Eğitim Sektöründeki Hizmet Dönüşümü

Eğitim sistemi kamu yönetiminin bir alt sistemidir ve büyük bir önem arz etmektedir. Bir alt sistem olduğu için kamu yönetiminde yaşanan her-hangi bir değişim eğitimi de etkilemektedir. Bununla birlikte eğitim siste-minin kendine has öğeleri de eğitim sisteminde değişime neden olabilmek-tedir. Bu nedenledir ki bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler tüm kamu yönetimini etkilediği gibi eğitim sistemini de etkilemektedir (Öktem ve Çiftçi, 2020). Eğitim alanında teknolojinin etkisiyle önemli değişim ve dönüşümler yaşanmıştır. Bilgisayarlar ve eğitim teknolojileri eğitimdeki iki önemli değer olmuştur. Türk eğitim sisteminde de bu teknolojiler kul-lanılmaktadır.

Milli Eğitim Bakanlığınca özellikle 2000’li yıllardan sonra önemli çalışmalar gerçekleştirilmiştir. MEBBİS, Milli Eğitim Bakanlığı tarafın-dan kullanılan teknoloji temelli bir uygulamadır. Burada pek çok hizmet online olarak sunulmaktadır. Bununla birlikte FATİH (Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi) Projesi de yine MEB’in teknoloji te-melli diğer bir hizmetidir (Öktem ve Çiftçi, 2020).

Yükseköğretimde de dijitalleşme yönünde önemli adımlar atılmıştır.

2019 yılı itibariyle “Dijitalleşen YÖK” sloganıyla çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Pilot üniversiteler belirlenmiş ve bu üniversitelerde Dijital Okur-Yazarlık dersi müfredata eklenmiştir. Bu ders kapsamında bilişim etiği, bulut bilişim, hayat boyu öğrenme, internet teknolojileri gibi konu-ların verilmesi planlanmıştır. Proje kapsamında 3 bin akademisyen ile 40

bin öğrenci ifade edilen dersi almıştır. Ardından projeye yeni üniversiteler dahil edilmiştir. Ayrıca yükseköğretimde dijital dönüşümün gerçekleştiril-mesini sağlamaya yönelik olarak 100/2000 öncelikli alan doktora bursla-rında belirlenen tematik alanlardan biri de eğitimde dijitalleşme olmuştur (Ataş ve Gündüz, 2020).

Salgınla birlikte yukarıda ifade edilen dijital hizmetlere ek olarak yeni uygulamalar söz konusu olmuştur. Eğitimde geleneksel yaklaşımın yerini farklı eğitim uygulamaları almıştır ki bunlardan biri de uzaktan eğitimdir.

Uzaktan eğitim, eğitimin içerisindeki kişilerin yani öğrenen ve öğreten-lerin farklı mekânlarda olduğu, kişilere yer, zaman, mekân konularında esneklik tanıyan bir sistemdir. Kişiler istedikleri yer ve zamanda eğitim hizmetlerinden faydalanabilmektedir. Uzaktan eğitimde dersler senkron ya da asenkron şeklinde olabilmektedir (Serçemeli ve Kurnaz, 2020). Tabi ki bu sistemin uygulanabilmesi için gerekli altyapının olması, bireylerin sis-temi kullanabilmeleri gerekmektedir. Bununla birlikte ortaya çıkabilecek sorunlar teknik ve pratik bir şekilde çözülebilmelidir.

Uzaktan eğitim esasında eski bir tarihi geçmişe sahiptir. İlk uygula-ma 1728 yılında gerçekleşmiştir. 19. yüzyılda uzaktan eğitim uygulauygula-ma- uygulama-ları devam etmiştir. Tabi ki ilk uygulamalar günümüzden hayli farklıdır.

Bunlar gazete ilanları ve mektup yoluyla uzaktan eğitim uygulamalarıdır.

