4.1. Araştırmada incelenen unsurlar
4.1.3. Başak uzunluğu (cm)
Anwar vd., 2015). Bu çalışmada gerek sulu gerekse kıraç koşullarda artan ekim sıklığı metrekarede başak sayısını Şekil 4.3 ve 4.4 görüldüğü gibi giderek azalan oranda olacak şekilde artırmıştır. Bu sonuç yapılan birçok çalışma ile uyumludur (Öztürk, 1996; Bavec vd., 2002; Cheema vd., 2003; Lloveras vd., 2004; Bokan ve Malesevic, 2004; Bulut, 2009;
Nakano ve Morita, 2009; Thomason vd., 2010; Ahmadi vd., 2011; Iqbal vd., 2012; Haile vd., 2013; Akıncı, 2014; Naveed vd., 2014). Ayrıca bazı çalışmalarda ekim sıklığının metrekarede başak sayısını önemli oranda etkilemediği bildirilmiştir (Doğan vd., 1997;
Hemmat ve Taki, 2001). Yine bazı çalışmalarda ise ekim sıklığı artışının bir noktaya kadar olumlu etkisi olduğu devamında ise olumsuz etkisinin olduğu bildirilmiştir (Khan vd., 2000; Çekiç vd., 2008; Amanullah vd., 2010; Anwar vd., 2015). Çeşitlere bakacak olursak hem kıraç hem sulu koşullarda en fazla metrekarede başak sayısı Sultan 95 çeşitlerinden elde edilirken en düşük metrekarede başak sayısıda Harmankaya 99 ve Atay 85 çeşitlerinden elde edilmiştir. Bu da Sultan 95 ekmeklik buğday çeşidinin hem sulu ve hemde kıraç koşullarda yüksek metrekarede başak sayısı elde edilen bir çeşit olarak öne çıkmasına neden olmuştur. Bu sonuç da Belen, (2016)’in araştırmasında bulduğu sonuçlar ile uyumludur.
Çizelge 4.11. Kıraç koşullarda dört farklı ekim sıklığı uygulanan altı ekmeklik buğday çeşidinin başak uzunluğu unsuruna ait varyans analizi tablosu
Varyasyon Kaynağı
Yıllar
Ortalama S.D.
2012-2013 Yılı 2013-2014 Yılı
Kar. Or FDeğ. Kar.Or. FDeğ. S.D. Kar.Or. FDeğ.
Yıl 1 219,21 974,73**
Ekim sıklığı 3 2,64 9,27** 1,97 11,93** 3 4,57 20,30**
Yıl x Ekim sıklığı 3 0,05 0,20öd
Çeşit 5 3,32 11,69** 2,89 17,47** 5 4,70 20,90**
Yıl x Çeşit 5 1,51 6,72**
Ekim sık.x Çeşit 15 1,02 3,60** 0,31 1,88öd 15 0,72 3,20**
YılxEkim sık xÇeşit 15 0,62 2,74**
Hata 46 0,28 0,17 92 0,23
Genel 71 0,79 0,46 143 2,16
D.K. (%) 6,09 6,48 6,32
**: istatistiki olarak % 1’ de önemli, öd: istatistiki olarak önemli değil,
2012-2013 ürün yılında en fazla başak uzunluğu 9,17 cm ile 350 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasından elde edilirken, en düşük başak uzunluğu 8,25 cm ile 800 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasından elde edilmiştir. 2013-2014 ürün yılında ise en fazla başak uzunluğu 6,61 cm ile yine 350 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasından elde edilirken en düşük başak uzunluğu 5,83 cm ile 800 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasından elde edilmiştir. İki yılın ortalaması olarak 350 tohum/m² uygulanan parsellerden ortalama 7,89 cm ile en yüksek başak uzunluğu elde edilirken, 800 tohum/m² uygulanan parsellerden ortalama 7,04 cm ile en düşük başak uzunluğu elde edilmiştir. İki yıllık deneme ortalamasının 7,50 cm olarak bulunduğu bu denemede ekim sıklığının 650 ve 800 tohum/m² uygulamaları deneme ortalamasının altında kalmıştır. Artan ekim sıklığı başak uzunluğu değerini olumsuz etkilemiş ve azalmasına neden olmuştur ( Şekil 4.5). Yine kıraç koşullarda çeşitler açısından en yüksek başak uzunluğu denemenin ilk yılında 9,50 cm, ikinci yılında ise 7,11 cm ile Atay 85 çeşidinden elde edilmiştir. En düşük başak uzunluğu elde edilen çeşit denemenin ilk yılında 8,28 cm ile Alpu 01 çeşidi olurken, denemenin ikinci yılında ise 5,83 cm ile Harmankaya 99 çeşidi olmuştur. Yıllar ortalamasına bakınca deneme ortalamasının 7,50 cm olduğu bu çalışmada ortalama olarak Atay 85 çeşidi 8,31 cm ile en yüksek başak uzunluğuna sahip çeşit olurken Alpu 01 çeşidi ise 7,07 cm ile en düşük başak uzunluğu sahip çeşit olmuştur.
