Çatışma Çözümünde İslami Barış İnşası Çabaları ve Önemli Zorluklar

Bir barış anlaşması hükümetler tarafından imzalanabilse de, gerçek ve sürdürülebilir bir barış, “ötekini” yeniden düzenleyen insanların zihin gruplarının değiştirilmesini, iyileştirilmesini, toplumlar arasında altyapının ve güven inşasının yeniden yapılanmasını ve çatışmadan etkilenen insanlara geçim sağlamak için ekonominin yeniden inşasını gerektirmektedir. İnsanların tutum ve davranışlarını değiştirmek genellikle uzun zaman alır ve mutlaka doğrusal bir ilerleme göstermez.⁹⁹ Bu nedenle davranış, tutum ve olumsuz basmakalıpları değiştirmek ve ‘öteki’yi yeniden dengelemek: istekli olmak, barışa bağlılık ve motivasyon, çatışmaları

96 Abu-Nimer, “Religion, Dialogue, and Non-Violent Actions in Palestinian-Israeli Conflict”, 499.

97 Abu-Nimer, “Religion, Dialogue, and Non-Violent Actions in Palestinian-Israeli Conflict”, 497-498.

98 Abu-Nimer, “Religion, Dialogue, and Non-Violent Actions in Palestinian-Israeli Conflict”, 500.

99 Abu-Nimer & Kadayifci-Orellana, “Muslim Peace‐ Building Actors in Africa and the Balkan Context: Challenges and Needs”, 576.

169 çözmek ve barışı sağlamak için çok önemlidir. Din, bugün dünyadaki birçok insanın hayatında kritik bir rol oynamaktadır. Birçok durumda, inanç temelli aktörlere büyük saygı duyulur, diğer aktörlerden daha fazla meşruiyet ve güvenilirlik vardır ve bu nedenle barışı sağlamada önemli bir rol oynar.¹⁰⁰ Ayrıca çatışmanın yaralanmalarını ve travmayı iyileştirmek, uzlaşma için, barış oluşturma çabalarının önemli bir bileşeni haline gelir. Din, travma ve yaralanmaların iyileşmesi için duygusal, psikolojik ve manevi kaynaklar sağlayabilir. İslam, Hıristiyanlık ve diğer dini gelenekler bu gibi durumlarda genellikle önemli bir şifa kaynağıdır.¹⁰¹

Barış inşası gerçekleştiren bazı toplumsal yapılar kuruluş isimlerini, yöneticilerinin dini kimliklerini ve faaliyetlerini İslam dinine dayandırmaktadırlar.

Diğerleri arasında bazı kuruluşlar barış inşası yapan aktör örneklerindendir. Bu aktörler kendilerini Müslüman veya İslami olarak adlandırabilir, örneğin Müslüman Kadınlar Birliği (Muslim Women’s League). Müslümanların çoğunlukta olduğu bir toplumda faaliyet gösterebilir: Somali'deki Kisima Barış ve Kalkınma Örgütü (Kisima Peace and Development Organization). Müslüman bir dini aktör tarafından yönetilebilir: Barış için İnançlararası Hareket (Şeyh Mbacke önderliğinde, Interfaith Action for Peace). Müslüman dini liderleri eşit ortaklar olarak kabul edebilir:

İnançlararası Arabuluculuk Merkezi (Interfaith Mediation Center, Nijerya).

Çatışmayı dönüştürmek için İslami değerleri, öğretileri ve uygulamaları kullanabilir:

Afrika'da Barış için Koalisyon (Coalition for Peace in Africa). İslami değerlerden ilham alan Müslümanların önderliğinde veya onun tarafından kurulmuş olabilir örneğin, Bosna-Hersek'teki Merhamet.¹⁰²

Ayrıca, Bosna Hersek İslam Topluluğu(Islamic Community of Bosnia-Herzegovina), Wajir Barış ve Kalkınma Komitesi (Wajir Peace and Development Committee–WPDC), Sierra Leone Dinlerarası Konseyi (Inter-Religious Council of Sierra Leone), Sant’Egidio Topluluğu (The Community of Sant’Egidio) durumunda

100 Tsjeard Bouta vd., Faith-Based Peace-Building: Mapping and Analysis of Christian, Muslim and Multi-Faith Actors (Washington DC: Clingendael Institute & Salam Institute for Peace and Justice, 2005), 36.