Türkiye’de de ilk uygulama 1953 yılında yine mektupla uzaktan eğitim şeklinde gerçekleşmiştir. Zaman geçtikçe ve internet teknolojileri geliştik-çe uzaktan eğitim de gelişmiş, önce bilgisayarlar ardından mobil cihazlar yoluyla da verilir olmuştur (Yamamoto ve Altun, 2020). Farklı üniversite-lerin bünyeüniversite-lerinde bulunan açık öğretim fakülteleri, pek çok üniversitenin ders materyallerini, ders programlarını internet üzerinden açık erişime sun-maları uzaktan eğitime ilişkin iyi örnekler sunmaktadırlar.

Salgın döneminde evde kalmalar dolayısıyla uzaktan eğitim zorunlu hale gelmiştir. Geleneksel sınıf ortamından, yüz yüze eğitimden bir süre-liğine kopulmuş ve yerine çevrimiçi platformlardaki ve televizyon kanal-larındaki eğitimler gelmiştir (Aktürk, 2020).Uzaktan eğitim faaliyetlerinin başlaması için beş temel alanda çalışmalar yapılmıştır. Bunlar; mevzuat, altyapı, insan kaynakları, içerik ve uygulamadır. Mevzuat konusuna ba-kıldığında uzaktan eğitime geçilmesi adına Yükseköğretim Kurumlarında Uzaktan Öğretime İlişkin Usul Ve Esaslar’da önemli değişiklik yapılmış-tır. Üniversitelerde salgın döneminden önce de uzaktan eğitimle verilen dersler ve programlar söz konusuydu ancak değişiklikle altyapıları mevcut olan üniversitelerin tüm alanlarda uzaktan eğitim yapmaları sağlanmıştır.

Altyapıya bakıldığında, üniversitelerden YÖK’e yapılan bildirimlerin de-ğerlendirildiği, üniversitelerden çoğunun uzaktan eğitim altyapısına sahip olduğu ve olmayan üniversitelerin ise ihtiyaçlarının YÖK’ün koordinatör-lüğünde diğer üniversiteler ile işbirliği yaparak karşılandığı

görülmekte-dir. İnsan kaynaklarında üniversiteler kendi öğretim elemanları ve teknik personelini kullanmaktadırlar. İçerik oluşturmada öğretim elemanı verdiği derse ilişkin olarak içerik oluşturmakta ve çoğunlukla bu durumla ilgili olarak daha önce deneyime sahip bulunmaktadır. Ancak eksiklerin de söz konusu olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Uygulama ise uzaktan eğitim sisteminde senkron ve asenkron seklinde olmaktadır (Yamamoto ve Altun, 2020). Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda ise uzaktan eğitim Eğitim Bilişim Ağı (EBA) ve TRT işbirliği ile yapılmaktadır. TRT ilkokul, ortaokul ve liseler için farklı sınıf düzeylerindeki televizyon kanallarıyla uzaktan eğitimi sunmaktadır. (Kırmızıgül, 2020). İşlenen derslerde etki-leşimin sağlanması adına öğretmenlere kendi sınıfları ile EBA vasıtasıyla canlı yayın ders verme imkanı sağlanmaktadır (Çepni, 2020).

Uzaktan eğitimin zaman, mekân kısıtlarını ortadan kaldırması, esnek olması, öğrencilerin kendilerini daha rahat hissetmeleri, maliyetin düşük olması, öğrencilerin istedikleri zaman ders materyallerine ulaşabilmeleri gibi avantajları söz konusudur (Sarıtaş ve Barutçu, 2020). Ancak kimi uz-manlara göre yüz yüze eğitimin, dolayısıyla iletişimin bir ruhu vardır ve uzaktan eğitim bu ruhtan yoksundur. Ayrıca uzaktan eğitim sağlıksız, ye-tersiz mezunlara da sebep olabilir.

Eğitim sektörü öneminden dolayı aksamaların olmaması gereken bir sektördür. Salgın döneminde yapılan düzenlemelerle oluşabilecek aksak-lıkların önüne geçilmeye çalışılmıştır. Yaşananlar, kamunun olağanüstü durumlara uyum kabiliyetinin yeterli olduğunu göstermekle beraber, bu tür süreçlere daha hazırlıklı olunması gerektiğini de göstermiştir.

