Çatışma Çözmede Dinler Arası Barış İnşası Eğitimi ve Dini Uyum

Çatışma çözümünde pratik uygulamalar sağlayan, farklı dinleri temsil eden bireyleri bir araya getiren eğitim süreçleri; kendini tanıtma ve tanımlama, karşısında yer alan farklı dini ve kültürel kimliğe sahip bireyle etkileşimde bulunma kapsamında, diyalog kurma yoluyla uyumlu davranış biçimi geliştirmeyi ve uyumlu birlikteliği öğrenme sürecini ifade etmektedir. Bu süreç, bir araya gelen bireylerin kendisinden başlayarak karşısındaki dini görüşü anlama ve karşıt düşünceyi temsil eden bireyi yabancılaştırmama uygulamasına katılımını içermektedir. Sürecin sonunda ortak ve farklı yönlerin keşfedilmesi, yabancı olanı tanıma yoluyla önyargıların giderilmesi, bilinmeyene karşı duyulan düşmanlık veya korku gibi hislerin yok edilmesi amaçlanır. Farklı grupları işbirliği yapmaları konusunda ilk adımı atmaları için teşvik etmekle başlayan dinler arası barış eğitimi, farklı dini aidiyete sahip gruplar arasında uyum geliştirmeyi, diğer dini görüş ve uygulamaları tanımayı ve diğer dinlere karşı duyarlılık kazandırmayı amaçlamaktadır.

Tanım olarak dinler arası duyarlılık modeli, dini önyargı ve kalıp yargıların diğerlerine karşı tutumlarını değiştiren bir araçtır. Bu modelin temel amacı, diğer dinlere tolerans ve birlikte var olmayı sağlayan ve çatışma dinamiklerini

107 Abu-Nimer & Kadayifci-Orellana, “Muslim Peace‐ Building Actors in Africa and the Balkan Context: Challenges and Needs”, 576.

108 Abu-Nimer & Kadayifci-Orellana, “Muslim Peace‐ Building Actors in Africa and the Balkan Context: Challenges and Needs”, 577.

172 tırmandırmak için dinsel kimliğin (semboller ve değerler) manipülasyonunu engelleyen yeni dini bilinçlerin oluşturulmasıdır.¹⁰⁹ Ayrıca dini uyum, empati, çoğulculuk ve bütünleşme olarak üç modda gerçekleşmektedir. Burada dini empati, inanan gerçekte başka bir manevi yolu deneyimlemeye ve diğerinin dini anlamını, bağlamını ve referans noktalarını anlayabilmeye hazır olduğunda oluşmaktadır.¹¹⁰

Dinler arası barış inşa eğitimi süreci sadece farklı gruplar veya bireyler arasındaki diyaloglu bir karşılaşma değil, katılımcılara yeni çatışma çözüm becerileri öğretmek ve farklılıkları keşfederken bir güvenlik ölçütü sağlamak gibi bir formata sahiptir.¹¹¹ Gerçek diyalog ise ancak biri uzlaşmayı, bir arada olmayı ve karşılıklı saygıyı temel alan bir tanıma ile başladığında ortaya çıkabilir ve bu dinlerin barışa gerçek bir katkı sağlayabileceği arenadır. Diyalog için bir temel bulunabileceği umut verici üç tane ortak nokta vardır. Kavramların ilki gerçektir. Bu, gerçekliğin nesnel olarak anlaşılmasını ve nasıl algılandığını ifade eder. İkincisi, Hindu geleneğinden

"dharma" veya etik davranıştır. Üçüncüsü, İslam'da Sufizmde ve Hinduizm'deki Bhakti'de olduğu gibi dinin adanmışlık ya da mistik ifadesidir.¹¹²

Dinler arası barış inşası için eğitimin amacı, genel kararlar ve genel olarak kültürler arası müdahalelerde olduğu gibi, katılımcıların dar, dışlayıcı, antagonist veya önyargılı tutum ve bakış açılarından daha hoşgörülü ve açık fikirli bir tutuma geçişi kolaylaştırmaktır. Eğitimciler ayrıca, çatışmaların barışçıl çözümünü teşvik eden eylemlere dönüştürmek için hoşgörülü tutum sergileyenleri motive etmek ve güçlendirmek isterler.¹¹³ Bu açıdan barış inşası eğitiminin önemli amaçlarından dini uyum veya dinler arası uyum sağlama çabası açısından psikolojik uyum, uyumlu sosyalleşme ve barışçıl birliktelik süreçleri önem kazanmaktadır.

