E- TİCARET ŞİRKETLERİNİN ULUSLARARASILAŞMASI
6.1. Araştırmanın Yöntemi
6.1.2. Araştırmaya Konu İşletmenin Belirlenmesi
Araştırmak için uzun yıllar kamu iktisadi teşebbüsü statüsünde olan ve 2013 yılında Anonim Şirket statüsü kazanan ve öncelikle yurtiçi elektronik ticaret ardından da yurtdışı elektronik ticaret yapan şirket Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi seçilmiştir. Araştırmaya başlanmadan önce söz konusu şirketin ilgili birimlerine (Elektronik Hizmetler Daire Başkanlığı ve Uluslararası İlişkiler Daire Başkanlığı) sözlü olarak bilgi verilmiş ve konu ile ilgili literatür
136
çalışması yapıldıktan sonra adı geçen daire başkanlıklarında yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır.
Araştırması yapılan işletmenin genel tarihçesi şu şekildedir (www.ptt.gov.tr).
Posta ve Telgraf Teşkilat Anonim Şirketi (halk arasında bilinen adıyla PTT), ülkemizin en eski teşkilatlarından biridir. 1840 yılında Posta Nezareti olarak kurulmuş, kurumsal yenilemeler sonucu geniş ağda hizmet veren bir Anonim Şirket hâline gelmiştir. Kurumun kısa bir tarihçesi şu şekilde özetlenebilir:
Tablo 11. PTT A.Ş.’nin Kurumsal Tarihçesi
1939 PTT Genel Müdürlüğü olarak Ulaştırma Bakanlığı'na bağlanması
1984 Kamu İktisadi Kuruluşu statüsüne geçirilmesi
1955 PTT'nin T.C. Posta İşletmesi Genel Müdürlüğü ve Türk Telekomünikasyon A.Ş. olarak yeniden yapılandırılması
1995 Havale ve Posta Çeki İşlemlerinde Otomasyona Geçilmesi
1999 Tahsilat İşlemlerinde Garanti Bankası (Körfezbank) ile işbirliğine gidilmesi
2000 T.C. Posta İşletmesi Genel Müdürlüğü'nün T.C. Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tüzel kişilik ismi ile değiştirilmesi
2004 PTTBank isminin tescili
2013
28655 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6475 sayılı "Posta Hizmetleri Kanunu" ile görevleri yeniden düzenlenmiş ve "Posta ve
Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi" adı ile yeniden yapılandırılmıştır. 2013 yılında Anonim Şirketi olarak hizmet veren bir kuruluş olmuştur. Hizmetlerin bir kısmını online olarak sunmaya başlamıştır. Örneğin kullanımı halen devam eden telgraf hizmetini “e- telgraf” olarak internet üzerinden kullanıcılara sağlamaktadır. Kayıtlı posta ve kargo gönderilerinin akibeti kendi internet sitesi üzerinden online olarak takip edilebilmektedir. Bunun yanı sıra, posta çeki hesaplarına tıpkı internet bankacılığı hizmeti gibi “interaktif posta çeki” hizmeti sunulmaktadır. Birçok ödeme (fatura, kredi kartı, havale vb.) bu kanalla yapılabilmektedir.
Ayrıca, e-imza ve zaman damgası desteği bulunan güvenli ortamda anlık e-Posta, e-Fatura vb. elektronik bilgi/belge gönderimi sağlanması, arşivleme, depolama vb. hizmetler sağlayan bir sistem olan Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) hizmeti veren PTT A.Ş. 10.09.2012 tarihi itibarı ile
137
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunca yetkilendirilen ilk Kayıtlı Elektronik Posta Hizmet Sağlayıcısı (KEPHS) olmuştur.
Tüm bu gelişmelere paralel olarak PTT A.Ş. 2012 yılında www.epttavm.com internet alışveriş sitesi hizmeti projesini başlatmıştır.
6.1.3. Görüşme Süreci
Görüşmede sorulacak soruların görüşülen birey tarafından kolayca anlaşılabilmesi için bu soruların mümkün olduğu ölçüde açık ve belirgin bir şekilde ifade edilmesi gerekir (Yıldırım & Şimşek, 2000, s.128).
