Deniz ÜÛ SözleÛmesinde BulunmasÍ Gereken Bilgiler

Deniz Þà Kanunu’na göre yapÑlacak yazÑlÑ ià sözleàmesinde aàaÜÑdaki bilgilerin bulunmasÑ gerekir (Madde 6):

a-Þàverenin adÑ ve soyadÑyla ikametgah ad- resi,

b-GemiadamÑnÑn adÑ, soyadÑ, doÜum tarihi ve yeri, sicil numarasÑ ve ikametgah adresi,

c-GemiadamÑnÑn çalÑàacaÜÑ geminin ismi, si- cil numarasÑ, grostonilatosu ve kaydedildiÜi si- cil dairesi (GemiadamÑnÑn aynÑ iàverenin muh- telif gemilerinde çalÑàmasÑ ihtimali mevcutsa, bu ayrÑca belirtilir.)

d-Akdin yapÑldÑÜÑ yer ve tarih, e-GemiadamÑnÑn göreceÜi ià,

f-GemiadamÑnÑn hizmete baàlayacaÜÑ tarih ve yer,

g-Hizmet akdinin belli bir süre için yapÑlmÑà olup olmadÑÜÑ, belli bir süre için yapÑlmÑà ise süresi veya sefer üzerine ise hangi sefer oldu- Üu,

h-KararlaàtÑrÑlan ücret esasÑ ile miktarÑ, Ñ-Ücretin ödeme zamanÑ ve yeri ile zorun- lu tutulan iàverenler için gemiadamÑnÑn ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeàit istih- kakÑnÑn ödeneceÜi banka özel hesap numarasÑ,

i-Avans àartlarÑ, j-DiÜer ià àartlarÑ,

k-Tirimciler ve ateàçiler ile yapÑlacak hizmet akitlerinde 25/5/1959 gün ve 7292 sayÑlÑ Ka- nunla onanan sözleàmenin özeti (18 yaàÑndan

küçük kimselerin tirimci ve ateàçi sÑfatÑ ile ge- milerde çalÑàtÑrÑlamayacaÜÑ).

Bu bilgilerin belirtilmesi Kanunun açÑk dü- zenlemesidir. Elbette bu bilgiler yanÑnda söz- leàmede taraflarÑn anlaàmasÑ ile diÜer bilgiler de yazÑlabilir. ÖrneÜin gemiadamÑ sendika üye- si ise üye olduÜu sendika, toplu ià sözleàmesin- den yararlanÑyor ise bu sözleàme hükümlerine uygun hükümler yazÑlabilir.

V. Belirsiz-Belirli Süreli ÜÛ

SözleÛmesi AyrÍmÍ

Deniz Þà Kanunu’nun 7. maddesinde gemia- damlarÑ ile yapÑlacak üç sözleàme türünden söz edilmiàtir. Buna göre gemiadamÑ ile yapÑlacak ià sözleàmesi;

1) Belirli bir süre, 2) Sefer için veya 3) Süresiz,

olarak yapÑlabilir.

Maddenin 2. fÑkrasÑ ile aynÑ Kanunun 8. maddesinde belirli bir süre için veya sefer için yapÑlacak sözleàmeler hakkÑnda hükümler de bulunmaktadÑr.

1) Belirli süreli iÛ sözleÛmesi:

4857 sayÑlÑ Þà Kanunu’nun 11. maddesinde belirli süreli ià sözleàmesinin gerek ilk kez ya- pÑlÑàÑnda ve gerekse yenilenmesinde objektif ve esaslÑ nedenler aranmasÑna raÜmen, Deniz Þà Kanunu’nda bu yönde bir sÑnÑrlama bulun- mamaktadÑr. KÑsaca gemiadamlarÑ ile herhangi bir neden olmaksÑzÑn belirli süreli ià sözleàmesi yapÑlabilir.

