Eski hâle getirme, kanunda belirtilen veya hâkim tarafından kesin olduğu belirtilen
süre içerisinde yapılması gereken işlemin, elde olmayan sebeplerle yapılamaması durumunda,
o işlemin süresi içerisinde elde olmayan sebeplerle yapılamadığı konusunda hâkimde yaklaşık
bir kanaat uyandırılması suretiyle, yeniden o işlemin yapılabilmesinin talep edilmesidir
501.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 101’inci maddesi uyarınca
502, eski hâle getirme
sebebiyle geçersiz hâle gelen, daha önce yapılan usûl işlemleri sebebiyle ortaya çıkan
yargılama giderlerine eski hâle getirme yoluna başvuran taraf katlanır. Ancak, eski hâle
getirme talebinde bulunan tarafın iddialarına karşı, karşı taraf asılsız itirazlar ileri sürerek
giderlerin artmasına sebep olmuşsa, hâkim, giderlerin tümünün veya bir kısmının aleyhine
eski hâle getirme yoluna başvuran tarafa yükletilmesine karar verebilir. Görüldüğü üzere;
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 101’inci maddesi, çalışmamızın bir önceki
başlığında ifade edilmiş olan ıslaha ilişkin Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 178’inci
maddesinin 1’inci fıkrası ile paralel; fakat ondan daha dar bir düzenlemedir:
katlanacağı konusunda herhangi bir tereddüt olmamakla birlikte, yargılama gideri olan avukatlık ücretinin bu giderlerden olup olmadığı tartışmalıdır. Yargılama gideri olan avukatlık ücretinin bu giderlerden olduğu yönünde bkz. Bilge/Önen, s.362; Postacıoğlu, Ders Kitabı, s.456; 2.HD, 17.10.1975, 7450/7757 (Yılmaz, Islah, s.522, dn.130). Aksi yönde bkz. Erdoğan, s.124; 14.HD, 07.03.2002, 869/1599 (Bilgen, s.111-112); 1.HD, 23.01.1976, 332/622 (Yılmaz, Islah, s.521-522, dn.129); 13.HD, 04.11.1975, 7267/6756 (Yılmaz, Islah, s.521, dn.124).
499Yılmaz, Islah, s.523.
500Yılmaz, ıslah sebebiyle avukatın fazla çalışması durumunda, Tarife’nin 3’üncü maddesinin 1’inci fıkrasının
göz önüne alınması gerektiğini ifade etmektedir. Bu konuda bkz. Yılmaz, Islah, s.523. Benzer yönde, Özekes, ıslah hâlinde ayrıca yagılama gideri olan avukatlık ücretine hükmedilmemesi gerektiğini; sadece, ıslah sebebiyle aleyhine ıslah yoluna başvurulan tarafın avukatının daha fazla emek sarf etmesi dikkate alınarak, davanın sonunda Tarife’nin 3’üncü maddesinin 1’inci fıkrasına göre yargılama gideri olan avukatlık ücretine hükmolunması gerektiğini ifade etmektedir. Bu konuda bkz. Özekes, Pekcanıtez Usûl, C.II, s.1530-1531.
Özekes’in ifade ettiği çözüm, davanın sonucunda, aleyhine ıslah yoluna başvurulan tarafın lehine karar verilmesi
durumunda, aleyhine ıslah yoluna başvurulan ve dava sonucunda lehine karar verilen tarafın avukatının ıslah sebebiyle değersiz hâle gelen emeğinin karşılığını almasını sağlayabilse de, dava sonucunda, aleyhine ıslah yoluna başvurulan tarafın aleyhine karar verilmesi durumunda, aleyhine ıslah yoluna başvurulan ve dava sonucunda aleyhine karar verilen tarafın avukatının ıslah sebebiyle değersiz hâle gelen emeğinin karşılığını almasını sağlayamamaktadır.
501Berki, Şakir, Eski Hâle Getirme, Sabri Şakir Ansay’ın Hatırasına Armağan, 1964 Ankara, s.149; Yeşiltan,
Asım Turgut, Eski Hale Getirme, ABD, S.2, 1971, s.237; Yeşiltan, Asım Turgut, Eski Hale Getirme, AD, S.3, 1972, s.256; Tercan, Erdal, Medenî Usul Hukukunda (Kesin Sürelerin Kaçırılması Halinde) Eski Hale Getirme, 2006 Ankara, s.51.
