ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN YETKİ VE SORUMLULUKLARI İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu işyerinde sağlık ve güvenlik

tedbirleri-nin etkin olarak uygulanması, işçilerin karar alma süreçlerine katılımı ve iş barışının güçlenmesi açısından özel yetkiler ile donatmış bulunmaktadır.

Çalışan temsilcisi; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tehlikekaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kay-naklanan riskin azaltılması için tedbir alınmasını isteme,tekliflerde bulun-ma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkilidir.Çalışan tem-silcileri sağlık ve güvenlik alanında destek elemanı ile birlikte çalışır.

Çalışan temsilcileri Çalışanlarınİş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre iş sağlığı vegüvenliği konularında özel olarak eğitilir.Çalışan temsilcilerine iş sağlığı ve güvenliği kurulu bulunan işyerlerinde kurul üyeleri ile birlikteiş sağlığı ve güvenliği ko-nularında özel eğitim verilmesi sağlanabilecektir. Burada temel hedef çalışan temsilcilerini iş sağlığı ve güvenliği açısında mümkün olduğunca bilgili ve ak-tif kılmak, çalışan temsilciliğini işlevsel hale getirmektir.

İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı çalışan temsilcisini özel olarak ko-rumuş, görevini yürütmesi nedeniyle haklarının kısıtlanamayacağını va-zetmiştir.Kanun yalnızca çalışan temsilcisinin göreve başlatılmaması hal-lerini cezalandırmamış, çalışan temsilcisinin görevini yapmasına engel olunmasını da idari para cezası gerektiren fiiller arasında saymıştır (Esen, 2013). Buna göre çalışan temsilcilerine işverene öneride bulunma ve ted-bir alınmasını isteme hakkının verilmemesi durumunda 1,500 TL; çalışan temsilcilerinin ve destek elemanlarının haklarının kısıtlanması, çalışmaları için imkân sağlanmaması durumunda ise hakları kısıtlanan her çalışan için 1,000 TL idari para cezası uygulanacaktır (6331, Md. 26).

Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileriarasında yapılacak seçimle belirlenir. Oyların eşitliği durumunda, baş temsilci kura yöntemiylebelirlenir. Bu usul ile çalışan temsilcileri arasında çatışmanın önlenmesi ve koordinasyonun güçlendi-rilmesi hedeflenmiştir.

Öte yandan çalışan temsilcisinin de sorumlulukları bulunmaktadır.

Buna göre, çalışan temsilcisi görevi gereği işverenin veya işyerinin mes-leki sırları ile gördüğü, öğrendiğihususları ve çalışanlara ait özel bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür.

İşverenin seçim veya atama yoluyla görevlendirilen çalışan temsilcile-rini işyerinde ilan etmek suretiyle duyurması da gerekmektedir. Bu adım çalışan temsilcisinin işçiler arasındaki meşruiyet ve temsil tabanını geniş-letmek işlevini görecektir. İş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile ilgili görüş-lerini iletmek isteyecek işçilerin temsilcileri vasıtası ile işyeri yönetimine katılması iş ortamının demokratikleşmesi açısından önem arz etmektedir.

Son olarak, şunu özel olarak belirtmek gerekir ki, her ne kadar 6331 sayılı Kanuna dayalı olarak çıkarılan İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Çalı-şan Temsilcilerinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ 29.08.2013 tarihinde yayınlanmış olsa da, bu tarihten önce yapılan çalışan temsilcisi seçimleri veya atamaları da geçerliğini sürdürmektedir.

IX- SONUÇ

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ileiş sağlığı ve güvenliği uygulamaları alanında önemli düzenlemeler yapılmış bulunmaktadır. 6331 sayılı Kanunun yeniden düzenlediği ve örgütlediği alanlardan birini de

“çalışan temsilcisi” uygulaması oluşturur.İş barışını yakında ilgilendiren ve çalışma ilişkilerini yeniden dizayn eden bir uygulama olarak çalışan temsilcisi uygulamasının ayrıntılı olarak bilinmesi özel bir öneme haizdir.

Çalışan temsilcisi kavramı, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışanı ifade eder.İş-verenler; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışan-lar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla yeterli sayıda çalışan temsilcisini görevlendirmek zorunluluğun-dadır. İşyerinin büyüklüğüne göre bir ila altı arasında işyeri temsilcisinin işyerinde bulundurulması Kanunen zorunludur.

Çalışan temsilcisinin seçilmesi veya atanması ile ilgili gerekli tüm iş ve işlemler işveren işverenin sorumluluğundadır.Çalışan temsilcisinin se-çim ile gerçekleştirilemeyeceği iki hal bulunmaktadır: İşyerinde çalışanlar arasından kimsenin istekli olmaması yahut da işyerinde yetkili sendika bu-lunması. İşveren, seçim veya atama yoluyla görevlendirilen çalışan temsil-cilerini işyerinde ilan etmek suretiyle duyurur.

KAYNAKÇA

Bakanlar Kurulu (11.01.1974) İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü.

Ankara: Resmi Gazete (14765 sayılı).

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (07.04.2004) Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönet-melik, Ankara: Resmi Gazete, (25426 sayılı).

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (07.04.2004) İş Sağlığı ve Gü-venliği Kurulları Hakkında Yönetmelik, Ankara: Resmi Gazete (25426 sayılı).

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (09.12.2003) İş Sağlığı ve Gü-venliği Yönetmeliği, Ankara: Resmi Gazete (25311 sayılı).

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (15.05.2004) Geçici veya Belir-li SüreBelir-li İşlerde İş Sağlığı ve GüvenBelir-liği Hakkında YönetmeBelir-lik, Ankara:

Resmi Gazete (25463 sayılı).

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (15.05.2013) Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönet-melik, Ankara: Resmî Gazetede (28648 sayılı).

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (29.08.2013), İş Sağlığı ve Gü-venliği ile İlgili Çalışan Temsilcilerinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ, Ankara: Resmi Gazete (28750 sayılı).

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (29.12.2012) İş Sağlığı ve Gü-venliği Hizmetleri Yönetmeliği, Ankara: Resmi Gazete (Sayı: 28512).

Çelik, Nuri (2011) İş Hukuku Dersleri. 24. bs. İstanbul: Beta Basım Yayım

Esen, Bünyamin (2013), “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Gereği Zo-runlu Çalışan Temsilcisi Uygulaması”, Yaklaşım Dergisi, 21, 243 (2013).

T.C. Yasalar (07.05.1983) mülga 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, An-kara: Resmi Gazete (18040 sayılı).

T.C. Yasalar (07.11.2012) 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Kanu-nu, Ankara: Resmi Gazete, (28460 sayılı).

T.C. Yasalar (10.06.2003) 4857 sayılı İş Kanunu, Ankara: Resmi Ga-zete (25134 sayılı).

T.C. Yasalar (12.07.2011), 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu, Ankara: Resmi Gazete (24460 sayılı).

T.C. Yasalar (20.06.2012),6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Ankara: Resmi Gazete (28339 sayılı).