5.SONUÇ

Devletlerin hizmet sunma anlayışını etkileyen pek çok etken söz ko-nusu olabilir. Kültür, yönetim biçimi, ideoloji, ekonomik unsurlar bunlar-dan bazılarıdır. Bunlarla birlikte küresel çapta yaşanan birtakım gelişmeler ya da durumlar da hizmet sunumunu etkileyebilmektedir. Pandemi süreci bu konuda dikkate alınması gereken ve yeni deneyimleri bünyesinde ba-rındıran bir süreç olmuştur.

Pandemi sürecinde tüm ülkeler olduğu gibi Türkiye de gerekli tedbir-leri almaya çalışmış, bununla birlikte hizmettedbir-lerin aksamamasını da sağla-mıştır. Bunu yaparken özellikle bilgi ve iletişim teknolojilerinden yarar-lanmıştır. Dijitalleşme hayatın o kadar içindedir ki kamusal hizmetlerde bundan yararlanılmaması zaten söz konusu olamazdı. Ancak salgın döne-mi bu süreci bir hayli hızlandırmıştır.

Türkiye’de kamusal hizmetlerin pek çoğu salgın öncesinde olduğu gibi salgın döneminde de e-devlet üzerinden sunulmaya devam etmek-tedir. Vatandaşlar evlerinden pek çok hizmetten yararlanabilmektedirler.

Bununla birlikte daha önceden de var olan mobil uygulamalar ya da çeşitli iletişim hatlarıyla hizmetler sunulmaya devam etmektedir. Tabi salgınla birlikte yenilikler de söz konusu olmuştur. Salgın döneminde sosyal med-ya çok daha aktif kullanılmakta, bu mecralar vatandaşların bilgilendirile-cekleri yerler olarak görülmektedir. Özellikle salgının başlarında Cumhur-başkanlığı dahil pek çok üst düzey kuruluş toplantılarını online olarak yap-mıştır. Ancak en önemli yenilikler sağlık ve eğitim alanlarında olmuştur.

Sağlık sektöründe yeni hatlar, web siteleri, mobil uygulamalar geliştirilmiş ve vatandaşların hizmetine sunulmuştur. Sunulan hizmetlerin faydalı ol-dukları aşikârdır. Ancak bazı hizmetlerde yetersizliğin ya da tam etkinliğin sağlanıp sağlanmadığı tartışılabilir. Özellikle salgın döneminde daha fazla ihtiyaç duyulan rehabilitasyon hizmetlerin telefondan ya da online olarak sunulmasının yüz yüze olan görüşmelerdeki kadar faydalı olup olmadığı araştırılabilir. Ancak yine de salgın döneminde olması gereken bir hizmet olduğu en azından tamamlayıcı olabileceği bir gerçektir. Eğitim alanın-daki en önemli yenilik ise derslerin geleneksel sınıf ortamından uzak bir şekilde sunulması olmuştur. Hem Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullar-da hem de yükseköğretimde uzaktan eğitim söz konusu olmuş öğrenciler evlerinden eğitimlerine devam etmişlerdir. Bazı uzmanlar bunun olumsuz yanlarının olduğunu, özellikle de yetersiz mezunlara neden olacağını ifade etmektedirler. Ancak böyle bir salgın döneminde eğitimin uzaktan olma-sının kaçınılmaz olduğu da bir gerçektir. Ayrıca yetersiz mezunlar sadece uzaktan eğitimde söz konusu olmaz. Geleneksel eğitimde de bu durumla karşılaşılabilir ve karşılaşılmaktadır da. Kendini geliştirmeyen, sürekli öğ-renmeye açık olmayan öğreten ve öğrenenler söz konusu olduğunda yüz yüze eğitim sonucu mezun olan bireyler de yetersiz ve vasıfsız olabilirler.

