Hz Hasan Nesli İle İlişkisi

Hz. Hasan’ın çok evlilik yaptığı ve evlendiği kadın sayısı konusunda kaynaklarda abartılı rakamlar verilmekle birlikte ço- cuk sayısının fazla olmadığı görülmektedir.198 _{Yine kaç çocuğu} olduğu konusunda kaynaklarda muhtelif rakamlar verilirken en yüksek rakamı veren Sıbt İbni’l-Cevzî, on beşi erkek, sekizi de kız

196 _{İbn Asâkir’in aktardığı bir rivayete göre Hz. Hüseyin’in ölüm haberi geldiğinde İbnü’l-} Hanefiyye, İbn Abbâs’ın yanındaydı ve onunla birlikte gelen taziyeleri kabul etmiştir. İbn Abbâs, söz konusu haber karşısında “Ya Eba’l-Kasım, daha o Mekke’den çıkarken onun başına

bunların geleceğini bekliyordum.” demiş, İbnü’l-Hanefiyye de onun bu sözüne mukabil “Ben de vallahi!..” diyerek aynı şeyi beklediğini belirtmiştir. Bk. İbn Asâkir, XXIX, 214.

197 _{Bk. Taberî, s. 1078.}

198 _{İbn Şehraşûb, IV, 30; İbn Ebi’l-Hadîd, XVI, 219. Hz. Hasan’ın evlilikleri ve konuyla ilgili} rivayetlerin tahlili için bk. Varol, M. Bahaüddin, “Hz. Hasan’ın Çok Evliliğine Dair Riva- yetler Üzerine”, İSTEM, sn. 7, 2009, sy. 13, s. 9-13.

olmak üzere 23 çocuğunun olduğunu ifade ediyor.199 _{Bu çocuklar-} dan kimisinin daha küçükken ölmesi veya soylarının daha sonra devam etmemiş olması bunlardan bazılarının unutulmasına ne- den olmuştur. Bu durum, kaynaklarda konuyla ilgili farklı sayıla- rın verilmesine yol açmış olmalıdır.

Kerbela olayında bu çocuklardan dördü öldürülmüştür.200 Savaştan sonra ise Hz. Hasan neslinden Muhammed b. Hanefiyye ile muhatap olabilecek ancak iki kişiyi görebiliyoruz. Bunlar, söz konusu savaştan kurtuldukları söylenen Hasan b. Hasan ve Zeyd b. Hasan’dır.201

Bunlardan Hasan b. Hasan’ın, Muhammed b. Hanefiyye ile yakın bir ilişki içinde olduğu görülmektedir. Hasan b. Hasan’ın, İbnü’l-Hanefiyye’nin bir kızı ile evlenmiş olması, bu yakınlığın en güzel örneklerinden birini teşkil etmektedir. Onun aynı gün hem İbnü’l-Hanefiyye’nin kızı, hem de diğer amcası Ömer b. Ali b. Ebî Tâlib’in kızıyla evlendiği ve bu nedenle İbnü’l-Hanefiyye’nin, “Ar-

tık o, kızlarımızdan daha fazla üzerimizde hak sahibidir” diyerek bu

evlilikten duyduğu memnuniyeti dile getirdiği söylenmektedir.202 Diğer yandan İbnü’l-Hanefiyye biat etmemekte direnerek Abdul- lah b. Zübeyr’le karşı karşıya kaldığında Hasan b. Hasan’ın, onun yanında yer aldığını görüyoruz. Hatta Muhammed b. Hanefiyye, İbn Zübeyr tarafından tutuklanıp Ârim zindanına atıldığında ya- nında yer alan Hasan b. Hasan da beraberinde hapsedilmişti.203

Zeyd b. Hasan’ın ise Muhammed b. Hanefiyye ile yakın bir ilişkisine rastlanmamaktadır. Aksine Kerbela hadisesinden sonra 199 _{Sıbt İbni’l-Cevzî, s. 194.} 200 _{Hatîbü’l-Havârizm, s. 145.} 201 _{İbn İnebe, s. 76, 117.} 202 _{İbn Hazm, s. 42.} 203 _{İbn Ebi’l-Hadîd, XX, 335.}

yola girdiğinin farkındaydı.196 _{Bu nedenle üzerine düşen görevi} yerine getirmiş ve gerekli ikazı yapmıştı. Ayrıca onun, bu sırada yönetimin tepkisini çekecek söz ve hareketlerden kaçındığını düşünüyoruz. Nitekim daha sonraki gelişmeler bu düşüncemizi teyid etmektedir. İlgili bölümde üzerinde duracağımız gibi Abdul- lah b. Zübeyr, Hz. Hüseyin’in katlinden sonra Yezîd’e karşı yeni bir isyan süreci başlatıp kendi adına Mekke’de biat almaya başla- mış; bu kapsamda Abdullah b. Abbâs ve Muhammed b. Hanefiy- ye’den de kendisine biat etmelerini istemiş, ancak her ikisi de onun bu talebini reddetmişlerdi. Abdullah b. Zübeyr’e karşı tu- tumlarını memnuniyetle karşılayan Yezîd ise onlara birer mektup göndererek tebrik etmiş ve Şam’a davet etmişti. Bu noktada Ab- dullah b. Abbâs, Yezîd’in mektubuna sert bir cevap vererek dave- tini reddettiği halde İbnü’l-Hanefiyye’nin müspet cevap verdiğini görüyoruz. Hatta ziyareti sırasında kendisine başsağlığı dileğinde bulunup üzüntülerini dile getiren Yezîd’in özrünü kabul edecek ve daha sonraları yaptığı bazı açıklamalarla olayı “takdir-i ila- hi”197 _{olarak değerlendirecektir.}

