Ankara Cumhuriyet dönemi sonrasında Geleneksel Türk Müziği için önemli bir merkez ve köprü konumundadır ki; Cumhuriyet sonrası besteciler de Ankara teması ve Ankara için makamsal yapıda eserler bestelemişlerdir. Bu eserler öncelikle TRT Arşivi, Devlet Korosu Arşivi ve özel arşivlerden incelenerek, aşağıda tablo halinde sunulmuştur. Tablo 1 ve Tablo 2’de yer alan 39 eserin makamları incelendiği zaman 9 Rast, 6 Nihavend, 5 Hicaz, 3 Muhayyer Kürdi, 3 Uşşak, 2 Acem Kürdi, 2 Hüz-zam, 2 Mahur, 2 Muhayyer, 1 Çargâh, 1 Bûselik, 1 Hicazkâr, 1 Gerdaniye ve 1 Gülizar eser tesbit edilmektedir. Ayrıca tür yapısı olarak 27 şarkı, 3 türkü, 8 marş ve 1 çocuk şarkısı mevcuttur. Özel arşivler incelendiği zaman bu sayınının artması da mümkündür.
Tablo 1: TRT Repertuarına kayıtlı Ankara Temalı Eser Listesi
ESER BESTECİ MAKAM TÜR USUL
Ankara Göz Nûru Başkent (A’dan Z’ye Türkiye’miz) Fethi Karamahmudoğlu Uşşak Çocuk Şarkısı Sofyan Ankara Özlemi (Kalınca Bir An Ayrı) Yavuz Alaybeyoğlu Nihavend Şarkı Curcuna Ankara Rüzgârı (Penbe Küçük Dudağın. Gündoğdu Duran Muhayyer Kürdî Şarkı Nim Sofyan
Ankara Seninle Cennet Gibiydi Mehmet Erbulan Uşşak Şarkı Aksak
Ankara’da Bekliyorum (Küçücük Kalbin Dilerse) Osman Babuşçu Acem Kürdî Şarkı Evfer Ankaralı Bir Sevgilim Olmalı Ben Yoldayken Saatleri Saymalı Dursun Karaca Nihavend Fantezi Şarkı Aksak
Ankara’nın Ortasında Kurulu Pazar Nedim Önol Hicaz Şarkı/ Türkü Sofyan
Ankara’nın Yağmurları Kurşun Gibi Ela Kurt Nihavend Şarkı Semai
Ankara’nın Yürük Kızı Ellerinde Kınası Yesârî Asım Arsoy Muhayyer Şarkı Sofyan
Ekimde Ankara Başka Bir Güzel Mustafa Ünal Yılmazer Bûselik Şarkı Semai
Geçmişi Unutmak Zor Çare Yok Mu Ankara M. Nuri Parmaksız Hicaz Şarkı Aksak
Gel Ankara’ya Gel Güzelim Aşkıma Can Kat Mustafa Ünal Yılmazer Hüzzam Şarkı Aksak Günüm Kara Gecem Zindan (Sensiz Ankara) Mehmet Erbulan Muhayyer Kürdî Şarkı Semâî Kalınca Bir An Ayrı Özledim Ankara’mı (Ankara Özlemi) Yavuz Alaybeyoğlu Nihavend Şarkı Curcuna Küçücük Kalbin Dilerse ...(Ankara’da Bekliyorum) Osman Babuşçu Acem Kürdî Şarkı Evfer
Sen Gittin Gideli Ankara Başka Sabahattin Çankaya Hüzzam Şarkı Düyek
Sevimli Ankara’nın Sevimli Tatlı Kızı Arif Hikmet Gökoğlu Nihavend Şarkı Düyek Yaşa Ankara Yaşa Ankara Cumhuriyetin Beşiği Sensin Sadettin Kaynak Rast Marş Düyek Yürü Dilber Yürü Ömrümün Varı (Ankara Koşması) Anonim Hicaz Şarkı/ Türkü Sofyan Tablo 2: TRT Repertuarı Dışında Bilinen Ankara Temalı Eser Listesi