Belirli bir süre için yapÑlan ià sözleàmesi, süre bitiminde sona erer. Belirli süre için ya- pÑlan ià sözleàmesinin sona erdiÜi tarih gemi seyir halinde iken sona ererse sözleàme, ge- minin ilk limana varmasÑna ve güvenlik altÑna alÑnmasÑna kadar devam edecektir. Geminin li- mana varmasÑ ve güvenlik altÑna alÑnmasÑ ile de kendiliÜinden sona erer.

Belirli süreli ià sözleàmesi için mutlaka baà- langÑç ve bitià için kesin tarihler konmasÑ da gerekmez. Belli bir olayÑn sonuçlanmasÑna, bir iàin yapÑlmasÑna kadar da belirli süreli ià söz- leàmesi yapÑlabilir. ÖrneÜin uzun süre hastalÑÜÑ

nedeni ile rapor alan gemiadamÑ yerine rahat- sÑzlÑÜÑ sona erip iàbaàÑ yapacaÜÑ tarihe kadar olan süreyi kapsayan bir süre için diÜer bir ge- miadamÑ ile yapÑlan ià sözleàmesi belirli süreli ià sözleàmesidir.

Belirli bir süre için yapÑlmÑà olan ià sözleà- mesi sonunda gemiadamÑ, iàveren veya iàve- ren vekilinin muvafakatiyle iàe devam ederse ià sözleàmesinin, aynÑ süre için uzatÑlmÑà sayÑ- lacaÜÑ Kanunun 8/2. maddesinde belirtilmiàtir. Bu durumda ià sözleàmesi aynÑ sürenin sonun- da kendiliÜinden sona erecektir. Ancak belirli süreli ià sözleàmesinin iki veya daha fazla süre ile yenilenmesi durumunda sözleàmenin belir- siz süreli ià sözleàmesine dönüàüp dönüàme- yeceÜi tartÑàmalÑdÑr. Borçlar Kanunu’nun 339. maddesinde açÑkça aynÑ süre ile fakat en çok bir yÑl süre ile uzamÑà olacaÜÑ belirtilmiàtir. Bu nedenle Borçlar Kanunu kapsamÑnda çalÑàan iàçi için iki veya daha fazla ara vermeden belirli süreli ià sözleàmesi yapÑlmasÑ halinde ià sözleà- mesinin belirsiz süreli ià sözleàmesine dönüàe- ceÜi kabul edilmektedir. Borçlar Kanunu genel kanun olduÜundan, gemiadamÑ ile belirli süre için yapÑlan ià sözleàmesinin iki veya daha faz- la yenilenmesi halinde belirsiz süreli olacaÜÑnÑ kabul etmek gerekir. AyrÑca 01.07.2012 tarihin- de yürürlüÜe girecek Türk Borçlar Kanunu’nun 430. maddesinin de bu tarihten itibaren dikkate alÑnmasÑ gerekir. Buna göre “Belirli süreli söz- leàme, süresinin bitiminden sonra örtülü olarak sürdürülüyorsa, belirsiz süreli sözleàmeye dö- nüàür. Ancak, esaslÑ bir sebebin varlÑÜÑ hâlinde, üst üste belirli süreli hizmet sözleàmesi kuru- labilir”. O halde gemiadamÑ ile belirli süre için yapÑlan ià sözleàmesi, ikinci kez yenilenmesin- de esaslÑ bir neden yoksa belirsiz süreli ià söz- leàmesine dönüàmüà olacaktÑr.

2) Sefer için yapÍlan iÛ sözleÛmesi:

Bu sözleàmenin genel anlamda belirli sü- reli olduÜu ve maddi bir olguya, sefere baÜlÑ olduÜu tartÑàmasÑzdÑr. Geminin çÑkacaÜÑ belirli bir sefer süresince çalÑàmak üzere gemiadamÑ ile iàveren arasÑnda yapÑlan bir ià sözleàmesi- dir. Seferin sona ermesi ile kendiliÜinden ve bir ihbara gerek kalmaksÑzÑn sona erer. Belirli sefer için yapÑlmÑà bu sözleàme, sözleàmede

belirtilen seferin sonunda geminin baÜlama li- manÑna varÑp yükünü boàaltmasÑna kadar de- vam eder.

