Genel Değerlendirme

Çağdaş uygar dünya ülkelerinde çok sesli müzik ve o bağlamda uluslararası sanat müziği gelişkin kültürün başlıca ögelerinden biridir. Söz konusu ülkelerle ilişkilerinde bunu gören Türkiye birbirini izleyen yenileşme, Batılılaşma ve çağdaşlaşma yolculuğunda çok sesli müzik evrenine açılmış ve

ANADOLU’NUN SIRLI SESi: MÜZİĞİYLE ANKARA

çok geçmeden oradaki yerini almıştır. Bu yolculuk ve yer alış sürecinde önce Osmanlı’nın başkenti İstanbul, sonra Cumhuriyet’in başkenti Ankara başrolü oynamıştır. Bu bağlamda Ankara’da çok sesli müzik kültürü ile uluslararası sanat müziğinin epey köklü bir geçmişi vardır. Bu geçmiş ilk-ön oluşumun gerçekleştiği 1796’dan içinde bulunduğumuz 2017’ye tam 221 yılık bir tarihe sahip bulunmaktadır. Bu göreli uzun geçmişin 1796’dan 1920’ye ilk 124 yılı Osmanlı’nın son dönemine, 1920’den 2017’ye son 97 yılı ise Atatürk ve kurduğu Yeni Türkiye Devleti ile Cumhuriyet Döne-mi’ne rastlamaktadır. Bu süreçte Ankara’da çok sesli müzik kültürünün kurumsal doğuşu, İstan-bul’da olduğu gibi önce askerî müzik alanında başladı, sonra yarı askerî/yarı sivil müzik alanına, daha sonra da sivil müzik alanına doğru açıldı ve genişledi. Buna bağlı olarak Ankara’da uluslararası sanat müziği beğenisi ciddi ve kalıcı olarak ilkin bando müziğiyle ve çok geçmeden orkestra müziğiyle oluşmaya ve yerleşmeye başladı.

Ankara, uluslararası sanat müziği alanında Osmanlı’dan devralınıp Ankara’ya taşınarak dönüştürü-len ve erken Cumhuriyet Dönemi’nde kurulan ilk devlet çok sesli müzik kurum ve topluluklarının neredeyse tümüne ev sahipliği yapmaktadır. Dolayısıyla bu alanda gerekli tüm kurum, kuruluş ve kişilerin varlığını, bunların her tür çok sesli müzik çalışma, etkinlik, ürün ve verimlerini bünyesinde barındıran bir kent durumundadır. Cumhuriyet Dönemi’nde yurt dışına müzik öğrenimine gön-derilen müzikçilerin büyük çoğunluğu dönüşlerinde olanaklar ve seçenekler ölçüsünde genellikle ilkin başkent Ankara’da görev alıp çalışmakta, yerleşmekte ve yaşamaktadır. Bu bakımdan bunların görev, çalışma, etkinlik ve ürünlerine ilkin en çok Ankara ve Ankaralılar tanık olmakta, dolayısıyla onlardan ilkin en çok Ankara ve Ankaralılar yararlanmaktadır. Bu durum başkent Ankara’nın ve Ankaralıların müzik yaşamını, kültürünü ve eğitimini son derece olumlu etkilemektedir. Bu et-kilerle Ankara ve Ankaralılar çok sesli müziğin bireysel, toplumsal, kültürel, ekonomisel, siyasal, sağaltımsal ve eğitimsel işlevlerinden (Uçan 2005a: 21-32; 2005b: 392-394, 416-418) kendilerine düşen payı almışlardır. Bu durum ve etkiler Ankara ve Ankaralılar için bir ayrıcalık olarak görülüp nitelendirilebilir.

Ankara ülkede çok sesli müzik kültürü ve uluslararası sanat müziği alanında birçok ilklerin yaşandı-ğı bir yerdir. Ülkedeki çok sesli müziksel kurumlaşım, yapılanım, yaratım, seslendirim ve yorumların çoğu ilkin başkent Ankara’da tasarlandı ve gerçekleşti. Ankara çok sesli müzik kültürüyle kamusal alanlarda açık, ciddi ve kapsamlı bir biçimde ilk kez Atatürk döneminde tanışmaya başladı. Bu tanışma devlet çok sesli müzik kurumlarının ve okullarının hazırlayıp gerçekleştirdikleri düzenli dinletilerle derinleşerek kalıcı bir kavrayışa ve giderek içten gelen bir yaşayışa dönüştü. Bu kalıcı kavrayış ve içten gelen yaşayışa çok sesli müzik içerikli ulusal bayramlar, törenler, balolar ve şenlikler anlamlı bir çeşitlilik ve zenginlik kattı. Ankara’nın orkestral müzik ve senfonik müzik kültürüyle ilk tanışması da yine Atatürk ve Cumhuriyet Dönemi’nde gerçekleştirildi. Cumhuriyet’in kurulmasıyla birlikte yerli ve yabancı çok sesli müzik sanatçıları sanatlarını sergilemede ve paylaşmada Ankara’ya ve Ankaralılara öncelik vermeye başladılar. Böylece güzel Anadolu’nun bağrındaki başkent Ankara çok geçmeden yeni Türkiye’nin yeni çok sesli müzik merkezi oldu. Bu merkezde oluşup gelişen Cum-huriyet müzik kültürü buradan tüm yurda, çevre ülkelere ve dünyaya yayılmaya başladı. Ankara yaklaşık yüz yıldır geliştirerek taşımakta olduğu bu özelliğini bundan sonra daha da geliştirerek geleceğe taşıyacaktır.