ESER BESTECİ MAKAM TÜR USUL
Allahaısmarladık Ankara Kaçıp İgvanlardan Düştüm Yollara Salih Suphi Soner Nihavend Şarkı Düyek
Ankara Ankara Güzel Ankara Halil Bedi Yönetken Rast Marş Nim Sofyan
Ankara Atatürk Marşı Kemal İlerici Çargâh Marş Sofyan
Ankara Ne Eski Tarihin Malı Sadettin Kaynak Rast Marş Sofyan
Ankara Türk Elinin Coşkun Kalbi Ankara Ziya Aydıntan Rast Marş Sofyan
Ankara’da Rastladım Bir Meleğe Namık Kemal Aktan Muhayyer Kürdî Şarkı Semai
Ankara’da Sevgi Sevda Bir Hoşum Suat Sayın Uşşak Şarkı Düyek
Ankara’m Ankara’m Yirmi Yaşım Necip Gülses Hicaz Şarkı Düyek
Ankara Gölbaşında Yine Sevdalar Başımda Baran Kenan Polat Rast Şarkı Düyek
Ankara’nın Güzeli Aşk Kalbinde Ezel Rıfay Kayakök Muhayyer Şarkı Sofyan
Ankara’nın Taşına Bak Gözlerimin Yaşına Bak Gerdaniye Marş Nim Sofyan
Ben Ankara’ya Sevgilim Görmeye Geldim Yesari Asım Arsoy Rast Şarkı Sofyan
Çakırım Gelir Naz ile (Ankara Türküsü) Anonim Hicazkâr Şarkı/ Türkü Aksak
Dağınıkım Bir Yanım Ankara’da Bir Yanım İstanbul Abidin Gerçeker Mahur Şarkı Dğişmel, Hasretinle Yaşayamam (Benim Canım Kanım Ankaralım) Turhan Taşan Hicaz Şarkı Sofyan
Moskova’dan Ankara’ya Gelince Niko Efendi Mahur Şarkı Nim Sofyan
Ne Eski Tarihin Malı (Ankara Marşı) Sadettin Kaynak Rast Marş Sofyan
Uyan Yavrum Uyanacak Zamandır (Ankara Ninnisi) İsak Varon Rast Şarkı Sofyan
Yoyanov Ankara Kültür Merkezi Alâeddin Yavaşça Rast Marş Sofyan
Yüce Yüce Ankara’nın Dağları Udi Sami Bey Gülizar Şarkı Sofyan
ANADOLU’NUN SIRLI SESi: MÜZİĞİYLE ANKARA
Genel olarak askeri ya da sivil amaçlı bestelenmiş marşlar Ankara’nın kazanılan zaferlerdeki öne-mini vurgularken, şarkılar Ankara’da yaşanmış ya da yaşanan özellikle sevda konulu olmak üzere hikâyeleri anlatmaktadır.
Sonuç
Gelenek, görenek ve yöresel özellikleriyle çok zengin olan Ankara’da bu öğeler arasında gizli kalmış Geleneksel Türk Müziği’ne ilişkin nüveleri Riyaset-i Cumhur Fasıl Heyeti ve Ankara Radyosu gibi iki kurumun çatısı altında yakalıyoruz. Fasıl Heyeti’nde kazanılan tüm beceri, tecrübe ve icra dona-nımının Ankara Radyosu ile birlikte hayata geçirilmesi, radyonun aslen bir okul, bir üniversite, bir usta-çırak eğitim merkezi olarak faaliyete geçmesini sağlamıştır.
