KARŞILAŞTIRMALI GLOBAL İŞLETME OKURYAZARLIK DÜZEYİ
4. ANALİZ ve BULGULAR
4.1. Ölçeklerin geçerlilik ve Güvenirlilik Analizleri
Çalışmada kullanılan ölçekler ile analiz sağlıklı analizler yapabilmek için öncelikle ölçeklerin güvenilirlikleri sınanmalıdır. Bu amaçla ölçeklere ilişkin Cronbach’s Alpha istatistikleri hesaplanmıştır.
Tablo 5: Ölçek ve Alt Boyutlara İlişkin Güvenirlik Analizi Sonuçları Ölçek ve Alt Boyutlar Cronbach’s Alpha
Ölçek 0.868
alt boyutlarına ilişkin Cronbach’s Alpha katsayısı 0,7’nin altında kalarak
“kabul edilebilir” ya da “orta güvenilirlikte” şeklinde belirlenmiştir. Diğer tüm değerler “iyi” ya da “yüksek güvenilirlikte” olarak anılan düzeydedir (Kılıç, 2016: 48).
Tablo 6. Araştırmaya Katılanların Demografik Özelliklerine İlişkin Tanımlayıcı İstatistikler
Değişken Frekans (n) Yüzde (%)
Cinsiyet Kadın 188 47
Bölüm Sosyal Bilimler 240 60
Diğer Bilimler 160 40
Yabancı Dil Bilen 216 54
Bilmeyen 184 46
Yurt Dışı Çıkan 64 16
Çıkmayan 335 83.3
Finans Dersi Alan 76 19
Almayan 324 81
İşletmeci Dersi Alan 210 52.5
Almayan 190 47.5
Pazarlama Dersi Alan 62 15.5
Almayan 338 84.5
Girişimcilik
Dersi Alan 80 20
Almayan 320 80
Katılımcıların %53’ü erkek %47’si kadınlardan oluşmaktadır. Bu bağlamda hemen hemen homojen bir dağılım sergilediğini söylemek yanlış olmayacaktır. Yaş dağılımlarına bakıldığında yoğunlaşmanın 19-20 yaşlarında olduğu, bölüm bazında ise 400 katılımcının 240’nım sosyal bilimlerde 160’nın ise sosyal bilimler dışındaki diğer bölümlere dağılım göstermektedir. Yabancı dil bilgisi üzerine yöneltilen sorunun cevapları
kapsamında %54’ü yabancı dil bildiğini ifade etmiş %46’sı ise bu konuda yetersiz olduğunu belirtmiştir. Yurtdışına çıkan katılımcıların sayısı 64 iken çok yüksek bir oranla çıkmayanların sayısı baskın olarak 335 kişi bandındadır. Aldıkları dersler bağlamında toplanan cevaplarda “Finans”
dersini alanlar %19, “İşletme” dersini alanlar %52,2, “Pazarlama” dersini alanlar %15,5 ve son olarak “Girişimcilik” dersini alanlar %20 oranındadır.
Tablo 7: Ölçekte Yer Alan Sorulara İlişkin Tanımlayıcı İstatistikler
Ort ss
Ölçek 3.2191 0.45675
Özyeterlilik 3.4486 0.80819
Eğer ki iş gereği yurtdışında yaşamam gerekirse buna kolayca
adapte olabilirim 3.4350 1.20807
Eğer ki iş gereği yurtdışı seyahati yapmam gerekirse bu kolayca
adapte olabilirim 3.6725 1.09235
Eğer ki iş gereği yurtdışında yaşamam gerekseydi alışma sürecinde
dahi zorluk çekmezdim 3.0551 1.13729
Yurtdışında yaşıyor olsaydım tamamen kaybolacağımı
düşünmüyorum 3.3935 1.15748
Kariyer planlarım dahilinde yurtdışında yaşamayı düşünmüşümdür 3.3634 1.28218 En azından bir süreliğine yurtdışında çalışmak ya da yaşamayı
düşünüyorum 3.6817 1.16974
Yabancı bir ülkeye seyahat fikri konusunda kendime güvenim tam 3.6700 1.13327 Yabancı bir ülkeye tek başıma seyahate rahatlıkla çıkabilirim 3.3125 1.20975
Öğrenme İsteği 3.3578 0.71874
Dünya tarihi konusunda bilgi edinmeye istekliyim 3.4550 1.14510 Diğer ülkelerin tarihleri ve kültürlerini öğrenmekten keyif alırım 3.6525 1.10444 Küresel coğrafya konusunda daha fazla bilgi edinmek istiyorum 3.3150 1.16153 Gelecekte diğer ülkelerin kültürleri ve tarihleri konusunda bilgi