Görüşmenin ilgili şirketin yetkilileri tarafından kolayca anlaşılabilmesi için ilgili kişilere hazırlanan sorularda kendi birimlerinin dâhilindeki soruların seçilmesine özen gösterilmiştir. Araştırma için öncelikli olarak görüşme yapılan kişilere Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dış Ticaret Eğitimi Bilim Dalı’nda yüksek lisans öğrencisi olarak tanıtım yapılmış, konuyla ilgili Genel Müdür düzeyinde daha önceden bilgilendirilme yapıldığı ve görüşmelerde elde edilen bilgilerin yüksek lisans tezinde kullanılacağı belirtilmiştir. Sorulan sorulara yazılı cevap tercih edildiği belirtilmiş, gelen cevaplara göre daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulabileceği söylenmiştir. Elde edilen bilgilerin sadece araştırmacı tarafından ve sadece ilgili araştırma kapsamı için kullanılacağı ifade edilmiştir.
Görüşmeler şirketin Elektronik Hizmetler Daire Başkanlığı E-Ticaret Şube Müdür ve Uluslararası İlişkiler Daire Başkanlığı İkili İlişkiler Şube Müdür ile yapılmıştır. Görüşme sözel sorular ile gerçekleştirilmiş ve cevapların yazılı olarak istenmesi üzerine daha sonra yazılı hale getirilerek e-mail yoluyla taraflara ulaştırılmış ve cevaplar da aynı şekilde araştırmacıya ulaştırılmıştır. Görüşme verileri 10 Mayıs 2015 – 1 Haziran 2015 tarihleri arasında toplanmıştır. Sorulara verilen cevaplar yazılı nitelikte olduğu için görüşme yapılan kişiler tarafından anket yöntemi gibi algılanmış, yine de kurumsal şirket olmanın alışkanlıkları kapsamında resmi formatta cevaplar alınmıştır.
6.2. Verilerin Analizi
Araştırmada verilerin analizi için betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır.
Nitel araştırmada kuram geliştirme süreci birbirini takip eden bir dizi işlem basamağından oluşmaktadır. Sürecin en önemli basamaklarından birini örneklem seçimi oluşturmaktadır.
138
Nitel araştırmada kullanılan örneklem modeline “amaçlı örneklem” ismi verilmektedir. Olasılık kuramına dayalı olarak geliştirilmiş olan nicel örneklem yaklaşımlarının aksine amaçlı örneklem modelinde temel amaç, araştırmanın konusunu oluşturan kişi, olay ya da durum hakkında ve belirli bir amaç doğrultusunda derinlemesine bilgi toplamaktır (Maxwell, 1996). Örneklem seçiminin ardından, araştırma konusu ile ilgili verilerin toplanması aşamasına geçilmektedir. Bir bakıma nitel araştırmanın en önemli bileşenini “nitel veri” oluşturmaktadır. Nitel veri, belirli amaçlar doğrultusunda, doğal ortamda, gözlem ve görüşme gibi çeşitli teknikler yoluyla elde edilen ve kişilerin olaylara ilişkin algı ve düşüncelerini içeren her türlü bilgidir (Leech ve Onwuegbuzie, 2007).
Bu özelliklerinden dolayı nitel verinin nicel araştırmalarda olduğu gibi sayılara indirgenmesi amaçlanmaz. Nitel veride araştırmacının amacı araştırılan konu hakkında okuyucuya betimsel ve gerçekçi bir resim göstermektir. Bu sebeple nitel verinin ayrıntılı ve gösterilmek istenen resmin derinliğini yansıtacak nitelikte olması büyük önem taşımaktadır.
Nitel araştırmalarda farklı veri kaynaklarına dayalı olarak veri toplamanın amacı, araştırmacının tek kaynakla veri toplamasına dayanarak “sistematik hata” yapma riskini en aza indirgemektir.
