Çocuk Eğitimi

kiçig oglanıg kör ukuşka ulam yaşı yetmeginçe yorımaz kılam

Küçük bir oğlana bak, akıl ona ulaşacaktır; fakat yaşı gelmedikçe kalemler yürümez (Beyit 293, s. 136-137).

Bilgi ile aklın erdem ve faydalarının anlatıldığı bölümde geçen bu beyitte yazarın çocuklara aklın ulaşacağı fakat kalemlerin yürümesi için çocukların yaşının gelmesi gerektiği sözleri günümüzde çocukların eğitilmeleri için belli bir olgunluğa erişmeleri ve ön bilgileri edinmeleri olan hazırbulunuşluk kavramı ile ilişkilendirilebilir.

ata emgeki bolsa oglı öze ol oglı bilir ötrü kılk yang tüze kısa tutsa oglın kör edgü bolur atası anası yarungu bolur kalı kıstaçı bolmasa ol ogul yava boldı sen ol oguldın töngül ogulluk ata bolsa bilge tetig kısa tutgu tutçı emi bu itig

negü ter eşitgil ogullug kişi başında keçürmiş yetilmiş yaşı kiming oglagu bolsa oglı kızı angar yıglagu boldı munglug özi kiçigde ata ıdsa oğlın yava oguldın yazuk yok atadın cefa Ogul kız isiz bolsa kılkı yangı ol isiz ata kıldı ıdtı ongı kısa tutsa oglın ata ögretü ulug bolsa sevnür ogul kız yetü oğulug kısa tut ata bolguçı sanga külmesüni kedin kelgüçi ogul kızka ögretgü erdem bilig bu erdem bile bolsu kılkı silig

Baba oğlunun yetişmesi için emek sarfederse, oğlu o terbiye ile iyi yetişebilir.

Baba oğlunu sıkı bir terbiye altında yetiştirirse, anası ve babası bundan dolayı mutluluk duyar.

Eğer onu sıkı bir terbiye altında yetiştirecek biri bulunmazsa, oğul heder olur; sen artık ondan ümidini kes.

Oğulun babası bilge ve zekiyse, oğluna daima sıkı bir terbiye vermelidir; bunun usulü çaresi budur.

Tecrübeli, yaşını başını almış ve çocuk sahibi kişi ne der, dinle.

Kimin çocukları naz içinde yetiştirilirse, o kişiye ağlamak düşer; keder ona yazılıdır.

Baba oğlunu küçüklüğünde başı boş bırakırsa, kabahat ve suç oğulda değil, babadadır.

Çocukların tavrı, hareketi kötüyse, o kötülüğü baba yapmıştır; çocuğu iyi olmaktan mahrum eden odur.

Baba çocuğunu sıkı bir terbiye altına alıp, ona her şeyi öğretirse, çocuğu gelişip büyüyünce sevinir.

Ey baba olan, çocuğunu sıkı terbiye et; arkadan gelenler sana gülmesinler.

Oğula kıza bilgi ve erdem öğretmeli ki, onlar iyi ve güzel yetişsinler (Beyit 1218-1228, s. 286-289).

Bu beyitlerde yazar babanın oğlunun terbiyesi için emek sarf etmesini ve bunun sonucunda anne ve babanın mutlu olacağını anlatmıştır. Oğulun babası tarafından sıkı bir terbiye görmesi gerektiğini anlatan yazar, çocukların naz içinde yetiştirilmesinin doğru olmadığı vurgusunu yapmıştır. Çocuğun iyi olmasında babanın önemini anlatan yazar, tavrı kötü olan çocuğun iyi olmaktan mahrum olmasını, babanın çocuğu başı boş bırakmasına bağlamıştır. Oğula, kıza bilgi ve erdem öğretmenin çocukların iyi ve güzel yetişmesindeki önemine değinen yazar, bu beyitte kız-erkek ayrımı yapmamıştır.

ogul kız sebebi ata ol ana kılınç artasa ya itilse yana

munu men atası ölür men bu kün kiçig kaldı oglum yetim ögsüzün bar erse kalı bu tapugçı hakı sebeb bol munı edgü yolka okı

körü ıdma ögretgil erdem bilig bilig erdemin bulsu ilke elig itilsü kılınçı tüzülsü yorık tusulsu tapugka alınsu alık

yava ıdma boşlag yıga tut kısa yıga tutsa oglan bulur kut basa negü tir eşitgil karı köklemiş sınamış ukup hem bilip sözlemiş kiçig erken ögret ogulka bilig kiçigde bilig bilse kötrür elig ayama ogul kızka berge yitür ogul kızka berge bilig ögretür kiçiglikte bilse ogul kız neni karıp ölmeginçe unıtmaz anı Çocukların iyi veya kötü olmalarına anne ve babalan sebep olur.

