B a ş k a m e m l e k e t l e r d e y a p ı i ş l e r i
A R J A N T İ NBetonarme « S i l o » 1ar inşası
A r j a n t i n hükümeti t a r a f ı n d a n , m e m l e k e t dahilinde v a -si b i r hububat -siloları şebeke-si inşa etmek üzere kurulan « H u b u b a t siloları millî komisyonu» Z i r a a t nezaretine r a p o -runu t a k d i m etmiştir.
( C h r o n i q u e des T r a v a u x Publics de Bruxelles) m e c m u a -sile diğer m e c m u a l a r d a çıkan m a l û m a t a göre, komisyon m e m l e k e t i n muhtelif yerlerine dağılacak 3*21 mıntıkavî silo inşasını d a düşünmektedü'. Bu siloların her birinin istiap k a -biliyeti 200 - 5000 tondur ki, c e m a n 621,000 ton olacaktır. M e c m u inşaat bedeli 38 m i l y o n kâğıt kuruş (piastre) t a h m i n edilmektedir.
M ı n t ı k a v î silolardan maada, l i m a n l a r d a m e c m u istiap kabiliyeti 654,000 t o n olan 11 büyük silo d a h a inşa edilecektir .Bu siloların inşaat bedeli 60 m i l y o n k â ğ ı t kuruş o l a c a k -tır. L i m a n l a r d a inşa edilecek silolara d a h a evvel başlanacağı ve ihalelerinin 1936 yılı içinde yapılacağı zannedilmektedir.
B E L Ç İ K A
1936 N a f ı a bütçesi
A y a n azası M . V a n Belle'in v e r d i ğ i r a p o r a göre bu se-neki yollar bütçesi 1935 deki 65 m i l y o n f r a n g a mukabil ( 8 0 ) milyondur. Y o l bakımı için f e v k a l â d e bütçe 460 m i l y o n m a s raf kabul etmektedir. B u n d a n maada, v i l â y e t ve kazalara t a h sis edilen y a r d ı m l a r kendilerine büyük mikyasta işler y a p -tıracak m a h i y e t t e d i r . (286 m i l y o n f r a n k ) . B u n d a n da, 1936 senesi z a r f ı n d a devlet, v i l â y e t v e kazaların yol şebekeleri ü zerinde 750 m i l y o n f r a n k l ı k büyük işler yapılabileceği k o l a y -lıkla anlaşılmaktadır.
M . V a n Belle, bu p r o g r a m ı n işsizlik üzerine yapacağı tesirden bahsederek e z cümle demiştir k i :
« 7 5 0 m i l y o n f r a n g ı n bir kısmı arazi iştirasına; bir kısmı da diğer m a s r a f l a r a tahsis edileceğine göre 750 m i l y o n u n
% 70 ini teşkil eden 515 m i l y o n u n ücret olarak tediye edile-ceğini söyliyebiliriz. Y a n i günde vasati 40 f r a n k t a n 12,875,000 mesai günü eder k i sene de 300 gün çalışmak suretile 43,000 ameleye iş t e m i n ediliyor demektir.
« M a a m a f i h bu r a k a m -bütün bu tahsisat sarfedilse bileelde edilemez, çünkü beton v e asfalt yollarda kullanılan a m e -le m i k t a r i l e p a r k e yollarda kullanılan ame-le miktarı arasında f a r k vardır. F a k a t bu i z a h a t t a n işsizlikle mücadele için v e r i len tahsisatın e h e m m i y e t i m e y d a n a çıkar. Bu d a esasen h ü -kûmetni takip ettiği g a y e y e uygundur.»
FRANSA
1937 beynelmilel sergisi
S'erginin kat'î p l â m tesbit edilmiştir. Ecnebi devletlerin ve muhtelif grup v e sınıfların sergideki kat'î yerleri t a y i n edilmiştir. S e r g i kurulacak m a h a l l e r şimdiden belli olduğu için yer talepleri d e başlamıştır.
