1889282 yılında Selanik’e bağlı Serez sancağının Nevrekop283 kasabasında
doğmuştur. Ailesi Zaimler olarak bilinmektedir. Babası Süleyman Bey, annesi Ayşe Hanımdır. Eşi Makbule Hanımdan Esin ve Suzan isminde iki kızı vardır.284
İlköğrenimini Nevrekop’ta, ortaöğrenimini Selanik ve İstanbul Mercan İdadisinde tamamlayarak 14 Eylül 1909’da mezun olan Kemal Bey, yüksek tahsil için İstanbul Darülfünununun Fen Fakültesine girmiş, 1910 senesinde ikinci sınıfta iken Maarif Nezareti’nin açtığı sınavı kazanarak eğitim için Fransa’ya gönderilmiştir. Fransa’daki Poities Üniversitesinden 16 Temmuz 1912’de bakalorya diplomasını, 26 Haziran 1913’de genel matematik ve 22 Haziran 1914’de genel fizik sertifikalarını alarak yurda dönmüş ve öğretmenliğe başlamıştır.285
Kemal Bey, ilk görevine 26 Eylül 1914 tarihinde Beyrut Sultanisinde Matematik öğretmeni olarak başlamıştır. 21 Şubat 1916’da Beyrut Ticaret Okulu’nda Müdür Yardımcısı, 25 Eylül 1918’de ise okul müdürü olmuştur. Beyrut’un işgal edilmesi üzerine İstanbul’a dönen Kemal Bey,286 1 Kasım 1919’da Edirne Sanat Okulu’na Matematik
öğretmeni olarak tayin edilmiş, 1 Mart 1920’de aynı okulda ek olarak makine
280 TBMMZC, Devre IV, Cilt 13, Birleşim 28, s.10; TBMMZC, Devre IV, Cilt 14, Birleşim 39, s.72; Resmi
Gazete, 27 Nisan 1933, No.2386, s.2402.
281 TBMMZC, Devre IV, Cilt 9, Birleşim 79, s.494.
282 Kemal Zaim Bey’in 3. Dönemde kendi el yazısı ile yazıp TBMM’ye verdiği tercüme-i hal varakasında
doğum tarihi 1305(R)-1888 yazmaktadır. Fakat TTK’nin Online Tarih Çeviricisinde 1305 yılı 1889’a denk gelmektedir.
283 Tahir Sezen, Osmanlı Yer Adları, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları No:26,
Ankara 2017, s.579.
284 Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi, Kemal Zaim Sunel Özlük Dosyası, Sicil Dosya No: 724; Öztürk,
Parlamento Tarihi-TBMM III. Dönem, C.3, s.426.
285 TBMMA, S.D.N: 724; Öztürk, Parlamento Tarihi-TBMM III. Dönem, C.3, s.426. 286 BOA, DH. UMVM, 40-38.
66
öğretmenliği de yapmaya başlamıştır. 18 Eylül 1921’de Üsküdar Lisesi’ne Fransızca öğretmeni olarak atanması nedeniyle İstanbul’a geri dönmüştür. Kısa bir süre sonra 1 Ekim 1921’de Kadıköy Lisesi’ne Fizik Öğretmeni olarak tayin edilmiştir. Ertesi sene 1 Eylül 1922’de Çamlıca Kız Lisesinde Fizik Öğretmenliğine başlamıştır. Çamlıca’dan sonra 1 Şubat 1923’den itibaren Kabataş Lisesi Fizik Öğretmenliği’ne atanmıştır. Bu görevine ek olarak 16 Eylül 1924’den itibaren de Galatasaray Lisesinde Matematik derslerine girmiştir. 287 Daha sonra 12 Eylül 1925 tarihinde 1. Sınıf Maarif Müfettişi
olarak idari yaşama adım atmıştır.288 İki yıl müfettişlik yaptıktan sonra 2 Haziran 1927’de
Maarif Vekaleti Yüksek Öğretim Genel Müdürlüğü’ne atanan Kemal Bey,289 Maarif
Vekaleti Müsteşarı Nafi Atuf (Kansu) Bey’in Erzurum milletvekili seçilmesi nedeniyle istifa etmesinin ardından 13 Ekim 1927’de Müsteşarlığa getirilmiştir.290 1929-1933 yılları
arasında Konya Milletvekilliği yaptığı sırada Bey 1933 yılında Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü’ne atanan Kemal Bey 15 Mart 1933’de Konya Milletvekilliğinden istifa etmiştir.291
Milletvekilliğinden istifa ettikten sonra Ziraat Bankası Genel Müdürü olarak vazifesine başlayan Kemal Bey, burada 5 yıl görev yaptıktan sonra Merkez Bankası Genel Müdürü Selahattin Çam’ın istifası üzerine boşalan genel müdürlük makamına Maliye Vekaletinin teklifi ve 21 Mart 1938 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla atanmıştır.292 1949
yılına kadar Merkez Bankası Genel Müdürlüğü yapmıştır.293 9 Mart 1949 tarihli Bakanlar
Kurulu kararıyla da Merkez Bankasının Yönetim Kurulu Başkanlığı’na getirilmiş, 14 Temmuz 1954’de yaş haddinden emekli oluncaya kadar bu görevde kalmıştır.294
Kemal Zaim Bey, Merkez Bankasından emekli olduktan sonra ölümüne kadar Kazım Taşkent tarafından kurulan Yapı Kredi Bankasında İdare Meclisi üyeliği ve başkanvekilliği yapmıştır. Türk bankacılık hayatında önemli izler bırakan Sunel 16
287 TBMMA, S.D.N: 724; Öztürk, Parlamento Tarihi-TBMM III. Dönem, C.3, s.427. 288 BCA, 30-11-1-0, 17-38-2.
289 BCA, 30-11-1-0, 31-11-8.
290 Öztürk, Parlamento Tarihi-TBMM III. Dönem, C.3, s.249; BCA, 30-11-1-0, 34-26-13; Aynı
kararnamede Darülfünun Eminliğine Dr. Neşet Ömer atanmıştır.