Örneğin, Miles ve Huberman (1984) nitel veri analizi sürecini, birbirini takip eden üç aşamalı bir sınıflandırma içerisinde incelemektedir. Bu aşamalardan ilkini gözlem, görüşme ve doküman incelemesi gibi çeşitli tekniklerle toplanan “verilerin azaltılması” (datareduction) aşaması oluşturmaktadır.
Ne var ki, yalnızca veri setine dayalı olarak belirli bir sonuca ulaşmak, bu bilginin geçerliliği sorusunu da ortaya çıkarmaktadır. Bu noktada araştırmacının üretmiş olduğu bu yeni bilginin geçerliliğini de sınaması gerekmektedir. Bunu sağlamak amacıyla araştırmacı kimi yerde alan notlarından blok aktarmalar yapmakta, kimi yerde alanyazındaki diğer araştırma sonuçlarından yararlanmakta ya da ortaya attığı bir savı desteklemek üzere veri setindeki daha değişik bulguları işe koşmaktadır (Miles ve Huberman, 1984).
Görüldüğü gibi Miles ve Huberman’ın önermiş olduğu veri analizi süreci birbirini takip eden bir dizi işlem basamaklarından oluşmaktadır. Sürecin sonunda geçerliliği sağlanmış sonuçlara ulaşılmaya çalışılmaktadır.
Nitel analizin ilk basamağını oluşturan betimleme kişi, nesne ve olaylara ilişkin temel özelliklerin yazılı olarak ifade edilmesi olarak tanımlanmaktadır. Nitel analiz sürecinde üzerinde çalışılan olgunun eksiksiz ve kapsamlı bir biçimde betimlenmesi büyük önem
139
taşımaktadır. Betimleme, gözlenen davranışa yol açan temel gerekçelerin ve bu davranışın ardındaki niyetin ortaya çıkartılmasını da kapsayan bir süreçtir. Diğer yandan incelenen davranışın ortaya çıktığı daha geniş toplumsal ve tarihsel bağlam da (context) betimleme sürecinin önemli parametreleridir. Toplumsal bağlam grup, örgüt, kurum ve kültür bileşenlerini kapsamaktadır (Dey, 1993).
Betimsel analiz, çeşitli veri toplama teknikleri ile elde edilmiş verilerin daha önceden belirlenmiş temalara göre özetlenmesi ve yorumlanmasını içeren bir nitel veri analiz türüdür. Bu analiz türünde araştırmacı görüştüğü ya da gözlemiş olduğu bireylerin görüşlerini çarpıcı bir biçimde yansıtabilmek amacıyla doğrudan alıntılara sık sık yer verebilmektedir. Bu analiz türünde temel amaç elde edilmiş olan bulguların okuyucuya özetlenmiş ve yorumlanmış bir biçimde sunulmasıdır (Yıldırım ve Şimşek, 2003).
Betimsel analizde, görüşülen ya da gözlene bireylerin görüşlerini çarpıcı bir biçimde yansıtmak amacıyla doğrudan alıntılara sık sık yer verilir. Betimsel analizin amacı elde edilen bulguları düzenlenmiş ve yorumlanmış bir biçimde okuyucuya sunmaktır (Yıldırım & Şimşek, 2011, s. 224).
Betimsel analiz dört aşamadan oluşur (Yıldırım & Şimsek, 2011, s.224): 1. Betimsel analiz için bir çerçeve oluşturma,
