Babil Sürgününden Kudüs’e Dönüş

Birinci Mabed’in, Babil ordusu tarafından yıkılması Yahudilerin işledikleri günahlar yüzünden olmuştu. Tanrı, Yahudilere yönelttiği tehditlerin bir çoğunu Birinci Mabed’in yıkılması esnasında ve daha sonraki süreçte yerine getirmişti.

Kudüs kuşatma altındayken Yahudiler, kıtlık gibi bir felakete maruz kalmış, bir çok Yahudi açlıktan ölmüş, sosyal düzen alt üst olmuştu. Daha sonra Babilliler Yahudileri en feci şekilde kılıçtan geçirmişti. Son olarak Yahudiler, senelerce Babil’de perişan bir halde sürgün hayatı yaşamış, bu dönemde Babil Krallığı’na lanetler yağdırıp Süleyman Mabedi’nin özlemini yüreklerinde hissetmişti.

Ancak, öfkesinden ve kızgınlığından dolayı bütün bu yaptıklarına rağmen Yahudileri sonsuz bir sevgi ile sevdiğini belirten⁴³³ Tanrı, her ne olursa olsun onları tamamen bırakmamıştır.⁴³⁴ Yahudilerin kendisine ait bir halk olmasını arzu eden Tanrı, onların da kendisini ilah olarak benimsemelerini istemiştir.⁴³⁵ Fakat Tanrı’nın bu düşüncesi, Yahudilerin cezalarının hafifletilmesi ya da tamamen kaldırılması anlamına gelmemiştir. Çünkü Yahudilere yaptıklarından dolayı hala öfke duyan Tanrı, Yahudilerin cezalarını çekmeleri gerektiğini bildirilmiştir.⁴³⁶ Neticede Tanrı, cezalarını çektikten sonra Yahudileri bağışlayacağını⁴³⁷ ve onlara zarar verenlerden intikam alacağını söylemiştir.⁴³⁸ Yahudilerin kendilerine vaat edilen kutsal topraklara döneceklerini⁴³⁹ ve Süleyman Mabedi’ni yeniden inşa edeceklerini⁴⁴⁰ belirten Tanrı, aynı zamanda onlara büyük nimetler⁴⁴¹ bahşedeceğine dair söz vermiştir.⁴⁴² Zira Tanrı, her ne olursa olsun, her zaman onların yanında olmak istemiştir.⁴⁴³

433 Yeremya 31: 3.

434 “Yüce merhametinden ötürü yok olmalarına izin vermedin. Onları terk etmedin. Çünkü sen iyilik yapan, acıyan bir Tanrı’sın.” (Nehemya 9: 31).

435 Yeremya 30: 22; 31: 1, 33; Hezekiel 11: 20; 36: 28; 37: 23, 27; 39: 28.

436 Yeremya 30: 14-15; Ayrıca bkz. Yeşaya 65: 6-7.

437 Yeşaya 60: 10.

438 Yeremya 30: 16, 20.

439 Yeremya 30: 3; 31: 16; Hezekiel 11: 17; 36: 8, 12, 24.

440 Bkz. Hezekiel 43: 10-12; Ayrıca bkz. Yeşaya 60: 13.

441 Yeremya 31: 12; Hezekiel 36: 2-30; ayrıca bkz. Yeşaya 60: 18, 22; 61: 1-11; 62: 1-12; 65: 17-25.

442 Tanrı’nın sürgündeki Yahudilere nimetler bahşetmesi ve onları sürgünden kurtarması Tanrı’nın Yahudilere olan sevgisinden kaynaklanmaktadır. Ancak Hezekiel kitabında Tanrı’nın bu şekilde davranmasının sebebi olarak Yahudilerin hatırından daha ziyade Tanrı’nın Yahudilerce kirletilen kutsal isminin tekrar temizlenmesi (Hezekiel 36: 22-23) ve Kudüs’e dönüp rahatlığa kavuşunca Yahudilerin önceden yaptıkları günahlarından dolayı utanmaları, yüzlerinin kızarması (Hezekiel 36: 32) gösterilmektedir.

443 Yeşaya 60: 19-20; 66: 13-14.

55

Tanrı, Yeremya ve Hezekiel aracılığıyla vaat ettiklerini yerine getirmek, özellikle, Yahudilerin Kudüs’e dönüp Süleyman Mabedi’ni yeniden inşa etmeleri için daha önceden belirlediği süre dolduğunda taşları yerine koymaya başlamıştır.