291 Babalık, 19 Ocak 1933, No.4063, s.2; BCA, 30-10-0-0, 74-490-3; Öztürk, Parlamento Tarihi-TBMM
III. Dönem, C.3, s.427.
292 BCA, 30-18-1-2, 82-19-19; Resmi Gazete, 24 Mart 1938, No.3864, s.9536.
293 BCA, 30-18-1-2, 101-17-4; Resmi Gazete, 25 Mart 1943, No.5364, s.4761; BCA, 30-18-1-2, 116-20-2. 294 BCA, 30-18-1-2, 118-104-3; Resmi Gazete, 19 Mart 1949, No.7160, s.15803; Resmi Gazete, 21 Haziran
1949, No.7238, s.16450; BCA, 30-18-1-2, 129-48-18; Öztürk, Parlamento Tarihi-TBMM III. Dönem, C.3, s.427.
67
Kasım 1967 tarihinde 78 yaşında İstanbul’da vefat etmiştir. Cenazesi 17 Kasım’da Sultanahmet Camiinde öğle namazına müteakip kaldırılmıştır.295 Eşi Makbule Sunel ise
22 Nisan 1987 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir.296
Kazım Taşkent, hatıratında çok iyi arkadaşı olan Kemal Zaim Sunel için “anılarını her zaman içimde tutarım” demiştir. Ayrıca 1974 yılında verdiği demeçte, kaybettiği arkadaşları arasında en çok Kemal Zaim Bey’i sevdiğini, en önde tuttuğunu ve rahmetle andığını belirtmiştir.297
2. TBMM 3. ve 4. Dönem Konya Milletvekilliği a. TBMM 3. Dönem Konya Milletvekilliği
Kemal Bey, müsteşarlık görevine devam ederken 1929 yılında yapılan ara seçimlere katılmıştır. Nevzat (Tandoğan) Bey’in istifası ile boşalan Konya Milletvekilliğine 924 oy ile seçilerek 16 Aralık’ta mazbatasını alıp 20 Aralık’ta meclise katılmış, aynı gün mazbatasının onaylanmasıyla resmen görevine başlamıştır.298
Kemal Zaim Bey bu dönemde sadece bir kanun teklifi vermiştir. Ölçüler kanunu görüşülürken kanun tasarısında güç ve direnç ölçülerinin olmadığını, bu kavramların önemine vurgu yaparak kanuna eklenmesini istemiştir. Teklif kabul edilerek ilgili komisyona havale edilmiş, komisyonda gerekli düzenlemeler yapılarak kanun tasarısına ilgili maddeler eklenmiştir. Bu eklemelere göre; 9. madde açı ölçülerini, 10. madde yoğunluk ölçüsünü, 11.madde zaman ölçüsünü, 12.madde mekanik ölçüleri, 13. madde elektrik ölçülerini, 14. madde sıcaklık ölçülerini, 15. madde ışık ölçülerini ve 16. madde de optik sistemlerin dirençlerinin tanımlamalarını içermektedir. Tasarı, onaylanması için genel kurul gündemine geldiğinde Kemal Zaim Bey tasarının bazı maddelerinde düzeltmeler yapılması için bir önerge vermiştir. Bu düzeltmeler, fizik terminolojisiyle alakalı kelime tadilatından ibaret olduğundan İktisat Komisyonu sözcüsü Ali Rıza Bey komisyonun önergeyi kabul ettiğini belirtmiştir. Ölçüler Kanunu 26 Mart 1931 tarihli
295 Milliyet, 17 Kasım 1967, No.7177, s.3. 296 Milliyet, 23 Nisan 1987, No.14169, s.7.
297 Kazım Taşkent, Yaşadığım Günler, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1997, s. 22, 34-35.
298 BCA, 30-10-0-0, 74-487-16; TBMMA, S.D.N: 724; Goloğlu, Devrimler ve Tepkileri, s.321; Öztürk,
68
oturumda onaylanarak yasalaşmıştır.299 Kemal Zaim Bey kendi uzmanlık alanı olan fizik
konusundaki bir kanun tasarına önemli katkılar sunmuş, alanının gereksinimlerini göz ardı etmemiştir.
b. TBMM 4. Dönem Konya Milletvekilliği
Kemal Zaim Bey, TBMM 4. Dönemi için 1931 yılında yapılan seçimlere katılmış, 1069 oy ile Konya milletvekili seçilmiştir. Kesin sonuçların açıklanmasının ardından 25 Nisan’da mazbatasını alarak 4 Mayıs 1931’de meclise katılmıştır. Bu dönemde Olağanüstü, birinci ve ikinci yasama yıllarında Bütçe Komisyonunun raportörlüğünü yapmış, komisyonda hazırlanıp genel kurula gönderilen raporlar hakkında milletvekillerinin sorularına yanıt vermiş ve açıklamalar yapmıştır. Bu dönemde Bütçe Komisyonu adına raportör olarak genel kurulda 61 konuşması vardır.300
19 Ocak 1933’de Ziraat Bankası Genel Müdürü Şükrü Bey’in istifası üzerine
yerine Kemal Zaim Bey atanmıştır.301 Bu nedenle 15 Mart 1933’de Konya
Milletvekilliğinden istifa etmiştir.302
G. MEHMET ZÜHTÜ (DURUKAN) BEY