2. Tematik çerçeveye göre verilerin işlenmesi, 3. Bulguların tanımlanması,
4. Bulguların yorumlanması.
Yukarıda sıralanan betimleme sürecinin tamamlanmasının ardından toplanan veriler belirli temalar çerçevesinde sınıflandırılır. Böylece araştırmacı veriler arasında bir karşılaştırma yapabilme olanağına kavuşmuş olur. Araştırmacı geliştirmiş olduğu temaları birbirleri ile ilişkilendirerek veri seti içerisinde yer alan değişkenler arasındaki ilişkileri ve farklılıkları inceler. Son aşamada ise araştırmacı bu değişkenler arasında bağlantılar kurmaya çalışır (Dey, 1993). Böylece araştırma konusu olay açıklanmaya çalışılır. Görüldüğü üzere Dey’in önermiş olduğu nitel analiz süreci, Miles ve Huberman’ın önermiş olduğu analiz süreciyle büyük oranda örtüşmektedir. Dey’in geliştirmiş olduğu nitel analiz süreci, çeşitli yöntemlerle toplanmış olan verilerin kapsamlı bir betimlemesi ile başlamaktadır. Ardından, veri seti içerisinde örtük olarak duran temalar, sınıflandırma yoluyla ortaya çıkartılmakta ve bu temalar birbirleri ile ilişkilendirilerek inceleme konusu olan sosyal gerçeklik açıklanmaya çalışılmaktadır. Bu yaklaşımı da açık bir biçimde nitel araştırma sürecinin temel amacı olan kuram oluşturmaya yönelik bir yöntem olarak değerlendirmek mümkündür.
140
Görüldüğü gibi Walcott is (1993), veri analiz yöntemlerini betimleme, analiz ve yorumlama olarak üçlü bir kategorilendirme içerisinde tartışmaktadır. Ancak, analiz türlerini oluşturan bu üç yöntem arasında kesin sınırlar olmadığı konusuna da vurgu yapmaktadır. Benzer şekilde bu üç analiz yönteminin birbirini mutlak anlamda takip etmesinin de zorunlu olmadığını belirtmektedir.
Walcott’un geliştirmiş olduğu analiz yöntemlerinde böyle bir kural bulunmamaktadır. Walcott (1993) nitel araştırmacının bir öykü anlatıcısı gibi, olayları belirli bir kronolojik düzen içerisinde anlatmasını önermekte ve okuyucuya incelenen olayın dolaysız olarak aktarılmasına vurgu yapmaktadır.
Araştırmada örneklem olarak belirlenen şirketin yetkili ve sorumlu kişileri ile görüşülerek kavramsal bir çerçeve oluşturulmuş ve buna göre de elde edilen verilerle temalar oluşturulmuştur:
Şirketin uluslararası düzeyde bulunma isteğini ve bunun için yapılan çalışmaları öğrenmek,
Şirketin elektronik ticaret için yaptığı çalışmalar,
Şirketin yurtdışı elektronik ticaret için yaptığı çalışmalar ve gelinen son durumun tespiti. Bu aşamalar sonunda elde edilen veriler, doğrundan alıntılar ile desteklenmiş ve araştırma bulguları bölümünde sunulmuştur.
141
6.3. Araştırmanın Bulguları
1. Kurumun kuruluş amacına ve verdiği hizmetlere bakıldığında posta sektöründe hizmet veren ve zamanla bankacılık hizmeti vermeye başlayan bir şirket haline geldiğini görüyoruz. Neden elektronik ticaret gibi önemli ve güçlü bir altyapı ve pazarlamaya ihtiyaç duyulan bir faaliyette de hizmet verilmeye başlandı?
Cevap: “Teknolojik gelişmelere ve çağın gereksinimlerine ayak uyduran, vatandaşın hayatını
kolaylaştıran birçok projeye imza atan PTT, dünya çapında hızla gelişen e-ticaret sektörünün içinde yer alınması gerekliliğinden hareketle 17/05/2012 tarihinde e-PTTAVM projesini hayata geçirmiştir. Epttavm.com ile internet kanalıyla alışveriş yapan tüketiciye “kamu güvencesi” sunularak güvenilir bir platform sağlanmıştır.”
E-ticaretin sadece dünyada değil ülkemizde de hem satıcılar hem de şirketler, KOBİ’ler, bireysel ürün tasarımcıları gibi geniş bir kitle tarafından kabul gördüğü ve dolayısıyla yaygınlaştığı bilinmektedir. Firma yetkilisinin “hızla gelişen e-ticaret sektörünün içinde yer alınması gerekliliğinden hareketle” şirketin değişen ticaret ve rekabet koşullarına ayak uydurabilmek amacıyla ve e-ticaretin artan kullanımının farkındalığı ile bir proje sonucu elektronik ticarete başladıkları görülmektedir. Ayrıca kurumun köklü ve kullanıcılar tarafından güvenilen bir kurum olmasından hareketle adımlar atıldığı belirtilmiştir.