IV. Hz. Hasan Nesli İle İlişkisi

Hz. Hasan’ın çok evlilik yaptığı ve evlendiği kadın sayısı konusunda kaynaklarda abartılı rakamlar verilmekle birlikte ço- cuk sayısının fazla olmadığı görülmektedir.198 _{Yine kaç çocuğu} olduğu konusunda kaynaklarda muhtelif rakamlar verilirken en yüksek rakamı veren Sıbt İbni’l-Cevzî, on beşi erkek, sekizi de kız

196 _{İbn Asâkir’in aktardığı bir rivayete göre Hz. Hüseyin’in ölüm haberi geldiğinde İbnü’l-} Hanefiyye, İbn Abbâs’ın yanındaydı ve onunla birlikte gelen taziyeleri kabul etmiştir. İbn Abbâs, söz konusu haber karşısında “Ya Eba’l-Kasım, daha o Mekke’den çıkarken onun başına

bunların geleceğini bekliyordum.” demiş, İbnü’l-Hanefiyye de onun bu sözüne mukabil “Ben de vallahi!..” diyerek aynı şeyi beklediğini belirtmiştir. Bk. İbn Asâkir, XXIX, 214.

197 _{Bk. Taberî, s. 1078.}

198 _{İbn Şehraşûb, IV, 30; İbn Ebi’l-Hadîd, XVI, 219. Hz. Hasan’ın evlilikleri ve konuyla ilgili} rivayetlerin tahlili için bk. Varol, M. Bahaüddin, “Hz. Hasan’ın Çok Evliliğine Dair Riva- yetler Üzerine”, İSTEM, sn. 7, 2009, sy. 13, s. 9-13.

olmak üzere 23 çocuğunun olduğunu ifade ediyor.199 _{Bu çocuklar-} dan kimisinin daha küçükken ölmesi veya soylarının daha sonra devam etmemiş olması bunlardan bazılarının unutulmasına ne- den olmuştur. Bu durum, kaynaklarda konuyla ilgili farklı sayıla- rın verilmesine yol açmış olmalıdır.

Kerbela olayında bu çocuklardan dördü öldürülmüştür.200 Savaştan sonra ise Hz. Hasan neslinden Muhammed b. Hanefiyye ile muhatap olabilecek ancak iki kişiyi görebiliyoruz. Bunlar, söz konusu savaştan kurtuldukları söylenen Hasan b. Hasan ve Zeyd b. Hasan’dır.201

Bunlardan Hasan b. Hasan’ın, Muhammed b. Hanefiyye ile yakın bir ilişki içinde olduğu görülmektedir. Hasan b. Hasan’ın, İbnü’l-Hanefiyye’nin bir kızı ile evlenmiş olması, bu yakınlığın en güzel örneklerinden birini teşkil etmektedir. Onun aynı gün hem İbnü’l-Hanefiyye’nin kızı, hem de diğer amcası Ömer b. Ali b. Ebî Tâlib’in kızıyla evlendiği ve bu nedenle İbnü’l-Hanefiyye’nin, “Ar-

tık o, kızlarımızdan daha fazla üzerimizde hak sahibidir” diyerek bu

evlilikten duyduğu memnuniyeti dile getirdiği söylenmektedir.202 Diğer yandan İbnü’l-Hanefiyye biat etmemekte direnerek Abdul- lah b. Zübeyr’le karşı karşıya kaldığında Hasan b. Hasan’ın, onun yanında yer aldığını görüyoruz. Hatta Muhammed b. Hanefiyye, İbn Zübeyr tarafından tutuklanıp Ârim zindanına atıldığında ya- nında yer alan Hasan b. Hasan da beraberinde hapsedilmişti.203

Zeyd b. Hasan’ın ise Muhammed b. Hanefiyye ile yakın bir ilişkisine rastlanmamaktadır. Aksine Kerbela hadisesinden sonra 199 _{Sıbt İbni’l-Cevzî, s. 194.} 200 _{Hatîbü’l-Havârizm, s. 145.} 201 _{İbn İnebe, s. 76, 117.} 202 _{İbn Hazm, s. 42.} 203 _{İbn Ebi’l-Hadîd, XX, 335.}

onun, kız kardeşiyle evli olduğu söylenen Abdullah b. Zübeyr’e biat ettiği204 _{ve muhtemelen onun yanında yer aldığı görülmekte-} dir.