DÖVİZ CİNSİNDEN DÜZENLENEN KİRA KONTRATLARINDA, KİRA ÖDEMESİ SIRASINDA KURLARDA ARTIŞ MEYDANA

GELMESİ HALİNDE DAMGA VERGİSİ HESAPLANMASI Damga Vergisi Kanun’un “Yabancı Paraların Türk Parasına Çev-rilmesi” başlıklı 12’nci maddesinde “Damga Vergisine tabi kağıtlarda yazılı yabancı paralar Maliye Bakanlığınca tayin ve ilan edilecek fiyat üzerinden Türk parasına çevrilerek ona göre Damga Vergisi alınır.”

hükmü yer almaktadır.

Söz konusu hükümden anlaşılacağı üzere damga vergisine tabi kağıtlar yabancı parayı içeriyor veya tamamıyla yabancı para cinsinden düzenlen-miş ise Maliye Bakanlığınca tayin ve ilan edilen fiyat üzerinden Türk para-sına çevrilerek vergisinin alınması gerekmektedir.

Maliye Bakanlığı yabancı paraların Türk Lirasına çevrilmesinde dikka-te alınacak kuru belirleyen 15 nolu Damga Vergisi Genel Tebliğinde açık-lamalar yapmış fakat daha sonra yayınlanan 35 nolu Damga Vergisi Genel Tebliği ile uygulamaya yeniden yön vermiştir.

Yabancı paraların Türk parasına çevrilmesinde esas alınacak kur ile ilgili olarak 35 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Tebliğinde ; “…Vergiye tabi kağıdın yabancı para cinsinden düzenlenmesi halinde ise kağıt üzerinde yer alan dövizin, kağıdın düzenlendiği tarihteki T.C Merkez Bankası’nca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuruna göre bulu-nacak Türk Lirası karşılığı üzerinden damga vergisi hesaplabulu-nacaktır.

Damga Vergisi “azami tutarı” aşıp aşmadığı hususunun buna göre dikkate alınacağı da tabiidir.” şeklinde açıklamalarda bulunulmuştur.

Söz konusu tebliğden anlaşılacağı üzere Türkiye’de yabancı para cin-sinden düzenlenen sözleşmelerde esas alınacak kurun, kağıdın düzenlendi-ği tarihteki yani vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihteki T.C Merkez Bankası’nca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuruna göre bulunacak Türk Lirası karşılığı olacaktır.

Bu nedenle yabancı para cinsinden düzenlenen kira kontratlarında dam-ga vergisi hesaplaması yapılırken esas alınacak kur, kira kontratının düzen-lendiği tarihteki T.C Merkez Bankası’nca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kurudur.

İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 29.02.2008 Tarih Ve DMG:031-754/477 sayılı muktezasında “……..Yukarıda belirtilen yasal hükümler ve sözleşme hükümleri göz önünde bulundurulduğunda  ... San.

Ve Tic. Ltd. Şti. İle ...  Tic. Ltd. Şti. arasında düzenlenecek kira-lama sözleşmesine ait Damga Vergisine esas teşkil edecek miktarın;

açık ve kapalı fabrika alanının kullanılan kısmının m2’si için günlük 0,l0 USD tutarının sözleşme süresi olan 12 ay ile çarpımı sonucu bulu-nacak tutarın,  sözleşmenin düzenlendiği tarih itibariyle T.C. merkez Bankasınca tespit ve ilan olunan  cari döviz satış kuruna göre Türk Lirası’na çevrilerek, Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-2 fıkra hük-mü gereğince binde 1,5 nispetinde Damga Vergisine tabi tutulması ge-rekmektedir.” şeklinde açıklamalarda bulunulmuştur.

Diğer taraftan yabancı para cinsinden düzenlenen kira kontratlarında damga vergisinin ödenmediğinin tespiti halinde yapılacak tarhiyatta kağı-dın düzenleme tarihindeki T.C Merkez Bankası’nca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuru esas alınacaktır.

Kira kontratlarının yabancı para cinsinden düzenlenmesi sırasında damga vergisi hesaplaması yapılırken esas alınacak kur, kira kontratının düzenlendiği tarihteki T.C Merkez Bankası’nca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuru olduğundan ileriki dönemlerde kurlarda meydana gelen artış veya azalış nedeniyle kira bedeli için ödenen TL tutarının artması veya azalması daha önce hesaplanan damga vergisini değiştirmeyecektir.

Nitekim İstanbul Defterdarlığı’nın 13.07.2001 Tarih Ve B.07.4.DEF.

