5.6.1. İçerikte Farklılık
İletilen haber içeriğinin çeşitliliği oranıyla birey ya da kitlelerin memnuniyet dereceleri doğru orantılıdır. Sosyal medya bireylere ileteceği haberlerin içeriğini zenginleştirerek geleneksel medyaya göre devrim sayılabilecek yenilikler getirmektedir. Dimmick’e göre; Televizyon veya gazete gibi geleneksel medya araçları, kullanıcının uymasını gerektiren sınırlı bir içeriğe ve katı bir zaman çizelgesine sahip olduğunu ifade etmektedir. Sosyal (yeni) medya ise tam tersine, bireylere çok daha fazla seçenek ve içerik üzerinde çok daha fazla kontrol olanağı sunmaktadır364.
5.6.2. Sayıda Farklılık.
Geleneksel medya azdan çoğa bir iletişim şekli oluştururken, Sosyal medya ise çoktan çokluya iletişim olanakları sağlamaktadır. Örneğin gazete, radyo ya da televizyon aracılığıyla bir haberi, tek bir kişi ya da bir ekip iletir, karşı tarafta on binlerce kişi dinler. Ancak o anda tepki verilemez ve geri dönüşüm sağlanamaz. Sosyal medya da ise, bir haberi bir kişi gönderdiğinde karşı taraftaki o habere anında katkıda bulunma olanağına sahip olduğu için, haber geliştirilerek geri dönüşüm sağlandığından gönderici değişen bu durum karşısında alıcı konumuna gelmektedir. Aynı zamanda bu habere birden fazla kişinin aynı anda katkıda bulunma olanağına sahip oldukları için, hem gönderici hem de alıcı birden fazla kişi olmuş olur. Sosyal medya da herkes haberin göndericisi ya da geri dönüşün anında gerçekleştiği için alıcısı olabilir. Sosyal medya bu olanağı sağlayabilir.
364 J. Dimmick vd., ‘Competition Between The İnternet And Traditional News Media: The Gratification Opportunities Niche Dimension’, Journal Of Media Economics, 2004, pp. 20-25.
5.6.3. Şekilde Farklılık
Geleneksel medya haberi yazılı (gazete), sözlü (radyo) ya da görsel – işitsel (televizyon) şeklinde iletir. Sosyal medya ise haberi sistem içerisinde bütünleştirerek bir hiper metin veya meta-dil oluşturur. Haberi yazılı, sözlü ve görsel olarak üçünü bir arada paket halinde iletebilmektedir. Yani sosyal medya farklı kitle iletişim araçlarını tek bir platformda bir araya getirerek (metin, ses, görüntü, video gibi), entegre ederek ’’multimedya’’ şeklinde iletme olanağına sahiptir. Geleneksel medya kanalıyla iletilen haber karşısında birey ya da kitle pasif katılımda bulunmasına rağmen, sosyal medyanın katkılarıyla birey ya da kitlelere iletilen haberler karşısında aktif hale gelmesine olanak sağlamaktadır. Sosyal medyanın bu özelliği, geleneksel medyaya göre kullanıcının iletişim sürecindeki rolünü ve katılımını da çeşitli şekillerde etkilemektedir365.
5.6.4. Etkileşimde Farklılık
Kitlelerin mesajdan etkileşimi, iki ya da çok yönlü gerçekleşebilmektedir. Geleneksel medya mesajı genel anlamda tek yönlü iletir ve bu masajın geribildirimi ya olmaz ya da sonradan ve oldukça sınırlı gerçekleşir, sosyal medya da ise mesaj çift yönlüdür. Mesajı gönderen alıcı olabileceği gibi, mesajı alan alıcıda gönderici olabilir. Yani mesajı alan gönderici anında içeriğine katkıda bulunarak geribildirimde bulunabilir, mesajın içeriği değiştiği için alıcı gönderici konumuna gelir, göndericide alıcı konumuna geldiğinden dolayı iki tarafta birbirinden etkilenmiş olur. Sosyal medya da çok yönlü ve eş zamanlı bir iletişim olanakları oluştuğu için, etkileşim içerisinde olan tarafların daha fazla etkilenmeleri mümkün hale gelmektedir. Etkileşimli bir araç olarak sosyal medya (İnternet), izleyicileri bölümleyen duvarları ortadan kaldırma olanağı sunarak, pasif bir varoluşun ötesinde aktif bir katılıma neden olmaktadır366.
5.6.5. Hızda Farklılık
Geleneksel medya da bir haberin bireylere ulaşması uzun zamanı alırken, sosyal medya aracılığıyla birey evinde otururken dünya da olup bitenlerden anında haberdar olabiliyor. Bir olay meydana geldiğinde, sosyal medya ‘’wiki, blog’’da anında yayınlanabilmektedir. Geleneksel medya da ise bir haberin yayınlanabilmesi için önce sorumluların o haberi gözden geçirilmesi, hazırlaması ve onaylaması gerekir, bu da oldukça uzun zamanı almaktadır.