2. Elektronik ticaret sitesinin kullanıcılar tarafından nasıl bir işleyişi var?
Cevap: “Bir alışveriş merkezinde bulunan bütün ürün yelpazesini kapsayacak şekilde tasarımı yapılan epttavm.com; internet üzerinden çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren şirketlere ait ürünlerin satıldığı, müşterilerin internet üzerinden kolayca erişim sağlayarak çok sayıda ve farklı sektörlerdeki markaları tercih edebildiği bir e-ticaret portalıdır. Yenilenen giriş sayfası aşağıdaki resimde gösterilmiştir.”
142
Şekil 12. www.epttavm.com giriş sayafası
3. Epttavm.com’da kimlerin ne tür ürünleri satışa sunulmaktadır?
Cevap “Ürünlerinin tanıtım ve satışını Türkiye çapında gerçekleştirmek isteyen ancak teknolojik altyapı ve bilgisi olmadığından gerçekleştiremeyen küçük ve orta ölçekli işletmelerin ürünlerinin satışının yapılması için e-pttavm’de KOBİ’lere ait ürün satışlarına yer verilmekte ve söz konusu KOBİ’lere teknik destek sağlanmaktadır.
15/05/2015 tarihi itibariyle epttavm.com’da 610 adet tedarikçi firma tarafından 1.000.000’dan fazla ürün sergilenmektedir. Bu tarih itibari ile ürünlerin kategori bazındaki bilgileri ve kategorilerin yüzdesel dağılımı aşağıdaki verilmiştir:”
Hatırlanacağı üzere Brejdak ve Syzmura-Tyc’in çalışmasında (2013), “bilginin coğrafi engellerden ve zamandan bağımsız olarak dağıtımı sayesinde aşamasız uluslararasılaşma süreci geçiren küçük firmaların artan rekabetçiliği” faktörü e-ticaret şirketlerinin uluslararasılaşması için piyasa ön koşularından biri olarak nitelendirilmiştir. Bu ön koşul göz önünde tutularak şirket yetkilisinin verdiği cevapta da KOBİ’lere ürünlerini e-ticaret sitesinde satışa çıkarmaları için destek verildiği görülmektedir.
143
Tablo 12. epttavm.com’daki ürün kategorileri adetleri(Mayıs 2015 itibari ile)
KATEGORİ ADET Anne/Bebek 34 Beyaz Eşya 28 Elektronik/Bilgisayar 46 Ev Dekorasyon 95 Film/Müzik/Oyun 6 Fotoğraf/Kamera 1 Giyim/Aksesuar 78 Hobi Oyuncak 22 Karışık 10 Kitap/Ofis/Kırtasiye 37 Kozmetik/Bakım/Sağlık 47 Oto Aksesuar 29 Pet Shop 6 Spor/Outdoor 16 Süpermarket 21 Takı/Gözlük/Saat 47 Telefon 29 Yapı Market 21
144
Şekil 13. epttavm’deki ürünlerin kategorik dağılımı
4. Tüketicilere satın aldıkları ürünler için hangi ödeme şekilleri sunuluyor? Ödeme yöntemlerinden hangileri en çok tercih ediliyor?
Cevap: Epttavm.com’dan alışveriş yapan müşteriler;
Havale
Kredi Kartı
Kapıda Ödeme
şekillerinden diledikleri ile ödeme yapabilmektedirler.