Belirli bir sefer için yapÑlan ià sözleàmesinin sonunda gemiadamÑ iàveren veya iàveren veki- linin muvafakatiyle iàe devam eder ve gemi de tekrar sefere çÑkarsa, ià sözleàmesinin bu se- fer süresince uzatÑlmÑà sayÑlacaÜÑ Kanunun 8/1. maddesinde açÑkça düzenlenmiàtir. Yenilenen sefer sözleàmesi, son seferin sonunda geminin baÜlama limanÑnda yükü boàaltmasÑ ile sona erecektir. Burada temel sorun sözleàmenin iki veya daha fazla yenilenmesi halinde ià sözleà- mesinin belirsiz süreli hale gelip gelmeyeceÜi- dir. AslÑnda sefer için yapÑlan sözleàmede esaslÑ bir neden vardÑr ve bu neden de seferin kendi- sidir. KanÑmca bu hakkÑn kötüye kullanÑlmadÑ- ÜÑ iddia edilmediÜi sürece sefer için zincirleme yapÑlan ià sözleàmelerinin belirli süre olan sefer için sözleàme niteliÜini koruduklarÑ kabul edil- melidir.

Gerek belirli süre için gerekse sefer için ya- pÑlan ià sözleàmesinin sonunda ià sözleàmesi kendiliÜinden sona ereceÜinden gemiadamÑ ih- bar tazminatÑna hak kazanmaz.

DiÜer taraftan 4857 sayÑlÑ Þà Kanunu’ndan farklÑ olarak belirli süre veya sefer için sözleà- me yapÑlan gemiadamlarÑnÑn ià sözleàmesine deneme kaydÑ konulamaz. Ancak belirsiz sü- reli ià sözleàmesi ile çalÑàtÑrÑlacak gemiadamlarÑ ile yapÑlacak ià sözleàmelerine deneme kaydÑ konulabilir.

3) Belirsiz süreli (Süresiz) iÛ

sözleÛmesi:

Deniz Þà Kanunu’nda da kural olarak belirli süre için veya sefer için yapÑlan ià sözleàmesi yapÑlmamÑà ise gemiadamÑ ile yapÑlan sözleàme belirsiz sürelidir. Süresiz ià sözleàmesi, deneme kaydÑ içerebileceÜi gibi ihbar tazminatÑ gerek- tirmeyen nedenler hariç ià sözleàmesinin ihbar öneli verilerek sonlandÑrÑlmasÑ gerekmektedir. Ancak Deniz Þà Kanunu’nda belirsiz süreli ià sözleàmesi için asgari bir süre öngörülmüàtür. Bu yönü ile asgari süreli ià sözleàmesine örnek gösterilebilir. Kanunun 16/A maddesine göre “süresi belirsiz hizmet akti, 14 üncü maddede yazÑlÑ durumlar dÑàÑnda gemiadamÑnÑn iàe alÑn-

masÑndan itibaren altÑ ay geçmedikçe bozula- maz”. AnÑlan hüküm, gemiadamÑ ile iàveren veya iàveren vekili arasÑnda yapÑlmÑà olan ià sözleàmesinin gemiadamÑnÑn iàe alÑnmasÑndan itibaren altÑ ay geçmedikçe bozulamayacaÜÑ kuralÑnÑ getirmiàtir. Bu bir anlamda gemiadamÑ- na ià güvencesi saÜlamaktadÑr. Bu durum bildi- rimli fesihler için geçerlidir. Bildirimsiz (önelsiz veya ià sözleàmesinin kendiliÜinden feshedildi- Üi hallerde) fesihlerde altÑ aylÑk süre aranmaz.

GemiadamÑ ile iàveren arasÑndaki ià sözleà- mesinin haklÑ neden olmadan altÑ aylÑk süre dolmadan feshi halinde, taraflar asgari süre- ye kadar uÜradÑÜÑ zararlarÑ, mahrum olduklarÑ haklarÑ isteyebilirler.