Girişimcilik İle İlgili Diğer Kavramlar

Bu başlık altında girişimcilik kavramı ile ilgili diğer kavramlar yer almaktadır. Bu kavramlar esnaflık, tacirlik, yöneticilik, patron, lider ve sermayedardır. Başarı, kâr, refah oluşturma ve toplumda iz bırakma gibi kavramlarda genel anlamda ilişkili olduğu diğer kavramlar arasında sayılabilir (Kutanis, 2006). girişimcilik kavramı ile ilgili diğer kavramlar aşağıda kısaca açıklanmıştır.

Esnaflık

Esnafın tanımı; 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda 15. maddeye göre ekonomik faaliyeti sermayesinden fazla, geliri emeğe dayanan ve kararnamede belirtilen sınırı geçmeyen kişiler olarak yapılmıştır (T.C Resmi Gazete, 2011). Bu kişilerin özellikleri; kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak şekilde, kendi işyerinde veya gezici olarak faaliyetini sürdürmeye dayanan ve basit usulde vergilendirilen, vergiden muaf olan ya da işletme hesabı tutan olarak belirlenmiştir (TESK, 2008: 23). Genel olarak esnaf, tacir ve iş gören arasında bir konuma sahiptir. Yeterli olmasa da sermayesinin olmasının yanında, bağımsız çalışması tacir ile benzerlik göstermektedir (Küçük, 2005: 29).

Tacirlik (Tüccar)

TTK’ ya göre, bir ticari işletme adı altında kısmen de olsa kendi adına bu işletmeyi işleten kişilerin tacir olduğu olarak tanımlanmıştır. Kurulan işletmeyi sirküler, gazete, radyo, televizyon ve bunun gibi ilan araçlarıyla halka ileten ve ticaret siciline kayıt edilip, ilanı yapıldığı durumda işletmeye başlanmamış olsa bile kişi tacir olarak nitelendirilir (T.C Resmi Gazete, 2011).

Yöneticilik

Yönetici, işletme sahibinin amaç ve prensiplerine uymak zorunda olan ve işletme sahibi adına çalışan meslekten bir kişidir. Bu sebeple de işletme sahibine karşı sorumluluk taşımaktadır. Bu bakımdan yönetici kendini kanıtlamak durumunda

51

olan ve bir bakıma yönetilen kişi iken, girişimci ise nihai karar verici ve yöneten kişi durumundadır (Kutanis ve Alpaslan, 2006: 143). Yönetici, girişimcinin ortaya koyduğu fikirleri hayata geçirebilmek için buna uygun yolları bularak zaman, para ve durum koşullarını düzenleyen kişilerdir (Küçük, 2005: 30). Beşeri tanımı yapıldığında yönetici, emrine verilen birtakım insanı belirli hedeflere ulaştırmak için ahenk ve işbirliği içinde çalıştıran kimsedir (Eren, 2016: 8). Yönetici ve girişimci arasındaki temel farklılıklar Tablo 5’te gösterilmektedir:

Tablo 5. Yönetici ve Girişimci Karşılaştırması

Yönetici Girişimci Temel

Motivasyon Faktörleri

Terfi ve diğer geleneksel kurum ödülleri (büro, kurmaylık, güç vb.)

Özgürlük, meydana getirilecek fırsat ve para

Faaliyet Direkt katılımdan daha fazla yetki verme ve yönlendirme eğilimi

Direkt katılım Risk Durumu Dikkatli Makul riski üstlenme

Statü Statü sembollerine yoğunlaşmış Statü sembolleri ile ilgisi yok Hata ve

Başarısızlık

Hata ve başarısızlık durumlarından kaçınma

Hata ve başarısızlık

durumlarının üzerine gitme Kararlar Genellikle üstleri ile uyum

içerisinde bulunan Hayallerini kararları ile izler Kimler için Başkalarını memnun etme çabası Kendini ve müşterileri memnun

etme çabası Aile Geçmişleri Genellikle büyük

organizasyonlarda çalışmış aile bireyleri

Genellikle girişimci, küçük işletme sahibi aile bireyleri Başkaları ile

İlişki

Temelde hiyerarşik Temelde karşılıklı ilişki ve anlaşmaya dayalı

Odaklanma Kurum içi ilişkiler Öncelikle teknoloji ve pazar Problem

Çözme Tarzı

Sistem içinde problem çözme Bırakarak ya da baştan alarak büyük problemlerin

çözümünden kaçma Kaynak: Berber, 2000: 40

Yöneticiler ve girişimciler karşılaştırıldığında aralarında bulunan farklılıklar anlaşılmakta olup bazı özellikler ile de benzerlikleri bulunmaktadır. Bunlar ise genel olarak, dinamiklik, muhakeme yeteneği, güven verme, adil yaklaşımda bulunma vb. gibi özelliklerdir (Kutanis ve Alpaslan, 2006: 140).

