Avrupa Konseyi

Konsey, AB’nin temel karar alma organıdır. Tıpkı AP gibi AKÇT anlaşması sonucunda kurulmuştur.

a) Yapısı

Konsey, üye ülkelerin temsil edildikleri hükümetler arası bir organdır. Topluluğun yasama ve karar organı olan Konsey, üye devletlerin Bakanlarından oluşmaktadır. Konsey her üye devletin kendi hükümetini taahhüt altına sokmaya yetkili bakanlar düzeyindeki temsilcilerinden oluşmaktadır. Gündemin içeriğine göre toplantılara farklı bakanlar katılmaktadır. Örneğin, Tarım Bakanları tarım ürünleri fiyatlarını ele alırlar; istihdamla ilgili konular Çalışma ve Sosyal İşler Bakanları tarafından görüşülür; genel politika sorunları, dışişleri ve Birliği ilgilendiren temel konular Dışişleri Bakanları'nın yetkisi kapsamındadır.

Konsey; Başkan, kendi inisiyatifi, üye ülkelerin veya Komisyon’un isteği üzerine toplanabilir. 1987’de Avrupa Tek Senedi ile yasallaşmıştır. Konsey'in merkezi Brüksel'dedir; ancak bazı toplantılar Lüksemburg'da yapılmaktadır. Konsey başkanlığını her Üye Devlet altı aylık dönemler için sırayla üstlenmektedir. Buna dönem başkanlığı denmektedir. Günümüze kadar olan Dönem Başkanlığı şu şekildedir: 1995: Fransa ve İspanya, 1996: İtalya ve İrlanda, 1997: Hollânda ve Lüksemburg, 1998: İngiltere ve Avusturya, 1999: Almanya ve Finlândiya, 2000: Portekiz ve Fransa, 2001: İsveç ve Belçika, 2002: İspanya ve Danimarka, 2003: Yunanistan ve İtalya, 2004: İrlanda ve Hollânda, 2005: Lüksemburg ve İngiltere, 2006: Avusturya ve Finlândiya, 2007: Almanya ve Portekiz, 2008: Fransa ve İsveç’tir. Ancak 2008 ve sonrası olacak sıralama yeni üyeler ile değişecektir. Avrupa

35 _{Avrupa Birliği Ofisi, ”Avrupa Birliği Kurumları”, http://abofisi.metu.edu.tr/ab_ve_kurumlari.htm,}

32 Konseyi’nin yeni sıralamayı 1 yıl içinde kararlaştırması gerekmektedir.

Üye Devletlerin Birlik nezdinde ki Büyükelçileri'nden oluşan Daimi Temsilciler Komitesi (Coreper), Konsey'in çalışmaları için gerekli hazırlıkları yapar ve belirli hazırlıkları yapmak veya özel konuları incelemekle görevli komiteler oluşturarak Konseyin talimatlarını yerine getirir36.

b) İşleyişi

Konsey, başkanın çağrısıyla ve Komisyonun ya da üyelerden birinin talebi üzerine toplanır. Başkan dönem başkanlığı süresinde Konseyi toplamak isteyeceği tarihleri diğer üyelere dönemin başlamasından 7 ay önce bildirir. Aksine karar alınmadıkça Konsey toplantıları açık değildir. Komisyon, Konsey toplantılarına davetle katılabilir37.

Roma Antlaşması’nın 148. maddesine göre; Konsey’de kararlar konuların önem derecine göre, üç tür çoğunlukla alınır: Basit Çoğunluk, nitelikli çoğunluk ve oy birliği. Basit çoğunluk, Konsey’i oluşturan üyelerin çoğunluğu anlamına gelir. Basit çoğunlukla alınmış kararlarda üyelerin Konsey’de birer oyu vardır. Anlaşmalarda değişiklik yapılması, vergileme, yeni üye kabulü, ortak dış politika, güvenlik politikası gibi konularda ancak oy birliği ile karar alınabilmektedir. Nitelikli çoğunluk ise, Konseyi oluşturan üye ülkelerin ekonomik ve politik durumlarıyla, nüfuslarına göre belirlenen oy sistemidir.

Tablo 8’de Bakanlar Konseyindeki Oy Dağılımı gösterilmektedir. Nitelikli çoğunluk, Tablo’da verilen karar için gerekli oran yani 62/87 oranıdır. Yeni üyelerin katılmasıyla değişen oy oranı ve karar için gerekli oran, Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi’nin büyük ölçüde genişlediğini de göstermektedir.

