BüyükbaĢ Hayvancılık

Araştırma sahasında eti ve sütü için beslenen sığır, yalnız gücünden yararlanılan at, eşek ve katır cinsi büyük baş hayvanlar mevcuttur. Sahada büyük sürüler halinde büyük baş hayvancılık yapılan alanlar oldukça azdır. Çünkü büyük baş hayvanların beslenmesi küçükbaş hayvanlara göre daha zor ve külfetlidir. Ancak et ve süt verimleri küçükbaş hayvanlara oranla daha fazla olduğu için, besiciliği yapılmaktadır.

İlçede toplam 12 204 adet büyük baş hayvan bulunmaktadır. Büyük baş hayvanların % 91‟ini (11 084 baş) sığır oluştururken, % 4‟ünü (530 baş) at, % 3‟ünü (381 adet) eşek, % 2‟sini (209 baş) katır oluşturmaktadır. Yani büyük baş hayvanlar içerisinde en fazla pay sığıra aittir (Tablo 84). Sığır türleri içerisinde en fazla Holştayn türü yaygındır. Jersey, Güneydoğu Anadolu Kırmızısı, Yerli, Doğu Anadolu Kırmızısı, Simental, Yerli Kana gibi ırklar mevcuttur.

Tablo-84: BüyükbaĢ Hayvan Sayılarının Yıllara Göre DeğiĢimi (2004-2007) Hayvan Türü 2004 2005 2006 2007 Yüzdesi (%’si)

Sığır 10 445 10 445 9 096 11 084 91

At 125 125 350 530 4

Katır 450 450 800 209 2

Eşek 725 725 120 381 3

Toplam 11 745 11 745 10 366 12 204 100

Kaynak: Mersin Tarım İl Müdürlüğü, 2008.

2004 yılında 11 745 adet olan toplam büyük baş hayvan sayısı, 2005 yılında değişmemiş, 2006 yılında 10 366‟ya gerilemiş, 2007 yılında 12 204‟e ulaşmıştır.

İlçedeki büyük baş hayvan sayılarının cinslere göre değişimine bakıldığında, hiç birinde belli bir artma ve azalma görülmez. Bütün büyük baş hayvanlarda 2004 ve 2005 miktarları aynı iken 2006 ve 2007 yıllarında değişmeye uğramıştır. 2004 yılında 10 445 olan sığır sayısı, 2005 yılında sabit kalmış, 2006 yılında 9 096‟ya gerilemiş, 2007 yılında 11 084‟e çıkmıştır. 2004 ve 2005 yıllarında 125 adet olan at sayısı, 2006 yılında 350, 2007 yılında 530 adete çıkmıştır. 2004 ve 2005 yıllarında 450 adet olan katır sayısı, 2006 yılında 800 adete çıkmış, 2007 yılında 209 adete gerilemiştir. Eşek sayısı 2004 yılında 725 adet iken, 2005 yılında değişmemiş, 2006 yılında 120 adede gerilemiş, 2007 yılında 381 adete çıkmıştır (Tablo 84).

Silifke‟de büyük baş hayvanların yerleşme yerlerine göre dağılımına bakıldığında, en fazla sığır varlığı 1 100 sığır ile Kurtuluş köyündedir. Silifke merkezde 850 sığır bulunurken, Narlıkuyu beldesinde 600, Sökün köyünde 500 adet sığır bulunmaktadır. Nasrullah köyünde hiç sığır bulunmazken, Gündüzler ve Kıca köylerinde birer tane sığır mevcuttur (Tablo 85). Yani sığır varlığı arazinin engebesiz olduğu düz alanlarda yoğunluk kazanırken, dağlık ve engebeli arazilerde azalmaktadır. Bu durum ilçede hayvan dağılışında topoğrafik yapının etkili olduğunu ortaya çıkarmaktadır.

At sayısının en fazla olduğu yerleşme Silifke merkezdir (41 baş). Kavak köyünde 30 at bulunurken, Çaltıbozkır köyünde ve Arkum beldesinde 25 at bulunmaktadır. Örenköy, Türkmenuşağı, Gülümpaşalı ve Keşlitürkmenli köylerinde birer tane at bulunmaktadır. En fazla eşek bulunan alanlar Silifke merkez (26 baş), Tosmurlu (25 baş), Bükdeğirmeni köyleridir (25 baş). Kurtuluş, Sökün, Ulugöz, Atayurt, Bahçeköy, Çeltikçi, Hırmanlı, Hüseyinler ve Işıklı gibi ovalık alanda bulunan yerleşmelerde hiç eşek bulunmamaktadır (Tablo 85).