E i f f e l kulesinin sağında 5 î hektarlık bir sahayı sanayi merkezi işgal edecek, bunun civarında bina, dahilî tenvirat, mobilya, güzel san'atler, tezyinat, neşriyat, nakliyat v e t ü rizm grupları bulunacaktır. E i f f e l ' i n solunda, m ı n t a k a l a r m e r
kezi cazip biı şekil altında v e ( 5 ) hektarlık bir saha d a h i l i n -de F r a n s a n ı n muhtelif vilâyetlerine tahsis edilmiştir.
Seine nehri kıyılarında büyük sanayi p a v i y o n l a r ı : çelik, alüminyum, petrol, kauçuk, k i m y a sanayii, buz sanayii, bü-yük mağazalar, gaz, elektrik, P a r i s şehri imtiyazlı şirketleri, büyük kütüphaneler, gıda sanayii v e bahrî nakliyat p a v i y o n -ları işgal edecektir.
M e s a i y e çoktan başlanmış ve büyük bir kısmı ikmal edil-miş bulunuyor. H a l i hzaırda inşa edilmekte olanların bedeli
( 7 0 ) m i l y o n a baliğ olmaktadır. Sergiyi ihata edecek palissade nisan n i h a y e t i n d e yerine konacak v e bu suretle sergi hudutları t e f r i k edilmiş olacaktır. Asrî h a y a t t a k i san'atler v e t e k -nik işler sergisi asrı hazır neslinin sanayi, ticaret v e f e n sahalarındaki terakkilerinin bilânçosunu vereceği gibi hali h a zır i l i m v e düşüncelerinin büyük z a f e r l e r i n i de bütün d ü n y a -ya tanıtacaktır. S a n a y i v e ticaret f a a l i y e t i n i n bütün şekille-ri bu sergide y e r bulacaktır.
1937 sergisi artistik sahada yeni yeni (style) lerin m e y -d a n a çıkmasına -d a y a r -d ı m e-decektir.
Bir çok memleketler bu sergiye iştirak etmiş v e umumî komiserlerini t a y i n eylemiş bulunuyorlar. D i ğ e r b i r kısım m e m l e k e t l e r l e de müzakereler cereyan etmektedir.
İRAN
Hububat siloları inşası. Demiryollar
2 buçuk sene z a r f ı n d a 21 hububat silosu inşa edilecektir. İ n ş a a t bedeli 25 m i l y o n k r a n tahmin , edilmektedir. R u s -İ r a n muahedesi hükümlerine göre makineler R u s fabrikaları t a r a f ı n d a n verilecektir. İnşaat, ayni zamanda demiryollar in-şaatını üzerine alan İ s k a n d i n a v y a konsorsiyumu ( K a m p s a x ) a ihale edilmiştir.
İ s k a n d i n a v y a konsorsiyomu 100 kadar mühendsi k u l lanmaktadır. B u n d a n başka (3,000) i ecnebi mütehassıs o l -mak üzere (45,000) a m e l e B a s r a körfezi - H a z a r denizi hattı inşaatında kullanılmaktadır. D e m i r y o l l a r ı n ı n 125 kilometresi hali f a a l i y e t t e olup 600 kilometrekilometresi hali inşada, geriye k a lan kısmı teşkil eden 275 kilometresi de bu sene y a p ı l a -caktır. Bir çok f i r m a l a r bu inşaata iştirak etmektedir.
J A P O N Y A Tokyo yeraltı treni
1925 senesinde tesis edilen « T o k y o metropoliteni A n o -nim Sosyetesi» vücude getirdiği ilk hattı küşat etmiştir. B u h a t 8 kilometre uzunluğunda, 9 duraklı olup şehrin e n k a l a balık olan iki merkezini birbirine b a ğ l a m a k t a d u . Sosyete f a -aliyetini tevsie çalışmaktadn-, 5 milyona baliğ olan T o k y o halkı çok dağınık bir şekilde iskân edilmiş olduğundan, ş e -h i r d e yeraltı n a k l i y a t ı n a büyük bu- i -h t i y a ç -hissedilmektedir. Y u k a r ı k l ilk hattın inşası 9 sene sürmüş ve 30 m i l y o n ( Y e n ) e malolmuştur.