365 Mutlu Binark, Yeni Medya Çalışmaları, Dipnot Yayınları, Ankara, 2007, ss. 34-36.
366 A. Cavanagh, Sociology İn The Age Of The İnternet Maidenhead, Open University Press, 2007, pp. 65-71.
Binark’a göre, sosyal medyayı geleneksel medyadan ayıran temel özellik; Sosyal medyanın dijital kodlama sistemine odaklanması, iletişimin ilgili taraflar arasında eş zamanlı ve çok yoğun kapasitede gerçekleşmesi, yüksek hızda karşılıklı bulan ve çok katmanlı etkileşimin gerçekleştiği multimedya biçimselliğine sahip iletişim araçları olduğunu belirtmektedir367.
5.6.6. Zamanda Farklılık
Geleneksel medya da bir haber iletildikten sonar onu düzeltmesi oldukça uzun zaman almaktadır. Örneğin, Bir gazetede yayınlanan bir yazının değiştirilmesi ancak o gazetelerin toplatılması ve yeniden yazının kaleme alınması ve yeni bir gazete sayfası çıkartılıp okuyuculara gönderilmesiyle gerçekleşebilir. Bu da oldukça uzun bir zamanı alır. Oysa sosyal medya da durum değişiktir, kişi dilediği zaman yazıyı değiştirme olanağına sahiptir. İkinci olarak geleneksel medya da (Radyo – televizyon) haber anında iletilir ve alıcı o anda alamazsa sonradan habere ulaşması zorlaşmaktadır. Oysa sosyal medya da haber sitede bekletilmektedir.
Birey dilediği zaman habere ulaşma olanağına sahiptir. Göker ve Doğan; geleneksel medyadaki haberin iletilmesiyle, bireyin aynı anda izleme zorunluluğunun ortadan kalktığına ifade ederek, iletilecek bir verinin istenilen bir zamanda ulaşılabilir olması, internet kullanıcılarının farklı zaman dilimlerinde mesaja ulaşabilmelerinin söz konusu olduğunu ifade etmektedirler. Bu temel özelliği ile yeni medyanın, televizyon ve radyo gibi iletişim araçlarının aynı zamana dayalı iletişim gerekliliğini aştığı belirtilmektedir368.
5.6.7. Konumda Farklılık
Geleneksel medya da bireylerin konumları bellidir. Gönderici mesajı iletir, alıcı mesajı alır, inceler ve bilgi edinir. Geri bildirimi oldukça sınırlıdır. Sosyal medya da ise birey gönderici konumunda olan bireyler bir anda alıcı konumuna gelebilir. İletişim araçları bireylere hem gönderici, hem alıcı hem katkı sağlayıcı, hem de katılımcı konumları sağlayabilir. Aynı zamanda birey tüm bu konumları isterse aynı anda kullanma olanağına da sahip olur.
5.6.8. Erişilebilirlikte Farklılık
Geleneksel medya aracılığıyla bir haberi üretebilmek ya da erişebilmek sosyal medya araçlarına göre çok daha zahmetlidir. Geleneksel medya araçları genel anlamıyla ya siyasal iktidarın ya da özel sektörün yetkilerindedir. Bundan dolayı bir haberi üretmek ya da erişebilmek, yetkililer tarafından belirlenen sınırlar dahilinde
367 Binark, a.g.e., ss. 19-25.
368 Göksel Göker ve Adem Doğan, ‘Ağ Toplumunda Örgütlenme: Facebook’ta Çevrimiçi Tekel Eylemi’, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Balıkesir, 2011, ss. 180-201.
gerçekleşebilir. Oysa sosyal medya araçları genel olarak herkese açıktır ve daha az çalışmayla haberi üretmek ya da erişebilmek olanağı vardır.
5.6.9. Ekonomik Olanaklarda Farklılık
Bir haberin ya da fotoğrafın geleneksel medya da (gazetede) yayınlanması hem zahmetli hem de masraflı bir iştir. Oysa aynı haberin ya da fotoğrafın sosyal medya da (Facebook, YouTube) yayınlanması kolay ve masrafsız bir çalışmadır. Birçok şahıs sosyal medya aracılığıyla kendini ya da misyonunu kamuoyuna masrafsız bir şekilde aktarabilmektedir.
5.6.10. Özgürlükte Farklılık
Geleneksel medyayı devlet ya da hükümetin engellemesi veya sınırlandırması oldukça kolaydır. Sosyal medya araçları ise devlet veya hükümetler tarafından denetlenmesi veya kontrol altına alınması çok daha zordur. Sosyal medya aracılığı ile geliştirilen veya elde edilen mesajların çok daha kolay ve serbest bir şekilde dolaşıma sokulabilmesi ve çok sayıda taraftar edinilmesi mümkündür. Tamamen devletin veya şahısların yetkisinde olan geleneksel medyaya karşı sosyal medyanın daha serbest olmasından dolayı hükümetlere veya devlete muhalif olanlar, karşı gelenler sesini çıkarmak için sosyal medyayı kullanmaktadırlar. .