İlçede en az bulunan büyük baş hayvan katırdır. Kurtuluş, Ortaören, Örenköy, Sabak, Sökün, Türkmenuşağı, Ulugöz, Yeğenli, Yenibahçe, Yeşilovacık, Arkum, Atakent, Atayurt, Ayaştürkmenli, Bahçeköy, Bolacalıkoyuncu, Burunucu, Gülümpaşalı, Hırmanlı, Hüseyinler, Işıklı köylerinde hiç katır bulunmamaktadır. En fazla katır ise 15 baş ile Kavak köyündedir. Gücü için beslenen büyükbaş hayvanların ilçede dağılımına bakıldığında, ovalık sahada bulunan düz arazi üzerine kurulan yerleşmelerde yük hayvanı sayısı oldukça az hatta birçoğunda hiç yoktur. Bunun en büyük sebebi hayvan gücü yerine makine kullanımının yaygın olmasıdır.

Gücü için beslenen büyükbaş hayvanlar en fazla ilçenin kuzeyinde dağlık sahalarda yaygındır. Çünkü ilçenin dağlık ve engebeli alanlarında makine kullanımı yaygınlaşamadığı için yük hayvanı hala önemini korumakta ve beslenmektedir.

Tablo-85: Silifke’de BüyükbaĢ Hayvanların Cinslere ve YerleĢmelere Dağılımı (2007) YerleĢmenin Adı Sığır At Katır EĢek YerleĢmenin Adı Sığır At Katır EĢek Akdere beldesi 321 8 10 4 Keben 15 5 1 5 Arkum beldesi 330 25 - 2 Kepez 20 8 5 6 Atakent beldesi 405 2 - 4 Keşlitürkmenli 80 1 1 1 Atayurt beldesi 450 5 - - Kıca 1 3 6 7 Ayaştürkmenli 2 6 - 3 Kırobası 16 2 4 7 Bahçeköy 210 4 - - Kırtıl 11 6 8 5 Bahçederesi 180 7 2 8 Kızılgeçit 2 2 1 6 Bayındır 12 6 3 5 Kocaoluk 18 2 3 1 Bolacalıkoyuncu 240 17 - 2 Kocapınar 35 4 2 10 Burunucu 275 8 - 4 Kurtuluş 1 100 10 - - Bükdeğirmeni 85 15 7 25 Narlıkuyu beldesi 600 20 10 10

Cambazlı 110 10 5 5 Nasrullah - 2 3 1 Cılbayır 20 11 8 6 Nuru 200 3 4 1 Çadırlı 160 20 11 9 Ortaören 5 4 - 9 Çaltıbozkır 485 25 7 15 Ovacık 360 5 1 3 Çamlıbel 6 4 2 5 Örenköy 6 1 - 7 Çamlıca 150 2 5 1 Öztürkmenli 20 6 2 5 Çatak 21 10 3 5 Pelitpınarı 200 2 5 6 Çeltikçi 344 2 - Sabak 33 3 - 5 Demircili 95 15 6 4 Sarıaydın 25 11 2 4 Ekşiler 40 10 3 2 Senir 180 2 1 5 Evkafçiftliği 8 2 1 5 Seydili 20 6 2 5 Gedikpınarı 2 5 2 6 Seyranlık 60 5 8 12 Gökbelen 35 3 5 9 Silifke merkez 850 41 7 26

Gülümpaşalı 250 1 - Sökün 500 5 - -

Gümüşlü 135 6 3 4 Sömek 100 4 2 3

Gündüzler 1 2 3 1 Şahmurlu 10 2 1 1 Hırmanlı 100 5 - - Taşucu beldesi 120 7 5 9 Hüseyinler 90 11 - - Tosmurlu 130 14 2 25 Işıklı 410 2 - - Türkmenuşağı 5 1 - 2 İmambekirli 45 4 2 2 Ulugöz 180 2 - - İmamlı 100 5 5 2 Uzuncaburç beld. 150 5 2 3 İmamuşağı 370 15 3 12 Yeğenli 200 3 - 4 Karahacılı 20 9 2 6 Yenibahçe 30 4 - 4

Karakaya 35 2 2 2 Yenisu 10 6 1 7

Kargıcak 5 7 5 9 Yeşilovacık beld. 205 2 - 2 Kavak 40 30 15 7 Toplam 11 084 530 209 381

Kaynak: Silifke İlçe Tarım Müdürlüğü, 2008.

