Örtü Altı Sebze (Sera) Üretim

Sera sebzeciliğinde, üretim genelde mevsim dışı olarak yapıldığı için yüksek gelir getiren bir uğraştır. Sera yetiştiriciliğinde açıkta sebze yetiştiriciliğine göre 6 kat, pamuk yetiştiriciliğine göre 12 kat, yer fıstığı yetiştiriciliğine göre 23 kat, buğday yetiştiriciliğine göre 63 kat daha yüksek gelir alındığı ekonomik analizlerle ortaya konulmuştur. Sebzelerin tek yıllıklı bitki olması ve hızlı bir şekilde gelişmesinden dolayı, işgücü yoğun bir şekilde kullanılır. Bu nedenle kırsal alanda istihdam sağlayıcı bir özelliği vardır. Seracılık faaliyetinde yüksek düzeyde su, tohumluk gübre, tarımsal ilaçlar, plastik ve cam kullanımı maliyeti arttırarak, sahada ekonomik hayatı canlandırmaktadır (Mersin Tarım İl Müdürlüğü, 2008).

Araştırma sahasında örtü altında yapılan seracılık faaliyetleri hem ekonomik getirisi bakımından, hem sağlanan üretim miktarı bakımından ilçe ekonomisinde önemli bir yer tutar. Seralarda yapılan sebzecilik faaliyetlerinde iklim şartları kontrol altında tutulduğu için üretimde genel itibari ile dalgalanmalar görülmez ve üretim genelde istikrarlıdır.

Araştırma sahasında örtü altı sebzecilik faaliyetleri plastik ve cam seralar ile alçak tünellerde yapılmaktadır. Örtü altında sebzecilik ve meyvecilik yapılan alan 2 310 da iken, bunun 100 da‟ı cam serada, 50 da‟ı alçak tünelde, geriye kalanı ise plastik seralarda yapılmaktadır (Foto 13). Yani araştırma sahasında plastik sera daha fazladır. Araştırma sahasında toplam 19 yerleşme biriminde seracılık faaliyetleri

yapılmaktadır. Bu alanlarda 584 aile seracılık faaliyetleri ile uğraşırken, toplam 998 adet sera bulunmaktadır (Silifke İlçe Tarım Müdürlüğü, 2008) (Tablo 78).

Tablo-78: Silifke’de Bulunan Sera ve Seracılıkla UğraĢan Aile Sayıları (2007) YerleĢme Yeri Aile Sayısı Sera Sayısı YerleĢme Yeri Aile Sayısı Sera Sayısı

Atayurt 89 219 Hırmanlı 1 1 Atakent 38 82 Işıklı 58 102 Arkum 124 201 Kabasakallı 6 6 Akdere 44 46 Karadedeli 32 46 Merkez 60 61 Kurtuluş 44 79 Cambazlı 1 1 Sökün 8 11 Bahçeköy 4 5 Ulugöz 2 5 Burunucu 1 1 Yeşilovacık 56 101 Çeltikçi 12 19 Hüseyinler 1 9 Gülümpaşalı 3 3 Toplam 584 998

Kaynak: Silifke İlçe Tarım Müdürlüğü, 2008.

Araştırma sahasında en fazla sera 219 adet ile Atayurt beldesinde iken bunu, 201 sera ile Arkum beldesi izler, Işıklı‟da 102, Yeşilovacık‟ta 101 adet sera bulunmaktadır. Cambazlı, Hırmanlı ve Burunucu köylerinde 1‟er adet sera bulunmaktadır. Araştırma sahasında seracılıkla uğraşan aile en fazla 124 aile ile Arkum beldesindedir. Atayurt‟ta 89 aile seracılıkla uğraşırken, merkezde 60, Işıklı‟da 58 aile seracılık faaliyetleri ile uğraşmaktadır (Tablo 78).