Dinler arası eğitimdeki süreç ve grup dinamiği dört aşamada ele alınabilir:(1) Katılımcılar, “diğer” dinlerin toplantı üyeleriyle karşılaşmada kişisel heyecanlarını ifade eder. (2) Dini ve kültürel gerilim ve dikkat devam eder, ancak katılımcılar

109 Abu-Nimer, “Religion, Dialogue, and Non-Violent Actions in Palestinian-Israeli Conflict”, 506.

110 Abu-Nimer, “Religion, Dialogue, and Non-Violent Actions in Palestinian-Israeli Conflict”, 502

111 Mohammed Abu-Nimer, “Conflict Resolution, Culture, and Religion: Toward a Training Model of Interreligious Peacebuilding”, Journal of Peace Research 38/6 (2001), 701.

112 Ainslie Embree, “Kashmir Has Religion a Role in Making Peace?”, Faith-Based Diplomacy in Trumping Realpolitik, ed. Douglas Johnston (New York: Oxford University Press, 2003), 60.

113Abu-Nimer, “Conflict Resolution, Culture, and Religion: Toward a Training Model of Interreligious Peacebuilding”, 686.

173 farklı gruplar hakkında daha fazla bilgi edinmeye başlarlar. İkincil dini dilin (barış, sevgi, uyum, inanç, işbirliği, kutsal vb.) kullanılmasıyla ortam, yeniden düzenlenir.

(3) Katılımcılar farklı dini inanç ve değerleri araştırır. Gerginlik seviyesi, farklı dini gruplar ve karşılaşmadaki bireyler arasında gelişen ilişkiye bağlıdır. Bu aşamanın sonunda katılımcılar dini değerler ve inanç uygulamalarındaki farklılıkları keşfederler ve güvence altına alırlar. (4) Katılımcılar, diğer dinlere bağlanma yetenekleri ve kendi dinlerinde yeni barış inşası anlayışı nedeniyle kendilerini güçlenmiş hissederler; anlaşmaları için ortak faaliyetler veya pratik uygulamalarla ve diğer dinleri öğrenme ve anlama yeteneklerini geliştirirler.¹¹⁴

Barış inşası eğitimini gerçekleştirmede yapılacak uygulamalar için eğitim atölyeleri kullanılmaktadır. Duyarlılık, empati, bütünleşme, uyum gibi olumlu psiko-sosyal kavramları bu süreçte temel dayanak noktası olarak merkezine alan özel eğitim atölyeleri, dinler arası bir bağlamda barış inşası müdahalesi için daha etkili araçlardır.¹¹⁵ Eğitim sürecinin bir parçası olan atölye çalışmalarında yöntem kendini tanıtma aşamasından karşısındakini tanıyarak birlikte hareket etme aşamasına kadar iletişim uygulamalarını içermektedir.

“Kendini tanıtma” aşaması, diğer eğitim türlerinde olduğu gibi, barış inşası atölyesi katılımcılara adlarını vererek, beklentilerini belirterek ve farklı öğrenme stillerini tanıyan bir öğrenme sözleşmesiyle başlar. “Çalışmaların yerini belirleme”

aşamasında amaç, barış inşası ve dinin rolünü tartışmak için ortak bir dil oluşturmaktır. Katılımcılar çeşitli savaş, şiddet ve çatışma sebeplerini ve farklı çözüme ilişkin çözüm teorilerini kullanarak nasıl müdahale edileceğini araştırırlar.

Terminoloji, temel kavramlar ve çözüm sürecinin altında yatan varsayımlar açıkça belirtilmiştir. “Nerede durduğunuzu bilme” aşamasında, katılımcıların farkındalık ve müdahale becerilerini arttırmaya yönelik bir dizi faaliyette bulunurlar. Öz-farkındalık, anlaşmazlıklarla başa çıkmayı güçlendirmektedir. Hikâye anlatma ve paylaşma başarıları, nerede durduğunu anlamada etkili araçlardır. Çeşitli katılımcılar tarafından paylaşılan hikâyeler, çoğu zaman gergin durumlarda dinler arası diyalog kurma konusundaki deneyimlerini açıklar. “Diğeriyle tanışma” aşamasında tutum ve

114 Abu-Nimer, “Conflict Resolution, Culture, and Religion: Toward a Training Model of Interreligious Peacebuilding.”, 701-702.

115 Abu-Nimer, “Conflict Resolution, Culture, and Religion: Toward a Training Model of Interreligious Peacebuilding”, 686.

174 davranışları değiştirmek, diğeriyle buluşmayı, kendi dinamikleri ve araçlarıyla bir egzersiz yapmayı gerektirir. Bu aşamada, dinleme, kolaylaştırma ve arabuluculuk becerileri katılımcılara diğerleriyle tanışırken yeni türden tepkiler vermek için kullanılır. “Birlikte Ne Yapabiliriz?” başlıklı dinler arası barış inşası eğitiminin son aşaması eylemi vurgulamaktadır. Katılımcılar, topluluklarına döndüklerinde uygulanacak özel, somut ve uygulanabilir bir eylem planı geliştirirler. Ayrıca, katılımcılardan, kendi topluluklarında ve diğerlerinde dini barış inşası için kaynakları not etmeleri istenmektedir.¹¹⁶