36 _{Ramazan Kılıç, Türkiye-AB İlişkileri ve Gümrük Birliği, Siyasal Kitabevi, 2002, Ankara, s. 46-}

47.

37 _{Maliye ve Gümrük Bakanlığı, Araştırma-Plânlama ve Koordinasyon Başkanlığı, “Toplulukların}

33

Tablo 8. Bakanlar Konseyindeki Oy Dağılımı

Eski Durum Yeni Durum

Almanya 10 29 İngiltere İtalya Fransa İspanya 8 27 Hollânda 5 13 Portekiz 12 Yunanistan Belçika İsveç _{4 10} Avusturya Danimarka 3 7 Finlândiya İrlanda Lüksemburg 2 4 Polonya - 27 Romanya 14 Çek Cumhuriyeti ₁₂ Macaristan Bulgaristan 10 Slovakya ₇ Litvanya Letonya 4 Slovenya Estonya GKRY Malta 3

Karar için gerekli oran 62 *

87 258 345 ** Kaynak: Kürşat Eser, Nis Zirvesi Sonuçları Ve Türkiye, Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu, Ankara, Ekim 2000, s.18, http://www.tbmm.gov.tr/ul_kom/kpk/MaviKitap.doc, Erişim: 08.10.2006.

* 62 lehte oyun en az 10 devlet tarafından verilmiş olması gerekmektedir.

** Yeni düzenlemeye göre nüfusun en az % 62’sinin desteğinin sağlanması gerekmektedir.

c) Görevleri

Avrupa Birliği Antlaşması'nda Birliğin faaliyetleri üç grupta toplanır (Topluluk faaliyetleri, ortak dış politika ve güvenlik politikası, adalet ve içişleri). Topluluk bağlamında Konsey'in bir görevi de üye devletlerin genel ekonomik politikalarını koordine ederek ve Komisyon'un sunduğu tekliflerden hareketle Parlâmento’yu da şu veya bu ölçüde sürece katan usullere uygun biçimde ortak politikalara ilişkin temel kararları alarak Antlaşma’da belirlenmiş olan hedeflere ulaşılmasını sağlamaktır. Konsey hükümetlerarası işbirliğine dayalı iki alanda daha birincil rol oynar: Ortak dış politika ve güvenlik politikası çerçevesinde ortak konumları tanımlar ve ortak kararları alır. Bu önlemlerin uygulanmasından da

34 Birliğin temsilcisi sıfatıyla Konsey Başkanlığı sorumludur. Konsey'in adalet ve içişleri alanındaki esas işlevi ortak eylemler belirlemek ve Üye Devletlerin imzalayacağı sözleşmeleri hazırlamak ve önermektir.

Avrupa Topluluğu'nun faaliyetlerine ilişkin olarak son zamanlardaki bazı gelişmeler (Tek Senet, Birlik Antlaşması) sonucunda şartlı çoğunluk esasına dayalı oylama ilkesinin kullanımı yaygınlaşmışsa da vergilendirme gibi bazı konularda hala oy birliğiyle karar alınması gerekmektedir. Şartlı çoğunluk için 87 oydan 62'sinin karar lehinde olması ve bu 62 oyun en az 10 devlet tarafından verilmiş olması gerekir. Şartlı çoğunluk ilkesine göre yapılan oylamalarda Almanya, Fransa, İtalya ve Birleşik Krallığın onar oyu, İspanya'nın sekiz oyu, Belçika, Yunanistan, Hollânda ve Portekiz'in beşer oyu, Avusturya ve İsveç'in dörder oyu, Danimarka, İrlanda ve Finlândiya’nın üçer oyu, Lüksemburg'un ise iki oyu vardır. Ancak Konsey'in Komisyon tekliflerini değiştirebilmesi ya da Parlâmento’nun yaptığı ve Komisyon'un kabul ettiği değişiklikleri geri çevirebilmesi için oy birliği gerekir.

Ortak dış politika ve güvenlik politikası ile adalet ve içişleri alanlarında, Antlaşma'da Konsey'e bu konuda aksine karar alma yetkisi tanınmadığı durumlarda oy birliği zorunludur38.