M.Ö. 539 yılında, Pers Kralı Koreş,⁴⁴⁴ Babil topraklarını ele geçirmiştir.⁴⁴⁵ Böylece, Mezopotamya, Suriye ve Filistin’i (Dolayısıyla Kudüs’ü) de yeni Pers İmparatorluğuna katmıştır.⁴⁴⁶ Daha sonra, Koreş, akıllıca bir politika takip etmiş ve yönettiği milletlere özgürlük vererek imparatorluğunun gücünü sağlamlaştırmak istemiştir.⁴⁴⁷ Bunun için Koreş, genel af fermanı yayınlamıştır. Bu fermana göre sürgünde bulunan milletler, Pers İmparatorluğu’na karşı herhangi bir isyana karışmadıkları ve siyasetle ilgilenmedikleri sürece topraklarına dönebilecekler ve dini ibadetlerini istedikleri gibi yerine getirebilecekledi.⁴⁴⁸

Pers kralı Koreş’in M.Ö. 538 yılında yayınladığı genel af fermanı, aynı zamanda, Kudüs’teki Süleyman Mabedi’nin yeniden yapılmasına izin veren ve sürgündeki Yahudileri evlerine dönmeye teşvik eden bir ferman niteliğinde olmuştur.⁴⁴⁹ Koreş’in Yahudilere bu şekilde davranması, Tanrı’nın onu, Süleyman Mabedi’nin yeniden yapılmasıyla ilgili olarak ilahi bir şekilde sorumlu tutmasından kaynaklanmıştır. Bu durum Tevrat’ta şu şekilde ifade edilmiştir: “Pers Kralı Koreş’in krallığının birinci yılında RAB, Yeremya aracılığıyla bildirdiği sözü yerine getirmek amacıyla, Pers Kralı Koreş’i harekete geçirdi. Koreş yönetimi altındaki bütün halklara şu yazılı bildiriyi duyurdu: ‘Pers Kralı Koreş şöyle diyor: ‘Göklerin Tanrısı RAB yeryüzünün bütün krallıklarını bana verdi. Beni Yahuda’daki Yeruşalim (Kudüs) Kenti’nde kendisi için bir tapınak yapmakla görevlendirdi. Aranızda O’nun halkından kim varsa oraya gitsin. Tanrı RAB onunla olsun!’ ”.⁴⁵⁰ Bununla birlikte, Koreş’in, özellikle Yahudileri, kendi ülkelerine göndermek istemesinin başka bir sebebi olarak onların, Mısırlılar’a karşı ülke sınırlarında bir tampon vazifesi göreceklerine ve iyi birer koruyucu olarak görev yapacaklarına dair taşıdığı kanaatin de etkili olduğu kaynaklarda belirtilmiştir.⁴⁵¹

444 Bazı kaynaklarda ve Tevrat’ın İngilizce versiyonunda “Sirüs (Cyrus)” olarak geçmektedir.

445 Besalel, Yahudi Tarihi, 54.

446 Stinespring, 547.

447 Hollis-Brownrigg, 46.

448 Stinespring, 547.

449 Werblowsky-Wigoden, 378; ayrıca bkz. Ezra 6: 3-4; başka bir eserde Koreş’in bu fermanının sadece Süleyman Mabedi’nin yapılması için yayınlandığı, Yahudilerin Kudüs’e dönmeleri için özel bir fermanın yayınlanmadığı ifade edilmektedir (Porten, “Exile...”, VI/ 1039).

450 II. Tarihler 36: 22, 23; ayrıca bkz. Ezra 1: 1-3; Yeşaya 44: 24-28; 45: 1-5, 13.

451 Hollis-Brownrigg, 46; Besalel, Yahudi Tarihi, 56.

56

Bu fermanın yayınlanması, senelerdir sürgünde yaşayan ve Kudüs’e dönme hayalini her zaman gönüllerinde yaşatan Yahudiler arasında büyük bir sevinç yaratmıştır. Mezmurlar 126, Kudüs’e dönmenin, Yahudiler üzerindeki etkisini ve Yahudilerin sevinçlerini “RAB sürgünleri Siyon’a geri getirince, Rüya gibi geldi bize. Ağzımız gülüşlerle, Dilimiz sevinç çığlıklarıyla doldu. ‘RAB onlar için büyük işler yaptı’ Diye konuşuldu uluslar arasında.RAB bizim için büyük işler yaptı, Sevinç doldu içimiz...”⁴⁵² cümleleriyle güzel bir şekilde ifade etmektedir.

