İşe Yerleştirme ve Oryantasyon

Adayın işi kabul etmesi ve gerekli tüm prosedürlerin tamamlanmasının ardından, işe yerleştirme süreci başlamaktadır. İşe yerleştirme; işe başlayanların bireysel yeteneklerini, bilgilerini, becerilerini, tercihlerini, ilgilerini ve kişiliklerini işle eşleştirme eylemidir (Schuller, 1995: 252). İşe yerleştirme süreci biçimsel bir şekilde, işe başlayan personelin yönlendirilmesi şeklinde yapılmalıdır. Biçimsel olmayan şekilde yapılan yerleştirmelerde, yeni alınan personel sadece iş arkadaşlarıyla tanıştırılarak hemen işe başlatılmaktadır. Biçimsel ve sistemli yerleştirmede ise birey, belirli bir süreyi kapsayan ve farklı içeriklere sahip oryantasyon programına tabi tutulmaktadır. Sistemli olarak yapılacak işe yerleştirme

sürecinde yeni personel işe başlangıç evresinde karşılaşacağı sorunları en aza indirerek, işletmeye uyum sağlamasına yardımcı olacaktır.

İşe yerleştirme aşamasıyla ilgili yapılan araştırmalar, çalışan personelin istifa etme oranın %50’den fazlasının işe başlama tarihinden itibaren 6 ay içinde yoğunlaştığını, bunun nedenin ise personelin işe başlamasından itibaren iş konusunda kendine izlemesi gereken bir yol gösterilmeyerek yalnız bırakılmasından kaynaklandığı vurgulanmıştır.

İşe uyumla ilgili yapılabilecek ilk çalışma işletme ve işin tanıtılmasıdır. Daha sonra gerekli yönlendirmelerin yapılması ve iş başında eğitim faaliyetleri başlatılmalıdır. Yeni personele uygulanacak eğitim ve işe alıştırma (oryantasyon) faaliyetleri, işletmede verimliliğin sağlanması, yeni personelin motivasyonu açısından önemlidir. Eğitim ve oryantasyon programlarının uygulanması, işletme kültürüne alışma, çalışma arkadaşlarıyla sağlıklı iletişim kurma, işin getirdiği sorumluluk ve yetkileri tanıma, kendine güven duyma, devamsızlık yapmama ve oluşabilecek iş kazalarını önlemeye yardımcı olmaktadır.

İşe alıştırma ilgili bölüm yöneticisi ya da ilk amir tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu aşamada yeni personele bilgi verecek yönetici; personelin işindeki yükümlülüğü, personel deneme dönemindeyse bu dönem içerisinde göstermesi gereken performansı, mesai saatleri, fazla mesailer, vardiyalar, tatillerin süreleri, mesai saatlerinde uyulması gereken kıyafet kuralları, oluşacak bir sorun dâhilinde kiminle irtibata geçileceği, gerekli materyallerin kullanımı ve sorumluluğu, işletmedeki bölümlerin bilgileri ve önemli yerler, vermesi gereken eğitim içeriğini oluşturmaktadır.

Personel seçim sürecinin tamamlanması, işletme ve seçilen aday için yeni bir dönemin başlangıcı sayılmaktadır. İşletmenin yeni personele, personelin işletmeye ve işine alışma süreci, karşılıklı ilk izlenimler, çalışma ilişkilerini etkilemektedir. İşe alıştırma programlarının hazırlanması ve uygulanması zaman alan bir işlemdir. Fakat bu uygulamanın yanı sıra, yeni personelin gerekli uyumu gösterip göstermediği, yeni işinde başarılı olup olmadığı, personel seçiminde belirtmiş olduğu bilgi ve yetkinliklerle mevcut durumunun örtüşüp örtüşmediği, işe alıştırma programlarında bir aksaklık ya da hata olup olmadığı izlenmeli ve denetlenerek gerektiği takdirde yeni personelle görüşme yapılmalıdır.