edinmek konusunda daha fazla zaman harcayacağım 3.1350 1.09076 Diğer ülkelerin tarihleri ve kültürlerini öğrenmek benim için bir
hobi gibidir 3.1250 1.10564
Ne zaman yeni bir yere gidecek olsam orada yaşayan insanların
önem verdikleri şeyleri öğrenmeye çalışırım 3.6675 1.05818 Diğer ülkelerde insanların nasıl çalıştıklarını ve yaşadıklarını
öğrenmek benim için eğlencelidir 3.5525 1.07477
Küresel ekonomi hakkında bilgi edinmek konusunda ilgiliyim 2.9600 1.09150
İlişki Geliştirme 2.9910 0.53276
Yabancı uyruklu biriyle tartışırken beni kızdırsa bile sinirli bir tepki
vermem 2.9150 1.17312
Yabancıları genellikle çok bilgili ve sofistike bulurum 2.6875 1.11037 Bence yabancı uyruklu takım arkadaşlarıyla çalışmak hiç zor değil 3.0025 1.11382 Bence yurtdışında büyümüş biriyle arkadaşlık yapmak hiç değil 2.9322 1.13249 Bence yabancı uyruklu takım arkadaşlarıyla yapılan projelerin
tamamlanması çok daha kolaydır 2.9649 1.05800
Kendi ülkemde bizler işlerin doğru yapılacağı yolları iyi biliriz 3.4400 1.09517 Ait olduğum kültürün benim davranışlarım üzerinde etkisi çok
değildir 2.6675 1.21888
Yabancı uyruklu kişilerle arkadaş olmak hiç zor değildir 3.3183 1.08736
Teknik Yetenek 2.9272 0.62931
Küresel piyasalarda başarı elde bilmek adına yeterli bilgiye sahip
olduğumu düşünüyorum 2.8750 1.05221
Küresel yatırımların yönetimi ve dış ticaret konusunda yeterince
bilgi sahibiyim 2.5775 1.06151
Neden küresel ortamda ürün alıp satmamız gerekliliği konusunda
yeterince bilgi sahibiyim 2.8492 1.09378
Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Birleşmiş Milletler (UN) ve Uluslararası Para Fonu (IMF) gibi uluslararası örgütlerin görevleri konusunda yeterli bilgiye sahibim
2.7375 1.12104
Yabancı bir ülkeye yatırım yapabilirim ve kolaylıkla o ülkenin yerel
gelişmelerine adapte olabilirim 2.9000 1.14817
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülke kavramlarının ayrımını gayet iyi
biliyorum 3.4275 1.14587
Dünya tarihi konusunda oldukça fazla bilgiye sahibim 2.8672 1.04660 Yerel gelişmelerin ülke ekonomilerine ve ticarete yansımalarının
nasıl olduğunu anlıyorum 3.0677 1.04566
Kendi ülkem dışındaki en az bir ülkenin ekonomik normları
hakkında bilgim var 3.0400 1.11872
Özfarkındalık 3.4713 0.64626
Yabancı bir ülkeye yatırım yapmadan o ülkenin iş çevresi hakkında
detaylı bilgi edinmenin mutlak olduğunu düşüyorum 3.6200 1.15929 İş içeriklerinin başka bir ülkeye göre adapte edilmesi görüşündeyim 3.1275 1.07663 Başka bir ülke yaşıyor olsam dahi kendi ülkemde iş dünyasında
nasıl başarılı olmam gerektiğini bilmem gerekir 3.8225 1.06481 Yabancı bir ülkede bulunduğumda oranın yerel kural ve kaidelerine
uymanın çok önemli olduğunu düşünüyorum 3.7025 1.11224
Kendi uzmanlık alanın doğrultusunda hangi ülkede olursa olsun
çalışmak farketmez 3.4436 1.18458
Şirket yönetimi kurallarının diğer bir ülkede yönetmekten çok ta
farklı olduğunu düşünmüyorum 3.1100 1.10497
GİO ölçeğinde yer alan ifadelere ilişkin ortalama ve “Standart Sapma” değerleri Tablo 7’de verilmiştir. İfadelerin ortalamaları üzerinden yorumlama yapmak her ne kadar istatistiki anlamda tam olarak anlamlı olmasa da genel çerçeveyi anlamak ve yorumlamak adına faydalı olacaktır.