Bugün alanında isim olmuş, duayen ve usta olarak nitelendirilen pek çok isim Ankara Radyosu ça-tısından yetişmiştir ki; bu yapı Ankara’nın Geleneksel Türk Müziği adına patronajını ifade etmek-tedir. Ankara’da Türk Müziği Devlet Konservatuarları belki yeni kurulmuştur ve ilk mezunlarını da son birkaç yıldır vermektedirler. Ancak gerek Radyo ve Üniversitelere bağlı korolar, cemiyetler, dernekler, gerekse Türk Müziği araştırmacılığı adına atılan ilk adımlar Ankara’nın bu alandaki icra ve eğitimin temel merkezlerinden biri olduğunu göstermektedir.
Kaynakça
Bağır, Coşkun, 2013. “Türk Ocaklarında Türk Ve Batı Mûsikîsi Faâliyetleri”, Türk Yurdu, 314, 42-51.
Bardakoğlu, Zühtü, 1989. Ayhan Sarı Kişisel Görüşme, Ankara.
Cengiz Halil Erdoğan, 1993, Yaşanmış Olaylarla Atatürk ve Müzik (Riyaset-i Cumhur İnce Saz Hey’eti Şefi Binbaşo Hafız Yaşar Okur), Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları
Çolakoğlu Sarı, Gözde, 2015. 1. Müzikoloji Bölümleri Çalıştayı, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Yayınları.
Dere, Tuba, 2016. Ela Altın ile Röportaj, http://www.musikidergisi.com/haber-4737-.html / 31.07.2017 Dikici, Ramiz, 2005. Cumhuriyet’in Divası Müzeyyen Senar, İstanbul: Remzi Kitapevi.
Erguner, Süleyman. 2003. Rauf Yekta Bey, İstanbul: Kitabevi.
Kocabaloğlu, Uygur, 1980. Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna, Ankara: Hiperlink
Kozanoğlu, Cevdet, 1988. Radyo Hatıralarım, Hazırlayan: Nazmi Özalp, Ankara: TRT Genel Müdürlüğü Yayınları 36.
Kütükçü, Tamer, 2012. Radyoculuk Geleneği ve Türk Musikimiz, İstanbul: Ötüken Yayınları.
Oransay, Gültekin, 1985. Atatürk + Küğ, İzmir: Küğ Yayını.
Oransay, Gültekin, 1973. “Cumhuriyetin İlk Elli Yılında Geleneksel Sanat Musikimiz”, Cumhuriyetin 50. Yıl Kitabı, Ankara:
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları: 117.
Özcan, Nuri. 1993. “Dâr’ül-Elhân”, İslam Ansiklopedisi DIA, c.8, 518-520.
Radyo Dergisi, 1941, Önsöz, s.1, s.1 (15 Aralık 1941), Ankara: Başvekalet Matbuat Umum Müdürlüğü Yayını.
Sarı, Ayhan, 1989. Türkiye’de İlk Santur Metodu, Ney Metodu ve Ziya Santur, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Tanrıkorur, Cinuçen, 1999. Müzik Kimliğimiz Üzerine Düşünceler, İstanbul: Ötüken Yayınları.
TRT Yayınları, 1993. Radyo-Televizyon Programlarında Yararlanılacak Türk Halk Müziği ve Türk Sanat Müziği Sanatçıları ile Kurum Kadrolarında olan THM-TSM Sanatçıları, 1Ankara: TRT Müzik Dairesi Başkanlığı.
Yazgan, Teoman, 2006. Önce Radyo Vardı Bir Halk Üniversitesi Ankara Radyosu ve Diğerleri 1928-2005, İstanbul: Tekin Yayınevi.
Yenigün, Hayri, 1965. “Suphi Ezgi ve Nedim’in Şiirleri”, Musiki Mecmuası, 205, 39-41.
https://ankarasoyler.com/ 30.07.2017
http://www.guzelsanatlar.gov.tr/TR,2256/tarihce.html/ 30.07.2017 http://www.odtuktmt.com/index.php/toplulugumuz/tarihce/ 30.07.2017 http://www.trt.net.tr/Kurumsal/Tarihce.aspx / 29 07.2017
http://tumfed.com/ 30.07.2017