Elektronik Delilin Özellikleri

Bulut bilişimde, diğer bilişim sistemleri ve bağlı donanımlarından elde edilmesi muhtemel ses, video ve fotoğraf dosyaları, dokümanlar, kelime işlemci dosyaları, küçük veri tabanı dosyaları, veri tabanı erişim kayıtları, şifrelenmiş veya kriptolanmış dosyalar, silinmiş dosyalar gibi pek çok elektronik delil elde edilebilme olanağı bulunmaktadır.

1.7.1.4.15. Diğer Donanımlar

Elektronik delilin bulunduğu ortamlar yukarıda sayılanlardan ibaret değildir. Sayıları her geçen gün artmakta olan ve elektronik delil ihtiva edebilecek elektronik cihazların arasına modemler, kredi kartı kopyalama cihazları, telesekreterler ve bunun gibi pek çok cihazı eklemek mümkündür.

1.7.1.5. Elektronik Delilin Özellikleri

Amerika Birleşik Devletleri Adalet Bakanlığı Ulusal Adalet Enstitüsü’nün yayınlamış olduğu “Elektronik Olay Yeri Soruşturması” kılavuzunda elektronik delilin yapısal özellikleri açıklanırken dört husus üzerinde durulmaktadır. Buna göre elektronik delil;

 DNA ve parmak izi delilleri gibi gizlidir (latent yapıdadır);

 Kolaylıkla değiştirilebilir, bozulabilir veya yok edilebilir;

 Dünya çapında bir alana dağılmış olabilir;

264

87  Zamana bağlı olabilir265

.

Elektronik delilin gizli (latent) bir yapıda olduğu ifadesiyle bu delil türünün ortaya çıkartılabilmesi için özel cihaz ve yazılımlarla incelenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Belirli yöntemler dâhilinde incelemesi yapılmayan elektronik delilin ortaya çıkartılabilmesi mümkün değildir266

.

Gerçekten de elektronik delil soruşturma kapsamında elektronik cihazlarda saklanan veya bu cihazlardan aktarılan veri ve bilgiyi ifade etmektedir. Bu anlamda elektronik delil aynen DNA ve parmak izi gibi gizli yapıya sahip delil türlerindendir. Bu bakımdan elektronik cihaz içerisinde saklı bulunan elektronik delilin doğal halleriyle görülmeleri mümkün değildir. Bu delillerin görünür hale getirilebilmesi için bazı yazılım ve donanıma ihtiyaç duyulmaktadır. Kimi zaman analiz süreci veya herhangi bir sürecin açıklanmasına yönelik tanık beyanı da gerekebilir267

.

Bu bağlamda elektronik delillerin içerisindeki dijital verileri anlayabilmek için mutlaka alet ve cihazlar ile nicel gözlem yapılmalıdır. Zira genellikle makine dili ile kodlanmış olan bilgilerin yine bir makine tarafından268

özel teknik ve yöntemlerle, delil niteliğini kaybetmeden toplanmaları, analiz edilmeleri ve mahkemeye sunulmaları gerekmektedir²⁶⁹.

Elektronik delilin değiştirilmesi ve bozulması diğer fiziksel delillerin tahrip edilmelerinden daha kolay ve daha kısa zamanda gerçekleşebilmektedir. Elektronik delilin yapısında, özellikle elde edilmesi sırasında, kolayca ve kimi zaman tespiti mümkün olmayan değişiklikler yapılması söz konusu olabilmektedir. Bu bakımdan

265

John Ashcroft (Ed.), “Electronic Crime Scene Investigation: A Guide for First Responders”, Washington: PhotoDisc, Inc, 2001, https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/187736.pdf (09 Eylül 2014), s. 6.

266

Aydoğan, s. 31.

267

Ashcroft (Ed.), s. 2.

268

Say, Bilişim Suçlarında Elde Edilen Delillerin Olay Yerinden Toplanması ve Laboratuvarda İncelenmesi, s. 29.

269

88

elektronik delilin elde edilmesi aşamasında çok daha fazla hassasiyet gösterilmesi gerekir²⁷⁰.