Özyeterlilik boyutunda, “En azından bir süreliğine yurtdışında çalışmak ya da yaşamayı düşünüyorum” ifadesi 3,6817 ortalama en yüksek,
“Eğer ki iş gereği yurtdışında yaşamam gerekseydi alışma sürecinde dahi zorluk çekmezdim” ifadesi 3,0551 ile en düşük değere sahip olduğu görülmektedir.
Öğrenme İsteği Boyutu, “Ne zaman yeni bir yere gidecek olsam orada yaşayan insanların önem verdikleri şeyleri öğrenmeye çalışırım” ifadesi 3,6675 en yüksek, “Küresel ekonomi hakkında bilgi edinmek konusunda ilgiliyim” ifadesi 2,96 ile en düşük değere sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu açıdan bakıldığında katılımcıların öğrenmeye yönelik isteklerinde nispeten
en az ilgi ve isteklerini oluşturan başlık “global ekonomi” olmuştur.
İlişki Geliştirme Boyutu, “Kendi ülkemde bizler işlerin doğru yapılacağı yolları iyi biliriz” ifadesi 3,44 ile en yüksek, “Ait olduğum kültürün benim davranışlarım üzerinde etkisi çok değildir” ifadesi 2,6675 ile en düşük değere sahiptir. Hem en düşük hem de en yüksek değerlere bakıldığında katılımcıların kendi kültürlerine olan inançlarının ve onları etkileme boyutlarının diğer ifadelere göre daha yüksek olduğu genel anlamda ifade edilebilir.
Teknik Yetenek Boyutu, “Gelişmiş ve gelişmekte olan ülke kavramlarının ayrımını gayet iyi biliyorum” ifadesi 3,4275 ile en yüksek,
“Küresel yatırımların yönetimi ve dış ticaret konusunda yeterince bilgi sahibiyim” ifadesi 2,5775 ile en düşük değere sahiptir. GİO alt boyutları kapsamında da en düşük değere 2,9272 ile Teknik Yetenek Alt boyutu en düşük ortalama değere sahiptir. Bu bağlamda aynı öğrenme isteği boyutunda olduğu gibi katılımcıların finansal alanda kendilerini yeterli görmedikleri, kendilerinin global iş piyasasına açılmak için yeterli teknik özelliklere sahip olmadıklarını düşündüklerini ifade edilebilir.
Özfarkındalık Boyutu, “Yabancı bir ülkede bulunduğumda oranın yerel kural ve kaidelerine uymanın çok önemli olduğunu düşünüyorum”
ifadesi 3,7025 ile en yüksek, “Şirket yönetimi kurallarının diğer bir ülkede yönetmekten çok ta farklı olduğunu düşünmüyorum” ifadesi ise 3,11 ile en düşük ortalama değere sahiptir. Özfarkındalık boyutunun GİO ölçeğinin alt boyutları arasında 3,4713 ile en yüksek ortalama değere sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda katılımcıların kendi öz kültür ve yapılarının nispeten farkında oldukları ve gerekli hallerde uyarlama için bu bilgileri kullanabilecekleri inançlarının yüksek olduğu ifade edilebilir.
Hipotezlerin sınanmasına geçmeden önce, uygulanacak analizlerin belirlenebilmesi amacıyla ölçek skorlarına ilişkin normallik sınaması yapılacaktır. Zira seriler normal dağılıma sahipse parametrik testler, normal dağılıma sahip değilse parametrik olmayan testlerin uygulanması gerekecektir.
Tablo 8: Normallik Sınaması
Ölçek Ort. ss. Skewness* Kurtosis
Ölçek 3.2191 0.45675 0.281 (0.122) 0.081 (0.243) Özyeterlilik 3.4486 0.80819 -0.172 (0.122) -0.297 (0.122) Öğrenme İsteği 3.3578 0.71874 0.005 (0.122) -0.153 (0.122) İlişki Geliştirme 2.9910 0.53276 0.074 (0.122) -0.048 (0.122) Teknik Yetenek 2.9272 0.62931 0.262 (0.122) 0.243 (0.122) Özfarkındalık 3.4713 0.64626 -0.213 (0.122) -0.320 (0.122)
* Parantez içindeki değerler Skewness ve Kurtosis istatistiklerine ilişkin standart sapmaları ifade etmektedir.
Çarpıklık ve basıklık istatistikleri -1 ile +1 arasında olduğu için tüm skorların normal dağılım gösterdiği kabul edilmektedir. Dolayısıyla skorlara ilişkin testler parametrik testlerden seçilecektir.
