Yönetimi
Aziz Öğütlü
Sakarya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji, Sakarya
Hastanelerde ve diğer sağlık kuruluşlarında artan ihtiyacı karşılamak ve eskiyen bölümle-rin yenilenmesi için yeni inşaatlar, yıkımlar ve tamiratlar kaçınılmazdır. Bu yenileme ve ta-miratlar esnasında suyun kesilip tekrar verilmesi, havalandırma ve su sistemine müdahale edilmesi gibi nedenler infeksiyöz etkenlerle personel hasta ve hasta yakınlarının teması-na neden olur. Literatür tarandığında hastanede yapılan inşaat, yıkım ve tamirat işlemle-riyle ilişkilendirilmiş çok sayıda nazokomiyal salgın görülmektedir. Sağlık hizmeti verilen kuruluşlardaki inşaat, yapım ve onarım işlemleri sırasında ve sonrasında enfeksiyon riskini en aza indirmek için multidisipliner bir ekip, son derece planlı ve koordineli çalışmalıdır.
Bu ekibin büyüklüğü, işlemin büyüklüğü, karmaşıklığı ve çalışılacak bölgedeki hastaların enfeksiyon riski ile doğru orantılıdır.
Ekibin oluşumu ve görevleri Center for Disease Control and Prevention (CDC) ve Health-care Infection Control Practices Advisory Committee (HICPAC) tarafından aşağıdaki gibi belirtilmiştir:
Üyeler
• Enfeksiyon kontrol hekimi / görevlisi
• Mikrobiyoloji laboratuvar temsilcisi
• Hastane yönetimi temsilcisi
• Mühendislik birimi sorumlusu
• Transplantasyon, onkloloji ve yoğun bakım birim sorumlusu
• Personel sağlığı görevlisi
• Hemşirelik hizmetleri temsilcisi
• Temizlik işleri temsilcisi
• İnşaat işlerinden sorumlu kişi veya görevlendirdiği personel
• Mimar, mühendis, proje sorumluları ve yüklenici firmalar Görev ve Sorumluluklar
• Bir inşaat ya da yıkım projesi başlamadan planlama aşamasında yer almak
• Projenin duyarlı hastalar üzerindeki etkileri ve risklerini hesaplamak
• Hasta, ziyaretçi ve sağlık çalışanlarının enfeksiyöz ajanlarla gereksiz temasını önlemek
• Yapılacak işlemle ilgili tüm enfeksiyon kontrol önlemleri oluşturmak
• İnşaat çalışanlarını enfeksiyon kontrolü ve önemi konusunda eğitmek
• Enfeksiyon kontrol önlemlerine uyumu değerlendirmek
• Acil durumlarda, afet hallerinde enerji ve su kaynaklarının kaybı veya kontaminasyonu için acil hareket planları oluşturmak İnşaat ve yıkım işlemlerinde etkilenen gruplar ko-laylaştırıcı faktörlerine göre risk gruplarına ayrılmıştır.
Tablo 1’de yer alan hasta grupları ve risk düzeylerinde ameliyathaneler ve Merkezi Steri-lizasyon Ünitesi (MSÜ) Grup 4 / yüksek riskli olarak tanımlanmıştır.
Tablo 1: Risk Sınıflandırması
Grup 3 (Orta / Yüksek Risk)
Koroner bakım ünitesi
Eczane, beslenme destek ve kemoterapi hazırlama odası Çocuk sağlığı ve hastalıkları servisi
Grup 4 (Yüksek Risk)
İmmunsuprese hasta bakılan tüm birimler Tüm yoğun bakımlar
Tüm ameliyathaneler ve doğumhane Tüp bebek merkezi ve KİT ünitesi
Hematoloji ve Onkoloji servisleri ve poliklinikleri Diyaliz ünitesi
Yüksek riskli yeni doğan da dahil yüksek riskli hasta bakım üniteleri
Kardiyak kateterizasyon ve anjiografi üniteleri Kemoterapi ünitesi
Merkezi sterilizasyon ünitesi ve steril depo Yanık ünitesi
Tablo 2: İnşaat İşlemlerinde Yapılacak İşlemlerin Sınıflandırması
A Sınıfı
• Gözlem amaçlı kiremit / çatı veya tavan kaplamasının kaldırılması (1,5-2 m2’de bir kiremit veya daha az ve < 30 dk)
• Hasta odasında küçük su tesisat işleri (en fazla 1 hasta odasında,
< 30dk’lık çalışma su kaçağı varsa <1 lt)
-Ek olarak; hiç toz oluşturmayan, duvarların delinmediği, yıkılmadığı, gözlemleme dışında çatıya müdahale edilmeyen yukarıda tanımlananlardan daha küçük diğer işlemler hiçbir gruba girmemektedir.
B Sınıfı • Küçük çaplı, minimal toz oluşturan kısa süreli işlemlerdir.