101 Tsjeard Bouta vd., Faith-Based Peace-Building: Mapping and Analysis of Christian, Muslim and Multi-Faith Actors, 36.

102 Abu-Nimer & Kadayifci-Orellana, “Muslim Peace‐ Building Actors in Africa and the Balkan Context: Challenges and Needs”, 559.

170 olduğu gibi, inanç temelli aktörlerin barış yapımına katılımı, tutumların değişmesine ve inançlar arası diyalog ve uzlaşmanın teşvik edilmesine katkıda bulunabilir.¹⁰³

Afrika ve Balkanlar'daki Müslüman topluluklar, çatışmayı toplumsal uyum ve toplumsal ilişkileri bozan, olumsuz bir olgu olarak görmekte ve dolayısıyla bu bölgelerdeki Müslümanlar, dengeyi yeniden sağlamak için çatışmaları çözmenin gerekli olduğunu savunmaktadırlar. Çeşitli yerel liderler, diğer bireyler ve kuruluşlar, toplumsal ilişkileri yeniden kurmak ve topluluklarında barışı sağlamak için çalışmaktadırlar. İslami prensipler ve değerler çabalarını meşrulaştırmada kritik olduğu için, bu aktörler Kur’an'da anlatılan kıssalardan, peygamberin örneklerinden ve çalışmalarını desteklemek için tarihsel örneklerden yoğun olarak faydalanmaktadırlar.¹⁰⁴

Müslüman barışı inşa eden aktörlerin karşılaştığı en büyük zorluklardan biri kaynak eksikliğidir. Özellikle Afrika'da, toplulukların çoğunun elektrik, telefon, e-posta ve faks gibi temel kaynaklara erişimi yoktur veya çok kısıtlıdır. Kaynak eksikliğinin geniş kapsamlı sonuçları vardır. Müslüman barışı inşa eden aktörlerin uluslararası toplumla iletişim yeteneklerini ve topluluklarında örgütsel kapasitelerini ve etkinliklerini engellemektedir.¹⁰⁵ Ayrıca yakın çevrede yaşayan ve çatışma sonucu çok fazla acı çeken farklı etnik topluluklar arasındaki barışı sağlamak oldukça zordur. Genellikle bu topluluklar, dinin şiddeti ve çatışmayı haklı çıkarmak için kullanıldığı dışlayıcı güçlü etnik-kimlikler geliştirmektedir. Bu tür zihinsel çerçevelerin değiştirilmesi, savunuculuk, eğitim veya arabuluculuk olsun, barış çalışmalarının meyvelerini hasat etmek çok uzun zaman almaktadır. Birçok barış aktörü aile üyelerinin hayatlarının yanı sıra kendi hayatlarını da riske atarlar. Bu koşullarda sürdürülebilir barışı sağlamak, Müslüman barış inşası aktörlerinin karşılaştığı en büyük zorluktur.¹⁰⁶

103 Tsjeard Bouta vd., Faith-Based Peace-Building: Mapping and Analysis of Christian, Muslim and Multi-Faith Actors, 37-38.

104 Abu-Nimer & Kadayifci-Orellana, “Muslim Peace‐ Building Actors in Africa and the Balkan Context: Challenges and Needs”, 562-563.

105 Abu-Nimer & Kadayifci-Orellana, “Muslim Peace‐ Building Actors in Africa and the Balkan Context: Challenges and Needs, 573.

106 Abu-Nimer & Kadayifci-Orellana, “Muslim Peace‐ Building Actors in Africa and the Balkan Context: Challenges and Needs”, 575.

171 Müslüman barış inşası aktörlerinin birbirleriyle bağlantı kurmak, bilgi alışverişinde bulunmak için bir ağ kurmaları zorunludur. Böyle bir ağ barış inşası, çatışmanın çözümü, insan hakları, demokratikleşme ve dinler arası diyalog gibi konularda, İslami yaklaşımları tartışmak ve netleştirmek için diyalog başlatmada oldukça önemlidir.¹⁰⁷ Azgelişmişliğin önemli sorun olduğu topluluklarda ise çatışmalar geçim kaynaklarını ve ekonomik altyapıyı tahrip ettiğinden; iş ve geçim eksikliği ile ilgili hayal kırıklığı bu topluluklarda çatışma ve şiddete katkı sağlayan önemli bir konu olduğundan, kalkınma çalışmalarını barış inşası çabaları ile birleştirmek de bu bölgelerde sürdürülebilir barışı sağlamak için kritik öneme sahiptir. ¹⁰⁸