Hükmün İlanı

Faydalı modele ilişkin hükümsüzlük davasının sonucunda hükmün ilan edilip edilmeyeceği hususunda PatKHK’nın onbirinci kısmında düzenlenen faydalı modellere ilişkin hükümlerde bir düzenleme getirilmemiştir.

Mahkeme hükmünün ilan edilmesine yönelik PatKHK’de iki hüküm bulunmaktadır. Bu hükümlerden ilki, PatKHK ikinci bölümünde düzenlenen, hukuk davaları başlığında, patent sahibinin talepleri ve hukuk davalarında yetkili mahkeme başlığı ile PatKHK m. 137’de düzenlenen; Patentten doğan hakkı tecavüze uğrayan patent sahibinin mahkemeden bulunabileceği taleplerin yer aldığı hükümler f bendinde düzenlenmiştir. Düzenleme şu şekildedir :

PatKHK m. 137/f “Patentten doğan haklara tecavüz eden kişi aleyhine

verilen mahkeme kararının, masrafları tecavüz eden tarafından karşılanarak, ilgililere tebliğ edilmesi ve kamuya ilan yoluyla duyurulması talebi.”

Mahkeme hükmünün ilan edilmesine yönelik PatKHK’de ikinci düzenleme ise; İhtisas mahkemeleri başlıklı üçüncü bölümünün, hükmün ilanını düzenleyen PatKHK 147’de düzenlenmiştir. Düzenleme şu şekildedir :

PatKHK m. 147: “Dava sonucunda haklı çıkan taraf, haklı bir sebebin veya

menfaatinin bulunması halinde, masrafları karşı tarafa ait olmak üzere, kesinleşmiş kararın günlük gazete veya benzeri vasıtalarla tamamen veya özet olarak ilan edilmesini talep etmek hakkına sahiptir.

başvuru sonucunda gerçekleşen tescilden yahut esas tescilden bağımsız hale gelir (Protokol md. 6.2). Milletlerarası tescile konu markanın üçüncü bir kişiye devredilmiş olup olmaması fark etmeksizin, esas başvuru veya esas başvuru sonucunda gerçekleşen tescil yahut esas tescil, milletlerarası tescil tarihinden itibaren hesaplanan beş yıllık süre zarfında, mal/hizmetlerin bütünü veya bir kısmı bakımından (duruma göre) geri alınır; hükümden düşer/yapılmamış sayılır; vazgeçmeye konu olur yahut hakkında red, iptal, terkin veya hükümsüzlük kararı verilirse, milletlerarası tescil son bulur (Protokol md. 6.3)”, SULUK, (Hükümsüzlük), s. 42,

İlanın şekli ve kapsamı kararda tespit edilir. İlan hakkı, kararın kesinleşmesinden sonra üç ay içinde talep edilmezse düşer.”

Yukarıda bahsedilen iki hükümde faydalı modellere uygulanır. Zira bunlara ilişkin herhangi bir düzenleme faydalı modellerde yoktur.

Çetin; PatKHK’nin 137 nci ve 147 nci maddelerindeki düzenlemelerin, aynı amaca hizmet ettiğini, ancak 147 nci madddeki “haklı bir sebebin veya menfaatin

bulunması” şartının, 137 nci maddede öngörülmeyişinin patent sahibine tanınan

taleplerin örnek niteliğinde oluşundan maddede genel bir ifade kullanıldığını ifade etmektedir289.

Yargıtay, aynı faydalı model belgesinin hükümsüzlüğüne ilişkin iki farklı tüzel kişi davacının, aynı davalıya, aynı mahkemede290 açtığı, taleplerin ve hükmün aynı verildiği davada, farklı iki karar vermiştir.

İlk kararında Yargıtay291; “Mahkeme hükmünün ilan edilmesine yönelik

düzenleme PatKHK’nin 137/f maddesinde yer almakta olup, bu hüküm patentten doğan hakları tecavüze uğrayanların açacakları hukuk davaları ile ilgili bölümde yer almaktadır. Patentten doğan hakları tecavüze uğrayanların, lehlerine verilen hükmün ilanını istemeleri mümkündür. Anılan KHK’de mahkemece verilen hükümsüzlük kararlarının ilan edileceğine dair bir düzenlemeye yer verilmemiş olup, somut olayda, davacının hükümsüzlük istemi kabul edilmiş, tecavüze ilişkin istemler reddedilmiştir. Reddedilen bu istemlere ilişkin hükmün ilanı anılan maddede düzenlenmemiştir. Bu durumda, mahkemece hükmün ilanına da karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle, davalı yararına bozulması gerekmiş ise de, yapılan yanlışlığın giderilmesi, yeniden yargılamaya gereksinim

289

ÇETİN, s. 222

290

Konya 3. A.H.M., Dava: Faydalı Modelin Hükümsüzlüğü, E.2006-209 / K. 2007-260 T. 25.09.2007; Diğer dava E. 2006-210 / K: 2007-261 T. 25.09.2007.

göstermediğinden…” şeklinde, mahkeme hükmün ilanına izin vermemiş ve

HUMK’nun 438/7. maddesi uyarınca hükmün, düzeltilerek onanmasına karar vermiştir.

İkinci kararında Yargıtay292 mahkeme hükümde hiçbir düzeltmeye gitmeden,

“hükmün ilanına” ilişkin mahkeme kararını aynen onamıştır.