Oryantasyon sürecinin asıl amacının, yeni personelin kazanılmasını sağlamak olduğu unutulmamalıdır. Buna bağlı olarak iyi hazırlanmış bir oryantasyon ve eğitim planı işletme- işgören uyumuna ve ilişkisine yadsınamaz bir katkı sağlayacaktır.

Psikoteknik (Psikometrik); Psikoloji’nin istatistik ve matematik bilimlerine uyarlanmasıyla ortaya çıkan bir bilim disiplinidir. Bireylerin beşeri ve sosyal niteliklerini Psikoteknik’in ana konusu oluşturan ölçüm kapsamında sayısallaştırarak, matematiksel ve istatistiksel değerlendirilmelerin birinci planda tutulmasıdır.

İşletmeler için bünyelerinde çalıştıracakları personelin işe ve işyerine uygunluğu, işin niteliklerini sağlaması, işletmenin personelinden alacağı verimin yüksek ve personel devir oranın düşük olmasının yanında, işletmede çalışacak bireyin sahip olduğu yetenek ve özellikleriyle örtüşen bir işte çalışması, performansının ve tatmin duygusunun fazla, işe bağlılık derecesinin yüksek olması önem taşımaktadır. Buna bağlı olarak işletme-işgören uyumunun maksimum düzeyde sağlanmasında ise kullanılabilecek değerleme yöntemi, psikoteknik yöntemdir.

“Psikoteknik ölçüm ve değerleme yöntemi, belirli özellikleri taşıyan ve özel bir sistem içerisinde toplanan testlerle kişilerin değişik yönlerini saptamaya yarayan davranışsal ölçüm tekniğidir”(Erdoğan, 1990: 49).

Piskoteknik ölçüm ve değerlemenin kendisine özgü nitelikleri ve gerekli koşulları vardır(Erdoğan, 1990: 49). Psikoteknik yöntem, insanı çeşitli yönleriyle analiz etmeye imkân veren, belirli özellikleri taşıyan ve özel bir sistem içerisinde toplanan testler yardımıyla oluşturulan bir davranışsal ölçüm tekniğidir. Psikoteknik yöntemler bireyin birtakım kişisel özelliklerinin yanı sıra, zihinsel ve bedensel özelliklerini saptamaya ve bu yeteneklerin gelişme süreci hakkında tutarlı bir tahmin yapılmaya çalışılır (Öztürk, 1996: 47).

Psikoteknik yöntemde ölçme aracı, bireyin farklı özelliklerini değerlendirmeye yarayan psikolojik testlerdir. Psikolojik test, bireyin davranışını standart bir şekilde nesnel olarak ölçülmesidir. Diğer bir ifadeyle, bireyin becerisi, kişiliği, ilgileri, mizacı, alışkanlıkları, öncelikleri gibi birçok özelliğini ölçebilen araçlardır. Testler yardımıyla ölçüm yapabilmek için, testlerin sonuçlarının değerlendirilmesi,

yorumlanabilmesi belirlenmiş bazı sınır değerlerle mümkün olmaktadır. Testlerin sonuçları, sayısal sınırlar arasındaki verilerle tanımlanmaktadır. Test sonuçlarının belirli bir anlam ifade etmesi sonuçların belirlenen bir grup ile karşılaştırılmasıyla gerçekleşmektedir. Karşılaştırılacak grubun herhangi bir standart sapması ya da değeri varsa, alınan test sonuçlarının gerekli standart sapması hesaplanır ve çıkan puanlar standart sapmaya ve ortalamaya göre yorumlanır. Test ölçümleri yalnız bireyi değerlendirmeye alabileceği gibi, bireyin özellikleri belirli bir gruba göre grupla karşılaştırarak değerlendirmeye alınmaktadır. Bireyin değerlendirilmesi, bireyin bilgi seviyesi, zihinsel ve fiziksel yetenekleriyle bunların gelecekteki durumunu ele almaktadır. Aynı zamanda, bireyin hangi tür işlerde başarı sağlayacağını ölçmeye yönelik psikoteknik analizler yapılabilmektedir. Bireyin belirlenmiş bir gruba göre değerlendirilme süreci ise özellikle işletme yönetiminde kullanılmaktadır.