Ödeme yöntemlerinin tercih şekilleri aşağıdaki grafikte son 2 yıl için gösterilmiştir: Anne/Bebek 6% Beyaz Eşya 5% Elektronik/Bilgisaya r 8% Ev Dekorasyon 17% Film/Müzik/Oyu n 1% Fotoğraf/Kamera 0% Giyim/Aksesuar 14% Hobi Oyuncak 4% Karışık 2% Kitap/Ofis/Kırtasiye 6% Kozmetik/Bakım/Sağlık 8% Oto Aksesuar 5% Pet Shop 1% Spor/Outdoor 3% Süpermarket 4% Takı/Gözlük/Saat 8% Telefon 5% Yapı Market 4%
KATEGORİLERİN YÜZDESEL DAĞILIMI
Anne/Bebek Beyaz Eşya Elektronik/Bilgisayar Ev Dekorasyon Film/Müzik/Oyun Fotoğraf/Kamera Giyim/Aksesuar Hobi Oyuncak Karışık Kitap/Ofis/Kırtasiye Kozmetik/Bakım/Sağlık Oto Aksesuar Pet Shop
145
Şekil 14.epttavm.com’da 2015 yılı ödeme yöntemleri dağılımı
Şekil 15. epttavm. com’da 2014 yılı ödeme yöntemleri dağılımı
Yukarıdaki grafiklerde görüldüğü üzere, epttavm.com’da en çok tercih edilen ödeme yöntemleri kredi kartı ve kapıda ödemedir. 2014 yılında en çok kapıda ödeme yöntemi ile satış gerçekleşirken bu oran 2015 (mayıs itibari ile) yılında %31’e düşmüş, kredi kartı ile ödeme yöntemi 2015 yılında satışlarda en çok tercih edilen araç olmuştur.
5.Epttavm.com’da bir ürünün sergilenmesinden müşteriye teslimine kadar süreç nasıl işliyor?
Cevap: “İş ortağı firmamız müşteri temsilcisi www.epttavm.com da yer almasını istedikleri firmaları araştırır, işbirliği için gerekli bilgilendirmeyi yapar. Tedarikçi firmalar işbirliği sözleşmesini imzalar ve gerekli evraklar ile(imza sirküleri, ticaret odası kaydı vb. belgeler) PTT’ye başvurur. Onaydan geçen sözleşmeler başkanlık makamınca imza altına alınır ve firma için barkod aralığı tahsis edilir. Firmanın teknik altyapısı çerçevesinde ürünlerin bilgileri
31% 1% 68%
2015
KAPIDAN HAVALE KREDİ KARTI 51% 1% 48%2014
KAPIDAN HAVALE KREDİ KARTI146
www.epttavm.com sitesine aktarılır. Bu işlem excel, xml, api vb. yöntemlerinden biri kullanılarak yapılabilmektedir. Tedarikçilerin ürünleri sitede yayınlanmak suretiyle satışa sunulur. Sitede satılan ürünler posta dağıtıcısı tarafından tedarikçiden alınır ve sistemde sipariş olarak kayda barkodu okutarak gönderi haline dönüştürür. Gönderi Ptt dağıtımı aracılığıyla alıcısına ulaştırılır. Satılan ürünlerin bedelleri banka bloke gün süreleri tamamlandıktan sonra komisyon bedelimiz kesildikten sonra banka hesaplarına havale edilir. İşlem basamakları şu şekilde gösterilebilir”:
Şekil 16. epttavm.com’un işleyiş süreci
Yukarıdaki şekilde görüldüğü üzere söz konusu şirket öncelikli olarak internet sitesinde satışa sunulacak olan firma ile protokol imzalamakta ve bu işlemin ardından ürünler internet mağazasında sergilenmektedir.
Ürünleri satılacak firma ile anlaşma imzalanması/protokol süreci Satışa sunulacak ürünler epttavm.com.tr adresineyüklenir Ürünler tüketcilere satışa sunulur
Satıllan ürünlerin bedeli tedarikçiye firmaya
aktarılır Ürünler alıcılarına Ptt
Kargo aracılığı ile teslim edilir
147
Satışı yapılan ürünlerin bedeli (yapılan kredi kartı ödemesinin ardından) tedarikçi firmaya aktarılmaktadır. Ürünlerin müşterilere teslimatı kargo aracılığı ile sağlanır ve alışveriş tamamlanmış olur. Ayrıca diğer elektronik ticaret sitelerinden farklı olarak herhangi bir kargo şirketi ile anlaşma yapıp göndermek yerine, kendi temel hizmetlerinden yararlanarak avantaj sağlamaktadır.