Tablo 9: Cinsiyete Göre Ölçeğin ve Alt Boyutların Farklılaşıp Farklılaşmadığına İlişkin Bağımsız Örneklem T Testi Sonuçları
Bağımlı
Değişken Bağımsız Değişkenler n x̄ ss t Sig.
Ölçek Cinsiyet KadınErkek 188212 3.16343.2685 .46485.44472 -2.310 .021**
Özyeterlilik Cinsiyet KadınErkek 188212 3.34113.5439 .84112.76727 -2.521 .012**
Öğrenme
İsteği Cinsiyet Kadın 188 3.3444 .67499
-.353* .724 Erkek 212 3.3697 .75681
İlişki
Geliştirme Cinsiyet Kadın 188 3.0045 .51718
.476 .634 Erkek 212 2.9790 .54715
Teknik
Yetenek Cinsiyet Kadın 188 2.7890 .64056
-4.223 0.000**
Erkek 212 3.0498 .59424
Özfarkındalık Cinsiyet KadınErkek 188212 3.45923.4819 .65642.63847 -.350 .726
*Varyansların eşit olmadığı durumda kullanılması gereken t değerleri esas alınmıştır.
** %5 anlamlılık düzeyinde anlamlı
Bağımsız Örneklem T Testi sonuçlarına göre GİO ölçeği genel boyutta cinsiyete göre istatistiki açıdan anlamlı farklılık göstermektedir, Erkeklerin GİO toplam skorları kadınlarınkine göre daha yüksektir. GİO ölçeğinin alt boyutlarına ilişkin sonuçlar incelendiğinde bu farklılığın Özyeterlilik ve Teknik Yetenek alt boyuttaki farklılaşmadan kaynaklandığı görülebilir. Zira Öğrenme İsteği, İlişki Geliştirme ve Özfarkındalık alt boyutları cinsiyete göre farklılaşmazken, sadece Özyeterlilik ve Teknik Yetenek alt boyutları cinsiyete göre farklılaşmaktadır.
Tablo 10: Yaş ile Ölçek ve Alt Boyutları Arasındaki İlişki
ÖY_Skor Öİ_Skor İG_Skor TY_Skor ÖF_Skor Ölçek_Skor Yaş 0.206** 0.117* 0.085 0.084 0.087 0.178**
* %5 anlamlılık düzeyinde anlamlı
* %1 anlamlılık düzeyinde anlamlı
Verilerin analizi sonucunda %5 ve %1 anlamlılık düzeyinde anlamlı olmasına rağmen Pearson Korelasyon Testine göre yaş ile ölçek ve alt boyutlar arasında yorumlanabilir düzeyde bir ilişki bulunmamaktadır.
Fakat tamamlayıcı analizler ışığında yaş yükseldikçe ölçek değeri ile arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu ifade edilebilir.
Tablo 11: Bölüme Göre Ölçeğin ve Alt Boyutların Farklılaşıp Farklılaşmadığına İlişkin Bağımsız Örneklem T Testi Sonuçları
Bağımlı
Değişken Bağımsız Değişkenler n x̄ ss t Sig.
Ölçek_Skor Bölüm Sosyal Bilimler 240 3.2057 .48701
-0.722 0.471 Diğer Bilimler 160 3.2393 .40782
ÖY_Skor Bölüm Sosyal Bilimler 240 3.3833 .81987
-1.987 0.048*
Diğer Bilimler 160 3.5465 .78267
Öİ_Skor Bölüm Sosyal Bilimler 240 3.3625 .73661 0.160 0.873 Diğer Bilimler 160 3.3508 .69328
İG_Skor Bölüm Sosyal Bilimler 240 2.9807 .54632
0.390 0.638 Diğer Bilimler 160 3.0064 .51306
TY_Skor Bölüm Sosyal Bilimler 240 2.9375 .66488
0.086 0.690 Diğer Bilimler 160 2.9118 .57352
ÖF_Skor Bölüm Sosyal Bilimler 240 3.4618 .64742
0.758 0.721 Diğer Bilimler 160 3.4854 .64628
* %5 anlamlılık düzeyinde anlamlı
Katılımcılardan alınan veriler doğrultusunda katılımcıların eğitim gördükleri bölüm ile GİO tutumları arasındaki ilişki incelendiğinde sadece
“Özyeterlilik” alt boyutu eğitim gördükleri bölüme göre farklılaşmaktadır.
Bu bağlamda Sosyal bilimler dışında eğitim gören öğrencilerin, sosyal bilimlerde eğitim gören öğrencilere göre “Özyeterlilik” boyutun skoru daha yüksektir.