502Madde metni şu şekildedir: “Eski hâle getirme talebi sebebiyle ortaya çıkan giderler, talepte bulunan tarafa yükletilir. Ancak, karşı taraf eski hâle getirme talebine karşı asılsız itirazlar ileri sürerek giderlerin artmasına sebep olmuşsa, hâkim, giderlerin tümünün veya bir kısmının karşı tarafa yükletilmesine karar verebilir.”
142
Paraleldir; zira eski hâle getirme talebinin kabul edilmesi ile birlikte, aleyhine eski
hâle getirme talebinde bulunulan tarafın avukatının emeği değersiz hâle gelmişse
503, bunun
tatmin edilmesi gerekir. Bu doğrultuda, yargılama sonucunda nasıl bir karar verilirse verilsin,
eski hâle getirme talep eden taraf aleyhine, aleyhine eski hâle getirme talep edilmesi sebebiyle
avukatının emeği değersiz hâle gelen taraf lehine, avukatın, eski hâle getirme kararı
verilmesine kadar göstermiş olduğu emeği ile orantılı olarak yargılama gideri olan avukatlık
ücretine hükmolunmalıdır
504.
Ondan daha dar bir düzenlemedir; zira tek taraflı irade beyanıyla hüküm doğuran
ıslahın aksine, mahkeme tarafından kabul edilmesi gereken eski hâle getirme talebi
bakımından, eski hâle getirme talebine karşı asılsız iddialarda bulunulması durumunda,
mahkemece, eski hâle getirme sebebiyle oluşan yargılama gideri olan avukatlık ücretine
kısmen veya tamamen aleyhine eski hâle getirme talep edilen tarafın katlanacağına
hükmolunabilir.
III.YARGILAMAYI SONLANDIRAN BAZI USÛLİ İŞLEMLER SONUCUNDA
VERİLEN KARARLAR BAKIMINDAN YARGILAMA GİDERİ OLAN AVUKATLIK
ÜCRETİ
A. GENEL OLARAK
Yargılama, kural olarak, yargılama sonucunda karar verilmesi ile sona erer. Ancak
bazı durumlarda yargılama mahkemece karar verilmeksizin taraflarca yapılan usûl işlemleri
ile de sona erebilir. Örneğin, davalı, davayı kabul edebilir veya davacı, davadan feragat
edebilir. Bunun dışında, taraflar, karşılıklı anlaşmak suretiyle davayı sulh yolu ile sona
erdirebilirler.
Yargılamanın karar verilmeksizin sona erdiği durumlarda da, tıpkı yargılamanın hâkim
tarafından karar verilmesi suretiyle sonuçlandırılmasında olduğu gibi, yargılamayı sevk ve
idareye yetkili olan hâkim tarafından yargılama gideri olan avukatlık ücreti bakımından bir
503Örneğin, tahkikatın son duruşmasında davasını tamamen ıslah ettiğini bildiren ancak süresi içinde yeni bir
dava dilekçesi vermeyen ve yokluğunda aleyhine karar verilen taraf, kararın verilmesinden sonra eski hâle getirme talebinde bulunur ve mahkemece eski hâle getirme talebi kabul edilip, dava bu tarafça tamamen ıslah edilirse, eski hâle getirme sebebiyle, avukatın emeği değersiz hâle gelir.
504Tercan, eski hâle getirmenin asıl davaya bağlı olduğundan, asıl davada hükmolunacak yargılama gideri olan
avukatlık ücretinin eski hâle getirme bakımından da geçerli olacağını; ancak, aleyhine eski hâle getirme yoluna başvurulan tarafın, eski hâle getirme talebiyle sınırlı olmak üzere kendisini avukatla temsil ettirmesi söz konusu ise bu takdirde bu taraf lehine yargılama gideri olan avukatlık ücretine hükmolunabileceğini ifade etmektedir. Bu konuda bkz. Tercan, s.306. Aynı yönde bkz. Taş Korkmaz, Hülya, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümlerine Göre Eski Hâle Getirme, Prof. Dr. M. İlhan Ulusan’a Armağan, C.II, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, C.15, S.2, 2018, s.671.