Nihayetinde salgın döneminde Türkiye dijitalleşme yolunda önemli adımlar atmıştır. Hizmet sunumunda yenilikler gerçekleştirmiştir. Bu hiz-metlerin birtakım olumsuz yanları söz konusu olabilir ancak bu dönem için önemli faydaları olduğu da yadsınamaz. Hizmetlerin sorunlu yanları dü-zeltilirse salgın sonrasında da bazı hizmetlerin devam etmesi sağlanabilir ve daha fazla hizmet dijital dünyaya geçebilir.

KAYNAKÇA

Ak, T. (2020) “COVID-19 Salgınına Yönelik Mücadelenin İç Güvenlik Açısından Yönetimi”, International Journal of SocialSciencesand Education Research, 6(2), 252-264.

Akça, M., Tepe Küçükoğlu, M. (2020) “COVID-19 ve İş Yaşamına Etkileri:

Evden Çalışma”, Journal of International Management, Educationaland Economics Perspective,8(1), 71-81.

Akman, Y., Mercan, Y. (2020) “Sağlık Amaçlı İnternet Kullanımı ve Mobil Sağlık Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma”, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1(1), 66-76.

Akkurt, S. (2020) “Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesine ve COVID-19 Pandemisi Sürecinde Mobil Uygulamalarla Paylaşılmasına Hukuki Bir Bakış”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(38), 142-160.

Aktürk, H. (2020) “Yeni Koronavirüs Hastalığı Pandemisi Döneminde Online Yaşam ve Psikolojik Etkileri”, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

Aldemir, C., Avşar, M. N. (2020) “Pandemi Döneminde Dijital Vatandaşlık Uygulamaları”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi”, 7(5), 148-169.

Ataş, H., Gündüz, S. (2020) “Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm”, Dijital Dönüşüm Ekonomik ve Toplumsal Boyutlarıyla, Ed. İsmail Erkan Çelik, Gazi Kitapevi.

Bozkurt, V. (2020) “Pandemi Döneminde Çalışma: Ekonomik Kaygılar, Dijitalleşme ve Verimlilik”,https://www.researchgate.net/profile/

Veysel_Bozkurt/publication/343111134_PANDEMI_DONEMINDE_

CALISMA_EKONOMIK_KAYGILAR_DIJITALLESME_VE_

VERIMLILIK_Veysel_BOZKURT/links/5f172c7445851515ef3c1715/

PANDEMIDOeNEMINDE-CALISMA-EKONOMIK-KAYGILAR-DIJITALLESME-VE-VERIMLILIK-Veysel BOZKURT.pdf, 11.09.2020.

Çepni, S. (2020) “Eğitimde ‘Bir Adım Ötesi’ Tartışmalarının Kavramsal Çerçevesini Anlamak: Dijitalleşme ve İnsanileşme(Etik ve Değerler) Kavramlarında Denge Kurma Arayışları”, Fen, Matemetik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 3(2), 65-79.

Çınar, F., Oğuz, M., (2020)”Türkiye’nin COVID-19 Pandemisine Yönelik Stratejilerinin SWOT Analizi İle Değerlendirilmesi”, Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi,2(2), 1-11.

Demirci Aksoy, A.(2014) “Tüketimin Dijitalleşmesi”, Hacettepe Üniversitesi Tüketici-Pazar-Araştırma-Danışma Test ve Eğitim Merkezi Tüketici Yazıları IV, 46-64.

Dünya Sağlık Örgütü, https://www.who.int/,

Göçoğlu, V. (2020) “Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Dijital Dönüşüm:

Nesnelerin İnterneti Üzerine Bir İnceleme”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 615-628.

İnce, F., Evcil, F. Y. (2020) “COVID-19’un Türkiye’deki İlk Üç Haftası”, SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(2), 236-241.

Kahraman, T. (2020) “Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) Pandemisi ve Telerehabilitasyon, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), 87-92.

Karataş, Z. (2020) “COVID-19 Pandemisinin Toplumsal Etkileri, Değişim ve Güçlenme”, Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 3-17.