Çizelge 4.12. Kıraç koşullarda dört farklı ekim sıklığı uygulanan ekmeklik buğday çeşitlerinin başak uzunluğu ortalamaları ve AÖF değerleri
Yıllar Ekim
Sıklığı Çeşitler
Alpu 01 Atay 85 Bezostaja 1 H.kaya 99 Sönmez 01 Sultan 95 Ortalama
2012-2013
350 tohum/m² 8,35 10,20 8,60 10,53 8,64 8,71 9,17 A
500 tohum/m² 8,15 9,54 8,53 10,27 8,13 8,33 8,83 B
650 tohum/m² 8,28 9,07 8,68 8,73 9,23 8,25 8,71 B
800 tohum/m² 8,33 9,20 7,92 7,60 8,50 7,93 8,25 C
Ortalama 8,28 B 9,50 A 8,43 B 9,28 A 8,63 B 8,31 B 8,74 A
2013-2014
350 tohum/m² 5,77 7,07 6,80 6,57 7,23 6,23 6,61 A
500 tohum/m² 5,87 7,67 6,20 5,77 6,50 6,47 6,41 AB
650 tohum/m² 6,17 7,17 5,90 5,60 6,70 5,83 6,23 B
800 tohum/m² 5,67 6,53 5,93 5,37 5,83 5,67 5,83 C
Ortalama 5,87 D 7,11 A 6,21 C 5,83 D 6,57 B 6,05 CD 6,27 B
Ortalama 350 tohum/m² 7,06 8,63 7,70 8,55 7,94 7,47 7,89 A
500 tohum/m² 7,01 8,61 7,37 8,02 7,32 7,40 7,62 B
650 tohum/m² 7,22 8,12 7,29 7,17 7,97 7,04 7,47 B
800 tohum/m² 7,00 7,87 6,93 6,48 7,17 6,80 7,04 C
Ortalama 7,07 D 8,31 A 7,32 CD 7,55 BC 7,60 B 7,18 D 7,50 AÖFOrtalama (%) Yıl: 0,16 Ek.sık: 0,23 Yıl x Ek.sık: 0,32 Çeşit: 0,28
Yıl x Çeşit: 0,40 Ek.sık. x Çeşit: 0,56 Yıl x Ek.sık x Çeşit: 0,79
Şekil 4.5. Kıraç koşullarda yıllara göre ekim sıklıklarının ekmeklik buğday çeşitlerinin başak uzunluğu değerleri üzerine etkisi.