Silifke‟de büyük baş hayvanlar içerisinde hem sayı olarak hem de ekonomik değer olarak sığırcılık önemlidir. İlçe Tarım Müdürlüğü yörede sığırcılığın gelişmesi için her türlü desteği vermektedir. Bununla birlikte yöre insanında birlik kurma ve

beraber hareket etme kabiliyeti ve isteği olmadığı için hayvancılık faaliyetleri lokal kalmaktadır. İlçe hayvancılığında kalite ve potansiyel olmasına rağmen pazarlama sorunu bulunmaktadır. İlçede pazarlama sorunun aşılabilmesi için hayvan borsası kurulmalıdır.

Silifke‟de sığırcılığa işletme bazında bakıldığında beş ve beşten fazla hayvan bulunan işletme sayısı 500 civarındadır. Kalan işletmeler aile işletmesi halinde dağılım göstermektedir. Bunun yanında 30 ile 100 arası hayvan bulunduran işletme sayısı 10‟dur. Bunlar besiciliği ticari ve profesyonel şekilde yapmaktadır. Ancak besicilik yapanlar tam olarak kayıt altına alınamadığı için, işletme sayıları tam olarak gerçeği yansıtmayabilir (Silifke İlçe Tarım Müdürlüğü, 2008).

Bunun yanında sığırcılığı geliştirmek için iki tane hayvancılık kooperatifine 2x100 projesi uygulanmıştır. Sahada şu anda 6 tane süt toplayan kooperatif bulunmaktadır. Çaltıbozkır-Ovacık Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, Gümüşlü Köy Kalkınma Kooperatifi, İmamlı Köy Kalkınma Kooperatifi, Sökün Köy Kalkınma Kooperatifi, Bahçe-Çeltikçi Köy Kalkınma Kooperatifi, Kurtuluş Köy Kalkınma Kooperatifleri sahada süt toplamaktadır. Süt toplayan bu altı kooperatiften üç adedi ovada yer almaktadır.

İlçede hayvancılığı olumsuz yönde etkileyecek önemli bir hastalık bulunmamaktadır. Genel itibariyle hayvanlarda adi hastalıklar denilen basit hastalıklar görülmektedir. 2007 yılı içerisinde Narlıkuyu‟da 1 adet şap vakası çıkmış, gerekli karantina önlemleri alınmıştır. Son yıllarda ülkemizde görülen kuş gribi, Kırım-Kongo kanamalı ateşi gibi hastalıklar da nöbet usulüne göre çalışmalar devam etmiş olup, konular hakkında halk eğitim çalışmaları yapılmaktadır. Bunun yanında özellikle ineklerde en çok görülen hastalık kapalı parmak sorunudur. Bu problem gezinti yaptırılmak yoluyla aşılmaya çalışılmaktadır. Bunun yanında mavi dil ve şap hastalığıyla mücadele projeleri devam etmektedir. İlçede hayvancılık faaliyetlerini geliştirmek için İlçe Tarım Müdürlüğü tarafından projeli olarak 2007 yılı içerisinde 7 550 baş sığıra ve 1 546 baş küçükbaş hayvana şap aşısı uygulanmış, bununla birlikte 3 300 küpe uygulaması yapılmıştır. Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği ve serbest veteriner hekimler tarafından 6 430 adet suni tohumlama yapılmıştır. 2007 yılı içerisinde 473 süt üreticisine ve 4 adet tarımsal kalkınma kooperatifine 6 186 123 lt. süt için hak ediş belgesi ödenmiştir. Suni tohumlama ve buzağı teşvikleri

kapsamında 1 205 adet yetiştiricinin teşvik alması için işlem yapılmıştır. Sosyal Yardımlaşma Fonu kaynaklı Çaltıbozkır Köyü Kalkınma Kooperatifi‟ne 200 baş düve gelmiş, takipleri ve ön bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır. Daha önceki yıllarda 19 köye getirilen aynı fon kaynaklı sığır ve koyunların hastalık ve üretim takipleri de İlçe Tarım Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır (Silifke İlçe Tarım Müdürlüğü, 2008).

Ayrıca ilçede hayvancılık hizmetleri için İlçe Tarım Müdürlüğü bünyesinde 6, serbest olarak 10; toplam 16 veteriner hekim hizmet vermektedir.

Süt ve besi sığırcılığında ilçede yakın zamana kadar yem olarak saman kullanılmaktaydı. Bu durum yem tedarikinde sıkıntı meydana getirmekteydi. Sahada yem bitkileri sorunu slajlık mısır ile aşılmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte slajlık mısır daha çok ikinci ürün olarak ekilmektedir. Yem bitkilerinin sahada yaygınlaşabilmesi için İlçe Tarım Müdürlüğü tarafından destekleme verilmektedir. Günümüzde yapılan bu teşvik ve desteklemelerle sahada slajlık mısır, yonca, sorgum, fiğ ve korunga gibi yem bitkileri yetiştirilmektedir.