Kırmızıgül, H. G. (2020) “COVID-19 Salgını ve Beraberinde Getirdiği Eğitim Süreci”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 283-289.

Okur, M. A. (2020) “COVID-19 Salgını, Dünya Düzeni ve Türkiye”, Akademik Hassasiyetler, 7(13), 311-335.

Öktem, M. K., Çiftçi, L. (2020) “Kamu Yönetimi-Teknoloji Etkileşimi ve Türk Eğitim Sistemi, Kamu Yönetimi ve Teknoloji Dergisi, 1, 28-40.

Özlü, A., Öztaş, D., (2020). “Yeni Corona Pandemisi (COVID-19) İle Mücadelede Geçmişten Ders Çıkarmak”, Ankara Medical Journal, 2, 468-481.

Sağlık Bakanlığı, https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/,

Sarıtaş, E., Barutçu, S. (2020) “Öğretimde Dijital Dönüşüm Ve Öğrencilerin Çevrimiçi Öğrenmeye Hazır Bulunuşluğu: Pandemi Döneminde Pamukkale Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma”, İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 11(1), 5-22.

Serçemeli, M., Kurnaz, E. (2020) “COVID-19 Pandemi Döneminde Öğrencilerin Uzaktan Eğitim ve Uzaktan Muhasebe Eğitimine Yönelik Bakış Açıları Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 4(1), 40-53.

Şenol, C., Bilsel, A. (2020) “Türkiye’de COVID-19 (Coronavirüs) Pandemisinin Durumu ve Algoritmik Hesaplamaya Göre Gelecekteki Durum Analizi”, International Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(25), 535-546.

Tamer, H. Y., Övgün, B. (2020) “Yapay Zeka Bağlamında Dijital Dönüşüm Ofisi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi.

Tekin, B. (2020) “COVID-19 Pandemisi Döneminde Ülkelerin COVID-19, Sağlık Ve Finansal Göstergeler Bağlamında Sınıflandırılması: Hiyerarşik Kümeleme Analizi Yöntemi”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 336-349.

Tekindal, M., Ege, A., Erim, F., Gedik, T. H. (2020) “Sosyal Hizmet Bakış Açısıyla COVID-19 Sürecinde Yaşlı Bireyler: Sorunlar, İhtiyaçlar ve Öneriler”, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), 1-6.

Turan, A., Hamza Çelikyay, H., (2020) “Türkiye’de Kovid-19 İle Mücadele:

Politikalar ve Aktörler”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(1), 1-25.

Uysal, B., Ulusinan E., (2020) “Güncel Dijital Sağlık Uygulamalarının İncelenmesi”, Selçuk Sağlık Dergisi, 1, 46-60.

Yankın, F. B. (2020) “Dijital Dönüşüm Sürecinde Çalışma Yaşamı”, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 7(2), 1-38.

Yardımcı, G., Yalçıntaş, A., (2020) “Türkiye’nin Dijitalleşme Politikaları:

Fırsatlar, Tutarsızlıklar ve Çözüm Önerileri”, İktisat ve Toplum, 114, 65-74.

Yürekli, S. (2020) “Çalışma Hayatında Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Etkileri”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(38), 34-61.

Yamamoto, G. T., Altun, D. (2020) “Coronavirüs ve Çevrimiçi(Online) Eğitimin Önlenemeyen Yükselişi”, Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25-34.

https://www.icisleri.gov.tr/koronavirus-ile-mucadele-kapsaminda-sokaga-cikma-kisitlamalari---yeni-kisitlama-ve-tedbirler-genelgeleri, 9.12.2020.

https://www.trthaber.com/haber/gundem/alo-184e-bir-ayda-yaklasik-15-milyon-cagri-473780.html, 20.09.2020.

https://covid19.saglik.gov.tr/, 20.09.2020.

https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55092070, 9.12.2020.

Bölüm 49

KALKINMACI MERKEZ BANKACILIĞI