5.0 7.0 9.0 11.0
Alpu-01 Atay-85 Bezostaja-1
Harmankaya-99 Sönmez-01 Sultan-95
2012-2013 2013-2014 Yıllar Ortalaması Ekim Sıklıkları
Başak Uzunluğu (cm)
2012-2013 yılında ekim sıklığı x çeşit interaksiyonunun çok önemli (p<0,01) bulunmasının sebebi Bezostaja 1 ve Sönmez 01 çeşitlerinden 650 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasından en yüksek başak uzunluğu değerleri elde edilirken, diğer çeşitlerde bu değerlerin 350 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasından elde edilmiş olmasıdır. İki yılın ortalamasında ekim sıklığı x çeşit interaksiyonu çok önemli (p<0,01) bulunmuştur. Bunun sebebi ise Atay 85, Bezoastaja-1, Harmankaya 99 ve Sultan 95 çeşitlerinin en uzun başak uzunluğuna 350 tohum/m² ekim sıklığında ulaşırken, Alpu 01 ve Sönmez 01 çeşitlerinin 650 tohum/m² ekim sıklığında ulaşmış olmalarıdır (Çizelge 4.12). Çeşitler artan ekim sıklığına farklı tepkiler göstermişlerdir. Yıl x çeşit interaksiyonun çok önemli (p<0,01) olmasının sebeblerinden birisi 2012-2013 ürün yılında Harmankaya 99 çeşidinin başak uzunluğu diğer çeşitlerden fazlayken 2013-2014 sezonunda tüm çeşitlerden daha düşük olmasıdır. Bir diğer sebep ise Alpu 01, Bezostaja 1 ve Sultan 95 çeşitlerinin denemenin ilk yılına göre ikinci yıl daha alt gruplara dahil olmuş olmalarıdır. Yıllara karşı çeşitlerin tepkisi farklı olmuştur. Yıl x ekim sıklığı x çeşit interaksiyonunun çok önemli (p<0,01) bulunmasının sebeblerinden biri Atay 85, Bezoastaja-1, Harmankaya 99 ve Sultan 95 çeşitleri iki yılın ortalamasında en uzun başak uzunluğuna 350 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasında ulaşırken, Alpu 01 ve Sönmez 01 çeşitlerinin 650 tohum/m² ekim sıklığında ulaşmış olmalarıdır. Diğer bir sebep ise Harmankaya 99 ve Sönmez 01 çeşitleri dışındaki çeşitlerin başak uzunluklarının denemenin yürütüldüğü yıllar arasında artan ekim sıklığı uygulamalarına göre değişiklik göstermiş olmalarıdır (Çizelge 4.12). Ürün yıllarına bakıldığında 2012-2013 ürün yılında elde edilen ortalama başak uzunluğu (8,74 cm) değerinin 2013-2014 ürün yılı ortalama başak uzunluğu (6,27 cm) değerine göre istatistiksel olarak çok önemli (p<0,01) oranda yüksek olduğu görülmüştür.
Kıraç koşullarda başak uzunluğu ile bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, bayrak yaprak klorofil içeriği, bayrak yaprak alanı, bitki boyu, SDS-sedimentasyon değeri, başakta tane sayısı ve ağırlığı parametreleri arasında önemli ve olumlu yönde korelasyon bulunurken; hasat indeksi, metrekarede başak sayısı, tane protein oranı ve olgunlaşma gün sayısı parametreleri ile aralarındaki korelasyonun çok önemli (p<0,01) ve olumsuz yönde olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.63). Bu sonuçlara benzer olarak Başar vd. (1998) yaptığı çalışmada başak uzunluğu ile başakta tane sayısı ve ağırlığı arasında pozitif ve önemli korelasyon bulurken; Mohammedi vd. (2016) ise yaptıkları araştırmada başak uzunluğu ile
tane verimi, bitki boyu, olgunlaşma gün sayısı ve hektolitre ağırlığı parametreleri arasındaki korelasyonu pozitif ve önemli bulmuşlardır.
Araştırmada sulu koşullarda yürütülen denemeye ilişkin dört değişik ekim sıklığı uygulamasının altı ekmeklik buğday çeşidinin başak uzunluğuna ait varyans analiz sonuçları Çizelge 4.13’ de verilmiştir. Çizelge 4.13’de görüldüğü gibi 2012-2013 ürün yılında ekim sıklıkları ve çeşitler arasındaki farklılıklar ile ekim sıklığı x çeşit interaksiyonu çok önemli (p<0,01) bulunmuştur. 2013-2014 ürün yılında ise ekim sıklıkları ve çeşitler arası farklılıkların % 1 seviyesinde önemli olduğu belirlenmiştir. Her iki yılın ortalamasında yıllar, ekim sıklıkları ve çeşitler arası farklılıklar ile yıl x çeşit ve ekim sıklığı x çeşit interaksiyonları çok önemli (p<0,01) olarak bulunurken, yıl x ekim sıklığı interaksiyonu % 5 düzeyinde önemli bulunmuştur. Ayrıca araştırmanın yürütüldüğü 2012-2013 ve 2012-2013-2014 ürün yıllarında ve yıllar ortalamasına göre farklı ekim sıklığı uygulanan altı buğday çeşidine ait başak uzunluğu ortalamaları ve AÖF değerleri Çizelge 4.14’de sunulmuştur.
