İ ş ç i m a h a l l e l e r i
( Casa Balla 112 / 1 9 3 7 den )italyada, ameleler için, ucuz ve sıhhî evleri ihtiva eden mahalleler inşası hakkında bir etüd yapmak üzere Faşist müesseseleri konsorsiyomu tarafından mütehassıs mimar ve m ü -hendisler vazifelendirilmişlerdir. B u münasebetle mühendis (Dominico De Simone) nin yaptığı etüdleri ihtiva eden bir ki-tab neşredilmiştir. Bu mesaide, bilhassa şehircilik normlarının bugünkü hayata uydurularak, içtimaî, sıhhî ve bediî ihtiyaç-ların evlerde ve şehirde en iyi bir surette tatbikinin temini düşünülmüştür. Amele ve küçük bütçeli halk kütlelerine ucuz ikametgâh temin etmek gayesile yapılan bu etüd, bu işi müm-k ü n müm-kılacamüm-k mahiyette olmuştur. Bedenî faaliyet yaparamüm-k yo-rulan işçi kitlesinin mesaileri mukabilinde günün modern ihtiyaçlarına uygun sıhhî v e konforlu binalarda yaşamaları temin edilmelidir.
Şimdiye kadar İtalyada (halk mimarisi) denilen yani a -vam zümresine ait olan mimarî hiç de iyi bir halde değildi. Ve b u mesele ile bugüne kadar uğraşılamamıştır. Küçük bütçeli işçi v e halk tabakası hemen h e r yerde olduğu gibi italyada da şehirlerin etrafında en gayrı sıhhî yerlerde, kaba ve usulsüz bir tarzda yapılmış münferid evciklerde veya şehirlerin or-ta halli sakinlerinin daha iyi yerlere çekilerek boşalttığı eski binaların toplu bir halde bulunduğu mahallelerde oturmakta-dır. Bugün halkın münferid bir surette gayrı fennî ve gayrı sıhhî olarak yapmış olduğu usulsüz b i r inşa mahsulü olan evler yerine, kollektif bir şekilde, sıhhî ve rasyonel halk ma-halleleri inşa etmek lâzım geliyor.
Yeniden inşa edilecek amele mahallelerinin arsalarının yerlerini intihap meselesi mühimdir. Arsaların, iş yerlerine m ü k ü n mertebe yakın olmaları lâzım geldiği gibi, havadar v e güneşi bol mıntakalar olmalıdır. Bu mahallelerin şehre giden büyük münakalât yollarına civar olması icab ettiği gibi e t -rafının geniş yeşil v e ağaçlıklı sahalar ile ihata edilmiş ol-ması mümeyyiz vasıflarından biridir.
Bu suretle tertib edilecek yeni mahalle plânlarmda b u -rada oturacak halkın bütün gündelik ihtiyaçlarını karşılaya-bilecek ufak bir çarşısı bulunmasını ve âcil ihtiyaçlar karşı-sında sakinlerin şehre kadar gitmelerine mani olması lâzım gelir. İtalyada bu suretle bugünkü şehircilik ihtiyaçlarına gö-r e tanzim edilen mahallelegö-rde, çagö-rşıdan başka ufak bigö-r kilise, bir mektep, bir Halkevi v e halkın toplanabileceği bri mey-dan, küçük bir spor sahası düşünülmüştür.
Umumî hizmet binaları ile ikametgâhların yerlerinin ta-yini de mühimdir. Umumî hizmet binaları ve meydanlar ika-metgâhların mümkün mertebe ortalarına tesadüf ettiği gibi ana münakalât yollarına da kısa bir yol ile bağlı olmalıdır.
30 50 70 90 m.
ailelik münferit ve sıra evler
\
13 Hektarlık bir arazide 130 işçiye ikametgâh
15 Hektarlık bir arazidef.140 İşçiye ikametgâh
ikametgâhlı mahalle Evlerin inşa edileceği arsaların ifraz ve taksimine dikkat etmek icab eder. Arsa ifrazlarının, iyi veya kötü olması, bina-ların plânbina-larına tesir ederek çok müteessir ettiği görülmüş-tür. Bu yazıda evlere tahsis edilen arsaların taksimi ile bun-lar üzerine inşa edilecek evlerin muhtelif tiplerdeki kompo-zisyonları görülmektedir. Bu tipik arsalar her bina için asga-rî yüz metreden beş yüz metre murabbama kadar taksim edil-mişlerdir. Arsa üzerine binaların oturtuluşları muhtelif tip-lerle izah edilmiş ve bunlar, bazan münferid, ikişer bazan da dört ilâ altı ikametgâhın bir blok halinde inşası şeklinde dü-şünülmüştür. Bir fikir vermesi için tertip edilen bu muh-telif tiplerde oryantasyon meselesi halledilerek hâkim rüz-gârlar. güneş meseleleri düşünülmüştür. Tek veya müşterek binaların dar yüzleri daima şimale müteveccih tutulmuştur. Arsalar üzerindeki evlerin plânları da staridardize edilmiş muhtelif tiplerden ibarettir. Bitişik binaların, münferid bina-lardan daha ucuza maloldukları muhakkaktır. Binaların gerek malzemesinde gerek inşa tarzlarında ve mimarisinde hiç bir lük düşünülmemelidir. Amele evleri ve mahalleleri için mü-tehassıslar daima asgariyi (minimum) esas almışlardır. Plân-da, malzemede ve maliyette asgari, muayyen nüfuslu aileler için şimdiye kadar pek çoklarına tesadüf ettiğimiz asgarî eb-'adda plânlar ile standar malzeme ve basit bir mimarî kulla-nılmalıdır. Bütün memleketlerde ekseriya pek elim ikamet şartları içinde yaşamak mecburiyetinde kalan işçi ailelerini sıhhî meskenlerde oturtulabileceği gibi şehirlerin kenar ma-hallelerinin sefalet arzeden manzaralarının da ortadan kaldı-rılacağı muhakkaktır. .
Bol yeşil sahalar arasında, büyük şehir kesafetlerinin ke-narında ihdas edilecek olan bu ucuz evler mmtakası ile ayni zamanda şehir kesafetinin- önüne geçileecği gibi sıhhî ve içti-maî cihetlerden de nüfusun çoğalmasına, sıhhat işlerinin dü-zelmesine yardım edilmektedir. Küçük birer sebze v e çiçek bahçesi olan. evlerin teşkil ettiği bol ziya v e havalı mahalleler, irkin istifasına yarayan âmillerden biridir.