Elektronik delilin içerisinde bulunan veriler dijital formatta kaydedilmektedir. Verilerin dijital formatta kaydedilebilmeleri için ise elektrik enerjisine ihtiyaç duyulmaktadır. Elektrik enerjisinin kesilmesi nedeniyle verilerin kaybolmaması için sabit disk gibi dijital depolama medyalarında manyetik saklama teknolojisinin kullanılması, verilerin silinmesini engellememektedir. Elektronik yöntemlerle yazılan veriler yine elektronik yöntemlerle silinebilir. Bu nedenle elektronik delil içerisinde bulunan dijital veriler, elektrik enerjisine maruz kaldıkları zamanlarda silinme olasılığıyla yüz yüzedirler. Uzmanlar tarafından, uygun aletlerle yapılmayan müdahalelerde elektronik delilin silinmesi veya değiştirilmesi kaçınılmazdır. Elektronik delil, bu hassas yapılarından dolayı mutlaka uzmanlar tarafından incelenmelidir271

.

Bilişim ve iletişim teknolojileri, özellikle de günümüzde küresel ağ halinde dünyayı kaplayan internet²⁷² ile elektronik veriler, sınırları kolaylıkla aşabilmektedir. Bu bakımdan elektronik ortamda işlenen suçlarda, mekân ve mesafe kavramlarının anlamını yitirdiği görülmektedir. Bu tip suçlarda suçun işlenmiş olduğu yer, bilgisayar sistemleri, elektronik veri saklama ortamları, bilgisayar ağları ve internetin sanal sonsuzluğudur.

Gerçekten de, özellikle internet üzerinden gerçekleşen bir iletişimde artık coğrafi sınırların anlamının kalmadığı görülmektedir. Sınır aşan ihlaller bu yolla işlenen suçların en belirgin özelliğini oluşturmaktadır. Bu şekilde işlenen suçlarda, klasik suçlarda olduğu gibi fail ile mağdurun göz göze gelmesi söz konusu değildir273

.

270 Karagülmez, Bilişim Suçları ve Soruşturma-Kovuşturma Evreleri, s. 394; Servet Yetim, "Dijital Kanıt Araştırma Yöntemleri", İstanbul Barosu Dergisi, Cilt. 82, Sayı. 3, (Mayıs-Haziran 2008), s. 1208.

271

Say, Data İncelemeleri, s. 513.

272

Özgür Uçkan ve Yasin Beceni, “Bilişim-İletişim Teknolojileri ve Ceza Hukuku”, İnternet ve Hukuk, Yeşim Atamer (drl.), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2004, s. 364.

273

Özgür Kamışlık, “Bilişim Hukukunda Delillerin Toplanması”, Ankara Barosu Uluslararası Hukuk Kurultayı, Cilt. 2, Ankara, 08-11 Ocak 2008, s. 159.

89

Suç işlemeye meyilli kişilerin internet aracılığı ile dünyanın diğer ucundaki bilgisayar sistemlerini zarara uğratmaları mümkündür. Bu tür sınır aşan suçlarda incelenmesi gereken bilgisayarlar dünyanın öbür ucunda olabilir ve hatta suçta kullanıldığı düşünülen bilgisayar gerçekte kolluğu yanıltmak için kullanılan ve suçla ilgisi bulunmayan bir kimsenin bilgisayarı dahi olabilir274. Şüphesiz ki bu durum delil elde etmeyi zorlaştıran önemli bir etkendir.

Yazılım endüstrisinin gelişmesiyle birlikte bilgisayar yazılımları çeşitli alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Nitekim günümüzde bilgisayar yazılımlarının sayısı sayılamayacak düzeydedir. İnternet üzerinden serbestçe dağıtılabilen ve indirilebilen yazılımlardaki güvenlik açıkları ise bilgisayarları sürekli tehdit eder boyuttadır. Zira bilgisayar üzerinde çalışan ve güvenilir kaynaklardan elde edilmemiş yazılımların arka planda ne türlü işlemler yürüttüğünü tespit etmek kolay değildir. Bu bağlamda, bilgisayar monitöründe herhangi bir işlem yapıyor gibi görünen bir programın esasen aynı anda bilgisayarın sabit diski üzerinde saklanan suç unsuru verileri siliyor olması muhtemeldir. Bu durum, elektronik delilin zamana bağlı olduğunu göstermektedir. Bu tip durumlarda elektronik delil derhal elde edilemezse bu delilin değişmesi veya kaybolması sonucuyla karşılaşılabilir.