Kaynakça

ABE (2004), Atatürk’ün Bütün Eserleri (ABE) Cilt 8, İstanbul: Kaynak Yayınları.

ABE (2007), Atatürk’ün Bütün Eserleri (ABE) Cilt 22, İstanbul: Kaynak Yayınları.

ABE (2004), Atatürk’ün Bütün Eserleri (ABE) C. 1, İstanbul: Kaynak Yayınları.

Altar, Cevad Memduh (1993), Opera Tarihi I, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

And, Metin (1963), “16. yy’da İstanbul’da Bir Bale Temsili”, Opus Dergisi, Sayı 4, Ocak 1963, Ankara.

Antep, Ersin (2006), “Tarihte Unutulan Riyaseticumhur Musiki Heyeti,”, Andante, Kasım-Aralık 2006. http://www.muzi-koloji.org/yazi/yazi_goster.aspx?Yazi_id=101 İndirme Tarihi: 13 Mayıs 2015

Antep, Ersin (2004), “Musika-i Hümayûn’dan Bu Güne”, Cumhuriyet Döneminde Askeri Müzik ve Gelişimi Sempozyumu (23-25 Ekim 2003), Ankara: K.K. Basımevi, s. 351-361.

Aracı, Emre (2000), Osmanlı Sarayı’ndan Avrupa Müziği, (CD içindeki açıklama kitapçığı), Kalan Müzik Yapım Ltd. Şti., İstanbul.

Atatürk, Mustafa Kemal (2005), Nutuk, 1-2. Basım, Yayına Hazırlayan: İlhan Bahar, İstanbul: Alfa Yayınları.

Boztepe, Kaya (2017), “Bir Mucizenin Hikâyesi”, Bütün Dünya, Sayı 2017/06, Haziran 2017, s. 23-26.

Aydoğdu, Kaya (2004),“Cumhuriyet Dönemi Öncesinde Türkiye’de Çok sesli Müzik”, Cumhuriyet Döneminde Askeri Müzik ve Gelişimi Sempozyumu (23-25 Ekim 2003), Ankara: K.K. Basımevi, s. 34-40.

Büyükyüksel, Şefik (2004), “Türkiye’de Çok Sesli Müzik İle İlgili Bir Görüşme”, Cumhuriyet Döneminde Askeri Müzik ve Gelişimi Sempozyumu (23-25 Ekim 2003), Ankara: K.K. Basımevi, s. 406.

[Gazimihal] M. Ragıp (1932), “Dokuzuncu Senfoni; Beethoven’in Büyük Eseri İlk Defa Tam Olarak Çalındı ve Söylendi”, Hâkimiyeti Milliye, 1 Mayıs 1932.

Gazimihal, Mahmut R. (1955), Türk Askerî Muzıkaları Tarihi, İstanbul: Maarif Basımevi.

Gökyay, Orhan Şaik (1941), Devlet Konservatuvarı Tarihçesi, Ankara: Maarif Matbaası.

Gültekin, Ümit (1989), “Operada Repertuvar Sorunu”, 1. Opera ve Bale Kongresi Tutanakları, Ankara: Kültür Bakanlığı Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü.

Gürel, Ahmet (2009), Atatürk’ten Gençliğe Unutulmaz Anılar, Mayıs 2009. http://www.isteataturk.com/haber/5449/ata-turk-8217un-kendi-yapip-begenmedigi-bir-eser, Eklenme tarihi 21.07.2010, İndirme Tarihi: 24 Ocak 2017) Güvenç, Bozkurt (1994), Türk Kimliği, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.

Güvenç, Faruk (1972), “Zuck’u Kaybettik”, Filarmoni, Yıl 8, Sayı 72, (Temmuz 1972), s. 2.

İlyasoğlu, Evin (2007), 71 Türk Bestecisi/Turkish Composers, İstanbul: Pan Yayıncılık.

Kaya, Emin Erdem (2012), “Yeni Türk Müzik İnkılabına Bir ‘Hazırlık Evresi’ Olarak 1820-1920 Dönemi”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/1 Winter 2012, p.1451-1460.

Konuralp, Asım Cem (1991),“Türk Operasının Kuruluşu”, T.C. Kültür Bakanlığı Devlet Opera ve Balesi, Ankara: Tisamat Basım Sanayii, s. 6-21.

Kösemihal [Gazimihal], Mahmut Ragıp (1939), Türkiye-Avrupa Musiki Münasebetleri Cilt I (1600-1875), İstanbul: Nü-mune Matbaası.