H O L A N D A
« H o l a n d a l ı m ü t e a h h i d l e r B i r l i ğ i » nin neşrettiği istatis-tiklere n a z a r a n bayındırlık v e yapı sahasındaki f a a l i y e t 1920 senesinde haddi a z a m i y e vâsıl olmuştur. ( T a k r i b e n 295 m i l -y o n f l o r i n ) .
İ 9 3 5 deki f a a l i y e t miktarı ancak 81 m i l y o n f l o r i n l e i f a -de edilmektedir. 1918 -denberi en az f a a l i y e t e sahne o l a n se-ne 1935 olmuştur.
N O R V E Ç
Ucuz evleri nasıl yapmalı?
N o r v e ç l i mühendis (Sandsbeck) İn ucuz evlerin ne suretle yapılabileceği hakkındaki mütalaalarını mühendis ( E l -narsen) i n yazısından aşağıya hulâsa ediyoruz:
M ü h e n d i s (Sandsbeck) in tetkiklerine göre ( O s l o ) şeh-rindeki binaların % 75 i 1900 senesinden evvel yapılmıştır. B u n l a r d a n m a a d a 700 aded yeraltı odası, 364 aded de b a r a -k a mevcuttur.
S ı h h a t b a k ı m ı n d a n muzır olan bu gibi binaların hükü-m e t ve belediyeler t a r a f ı n d a n t a hükü-m a hükü-m e n ihükü-mhası lâzıhükü-mdır. B u n l a r ı n yerlerine yeniden yaptırılacak ucuz i k a m e t g â h l a r hakkında mühendis (Sandsbeck) bazı nisbetler tesbit e t m i ş -tir. Bu nisbetlere g ö r e m ü t e a h h i t l e r i n kazançlarından u f a k tenzilât yapılmaktadır. Bu nisbetleri aşağıya dercediyoruz:
Hali hazırda (Oslo) şehrindeki rayiçlere göre:
A r s a % 8 M a l z e m e % 33,5 İşçilik, sigorta, ilh.. % 40 M ü t e a h h i d i n m a s a r i f i umumiyesi % 2
» inşaat esnasında
vaz'ettiği sermayenin faizi % 2 Vergiler % 1 M i m a r l ı k hakkı % 2 T e k n i k müşaviri, kontrol hakkı % 1,5 M ü t e a h h i d i n kâr nisbeti % 10
1 0 0
M ü h e n d i s (Sandsbeck) e nazaran:
M u k a y e s e yapılabilmek gayesile net 72 m2 lik bir saha üzerinde inşa edilip te 15,000 krona malolan üç piyesli m o -dern bir yapının yüzde nisbetini alalım:
A r s a (komisyonile beraber
%
8 M a l z e m e%
33 İşçilik, sigorta, ilh..%
41 M ü t e a h h i d i n m a s a r i f i umumiyesi%
3 İ n ş a sermayesinin f a i z i%
2 V e r g i l e r%
1 M i m a r l ı k hakkı%
3 T e k n i k müşavir, kontrol hakkı%
o M ü t e a h h i d i n kâr nisbeti%
7100
B u iki tabloyu mukayese neticesinde görülüyor k i : m ü -t e a h h i d i n kazanç nisbe-tinin % 10 dan % 7 y e düşmesinde işçilik ve m a l z e m e yüzdelerinin bir tesir olmıyor, f a k a t m i -marlık ücreti ile teknik müşavirlik ücretleri yüzdesi v e bir de m ü t e a h h i d i n umumî m a s r a f l a r ı yüzdesi m ü t e a h h i d i n k â r ı -nı a z a l t m a ğ a sebebiyet veriyor.
