifade edilen tek bir tabloda veya gelir tablosu ve kapsamlı gelir tablosu olarak ifade edilen iki ayrı tabloda sunulur. Kapsamlı gelir tablosu yaklaşımından gelir tablosu ve kapsamlı gelir tablosu olarak ifade edilen iki tablo yaklaşımına geçilmesi veya iki tablo yaklaşımından tek tablo yaklaşımına geçilmesi muhasebe politikalarında yapılan değişikliği ifade eder. (IFRS for SMEs, paragraf 5.1-5.2).

2.4.4.1 Tek Tablo Yaklaşımı

Tek tablo yaklaşımı, kapsamlı gelir tablosunda bir döneme ilişkin gelir ve gider kalemlerinin tamamını yansıtmaktadır. Tek tablo yaklaşımının uygulanmasını içeren standart, muhasebe politikalarının değişikliklerinden doğan etkileri geçmiş dönemler için yapılan geriye dönük düzeltmeler olarak raporlamaktadır. Diğer kapsamlı gelir kalemleri ise toplam kapsamlı kar içerisinde yer alan kar veya zararın dışında muhasebeleştirilir (IFRS for SMEs, paragraf 5.4).

Kapsamlı gelir tablosunda en az, bir döneme yönelik aşağıdakileri temsil eden kalemlere yer verilir( IFRS for SMEs, paragraf 5.5);

 hasılat,

 finansman giderleri,

 iştirakler ve ortak olarak kontrol edilen işletmelerin kontrolünde olan kar veya zarardaki paylar,

 vergi giderleri,

 durdurulan faaliyetlerin vergi sonrası kar veya zarar ve durdurulan faaliyetlerin varlıklarının elden çıkarılması ile sağlanan kazanç,

 kar veya zarar,

 diğer kapsamlı gelir kalemleri,

 diğer kapsamlı gelirlerdeki paylar ve toplam kapsamlı kar.

Ek olarak, kontrol gücü olmayan paya, ana ortaklığın sahiplerine isabet eden dönem kar veya zarar tutarı ile kontrol gücü olmayan paya ve ana ortaklığın sahiplerine isabet eden dönem kapsamlı gelir tutarı ayrı ayrı açıklanmaktadır (IFRS for SMEs, paragraf 5.6).

2.4.4.2 İki Tablo Yaklaşımı

İki tablo yaklaşımında yer alan gelir tablosu hasılat, finansman giderleri, iştirakler ve ortak olarak kontrol edilen işletmelerin kontrolünde olan kar veya zarardaki paylar, vergi giderleri, durdurulan faaliyetlerin vergi sonrası kar veya zarar ve durdurulan faaliyetlerin varlıklarının elden çıkarılması ile sağlanan kazanç, kar veya zarar kalemlerini içerirken, kapsamlı gelir tablosu kar ve zarar kalemi ile başlamakta olup diğer kapsamlı gelir kalemlerini, diğer kapsamlı gelirdeki payları ve toplam kapsamlı kar kalemlerini içermektedir (IFRS for SMEs, paragraf 5.7).

İşletme, gelir tablosunu (finansal performans tablosu) tablo 2.6’de dönem net kar ve zararına kadar düzenlemekte, tablo 2.7’de de bir ara toplam alarak kapsamlı kar unsurlarını sıralamakta ve toplam kapsamlı kar ya da zarar rakamına ulaşmaktadır. Söz konusu tablolar şu şekilde gösterilmektedir (Demir, 2009, s.15);

Tablo 2.6 Gelir Tablosunun Dönem Net Kar Ve Zarara Göre Düzenlenmesi

Esas Faaliyet Gelirleri

SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER (Satışların Maliyeti)

Brüt Kar (Zarar) (Faaliyet Giderleri) Faaliyet Karı (Zararı) Diğer Faaliyet Gelirleri (Diğer Faaliyet Giderleri) (Finansman Giderleri) Durdurulan Faaliyet Gelirleri

DURDURULAN FAALİYETLER (Durdurulan Faaliyet Giderleri)

Vergi Öncesi Dönem Karı (Zararı)

KAR (ZARAR) (Vergi Karşılığı)

Vergi Sonrası Dönem Net Karı (Zararı)

Tablo 2.7 Ara Toplam Alarak Kapsamlı Kar Unsurlarının Yer Aldığı Gelir Tablosu

Vergi Sonrası Dönem Net Karı (Zararı) KAR (ZARAR)

+ (-) Özkaynakta Ertelenen Kar (Zarar)