Yayınlanan bu fermanla, Yahudilerin Kudüs’e gidip Süleyman Mabedi’ni yeniden inşa etmelerini isteyen Koreş, Mabed’in giderlerinin sarayın hazinesinden karşılanmasını⁴⁵³ ve krallığında yaşayan yerlilerin de Mabed’in yapımı için altın, gümüş, mal ve havyan sağlamakla katkıda bulunmalarını istemiştir.⁴⁵⁴ Onlar da Koreş’in bu isteği üzerine sahip oldukları değerli mallarıyla Yahudilerin Süleyman Mabedi’ni yeniden inşa etmelerine destek vermişlerdir.⁴⁵⁵ Ayrıca, Pers Kralı Koreş, Nabukadnessar’ın M.Ö. 586 yılında Birinci Mabed’in yıkımı esnasında alıp kendi tapınaklarına koyduğu kapları çıkarttırmış, bunların sayımını⁴⁵⁶ yaptırarak Yahuda önderi Şeşbassar’a vermiştir.⁴⁵⁷ Bunun yanında Yahudi halkının ileri gelenlerinden bazıları da Süleyman Mabedi’nin yeniden inşası için yardımlarda bulunmuştur.⁴⁵⁸

Bu fermanın yayınlanmasından sonra Babil’deki Yahudilerin bir kısmı Kudüs’e dönmüştür. Şeşbassar’ın liderliğinde sürgünden dönen ilk grubun sayısının az olmasına rağmen, birkaç yıl sonra Yehoyakin’in torunu Zerubbabel liderliğinde dönen ikinci grubun sayısı daha fazla olmuştur.⁴⁵⁹ Kudüs’e yeni gelen Yahudiler, ilk iş olarak sürgün boyunca kesintisiz bir şekilde devam ettirdikleri⁴⁶⁰ kurban sunma

452 Mezmurlar 126: 1-2.

453 Ezra 6: 3-4.

454 Ezra 1: 3, 4.

455 Ezra 1: 6.

456 Sayım sonucuna göre, 30 altın leğen, 1000 gümüş leğen, 29 tas, 30 altın tas, birbirinin benzeri 410 gümüş tas ve 1000 parça değişik kap vardı (Ezra 1: 9, 10).

457 Ezra 1: 7, 8; ayrıca bkz. Ezra 6: 5; Burada verilen bilgiler II. Krallar 24: 13’de verilen bilgilerle çelişmektedir. Çünkü II. Krallar kitabında Süleyman Mabedi’ne ait olan kapların hepsini Nebukadnessar parçalamıştır. Dolayısıyla Koreş’in Nebukadnessar’ın aldığı kapları sürgünden dönen Yahudilere verdiği yönündeki bilginin tutarsız olduğu belirtilmektedir (Oesterley, 78).

Bunun yanında Daniel 5: 2, 3, 23’de Süleyman Mabedi’ne ait olan kapların Babil krallarınca kullanıldığının ifade edilmesi de bu tutarsızlığı desteklemektedir.

458 Ezra 2: 68-69.

459Matthews, 156, 157. Babil sürgününden dönen halkın 42 360 kişi olduğu belirtilmektedir (Ezra 2:

64).

460 Adolphe Lods, The Prophets and the Rise of Judaism, Routledge, Çev. S. H. Hooke, London, New York 1996, 266; Bir düşünceye göre, Süleyman Mabedi, Nebukadnessar’ın saldırısında tamamen yok olmamış, yıkık halde de olsa varlığını devam ettirmiştir. Kudüs’te kalan kahinler de yıkık durumda olan bu Mabed’de kurban ibadetini devam ettirmiştir. Daha geniş bilgi için bkz.

Oesterley, 89-94.

57

ibadetini yerine getirmek için çevrelerindeki insanlardan korkmalarına rağmen eski sunağın yerine yeni bir sunak yapmıştır. Böylece, Yahudilikte günahların affedilmesinde önemli bir rol oynayan kurban ibadeti, Süleyman Mabedi’nin temellerinin hala atılmamış olmasına rağmen sürgün dönüşünden birkaç ay sonra tekrar başlamıştır.⁴⁶¹