Çizelge 4.13. Sulu koşullarda dört farklı ekim sıklığı uygulanan altı ekmeklik buğday çeşidinin başak uzunluklarına ait varyans analizi tablosu
Varyasyon Kaynağı
Yıllar
Ortalama S.D
2012-2013 Yılı 2013-2014 Yılı
Kar.Or. FDeğ. Kar.Or. FDeğ. S.D Kar.Or. FDeğ.
Yıl 1 138,08 493,29**
Ekim sıklığı 3 6,69 19,08** 3,31 15,80** 3 9,11 32,54**
Yılx Ekim sıklığı 3 0,89 3,70 *
Çeşit 5 12,70 36,25** 1,95 9,29** 5 11,57 41,34**
Yıl x Çeşit 5 3,08 10,99**
Ekim sık. x Çeşit 15 0,97 2,76** 0,17 0,81öd 15 0,68 2,41**
Yıl x Ekim sık. xÇeşit 15 0,46 1,64öd
Hata 46 0,35 0,21 92 0,28
Genel 71 1,64 0,47 143 2,01
D.K. (%) 06,77 06,73 06,81
**: istatistiki olarak % 1’ de önemli, *: istatistiki olarak %5’te önemli, öd: istatistiki olarak önemli değil
Sulu koşullarda 2012-2013 ürün yılında en fazla başak uzunluğu 9,49 cm ile 350 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasından elde edilirken en düşük başak uzunluğu 7,99 cm ile 800 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasından elde edilmiştir. Yine 2013-2014 ürün yılında en fazla başak uzunluğu 7,28 cm ile yine 350 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasından elde edilirken en düşük başak uzunluğu 6,36 cm ile 800 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasından elde edilmiştir. İki yılın ortalaması olarak 350 tohum/m² uygulanan parsellerden ortalama 8,38 cm ile en yüksek başak uzunluğu elde edilirken, 800 tohum/m² uygulanan
parsellerden ortalama 7,17 cm ile en düşük başak uzunluğu elde edilmiştir. İki yıllık deneme ortalamasının 7,77 cm olarak bulunduğu bu denemede ekim sıklığının 650 ve 800 tohum/m² uygulamaları deneme ortalamasının altında kalmıştır. Artan ekim sıklığı başak uzunluğu değerini olumsuz etkilemiş ve azalmasına neden olmuştur. Yine sulu koşullarda çeşitler açısından en yüksek başak uzunluğu denemenin ilk yılında 10,43 cm, denemenin ikinci yılında ise 7,54 cm ile Atay 85 çeşidinden elde edilmiştir. En düşük başak uzunluğu ise denemenin ilk yılında 7,70 cm, denemenin ikinci yılında ise 6,35 cm ile Bezostaja 1 çeşidinden elde edilmiştir.
Çizelge 4.14. Sulu koşullarda dört farklı ekim sıklığı uygulanan altı ekmeklik buğday çeşidinin başak uzunluğu ortalamaları ve AÖF değerleri
Yıllar Ekim
Sıklığı Çeşitler
Alpu 01 Atay 85 Bezostaja 1 H.kaya 99 Sönmez 01 Sultan 95 Ortalama
2012-2013 350 tohum/m² 9,40 10,80 9,11 9,93 8,56 9,11 9,49 A
500 tohum/m² 7,40 10,22 7,40 10,00 8,44 9,00 8,74 B
650 tohum/m² 7,56 10,61 7,17 9,60 9,00 8,60 8,76 B
800 tohum/m² 7,76 10,09 7,13 8,27 6,62 8,09 7,99 C
Ortalama 8,03 D 10,43 A 7,70 D 9,45 B 8,16 D 8,70 C 8,74 A
2013-2014 350 tohum/m² 7,00 7,95 6,61 7,18 7,50 7,44 7,28 A
500 tohum/m² 6,67 7,78 6,55 7,22 7,06 6,72 7,00 A
650 tohum/m² 6,44 7,44 5,94 6,16 6,72 6,33 6,51 B
800 tohum/m² 6,33 7,00 6,28 6,17 5,98 6,39 6,36 B
Ortalama 6,61 BC 7,54 A 6,35 C 6,68 BC 6,82 B 6,72 BC 6,79 B
Ortalama
350 tohum/m² 8,20 9,37 7,86 8,56 8,03 8,28 8,38 A
500 tohum/m² 7,03 9,00 6,98 8,61 7,75 7,86 7,87 B