Araştırma sahasında seracılık faaliyetleri içerisinde 7 çeşit sebze yetiştirilmektedir. Sahada toplam sera ekim alanı 2004 yılında 887 da iken, 2005 yılında 2 095 da‟a çıkmış yani bir önceki yıla göre iki kattan daha fazla artmıştır. 2006 yılında ekim alanı 2 095 da‟da sabit kalmış, 2007 yılında 2 310 da‟a çıkmıştır. 2007 yılında domates ve hıyarda yeni ekim alanlarının oluşması sonucu sera ekim alanları genişlemiştir. Seracılıktan üretilen toplam sebze miktarı 2004 yılında 8 226 ton iken, 2005 ve 2006 yıllarında ekim alanında ki artışa bağlı olarak 20 838 tona çıkmış, 2007 yılında üretim 23 063,5 tona çıkmıştır.

Araştırma sahasında serada en fazla üretimi yapılan ürün domatestir. 2 025 da alanda ekimi yapılan domatesten 20 250 ton ürün elde edilmiştir. Sahada domatesten sonra en fazla üretimi yapılan ürün hıyardır. 210 da alana ekimi yapılan hıyardan 2 640 ton ürün elde edilmiştir. 50 da alanda tarımı yapılan kabaktan yine 50 ton ürün elde edilmiş, 20 da alanda ekilen patlıcandan 110 ton ürün elde edilmiştir. 2004 yılında üretimi yapılan kavun ve fasülye 2005, 2006 ve 2007 yıllarında ekimi

yapılmamıştır. Serada yetiştirilen sebzelerde genel itibari ile ekim alanları ve üretim miktarlarında bir kararlılık söz konusudur. Çünkü domates ve hıyar hariç bütün ürünlerin son üç yılda ekim alanları ve üretimleri sabitlenmiştir (Tablo 79).

Tablo-79: Silifke’de Serada Üretilen Sebzeler ve Üretimleri (2004-2007) Ürün Adı 2004 2005 2006 2007 Ekim Alanı (da) Üretim (ton) Ekim Alanı (da) Üretim (ton) Ekim Alanı (da) Üretim (ton) Ekim Alanı (da) Üretim (ton) Hıyar 120 800 200 2 500 200 2 500 210 2 640 Patlıcan 20 110 20 110 20 110 20 110 Domates 725 7 250 1 815 18 150 1 815 18 150 2 025 20 250 Biber 10 28 10 28 10 28 5 13,5 Kabak 5 20 50 50 50 50 50 50 Kavun 4 14 - - - - Fasulye 3 4 - - - - Toplam 887 8 226 2 095 20 838 2 095 20 838 2 310 23 063,5

Kaynak: Silifke İlçe Tarım Müdürlüğü, 2008.

Araştırma sahasında sebzecilik faaliyetleri önemli ekonomik uğraş olmasına rağmen, sebzelerin hasadı sonrası dayanıklılık sürelerinin kısa olması, çabuk bozulabilir olmaları bazı sorunları ortaya çıkarmaktadır. Özellikle depolama ve pazarlama güçlüğü sahadaki en önemli sorunlardır. Sebzelerin muhafaza edilerek ve ileri işleme teknolojilerinin bulunduğu depoların ve tesislerin sahada artması gerekmektedir. Hasadın ardından yapılan kesme, ayıklama, yıkama, sınıflandırma gibi diğer pazara hazırlama aşamalarının çoğu arazide yapılmaktadır.

3.1.2.9. Meyvecilik

Araştırma sahasında hâkim olan iklim şartlarına bağlı olarak sebzelerde olduğu gibi meyvecilikte de değişik türde meyve ağaçları yetiştirilmektedir. Araştırma sahasında “diğer meyvelerin” kapladığı alan toplam tarım alanlarının % 2,8‟dir (15 689 da). Sahada daha çok ekonomik değeri yüksek ürünler yetiştirilmektedir.