0.34.12/2-10-7410 (3953) sayılı muktezasında “…. Bu itibarla müdür-lüğünüzün malzeme alımlarına ilişkin malzeme miktarı sabit döviz cinsinden düzenlenen sipariş sözleşmesi ve ihale kararındaki döviz be-deli tutarının T.C. Merkez Bankası’nca tespit ve ilan olunan son döviz satış kuru esas alınarak Türk Parasına çevrilerek sözleşmenin binde 7,5 nispetinde, ihale kararının da binde 4,5 nispetinde damga vergisi-ne tabi tutulduktan sonra bilahere yapılan ödemelerden dolayı doğan kur farklarının damga vergisine tabi tutulmaması gerekir.” şeklinde açıklamalarda bulunulmuştur.

IV- SONUÇ

Bilindiği üzere kira kontratları (kira sözleşmeleri) esas olarak damga vergisine tabidir. Damga Vergisi Kanunu’na ekli (1) sayılı tablonun I-A/2 bölümünde “kira mukavelenamelerinin (mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden) belli bir parayı ihtiva etmesi durumunda binde 1,89 oranında damga vergisine” tabi olduğu hüküm altına alınmıştır. Ancak

uygulama da kira kontratlarının yabancı para cinsinden düzenlenmesi ve sonrasında kira ödemesi yapılırken kurlarda artış veya azalış meydana gel-mesi mükelleflerin hangi tutar üzerinden damga vergisi ödeyeceği husu-sunda tereddütte bırakmıştır.

Yabancı para cinsinden düzenlenen kira kontratlarında esas alınacak kur ile ilgili olarak 35 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Tebliğinde; Türkiye’de ve yabancı para cinsinden düzenlenen sözleşmelerde esas alınacak kurun, kağıdın düzenlendiği tarihteki bir başka ifadeyle vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihteki T.C Merkez Bankası’nca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuruna göre bulunacak Türk Lirası karşılığı olacağı belirtilmiştir.

Bu nedenle yabancı para cinsinden düzenlenen kira kontratlarının dü-zenlenmesi sırasında damga vergisi hesaplaması yapılırken esas alınacak kur, kira kontratının düzenlendiği tarihteki T.C Merkez Bankası’nca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuru olduğundan ileriki dönemlerde kur-larda meydana gelen artış veya azalış nedeniyle kira bedeli için ödenen TL tutarının artması veya azalması daha önce hesaplanan damga vergisini değiştirmeyecektir. Nitekim Vergi İdaresinin görüşü de bu yönlüdür.

KAYNAKÇA

Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı (18.02.2008) B.07.1.GİB.

04.99.16.02/2-Muk/205-4263 Sayılı Muktezası. İstanbul: Büyük Mükel-lefler Vergi Dairesi Başkanlığı

İstanbul Defterdarlığı (13.07.2001) B.07.4.DEF.0.34.12/2-10-7410 (3953) Sayılı Muktezası. İstanbul: İstanbul Defterdarlığı

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı (31.05.2007) B.07.1.GİB.4.34.18.01/2.

1/718-124/6506-2910 Sayılı Muktezası. İstanbul: İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı

İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı (29.02.2008) DMG:031-754/477 Sayı-lı Muktezası. İzmir: İzmir Vergi Dairesi BaşkanSayı-lığı

Maliye Bakanlığı (04.02.2005) 43 Sıra No.lu Damga Vergisi Genel Tebliği. Ankara: Resmi Gazete (25717 Sayılı)

Maliye Bakanlığı (11.11.1980) 15 Sıra No.lu Damga Vergisi Genel Tebliği. Ankara: Resmi Gazete (17157 Sayılı)

Maliye Bakanlığı (16.04.2005) 44 Sıra No.lu Damga Vergisi Genel Tebliği. Ankara: Resmi Gazete (25788 Sayılı)

Maliye Bakanlığı (21.12.1998) 35 Sıra No.lu Damga Vergisi Genel Tebliği. Ankara: Resmi Gazete (23560 Sayılı)

Maliye Bakanlığı (31.12.1980) 16 Sıra No.lu Damga Vergisi Genel Tebliği. Ankara: Resmi Gazete (17207Sayılı)

T.C. Yasalar (04.01.1961) 213 sayılı Vergi Usul Kanunu. Ankara: Res-mi Gazete (10705 sayılı).

T.C. Yasalar (04.02.2011) 6098 sayılı Borçlar Kanunu. Ankara: Res-mi Gazete (27836 sayılı).

T.C. Yasalar (11.07.1964) 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu. Ankara:

Resmi Gazete (11751 sayılı).

T.C. Yasalar (30.12.2004) 5281 sayılı Kanun. Ankara: Resmi Gazete (25687 sayılı).

YURTDIŞI EĞİTİM KURUMLARINA VERİLEN ARACILIK VE