52 Patron

Ticaret, sanayi veya herhangi bir kuruluşun sahibi ve işvereni patron olarak tanımlanmaktadır (TDK, 2018). İşletme mülkiyetine sahip olmak işletme sahibi olmanın göstergesidir. Yani işletme mülkiyetine sahip her kişi işletmenin sahibi olmaktadır. Bu bakımdan girişimcilik kavramı daha kuralcı bir anlam taşımaktadır (Küçük, 2005: 29). İş Kanunu’nda işveren, mal ve hizmet üretmek maksadıyla maddi olan ve olmayan ögeler ile bir iş sözleşmesine dayalı olan işçileri örgütleyerek çalıştıran kişilerdir (T.C. Resmi Gazete, 2003). Ana sermayedarı olduğu kurumun aktiflerinin geliştirilmesini sağlamak patronun asıl görevidir. Aynı zamanda, herhangi bir hisse senedi sahibi gibi hisselerinin hangi nedenle değer kazanma veya kaybetme eğiliminde olduğunu öngörecek sistematik bir araştırma ve irdeleme olanağına sahip olmalıdır (Müftüoğlu ve Durukan, 2004: 14).

İşveren ve patron gibi kavramlarla birlikte kullanılan girişimci tüm bunlardan farklı olan boyutuyla, diğerlerinin göremediğini gören, cesaret edemediği iş fırsatlarını değerlendiren ve devamlı risk alabilen kişidir (Bozkurt, 2011).

Lider

Bir grup içinde grubun üyeleri tarafından hissedilen fakat açığa çıkmamış ortak düşünce ve istekleri benimsenebilir bir amaç etrafında faaliyete geçirebilecek yeterliliğe sahip kişiler lider olarak tanımlanmaktadır (Aykan, 2004: 215). Liderin izlediği aşamalar ise; büyük resmi saptamak, doğrular, tecrübeler ve zekâ unsurundan hareketle doğru yargılamayı adil bir biçimde yapmak, yaratıcılık, yenilikçilik ve olası fırsatları görerek mantıklı bir süreç izlemek ve verimliliği yüksek etkinlik sağlayan kararlar vermektir. Buradan yola çıkarak girişimcinin sahip olması gereken anahtar özelliklerden biri olmaktadır (Başol vd., 2011: 11). Liderlik hakkındaki önemli noktalar ise şunlardır (Şimşek, 2013: 201):

 Liderlik bir süreçtir: Önderlik eden ve önderlik edilenler arasında karmaşık

durumdaki ilişkileri barındıran bir süreçtir.

 Liderlik etkilemedir: Grup üyeleri üzerinde güç ve otoritenin kullanılması yerine onların etkilenmesi temeline dayanır.

53

 Liderlik, ortak amaçların varlığında anlam bulur: Liderler ya olan ortak amaçları gerçekleştirmek adına yeni süreçler başlatırlar ya da bu tür amaçların yoksunluğunda bu amaçların oluşturulmasına öncülük yaparlar.  Lider grupla vardır: Kişiyi izleyenlerin var olup olmadığına bakmak o

kişinin lider olduğunun anlaşılmasını sağlar. Çoğu durumda belli şeyler insanlara zorla yaptırılmamaktadır. Bunun tam tersine yönetilenler kendi isteği ile yönetilmeye ve etkilenmeye rıza göstermelidirler.

Girişimcilik ve liderlik kavramları kimi zaman birbirinin içine geçmektedir. Bir iş kurması, geliştirmesi ve ardından başında bulunarak yönetmeye devam etmesi girişimcinin liderlik özelliği taşıdığını gösterir (Vatansever, 2012: 4). Bu liderlik özelliği girişimcilere mantıklarını hangi durumda kullanacaklarını, ikna yeteneklerini hangi durumda ön plana çıkaracaklarını, ne zaman taviz vereceklerini ve takım olmayı ne zaman gerçekleştireceklerini belirleme olanağı sağlamaktadır. Bunların yanında ek olarak, vizyon oluşturmayı sağlayarak gidilecek yönü belirleme ve bu vizyonu çekici hale getirme olanağı elde ettirir (Başer ve Büber, 2012: 139).

Sermayedar

Para sahipliği anlamını taşıyan sermayedar ile girişimcilik birbirinden ayrılması gereken kavramlardır. Yeni ürün ve üretim tekniklerini, vizyon genişliğini veya değişen şartlara uyum becerisini çağrıştıran girişim kavramıdır. Bu nedenle tüm bu yetenekleri barındıran fakat yeterli derecede sermayeye sahip olmayan şahıslar potansiyel birer girişimci olarak tanımlanmaktadır. Girişimcilik risk alma, yaratıcılık ve analitik düşünce tarzı vb. temel özellikleri barındırmaktadır. Sermayedar ise uygulamada fiilen yatırıma kalkıştığı ve işletmeyi oluşturan kurucusu olduğundan girişimci ile birbirinin yerine kullanılabilmektedir. (Bozkurt, 2011: 7 ve Kutanis, 2006). İstikrarlı bir şekilde gelişme sağlayan kazanç sermayedar için yenilikler yaratmaktan, riske girmekten, yeni başarılar peşinde olmaktan daha cazip gelebilmektedir. Bu durumda sermayedar için parasını daha güvenli yatırım kanallarına koymak daha anlamlı olacaktır. Sonucunda sermaye atıl kalacak ve ekonomik gelişmeye herhangi bir katkı sağlamayacaktır (Müftüoğlu ve Durukan, 2004: 15).

54

Say’ın girişimci ve sermayedar arasındaki belirttiği fark ise, sermayedarın para tedarik eden ve finansal riskleri alan şahıs olduğu, girişimcinin ise yeni zenginlikler oluşturma kaydıyla üretim faktörlerini bir araya toplayan şahıs olduğudur (Özkul, 2007: 347).