Kutlay Baydar, Evren (2010), “Osmanlıda Görevli İki İtalyan Müzisyen: Giuseppe Donizetti ve Callisto Guatelli”, ZfWT-Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turcs, Vol. 2, No 1 (2010), s. 283-293.

MG (1993) Milliyet, 4 Ocak 1993, Milliyet Gazetesi (MG), İstanbul.

Oransay, Gültekin (1985), Atatürk İle Küğ (Müzik), Genişletilmiş ikinci basım, İzmir: Küğ Yayını.

Özaslan, Metin (2002), “Atatürk’ün Ankara’ya Gelişi ve Ankara’nın Başkent Olma Nedenleri”, Bilge Dergisi, Sayı 35 (Kış 2002), s. 22-30.

Say, Ahmet (2005/1), Müzik Ansiklopedisi C. 1, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.

Say, Ahmet (2005/2), Müzik Ansiklopedisi C. 2, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.

Saygun, A. Adnan (1981), Atatürk ve Musıki, Ankara: Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Yayınları.

Selanik, Cavidan, Gülsen, Ali Sinan ve Coşkun Bayam, Cavidan (2004). İki İnsan İki Anıt, Ankara: Doruk Yayınları.

Sevengil, R. Ahmet (1963), “Yurdumuzda Oynanan İlk Operalar”, Operalar Dergisi, Sayı 12, Eylül.

Sevengil, Refik Ahmet. (1970). Saray Tiyatrosu. Cilt: IV, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.

Toraganlı, Hasan (1988), “Musiki Muallim Mektebinde 9. Senfoni”, Yeni Düşün, 8 Ocak 1988, s.63-64.

Uçan, Ali (2016), O. Zeki Üngör, Ankara: Öğretmen Dünyası Yayınları, Tanıtım Dizisi-8.

Uçan, Ali (2015), Türk Müzik Kültürü, Genişletilmiş, 3. Basım, Ankara: Evrensel Müzik ve Yayınevi.

Uçan, Ali (2012a), “İstanbul Müzik Kültürünün Türk ve Dünya Müzik Kültüründeki Yerini Belirleyen Başlıca Etmenler ve Kurumsal Dönüşümler”, 7. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Türk ve Dünya Kültüründe İstanbul / 7. International Turkish Culture Congress In Turkishand World Culture İstanbul (5-10 Ekim/October 2009), BildirilerIV: İstanbul’da Sanat: Mimari, El Sanatı, Resim, Müzik, Ankara: AKDTYK Atatürk Kültür Merkezi Yayını, s. 1241-1322.

ANADOLU’NUN SIRLI SESi: MÜZİĞİYLE ANKARA

Uçan, Ali (2012b), Eduard Zuckmayer ve Cumhuriyet Müzik Eğitimi, Ankara: Müzik EğitimiYayınları.

Uçan, Ali (2008) “Türklerin Müzik Kültürü ve Dünya Müzik Kültürlerine Etkileri-Katkıları”, Türklerin ve Anadolu’nun Dünya Uygarlık Tarihindeki Yeri Uluslararası Sempozyumu / The Turks and Anatolia in the History of World Civilisation (7-9 Mayıs 2008), Türk Tanıtma Vakfı (TÜTAV)-Gazi Üniversitesi (GÜ), Ankara.

Uçan, Ali (2005a), İnsan ve Müzik/İnsan ve Sanat Eğitimi, Genişletilmiş 3. Basım, Ankara: Evrensel Müzikevi.

Uçan, Ali (2005b), Müzik Eğitimi, Genişletilmiş 3. Basım, Ankara: Evrensel Müzikevi.

Üngör, O. Zeki (2006), “Musiki Muallim Mektebi’nin Açılış Hazırlıkları”, Gazi Eğitim Enstitüsü (1926-1980), Yazan:

Niyazi Altunya, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayını, s. 613-614.

Ürek, Yaşar (2017), “Eğitim Müziği ve İzmir”, İzmir Dergisi, http://izmirdergisi.com/tr/dergi-arsivi/62-38inci-sayi/159-e-gitim-muzigi-ve-izmir. İndirme Tarihi: 5 Mayıs 2017

Volkan, Vamık D. ve Itzkowitz, Norman (2005), Ölümsüz Atatürk, İkinci Basım, İstanbul: Bağlam Yayınları.

Yalçın, Edip Semih (1994, 2014), “Atatürk’ün Ankara’ya Gelişi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt 10, Sayı 29, Tem-muz 1994, s. 333-346. http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-29/ataturkun-ankaraya-gelisi-2, Erişim: 05.05.2014.

Yedig, Serkan (2017), “Şostakoviç’ten 82 Yıl Sonra İstanbul’a Bahar Turnesi”, Hürriyet KitapSanat, Yıl 1, Sayı 6, 10 Mart 2017, s. 32.

Yücel, Yaşar ve Sevim, Ali (1990), Türkiye Tarihi IV, Ankara: AKDT Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları (Sabah Gazetesi’nin okuyucularına armağanıdır).