650 tohum/m² 7,00 9,03 6,56 7,88 7,86 7,47 7,63 B
800 tohum/m² 7,05 8,55 6,71 7,22 6,30 7,24 7,17 C
Ortalama 7,32 DE 8,99 A 7,02 E 8,07 B 7,49 CD 7,71 C 7,77
AÖFOrtalama (%) Yıl: 0,18 Ek.sık: 0,26 Yıl x Ek.sık: 0,37 Çeşit: 0,32 Yıl x Çeşit: 0,45 Ek.sık. x Çeşit: 0,64 Yıl x Ek.sık x Çeşit: 0,90
Ürün yıllarına bakıldığında sulu koşullarda 2012-2013 ürün yılında elde edilen ortalama başak uzunluğu (8,74 cm) değerinin 2013-2014 ürün yılı ortalama başak uzunluğu (6,79 cm) değerinden daha yüksek olduğu görülmüştür. Denemenin ikinci yılındaki toplam yağış miktarı (318,7 mm) denemenin ilk yılındaki toplam yağış miktarından (254,1 mm) fazla olmasına rağmen denemenin ikinci yılında Nisan ayı sonuna kadar alınan yağış miktarı (161,8 mm) ilk yılda aynı dönemde alınan yağış miktarından (229,8 mm) % 42 daha azdır. Bu nedenle ikinci yıl başaklanma dönemine kadar daha düşük yağış alınmış ve elde edilen başak uzunluğu daha düşük olmuştur. Ayrıca denemenin ikinci yılında Mayıs ayı ve sonrasında alınan yüksek yağış miktarı (144,7 mm) buğdayın başaklanma sonrası dönemde yeni kardeşlerin oluşmasına ve bu kardeşlerin
başaklanmasına sebep olmuştur. Bu durum geç dönem oluşan başakların uzunluğunun kısa yetişme süresi nedeniyle denemenin ilk yılından daha küçük olmasına neden olmuştur (Şekil 4.6).
Şekil 4.6. Sulu koşullarda yıllara göre ekim sıklıklarının ekmeklik buğday çeşitlerinin başak uzunluğu değerleri üzerine etkisi.
2012-2013 yılında ekim sıklığı x çeşit interaksiyonunun çok önemli (p<0,01) bulunmasının nedeni Harmankaya 99 ve Sönmez 01 çeşitlerinin sırasıyle 500 ve 650 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasında en yüksek başak uzunluğuna ulaşırken, diğer çeşitler 350 tohum/m² ekim sıklığı uygulamasında en yüksek başak uzunluğuna ulaşmışlardır Çizelge 4.14). İki yılın ortalamasında interaksiyonlara gelindiğinde, yıl x ekim sıklığı interaksiyonunun önemli (p<0,05) bulunmasının sebebi 350 ve 500 tohum/m² ekim sıklıkları ile 650 ve 800 tohum/m² ekim sıklıkları denemenin ikinci yılında aynı gruba girerken denemenin ilk yılında farklı gruba girmeleri; 500 ve 650 tohum/m² ekim sıklıkları ilk yıl aynı gruba girerken ikinci yıl farklı gruba girmesidir. Yıl x çeşit interaksiyonun çok önemli (p<0,01) bulunmasının nedeni ise Alpu 01, Bezostaja 1 ve Sönmez 01 çeşitlerinin denemenin ilk yılında aynı grupta yer alırken, ikinci yıl farklı gruplarda yer alımış olmalarıdır. Ekim sıklığı x çeşit interaksiyonunun çok önemli (p<0,01) olmasının sebebi ise diğer çeşitler en yüksek başak uzunluğuna 350 tohum/m² ekim sıklığında ulaşırken, Harmankaya 99 çeşidinin bu değere 500 tohum/m² ekim sıklığında ulaşmasıdır. Yine bir
5.0 7.0 9.0 11.0
Alpu-01 Atay-85 Bezostaja-1
Harmankaya-99 Sönmez-01 Sultan-95
Başak Uzunluğu (Cm)
2012-2013 2013-2014 Yıllar Ortalaması Ekim Sıklıkları
diğer sebep ise diğer çeşitlerin en düşük başak uzunluğuna 800 tohum/m² ekim sıklığında ulaşırken, Alpu 01 ve Bezostaja 1 çeşitlerinin bu değere 650 tohum/m² ekim sıklığında ulaşmasıdır (Çizelge 4.14).