Yargıtay hükmün ilan edilemeyeceğine ilişkin ilk kararında; açılan davayı sadece tecavüze ilişkin davacı taleplerinin reddedilmesi yönünden değerlendirmiştir. Davacının, tecavüze ilişkin istemlerinin reddi PatKHK m. 137/f ile birlikte değerlendirdiğinde, hükmün ilanını talep etmek sadece hakkı tecavüze uğrayan kişiye ait olduğu için karara bu yönüyle doğru denilse bile, PatKHK m. 147 “Dava

sonucunda haklı çıkan taraf…” düzenlemesi ile davacı veya davalı ayrımı

yapılmamıştır. Dolayısıyla her iki taraftan haklı çıkan yanın hükmün ilanını isteyebileceği açıktır. Yargıtay’ın ilk kararında hükmün ilanına ilişkin bu görüşü, kanaatimizce yanlış olup, kararın bu yönüyle düzeltilerek onanması doğru olmamıştır.

Tekinalp293; “Tecavüzlerin hukuki yaptırıma tabi olmadıkları veya genel

hükümlerin uygulanması gerektiği anlayışı hukuka bağlılık ilkesine uymaz. Zaten PatKHK m. 164 (1) hükmü “Patent sahibine tanınan koruma, faydalı model belgesi

292 _{“Mahkemece iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre davalı adına} TPE’de kayıtlı faydalı model belgesinin hükümsüzlüğünü gerektirecek yasal hukuksal koşulların somut olayda oluştuğu gerekçesiyle açılan davanın hükümsüzlük istemi yönünden kabulü ile davalı adına kayıtlı “Katlanır raylı balkon camlama sistemi” adlı buluşuna ait faydalı model belgesinin hükümsüzlüğü ile sicilden terkinine, hüküm kesinleştiğinde hüküm özetinin ilanına, davacının tecavüz ve haksız rekabet istemlerinin reddine karar verilmiştir. Kararı davalı vekili temyiz etmiştir. Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararırın gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usûl ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davalı vekilinin tüm temyiz itirazları yerinde değildir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı, davalı vekilinin bütün temyiz itirazlarının reddine usûl ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, 09.04.2009 tarihinde oybirliğiyle karar verildi”, Y. 11.

HD. E.2007-15081 / K.2009-4284 T. 09.04.2009.

sahibine de aynen uygulanır” diyerek tereddütleri ortadan kaldırmıştır.”

uygulamada herhangi bir tereddüdün olmadığını dile getirmektedir.

Bu tür bir düzenleme de, Sınai Mülkiyet haklarından 554 s. Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname m. 59’da yer almaktadır. Maddede, mahkeme hükmünün ilan edilmesine ilişkin düzenleme getirilmiştir. Bu hükmünde, salt tasarım hakkına tecavüz durumlarında uygulanması öngörülen bir madde olduğu ve hükümsüzlük davaları kabulü sonunda hükmün ilan edileceğine ilişkin bir düzenleme de bulunmadığından hükmün ilan edilmesini Yargıtay doğru görmemiş bu yöndeki kararı düzelterek onamıştır294.

Yeni PatFMKT ve gerekçesinde; tecavüz halinde ileri sürülebilecek talepler ve açılabilecek davalar başlıklı ikinci bölümde, patent sahibinin talepleri başlıklı madde 112/d’ hükmünde: “Patentin sağladığı haklara tecavüz eden kişi aleyhine

verilen mahkeme kararının, masrafları tecavüz eden tarafından karşılanarak, ilgililere tebliğ edilmesi ve kamuya ilan yoluyla duyurulması, taleplerinde bulunabilir.” düzenlemesi getirilmiştir. Ayrıca; beşinci bölümde mahkemeler

başlığında hükmün ilanı başlıklı 131. madde; “Dava sonucunda haklı çıkan taraf,

haklı bir sebebin veya menfaatinin bulunması halinde, masrafları karşı tarafa ait olmak üzere, kesinleşmiş kararın günlük gazete veya benzeri vasıtalarla tamamen veya özet olarak ilan edilmesini talep edebilir. İlanın şekli ve kapsamı kararda tespit edilir. İlan talebi, kararın kesinleşmesinden sonra üç ay içinde yapılır. Bu süreden sonra yapılan talep yapılmamış sayılır.” şeklinde düzenlenmiştir. Yeni PatFMKT

faydalı modelin hükümsüzlüğü davalarında hükmün ilanına ilişkin özel bir düzenleme yine getirilmemiştir. Yeni PatFMKT; Patentler ile ilgili hükümlerin

294 _{“…554 sayılı KHK. da bu tür davaların kabulü sonunda hükmün ilan edileceğine ilişkin bir} düzenleme bulunmaması karşısında, mahkemece hükmün ilanına da karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle, davalı yararına bozulması gerekmiş ise de, yapılan yanlışlığın giderilmesi, yeniden yargılamaya gereksinim göstermediğinden, HUMK.nun 438/7’nci maddesi uyarınca hükmün, aşağıda yazılı olduğu şekilde düzeltilerek onanması gerekmiştir”, Y. 11. HD.

E.2005-13153 K. 2006-13499 T. 18.12.2006, SULUK / ORHAN, (Fikrî Mülkiyet Cilt: III), s. 389.

uygulanabilirliği başlıklı madde 144 düzenlemesi, “Faydalı modele ilişkin açık bir

hüküm bulunmadığı ve faydalı modelin özelliği ile çelişmediği takdirde, patentler için öngörülen hükümler, faydalı modeller için de uygulanır.” şimdi olduğu gibi

devam etmektedir295. Fikri mülkiyet haklarına ilişkin davalarda karara ilişkin bilgilerin kamuya duyurulmasına yönelik her türlü tedbirin alınması gerekmektedir296.

Hükmün ilanına ilişkin PatKHK m. 147’deki düzenlemenin, faydalı modellere ilişkin hükümsüzlük davalarında PatKHK m. 164 ve 166 hükümleri bağlamında tereddüde mahal olmadan uygulanması gerektiği kanaatindeyiz.