Araştırma sahasında en fazla ekimi ve üretimi yapılan meyve elmadır. Sahada elmanın genel itibari ile golden, starking, Amasya, granny smith ve diğerleri olmak üzere beş çeşidi yetiştirilmektedir. Sahada ki elma ekim alanı ve üretim miktarları yıllara göre sürekli artış göstermektedir. 2005 yılında 3 400 da alanda tarımı yapılan elma 2007 yılında 3 438 da‟a çıkmıştır. 2005 yılında 5 515 ton olan toplam üretim, 2007 yılında 5 542,6 ton olarak gerçekleşmiştir (Tablo 80).

Tablo-80: Silifke’de Meyvelerin Ekim Alanı ve Üretim Miktarları (2005-2007) Ürün Adı 2005 2006 2007 Ekim Alanı (da) Üretim (ton) Ekim Alanı (da) Üretim (ton) Ekim Alanı (da) Üretim (ton) Meyve Veren Ağaç Sayısı Armut 70 184 90 197 90 197 5 650 Ayva - 10 - 10 - 10 500 Elma 3 400 5 515 3 414 5 523 3 438 5 542,6 75 810 Yeni Dünya 20 95 16 95 16 95 4 750 Erik 670 1 300 680 1 300 720 1 352 20 800 Kayısı 1 200 1 464 1 290 1 498 1 210 1 476 36 900 Bodur Kayısı - - - - 90 40,6 5 800 Kiraz 890 200 961 213 1 035 255 10 200 Bodur Kiraz - - - - 15 - - Nektarin - - 21 9 22 9,24 616 Şeftali 880 1 129 931 1 129 945 1 155 33 000 A. Fıstığı 3 300 288 3 400 288 3 400 296,46 109 800 Badem 350 240 384 240 424 240 6 000 Ceviz 430 645 500 650 606 750 7 500 Avakado 20 20 23 20 23 20 400 Dut - 24 - 24 - 24 1 200 İncir 80 500 220 500 220 525 10 500 Keçiboynuzu 1 500 1 800 2 100 1 800 2 100 4 200 60 000 Nar 1 070 2 261 1 108 2 280 1 300 2 318 61 000 Trabzon Hurması - 60 - 60 - 60 1 500 Böğürtlen 130 260 150 300 - - - Muz 20 75 35 105 35 105 - Toplam 14 010 15 995 15 288 16 136 15 689 18 565,9 451 926

Kaynak: Mersin Tarım İl Müdürlüğü, 2008.

Araştırma sahasında elmadan sonra en fazla ekim alanına sahip olan ürün antepfıstığıdır. İl genelinde en fazla ekim alanı Silifke‟dedir. Özelikle Senir, Nuriköy, İmambekirli, Pelitpınarı köyleri en fazla antepfıstığı yetiştirilen sahalardır. 2005 yılında 3 300 da alanda ekimi yapılan antepfıstığı, 2007 yılında 3 400 da‟a çıkmıştır. 2005 ve 2006 yıllarında 288 ton üretilen antepfıstığı, 2007 yılında 296,46 ton olarak üretilmiştir.

Sahada en fazla üretimi yapılan ürünlerden biri de keçiboynuzudur. Maki bitki örtüsünün karakteristik bitkisi olan keçiboynuzu sahada yabani yani harap olarak büyümekte, köylüler tarafından aşılanarak üretim sağlanmaktadır. Özellikle yaz kuraklığına dayanıklı olan keçiboynuzu ilaçlama, gübreleme ve sulama gibi tarımsal uğraşlar istemediğinden masrafsız bir üründür. Ayrıca uzun yıllar yaşayabilen keçiboynuzu yaşlandıkça daha fazla ürün vermektedir. Doğal yetişme sahası fazla olduğu için yayılış sahası da geniştir. 2005 yılında 1 500 da olan ekim alanı, 2007

yılında 2 100 da‟a, 2005 ve 2006 yıllarında 1 800 ton olan üretim, 2007 yılında 4 200 tona çıkmıştır (Tablo 80).