Örneğin; Duvarların, çatının/tavanın delindiği, ancak toz kontrolün sağlandığı küçük işlemler Örneğin; Havalandırma tamiratı
C Sınıfı
• Orta - ciddi düzeyde toz oluşturan, yıkım gerektiren, binaya ait sabit bölümlerin yıkılmasını, kırılmasını, sökülmesini gerektirten tek bir iş gününde tamamlanamayacak işlemlerdir.
Örneğin; Yer döşemlerinin kaldırılması Örneğin; Büyük oranda kablo döşemesi D Sınıfı • Büyük yıkım, inşaat ve yenileme projeleridir.
Örneğin; büyük çaplı yıkımla tüm elektrik veya ilgisayar kablolarının sökülüp, değiştirilmesi.
Ameliyathaneler ve MSÜ kapatılmadan devam eden süreçte yapılacak olan tadilat işlem-lerinde yapılan sınıflandırmaya göre aşağıdaki önlemler alınmalıdır:
A Sınıfı İşlemlerde;
İşlem Öncesinde
• Havaya karışan tozların önlenmesi sağlanmalıdır
• Toz kontrolü için bölgenin nemlendirilmesi yapılmalıdır.
• Kullanılmayan kapılar bantlanarak kapatılmalıdır.
• Hava girişleri kapatılmalı ve sızdırmaz bir şekilde bantlanmalıdır.
• Çalışılan bölgenin giriş ve çıkışına toz tutucu paspas konulmalıdır.
• İnşaat süren bölgenin ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemi tamamen kapatılmalıdır.
İşlem Sonrasında
• Çalışma alanı yer / yüzey dezenfektanı ile silinmelidir.
• Çıkan moloz ve atıklar delinmez ve toz geçirmez torbalara konulara taşınmalıdır.
• Alan, kullanıma açılmadan önce ıslak olarak silinmeli veya HEPA filtreli süpürge ile sü-pürülmelidir.
• Tüm işlemler bittikten sonra ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemi açılmalıdır.
B, C ve D Sınıfı İşlemlerde;
İşlem Öncesinde
• İnşaat süren bölgenin ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemi diğer bölgelerden ay-rılmalıdır.
• İşlem başlamadan önce çalışılacak bölge toz sızmasını önleyecek şekilde plastik bari-yerlerle örtülmeli ve bu örtüler örtünün sabitlenmelidir.
• Çalışma alanında negatif basınçlı havalandırma ve HEPA filtrasyon sağlanmalıdır.
• Çıkan atık ve molozlar sağlam ve kapalı sızdırmaz taşıma kapları içinde atılmalıdır.
• Kapaklı olmayan atık kaplar ağzı sıkıca kapatılarak bantlanarak atılmalıdır.
• Tüm delik, boru, kablo giriş yerleri sıkıca bantlanmalıdır.
• Çalışma bölgesinin girişine bir ön oda yapılma, çalışanlar buradan çıkarken giysilerinin vakumlanması, içeride giydikleri giysileri bu bölgede değiştirerek dışarı çıkışlarının sağ-lanması
• Çalışma bölgesine giren her personel galoş giymeli, çıkarken çıkartmalıdır.
• İşlem tamamen bitip enfeksiyon kontrol görevlilerince onay verilene kadar toz bariyer-leri yerinde kalmalıdır.
• Bariyerleri kaldırırken etrafa toz ve atık yayılmamasına özen gösterilmelidir.
• Bölge HEPA filtreli süpürge ile süpürülmelidir.
• Yer/yüzey dezenfektanı ile ıslak temizlik yapılmalıdır.
• Isıtma, soğutma ve havalandırma sistemi eski haline getirilmelidir.
Çalışmanın Sonlandırılması;
• Kontrol listeleri gözden geçirilmeli ve eksiklikler giderilmeli,
• Bariyerler kaldırılmadan önce toz ve moloz temizliği tam olarak sağlanmalı,
• Bariyerler kaldırıldıktan sonra bir temizlik daha yapılmalı,
• Çalışma alanı devralındıktan sonra sağlık kuruluşunun temizlik görevlileri rutin temizlik işlemini yapmalı,
• Kullanım öncesi su kontaminasyonu açısından denetleme yapılmalıdır.
KAYNAKLAR
1. Bartley J. Hospital Epidemiology and Infection Control 3rd ed 2004:1549-89 2. Canada Communicable Disease Report. Can Commun Dis Rep 2001; 27 (Suppl 2):1-46
3. KAHRIMAN E,E. Ameliyathanenin Tamamı Kapatılmadan Tadilat İşlemleri Yapılırken Nelere Dikkat Etmeliyiz? 2.
Ulusal Sterilizasyon Ameliyathane Dezenfeksiyon Kongresi, Antalya 2014;38-41