İşte onun babası olan ben bugün ölüyorum; oğlum küçük yaşta yetim ve öksüz kalıyor.

Eğer bu hizmetkârın sende bir hakkı varsa, sebep ol ve onu iyi yola yönelt.

Gözden uzak bulundurma, ona erdem ve bilgi öğret; bilgi ve erdemle memlekette mevki sahibi olsun.

Tavır ve hareketleri makul, düzgün ve iyi ahlaklı, hizmete layık ve meziyet sahibi olsun.

Serbest ve başı boş bırakma, sıkı tut ve kötü hareketlerine engel ol; oğul sıkı terbiye altında bulundurulursa sonunda bahtiyar olur.

Tecrübeyle anlayıp, bilerek söyleyen ve işin aslına vâkıf olan pir ne der, dinle.

Oğula bilgiyi küçükken öğret; küçüklüğünde bilgi öğrenirse hayatta başarılı olur.

Gerekirse, oğula kıza acımadan dayak at; dayak oğula kıza bilgi öğretir.

Oğul kız küçüklükte ne öğrenirse, yaşlanıp ölünceye kadar onu unutmaz (Beyit 1486-1495, s. 326-329).

takı bir sebeb kolsa oglan bilig kiçigde tegürgü biligke elig kiçig oglan erken bilig ögrenür ulug bolsa ötrü tilekke tegür bilig erdem edgü kılınç ya kılık kişi ögrenür örtü tüzlür yorık

Bir şart daha var; çocuk bilgi isterse, öğrenmeye küçük yaştan başlamalı.

İnsan, küçük çocukken bilgi öğrenir ve büyüyünce dileğine kavuşur.

İnsan bilgiyi, erdemi, iyi tavır ve hareketi öğrenir ve böylece gidişi düzelir (Beyit 1822-1824, s. 378-379).

Çocukların küçük yaşta eğitilmeye başlanması gerektiğini dile getiren yazar, küçükken öğrenilen bilginin, erdemin, iyi tavır ve hareketin insanların gidişini yani ilerideki davranışını belirlediğini, yaşlanıp ölünceye kadar unutulmayacağını ve bu şekilde eğitilen kişilerin başarılı olacaklarını anlatmıştır. Çocukların iyi ve kötü davranışlarına annelerinin ve babalarının sebep olduğunu, eğitilirken gözden uzak tutulmaması gerektiğini anlatan yazar, günümüz koşullarında eğitimde hiçbir faydası

olmayan hatta çocukların ebeveynlerine, eğitimcilerine, okullarına karşı olumsuz tutum içine girmelerine sebep olan dayak atmayı önermiştir.

ogul kız törüse senig ay tengin evingde igidgil igidme öngin avurtası edgü kişi tut arıg ogul kız arıg kopga turgay karıg ogul kızka ögret bilig hem edeb angar iki ajun anıng asgı tap ogulka kisi al kızıg erke ber sakınçsız tirilgil aya kutlug er kamug erdem ögret ogulka tükel ol erdem bile bu tire birge mal süre ıdma boşlag ogulug yava yava bolga boşlag yügürgey ive

Senin ay gibi bir oğlun veya kızın doğarsa, onu kendi evinde terbiye et, bu işi başka ellere bırakma.

Süt ninesi olarak iyi ve temiz bir kadın tut; oğlun kızın temiz büyür ve uzun ömürlü olur.

Oğluna kızına bilgi ve edep öğret; bu her iki dünyada bu onlar için faydalı olur.

Oğula kız al, kızı ere ver; ömrünü dertsiz geçir, ey mutlu insan.

Oğula bütün erdemleri tam olarak öğret; o bu erdemlerle ileride mal sahibi olur.

Oğulu başı boş dolaşmaya bırakma; başı boş kalırsa, her tarafa gider, yazık olur (Beyit 4504-4509, s. 772-775).

Çocuğun kendi evinde ve anne babası tarafından eğitilmesi gerektiğini öneren yazar, çocuklara bilgi ve edep öğretmenin iki dünya için de faydalı olduğunu anlatmıştır. Çocuklara iyilik, alçak gönüllülük, yiğitlik ve doğruluk değerlerinin tam olarak öğretmenin ileride çocuğu mal sahibi yapacağını anlatan yazar, çocukların başı boş bırakılması halinde yanlış kişiler tarafından yanlış yerlere yönlendirileceklerine işaret etmiştir.