Sahada önemli miktarda üretimi yapılan ürünlerden birisi de nardır. Özellikle son yıllarda kullanım alanın genişlemesi, meyve suyu sektöründe en fazla aranan meyvelerden birisi olması narın değerini bir anda arttırmıştır. İlçe nar üretimi ve ekim alanı bakımından Mersin‟de ilk sırada yer almaktadır. Özellikle Hicaz narı, Silifke aşısı, katır başı ve gök bahçe türleri en fazla üretilen nar çeşitleridir. Son yıllarda hicaz narı dikimi revaçtadır. 2005 yılında 1 070 da olan ekim alanı, 2007 yılında 1 300 da‟a çıkmıştır. Nar üretimi 2005 yılında 2 261 ton iken, 2007 yılında 2 318 tona çıkmıştır. Yani araştırma sahasında narın ekim alanı ve üretim miktarı sürekli olarak artmaktadır.

Araştırma sahasında 2007 yılı itibari ile üretimi yapılan meyveler sırası ile; kayısı (1 476 ton), erik (1 352 ton), şeftali (1 155 ton), ceviz (750 ton), incir (525 ton), kiraz (255 ton), badem (240 ton), armut (197 ton), yeni dünya (95 ton), Trabzon hurması (60 ton), bodur kayısı (40,6 ton), dut (24 ton), avakado (20 ton), ayva (10 ton), nektarin (9,24 ton) izler (Tablo 80).

Sahada Trabzon hurması, dut ve ayva ağaçlarının ekim alanları bulunmazken, üretim miktarları bulunmaktadır. Çünkü bu ağaçlar diğer tarım alanlarının kenarında tek ağaçlar halinde bulunmakta, belli bir tarım alanları bulunmamaktadır.

Araştırma sahasında ayrıca, tropikal bir meyve olan muz azda olsa yetiştirilmektedir. Üretilen muzun tamamı serada üretilmektedir. 2005 yılında 20 da alanda ekimi yapılan muzun ekim alanı, 2006 ve 2007 yıllarında 35 da olarak gerçekleşmiştir. 2005 yılında 75 ton olarak gerçekleşen muz üretimi, 2006 ve 2007 yıllarında 105 ton olarak gerçekleşmiştir.

Silifke‟de son yıllarda bazı meyvelerin üretimleri yeni yeni gelişmektedir. Bodur kayısı, bodur kiraz, nektarin, böğürtlen meyveleri sahada ekim alanı yeni gelişen meyvelerdir. Özellikle böğürtlen ekim alanı ve üretimi sahada profesyonel şekilde gelişmekte ve iyi gelir getirmektedir. 2006 yılında sahada “Böğürtlen Üreticileri Birliği” kurulmuştur.

Meyveciliğin gelişimini ve değişimini gösteren bir diğer göstergede meyve veren ağaç sayılarıdır. Çünkü meyve tarımında sebze tarımında olduğu gibi tarım yapılan alan değil meyve ağacı sayısı üretimi doğrudan etkilemektedir. Araştırma sahasında meyve veren yaşta ağaç sayısı en fazla 109 800 ağaçla antepfıstığındadır (Tablo 80). Antepfıstığı ağacının bu kadar fazla olmasının en büyük sebebi; yörede maki bitki örtüsü olan ve doğal olarak yetişen sakız (menengiç) ağacına yapılan aşılama işlemleridir. Yani yörede yabani olarak bulunan yetişmiş sakız ağaçları aşılanarak antepfıstığına dönüştürülebilmektedir.

Elmanın meyve veren ağaç sayısı 75 810 iken, narın 61 000, keçiboynuzunun 60 000‟dir. Kayısının ağaç sayısı 36 900 iken, şeftalinin 33 000, erik 20 800, incir 10 500, kiraz 10 200, ceviz 7 500, badem 6 000, bodur kayısı 5 800, yenidünya 4 750, Trabzon hurması 1 500, dut 1 200, nektarin 616, ayva 500 ve 400 avakado ağacı bulunmaktadır. Araştırma sahasında üretimine yeni başlanan avakado, ekim alanı bakımından Mersin genelinde, Erdemli ilçesinden sonra ikinci sırada yer almaktadır.