DİĞER KAPSAMLI KAR

Yabancı Para Çevrim Kazanç (Kayıp) Aktüerya Kazanç (Kayıp)

Riskten Korunma Kazanç (Kayıp)

KAPSAMLI KAR TOPLAM KAPSAMLI KAR (ZARAR)

Dönem Kar/Zararına Dağılımı

DÖNEM KAR (ZARARININ) VE TOPLAM KAPSAMLI KARIN DAĞILIMI

Azınlık Payları Ana Ortaklık Payları

Toplam Kapsamlı Gelirin Dağılımı

Azınlık Payları Ana Ortaklık Payları

2.4.4.3 Her İki Yaklaşıma Yönelik Genel Hükümler

Bu standarda göre düzeltilen hataların ve muhasebe politikalarındaki değişikliklerin etkileri, ortaya çıktıkları dönemdeki kar ya da zararın nedeni olarak değil, geçmiş dönemler için yapılan geriye dönük hizmetler olarak raporlanmalıdır. İşletme gerekli olduğu durumlarda finansal performansının anlaşılması açısından kapsamlı gelir tablosunda ek kalemlere, başlıklara ve ara toplamlara yer verebilir. Ayrıca hiçbir gelir ya da gider kaleminin kapsamlı gelir tablosunda ya da dipnotlarda “olağandışı kalem” olarak raporlanamayacağı ya da tanımlanamayacağı dikkat çekici hususlardandır. Standartta giderler, niteliklerine veya işletmedeki fonksiyonlarına göre sınıflandırılmak koşuluyla sunulmaktadır. Yapılacak

sınıflamada ihtiyaca uygun olanı ve aynı zamanda güvenilir olanı tercih edilir (IFRS for SMEs, paragraf 5.8-9-10).

2.4.4.4 Kapsamlı Gelir Tablosu ve Gelir Tablosunun Tam Set UFRS İle Karşılaştırılması Kapsamlı Gelir Tablosu ve gelir tablosu Tam Set UFRS’ye göre değerlendirildiğinde, KOBİ’ler için TFRS'de belirtilen özkaynak değişim tablosuna ilişkin sunum kolaylığı seçeneği Tam Set UFRS’de bulunmadığı, Tam set UFRS’nin çok sayıda kapsamlı gelir kalemine sahip olduğu görülmektedir. Tam set UFRS’de, durdurulan faaliyetlere ilişkin çok daha fazla detaylı açıklama yer almaktadır. Tam set UFRS (UFRS 5 Satış amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler) satış amaçlı elde tutulan bir duran varlığın (durdurulan bir faaliyetin duran varlıkları da dahil) defter değeri ile varlığın tahmini satış maliyeti düşülmüş gerçeğe uygun değerinden düşük olanı ile finansal tablolarda yer almasını zorunlu tutar.

Diğer yandan KOBİ’ler için TFRS ile karşılaştırıldığında, KOBİ’ler için TFRS bir işletmenin, gelir tablosunu ve dağıtılmamış kârlarını; kapsamlı gelirin yerine ve finansal tabloların sunulduğu dönemler boyunca özkaynaklara ilişkin değişikliklerin kâr veya zarardan, temettü dağıtımından, önceki dönem hatalarının düzeltilmesinden ve muhasebe politikasındaki değişiklikten kaynaklanması durumunda özkaynak değişim tablosunun yerine sunmasına izin vermektedir.

KOBİ’ler için TFRS, finansal riskten korunma araçlarına ilişkin belirli kazanç ve kayıpların dışında yeniden sınıflandırmaya izin vermemektedir. KOBİ’ler için TFRS, giderlerin niteliğine ilişkin söz konusu ilave açıklamayı yapmayı açık bir şekilde zorunlu kılmamaktadır. KOBİ’ler için TFRS, finansal durum tablosunda ‘satış amaçlı elde tutulan bir duran varlık’ için ayrı bir sunum gerektirmemektedir. Tam set UFRS’de kapsamlı karın içeriği daha geniş tutulmuşken, bu standartta kapsamlı kar, üç unsurdan oluşmaktadır. İşletmenin yurtdışındaki faaliyetlerine ait finansal tablolarının çevrilmesiyle ortaya çıkan bazı kazanç ve kayıplar, Bazı aktüeryal kazanç ve kayıplar, Finansal riskten korunma araçlarının gerçeğe uygun değerlerindeki bazı değişiklikler (Yıldırım ve Kocamış, 2012, s.8; Demir, 2009, s.13).

2.4.5 KOBİ TFRS Bölüm 6- Özkaynak Değişim Tablosu İle Gelir ve Dağıtılmamış