Sulu koşullarda başak uzunluğu ile tane verimi, bayrak yaprak klorofil içeriği, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, bayrak yaprak alanı, bitki boyu, başakta tane sayısı ve başakta tane ağırlığı parametreleri arasındaki korelasyon ve olumlu yönde bulunurken;
metrekarede başak sayısı, tane protein oranı ve başaklanma ve olgunlaşma gün sayısı parametreleri ile aralarındaki korelasyonun negatif ve önemli olduğu bulunmuştur (Çizelge 4.63). Mohammedi vd. (2012) yaptıkları çalışmada başak uzunluğu ile bin tane ağırlığı arasında pozitif korelasyon olduğu bildirilmiş; diğer parametrelerle (tane verimi, başaklanma ve olgunlaşma gün sayısı, bitki boyu ve hektolitre ağırlığı) arasında korelasyon tespit edilemediği belirtilmiştir.
Kıraç koşullarda ortalama başak uzunluğu 7,50 cm olurken sulu koşullarda bu değer 7,77 cm olmuş ve sulu koşullarda başak boyu daha yüksek bulunmuştur. Bu sonuç Ayrancı (2012) ve Belen’ in (2016) bulduğu sonuçlarla da uyumludur. Yine Tosun vd.
(2006) tarafından yapılan araştırmada benzer şekilde ekmeklik buğday genotiplerinde deneme ortalaması olarak başak uzunlukları kıraç koşullarda 8,36 cm ve sulu oşullarda 8,85 cm olduğu tespit edilmiştir. Başak uzunluğunun ürün yıllarına göre de değişiklik gösterebileceği çeşitli araştırmalarda da bildirilmiştir (Gençtan ve Sağlam,1987).
Yetiştirme tekniği uygulamalarının bitki üzerine etkisi ve bitkilerin sahip oldukları genotipik özelliklerdeki varyasyonun farklı yıllardaki değişen iklim koşullarından bitkilerin farklı şekilde etkilenmelerine sebep oldukları için agronomik uygulamalar arası etkileşim önemli olabilmektedir (Johansson vd., 2003; Garrido-Lestache vd., 2005). Bu araştırmada buna benzer şekilde uygulamalar arası farklılıklar önemli bulunmuştur.
Kıraç koşullarda ekmeklik buğdayda başak uzunluğu çoğunlukla düşen yağış miktarı ve bitkinin yetişme dönemlerine göre yağış dağılımına bağlı olarak değişebilmektedir. Bu bilgi doğrultusunda bu araştırmada toplamda denemenin ikinci yılında düşen yağış miktarı ilk yıldaki yağış miktarından fazla olmasına rağmen ikinci yıl başaklanma dönemine kadar ilk yıldan daha düşük yağış alınmış ancak mayıs ayı ve sonrasında alınan yüksek yağış miktarı buğdayın başaklanma sonrası dönemde yeni
kardeşlerin oluşmasına ve bu kardeşlerin başaklanmasına sebep olmuştur. Yani denemenin ikinci yılında hem başaklanma dönemine kadar daha düşük yağış alınması, hemde başaklanma sonrası alınan yüksek yağış nedeniyle yeni kardeşlerin kısa sürede başak oluştumaları bu yılki başakların uzunluklarının denemenin ilk yılına göre daha kısa olmalarıyla sonuçlanmıştır.
Şekil 4.5 ve 4.6’da görüldüğü gibi artan ekim sıklığı kıraç ve sulu koşullarda başak uzunluğunu olumsuz etkilemiş ve azalmasına neden olmuş olup bu sonuçlar bir çok araştırmada bulunan sonuçlarla uyumludur (Dinç 2010; Laghari vd., 2011; Naveed vd., 2014; Adinew, 2015). Bazı araştırmalarda ise artan ekim sıklığının başak uzunluğu üzerine önemli bir etkisinin olmadığı bildirilmiştir (Chaudhry ve Hussain, 2001; Hemmat ve Taki, 2001; Baloch vd., 2010; Haile vd., 2013; Nizamani vd., 2014). Halbuki bazı araştırmalarda ise ekim sıklığı artışının belli bir noktaya kadar başak uzunluğunu olumlu etkilediği daha sonrasında ise olumsuz etkilediği ortaya konmuştur (Iqbal vd., 2012; Akıncı, 2014).