Arsa f i a t l a r m d a tenzilât y a p m a k İmkânı yoktur. F a k a t inşa sermayesinin f a i z i n i halk arasında mütekabil y a r d ı m ı t e m i n etmek suretile, h e m e n hiçe indirmek kabildir. M a l z e me f i a t l a r ı n a gelince: y a p ı n ı n selâmet v e selâbeti b a k ı m ı n -dan bu hususta tenzilât y a p m a k doğıu olmaz. B i n a e n a l e y h piyasa f i a t l a r ı n a tâbi o l m a k mecburiyeti vardır. İşçilik keza. V e r g i nisbeti k a n u n e n tesbit edilmiş olduğundan bunda da tadilât yapılamaz. M i m a r l ı k ve kontrol yüzdesinin çoğaltılması y a p ı n ı n m u v a f f a k i y e t i bakımından faidelidir. Buna m u kabil m ü t e a h h i d i n kârının azalması yapı adedinin ç o ğ a l m a -sile t e l â f i edilebilir. Esasen g a y e de yapı adedini ç o ğ a l t m a k v e bu suretle h e m halkı g a y r i sıhhî evlerden kurtarmak h e m de memleketteki işsizliği giderebilmektir.
B i b l i o g r a p h i e :
B e t o n a r m e
S e y f i G ü r ç a y
( N a f ı a F e n M e k t e b i M e z u n l a r ı B i r i l ğ i ) t a r a f ı n d a n bastırılmış olan ( B e t o n a r m e ) nin satışa çıkarıldığını m e m n u -niyetle öğrendik. İ k i cild halinde h a z ı r l a n a n kitabın henüz tabı i k m a l edilen birinci cildi h a k k ı n d a okuyucularımıza aşa-ğıdaki m a l û m a t ı v e r m e ğ i f a y d a l ı gördük:
482 s a h i f e d e n ibaret olan birinci cild sekiz kısma a y r ı l -mıştır.
1 inci kısım: 157 sahifedir. Çimento, kum, çakıl v e kır taş, harç ve betonun hassalarından uzun uzadıya bahsedil-mektedir. Bu hassalara ait 37 cetvel, 39 g r a f i k ve şekil, 12 mesele halli vardu-.
2 inci kısım: 11 sahifedir. D e m i r ve işlenmesinden b a h -sedilmektedir.
3 üncü kısım: 72 s a h i f e d i r : Bu kısımda m i h v e r i t a z y i k v e cerre maruz sütunların hesabatı gösterilmiştir. Y i n e bu k ı -sımda sütun h e s a b a t m a ait 15 g r a f i k ve şekil, 8 cetvel, 20 mesele halli bulunmaktadır.
4 üncü kısım: 104 sahifedir. E ğ i l m e y e maruz kirişlerden bahsetmekte olup 47 şekil, 18 cetvel, 35 mesele halli v a r d ı r .
5 inci kısım: 60 sahifedir. Haricülmerkez tazyik ve ç e r den bahsetmektedir. 17 şekil, 11 cetvel, 17 mesele halli v a r -dır.
6 m c ı kısım: 52 sahifedir. K a t ı a ve zelk m u k a v e m e t i n -den bahsetmektedir. 47 şekil, 2 cetvel, 4 mesele halli vardır.
7 inci kısım: B sahifedir. Burulma tesiratmdan bahset-mektedir.
8 inci kısım: 10 sahifedir. Beton armede hususi g e r i l m e -lerden bahsetmektedir.
Bu 8 kısma ait ( 3 3 6 ) düstur vardır. K i t a b ı n tab ve cil-di çok temizdü-. Birinci cild Gehler, Löser, O t t o G r a f , M ö r s c h , Foerster, Saligeı- gibi mütehassısların eserlerinden t e r c ü m e edilmiştir.
Okuyucularımıza kitabın kıymeti hakkında bir f i k i r v e -rebilmek için f i h r i s t hulâsasını yukarıya yazdık.