Tablo 12: Finans Dersinin Alınıp Alınmamasına Göre Ölçeğin ve Alt Boyutların Farklılaşıp Farklılaşmadığına İlişkin Bağımsız Örneklem T Testi Sonuçları Bağımlı
Değişken Bağımsız Değişkenler n x̄ ss t Sig.
Ölçek_Skor Finans Alan 76 3.1770 0.48090
-.859* .392 Almayan 324 3.2290 0.45110
ÖY_Skor Finans AlanAlmayan 76324 3.3783 0.781023.4651 0.81473 -.842 .400 Öİ_Skor Finans Alan 76 3.1842 0.69176
-2.353 .019**
Almayan 324 3.3985 0.71990 İG_Skor Finans Alan 76 3.0888 0.51511
1.784 .075 Almayan 324 2.9680 0.53500
TY_Skor Finans Alan 76 2.9395 0.67194
.189 .850 Almayan 324 2.9243 0.61994
ÖF_Skor Finans Alan 76 3.3706 0.70111
-1.511 .132 Almayan 324 3.4949 0.63154
*Varyansların eşit olmadığı durumda kullanılması gereken t değerleri esas alınmıştır.
** %5 anlamlılık düzeyinde anlamlı
Finans dersi alan katılımcıların GİO ve alt boyutları ile ilişkin yapılan T testi sonucunda istatistiki açıdan genel boyutta anlamlı bir fark bulunmamıştır. Benzer olarak “Öğrenme İsteği” alt boyutu dışında diğer alt
boyutlarda da anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır. Dikkat çekici olarak finans dersi alan katılımcılara göre almayan katılımcıları “Öğrenme İsteği”
alt boyutu skoru değeri daha yüksektir.
Tablo 13: İşletme Dersinin Alınıp Alınmamasına Göre Ölçeğin ve Alt Boyutların Farklılaşıp Farklılaşmadığına İlişkin Bağımsız Örneklem T Testi Sonuçları Bağımlı
Değişken Bağımsız Değişkenler n x̄ ss t Sig.
Ölçek_Skor İşletme AlanAlmayan 210190 3.20963.2297 .46024 -.440 .660.45384 ÖY_Skor İşletme AlanAlmayan 210190 3.39863.5038 .74695 -1.290* .198.86954 Öİ_Skor İşletme AlanAlmayan 210190 3.34403.3730 .72615 -.402 .688.71206 İG_Skor İşletme AlanAlmayan 210190 2.98682.9956 .53981 -.164 .870.52625 TY_Skor İşletme AlanAlmayan 210190 2.94132.9117 .65203 .469 .639.60454 ÖF_Skor İşletme AlanAlmayan 210190 3.47783.4640 .66570 .212 .832.62575
*Varyansların eşit olmadığı durumda kullanılması gereken t değerleri esas alınmıştır.
İşletme dersi alan katılımcıların GİO ve alt boyutları ile ilişkin yapılan T testi sonucunda istatistiki açıdan genel boyutta ve alt boyutlarında anlamlı bir fark bulunmamıştır.
Tablo 14: Pazarlama Dersinin Alınıp Alınmamasına Göre Ölçeğin ve Alt Boyutların Farklılaşıp Farklılaşmadığına İlişkin Bağımsız Örneklem T Testi
Sonuçları Bağımlı
Değişken Bağımsız Değişkenler n x̄ ss t Sig.
Ölçek_Skor Pazarlama AlanAlmayan 62338 3.2261 .49397 .122 .9033.2179 .45036 ÖY_Skor Pazarlama AlanAlmayan 62338 3.4012 .71723 -.552 .5823.4573 .82446 Öİ_Skor Pazarlama AlanAlmayan 62338 3.2964 .62407 -.732 .4653.3691 .73505 İG_Skor Pazarlama AlanAlmayan 62338 3.0363 .57944 .679 .4992.9827 .52424 TY_Skor Pazarlama AlanAlmayan 62338 3.0334 .65283 1.447 .1492.9077 .62393 ÖF_Skor Pazarlama AlanAlmayan 62338 3.4382 .67362 -.438 .6623.4773 .64196 Bağımsız Örneklem T Testi sonuçlarına göre GİO ölçeği genel boyutta ve alt boyutlarında pazarlama dersinin alınıp alınmamasına göre istatistiki açıdan anlamlı farklılık göstermemektedir. Başka bir ifadeyle katılımcılardan elde edilen verilere göre pazarlama dersi almanın GİO üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır.