İnternetin Özellikler

İnternet kendinden önceki kitle iletişim araçlarının sahip olduğu özelliklerin tamamına sahip bir iletişim aracıdır. Bununla birlikte iletişime yeni boyutlar kazandırarak farklılığını tüm topluma kanıtlamıştır. Örneğin, gazete farklılaşmıştır,

171 _{Halil İbrahim Gürcan, ‘İnternet, Küreselleşme ve Sanal Toplum’, Yeni Türkiye Dergisi, Sayı.} 20, 1998, ss. 1442-1448.

normal gazete bir önceki günde olan olayları kitlelere aktarırken, internet tabanlı gazetelerde anlık haber alma olanağı sağlanmıştır.

Televizyon yayınları anlıktır ve birey yayın akışına müdahale etmeden devam eder, ancak internet üzerinden yapılan televizyon yayınlarında müdahale etme olanağı mümkün olduğu için, programları durdurma ve arzu edilen anda seyretme olanağı bulunmaktadır. İnternet aracılığıyla bireyler, kişi ya da topluluklarla zaman ve mesafe mefhumunu ortadan kaldırarak anlık olarak yazışabilir, konuşabilir ya da görüntülü olarak iletişim kurabilir. İnternetin sağladığı bu yenlikler, internetin sahip olduğu özelliklerden kaynaklanmaktadır.

İnternetin beş özelliği bulunmaktadır. Bu özellikleri şöyle sıralayabiliriz.

3.9.4.1. Çoklu Ortam (Multimedia)

Multi Medya (çoklu ortam), İnternet iletişim araçlarının katkılarıyla oluşan, medya içerikleri programlar için kullanılan bir terimdir. Multi Medya kavramı, geliştirilecek bir program için metin, resim, ses, video gibi farklı özelliklere sahip unsurların bir araya getirilmesiyle oluşan yapılanmadır. Ancak farklı unsurların anlam bütünlüğü oluşturabilmesi için, uzman kişilerin öncülüğünde çalışmalar yapılması gerekir. Multi Medya ortamının oluşabilmesi için, metnin, sesin, video görüntüsün ve senaryosunun kurgusal bir bütünlük içinde olması ve uzmanların verecekleri katkıların bir arada olmasıyla gerçekleşebilir. Çoklu ortam (Multi Medya), ancak böyle bir çalışma sonucunda bütünlük arz edebilir.

Tüm bu farklı unsurları uzmanlar, anlamlı bir bütünlük oluşturduktan sonra, kişi ya da kitlelere iletilme işlemini, internet üzerinden gerçekleştirirler. Çoklu ortam uygulamaları bilimsel araştırmalar, güzel sanatlar, eğitim, tıp, reklamcılık, eğlence gibi sektörlerde de kullanılmaktadır. Bu durum internet medyasının sahip olduğu özelliklerdendir.

3.9.4.2. Hiper Metinsellik

Hiper sözcüğü İngilizce ’’hyper’’ sözcüğünün Türkçeleşmiş halidir. Hyper sözcüğünün İngilizce sözlük karşılığı aşırı, çok yüksek, üstünde anlamlarına gelmektedir. Hiper sözcüğü metin olarak İngilizcede ’’Hypertext’’ sözcüğünün karşılığı olarak dilimize girmiştir. Hypertext sözcüğü, bağlı metin, köprülü metin olarak ta tanımlanmaktadır. Hiper metinlerin kendine özgü işaretleme dilide vardır. İnternet kullanıcıları oluşturulan bu işaretleme dilini kodlayarak iletişim sağlarlar. Hiper metin işaretleme dili olan HTML (Hyper Text Markup Language), WWW (World Wide Web)’in bilgi görüntülemekte kullandığı en yaygın dosya formatlarıdır. Hiper metin işaretleme dili ile metinler üzerinde çalışmalar yaparak farklı şekillerde ekrana getirilebilmekte ve bu sitelere resim, ses ekleme olanağı bulunmaktadır.

İnternet iletişim aracı ile geleneksel iletişim araçları arasındaki farkı şöyle özetleyebiliriz. Geleneksel kitle iletişim sisteminde iletişim tek yönlü ve sınırlıdır. İletişimi engelleyici güç önceden belirlenen ve sınırlı engelleme gücüne sahip bir iletişim sistemidir. İletişimde hedef kitlenin ileti hakkında bilgi edinmesi ve iletişime katılması da sınırlıdır. Oysaki internet üzerinden sağlanan iletişimde, hiper metinsellik özelliği vardır. Hiper metinsellik, iletişimi tek yönlü ve sınırlı olmaktan çıkarıp çok katmanlı ve çok yönlü bir yapıya sokmaktadır. Ağ tarayıcıların görüntülediği sayfalar içerisindeki metinler üzerinde gezilebilmektedir. Bundan dolayı internet kullanıcısı geleneksel medyanın hedef kitlesine oranla çok daha fazla iletişime katılma ve etkin olma özelliğine sahiptir.

3.9.4.3. Paket Anahtarlama

Paket anahtarlama, iletinin, kaynaktan alıcıya gönderilmesi esnasında oluşacak engelleri ortadan kaldırmaya yönelik bir özelliktir. Günümüzde her internet kullanıcısının birer potansiyel enformasyon kaynağı haline gelmesiyle birlikte, internette sansür mekanizmasının işlemeyeceği görüşü doğrultusunda tüm sistem bu çerçevede tasarlanmış gibi çalışır. Bu nedenle internet ortamında mesajın hangi yoldan gideceği kolay kolay kontrol edilememektedir. Oysa geleneksel kitle iletişim sistemi bazen doğrudan bazen de dolaylı olarak sansürle karşılaşır. İnternette kaynak alıcı ilişkisi geleneksel kitle iletişim sisteminin aksine önceden bilinmeyen yollar (ağlar) üzerinden gerçekleştirilmektedir. Bu durum internetten dayatılan toplumsal yaşamla ilgili konuları etkilerken, internet vatandaşlarının eş deyişle netdaşların sosyal ilişkilerinin belirlenmesinde büyük rol oynar.

Ancak günümüzde sınırsız iletişim özgürlüğü, toplumun sosyal ve kültürel dokusunda ne tür etki yapacağı konusu tartışmalı bir konudur. Kimi uzmanlara göre tam özgürlük, kimilerine göre de kültürel erozyondur. Kültürel erozyonun olacağını savunanlar geleneksek kitle iletişim araçlarında olduğu gibi internet iletişiminde de sansürün uygulamasından yana tavır almaktadırlar.

3.9.4.4. Eş Zamanlılık

Kitle iletişim araçları üzerinden sağlanan ileti genel anlamıyla geçici bir etkiye sahiptir. İleti etki derecesi haberin eş zamanlılığıyla paralellik arz eder. İnsanlar, doğal olarak iletiyi eş zamanlı (anında) almak isterler. Diğer kitle iletişim araçlarıyla iletiyi eş zamanlı alabilme, ya imkansızdır ya da geri dönüş olanağı yoktur. Örneğim, gazete iletiyi bir gün sonra vermektedir veya televizyon tek taraflı iletiyi verdiği için geri dönüş olanağı yoktur. Oysa internet iletişim aracı, teknik donanımları sayesinde sürekli bir eş zamanlı iletişimin önünü açmıştır.

Günümüzde internet üzerindeki iletişimi, eş zamanlı olarak almak ve geri dönüşü anında gerçekleştirmekte mümkündür. Aynı zamanda internet iletişim aracının hacim olarak küçük ve rahat taşınabilir olması sürekli bir iletişim halini daha da kolaylaştırmıştır. İnternet öncesi döneme kıyasla eş zamanlı iletişim uygulamalarının yaygınlaşması iletileri daha uzun süreli ve sürekli olmasını sağlamıştır.

3.9.4.5. Etkileşimlilik

Carrie Heeter etkileşimi altı boyuta ayırmıştır. Bu boyutları şöyle sıralamak mümkündür172,

1. Sunulan seçeneklerin karmaşıklığı, 2. Kullanıcının harcaması gereken çaba, 3. Kullanıcıya karşılık verilmesi,

4. Enformasyon eklemenin kolaylığı, 5. Bireylerarası iletişimin kolaylığı, 6. İzleme sistemi kullanımıdır.

Carrie Heeter’in 1989 yılında yaptığı bu sınıflama halen geçerliliğini korumaktadır. Heeter’in etkileşime ilişkin ileri sürdüğü bu altı boyut aynı zamanda internetin en kapsamlı tanımıdır.

Etkileşimliliği şöyle açıklamakta mümkündür. Bireyin geçmişte yapılan olumlu ya da olumsuz eylemlerden ders çıkararak, kendi bilgi birikimiyle bütünleştirerek, oluşan sonuçları iletişim olarak yansıtmasıdır. Etkileşimin çift yönlü (gönderici- alıcı) iletişim olanağı sağlayan araçların aracılığıyla iletiler etki-tepki verdiğinde ve iletişim ortamı bir mekân hissi uyandırdığında etkileşim gerçekleşmiş olur.