Ayrıca şirket e-ticaret faaliyetini bir diğer şirket ile birlikte yürütmektedir:
Şekil 17. epttavm.com ’un ortaklık dağılımı
Yukarıdaki şekilde de görüldüğü üzere söz konusu şirket e-ticaret hizmetinin bankacılık faaliyeti, muhasebe işlemler ve lojistik aşamalarında aktif olarak yer alırken, hizmetin yazılımı, tanıtımı ve pazarlaması gibi boyutları anlaşmalı firma tarafından üstlenilmektedir.
Şirketin, elektronik ticaret hizmeti sağlarken, aynı zamanda ürün sağlayıcılar ile hizmet kullanıcıları arasında aracılık faaliyeti ve kargo hizmeti de vermektedir. Ürünlerini kendi e- ticaret hizmeti sunabilecek web siteleri olmayan ya da kendi web siteleri olmasına rağmen aynı zamanda bu şirket aracılığıyla da satış yapmak isteyen firmalar ile tüketiciler arasında aracı hizmet sağlayıcı olarak da süreçte yer almaktadır.
Yukarıdaki şekilde görülen ortaklığın gerçekleşmesi ve devam eden aşamalar en temel hali olarak şu şekilde gösterilebilir:
148
Alışveriş işlemi müşteri açısından aşağıdaki şekilde gösterilen aşamalar yoluyla yapılmaktadır:
Şekil 19. eptt.avm.com’dan alışveriş yapan müşterinin işlem basamakları
Müşterinin alışverişini tamamlamasının ardından işlem basamaklarından ödeme aşamasına sıra gelmektedir. Bir e-ticaret işleminde hatırlanacağı üzere ödeme yöntemleri şunlardır: Havale,
149
Kredi Kartı ve Kapıda Ödeme. Müşterinin ödeme yaptığı aşamalar ise şu şekilde gerçekleşmektedir:
Şekil 20. epttavm.com’dan alışveriş yapan müşterinin ödeme işlemi aşamaları
Ödeme işleminin müşteri tarafından tamamlanması ile birlikte alınan siparişin şirket tarafından hazırlanması aşamasına geçilmektedir. Siparişi alan şirket ilgili tedarikçi firmaya siparişi iletir ve süreç şu şekilde gerçekleşir:
150
Şekil 21. epttavm.com’dan yapılan alışverişin şirket tarafından işlenmesi süreci
Eğer müşteri kapıda ödeme yöntemini tercih ettiyse işlem basamakları aşağıdaki gibi ilerlemektedir:
151
Şekil 22. epttavm.com’dan “Kapıda Ödeme” Yöntemi ile Yapılan Alışveriş Süreci
152
Şekil 23. epttavm.com’dan Kapıda Ödemeli yapılan alışverişin iade edilmesi süreci Eğer müşteri ödeme yöntemlerinden en yaygın olan kredi kartı ile ödeme yöntemini seçtiyse işlem basamakları şu şekilde ilerlemektedir:
153
Şekil 24. epttavm.com’dan Kredi Kartı ile Ödeme İşleminin Aşamaları
Görüldüğü üzere en yaygın olan ödeme yöntemlerinden kredi kartı ödemesi ile şirketin alternatif ödeme yöntemleri olan havale ve posta çeki ile ödeme yönteminin süreci de aynı basamaklara tabidir. Bu yöntemlerle ödemenin iptali ise aşağıdaki şekilde gösterilmektedir:
154
Şekil 25. Kredi Kartı ile Yapılan Ödemeli İşlemin İade Süreci İptal işlemi yapan müşterinin para iade işlemi ise şu şekilde gerçekleşmektedir:
155
156
6.PTT elektronik ticaret faaliyetini de uluslararası düzeye taşımış mıdır? Süreç nasıl gelişmiştir?
Cevap: “26-27 Mayıs 2014 tarihleri arasında Muğla’nın Fethiye İlçesinde gerçekleştirilen "e- Ticaret ve Posta Sektörü Karşılıklı beklentiler" konulu 7.Uluslararası Posta Sempozyumu sırasında sempozyuma katılan ülkelerin posta idaresi yetkilileri ile e-ticaret konusunda yapılan