B a ş k a m e m l e k e t l e r d e y a p ı i ş l e r i
Umumi vaziyet plânı ve kongre hal binası İnşaatı
ALMANYA Staedtebau 9. 1937. Berlin )
1936 Olimpiyadları için yapılan stad inşaatile Almanyada büyük mikyasta inşaat faaliyetleri başlamış oldu. B u sene de Nürnberg'de 3,5 kilometre genişliğinde ve 7 kilometre u -zunluğunda bir saha üzerinde Prof. Albert Speer'in proje v e nezaretile Reichspartei günlerinin merasim v e geçid resim-lerine mahsus muazzam bina, meydan, tribün v e yollar vü-cude getirilmektedir.
Bu inşaatın bitmek üzere bulunan kısımlarından Luitpold arenası 150 bin kişilik bir geçid resmini 50 bin seyircinin o-turarak görmesine imkân veren tribünlerle büyük şeref tri-bününden ibarettir.
Arenadan sonra bir sergi binasile başlıyarak Dutzend gö-lü üzerinden Mart sahasına giden geniş geçid resmi caddesi gelmektedir.
Bu caddenin bir yanında kültür binası yapılacak, diğer yanında da muazam kongre hali olacaktır. Kongre hal bina-sında inşaat ilerlemektedir. Bu binanın esas kısmı yarım yu-varlakdır; 295 metre uzunlukta, 260 metre derinlikte v e 57
metre yükseklikte olarak 60 bin metre murabbaı bir sahayı kaplamaktadır. Orta kısımda serbest açıklık 195 metredir. Büyük salonda 40 bin kişilik oturacak yer olduğu gibi sahne kısmında da 3000 kişi kadar yer bulmaktadır. Bu binanın 6 senede ikmali düşünülmektedir. Hâlen temel kısımları bit-miş gibidir.
Kongre binasından sonra Zeppelin sahası gelmektedir. Bu saha dört köşedir ve 289 X 312 metre eb'adında olup 250 bin kişinin geçid resmi yapmasına ve 100 bin seyirci istiabına el-verişlidir. Bu sahanın mukabilinde caddenin diğer tarafında İleride büyük Alman stadı inşa edilecektir. Bu stad a t nalı şeklinde olacak ve 310 bin seyirci alacaktır.
Riviera gazinosu Hudson nehri karşısında, New - York'a hâkim fevkalâde bir manzaraya malik Palisades'in tepesin-den, asıl yemek salonu aşağı yukarı bütün muhiti boyunca bulunan muazzam pencerelerle bu şahane mevkiinden istifa-de etmektedir. Plânı böyle bir müessesenin normal ihtiyaçla-rına uygun olmakla beraber büfe ve holdeki dekoratif resim-lerle de mütenasib bir hususiyettedir.
(Saul Schary) nin duvar resimleri, mimarînin ve
Allentovvnda mevcut bir ticarethanenin tadiien inşası. Mimar Thalteimer ve Weitz. Amerika: New-Yorkdaki inşaat usulünün ıslahı: New-York şehri için yeni bir inşaat nizamnamesi tan-zim olunmuştur, ve bu nizamname 1 ikincikânun 1938 tarihin-den itibaren meriyete geçecektir.
Bu nizamnamede bilhassa inşaatın tarzına, inşaat esnasın-da ittihazı lâzım gelen ihtiyatî tedbirlere, inşaat malzemesi-ne, inşaatın ateşe dayanmasına, şofaj ve gaz ve su tessiatına, vantilâsyona, kapılara, ve asansörlere dair hususî ahkâm tes-bit edilmişdir.
Los Angeles'de bir villa. Mimar R. M. Sehindler Bu ahkâm 1928 serıesindenberi uzun uzun tetkik edilmek-de idi v e bir çok mimarlar, mühendisler, müteahhidler, ve eksperler nizamnamenin tanzimine memur olan muhtelit ko-misyonların müzakerelerine hemen daimî surette iştirak edi-yorlardı.
«The Contractor» mecmuası son defa bu nizamnamenin hulâsasını neşretmiştir ve bu hulâsadan anlaşıldığına göre nizamname inşaata ait en seri ahkâmı hâvi bulunmaktadır.
BELÇİKA Bina inşaatının vaziyeti inşaatta tekâmül:
Ufak bina inşaatı gittikçe azalıyor ve bilâkis apartıman gibi büyük bina inşaatı çoğalıyor, çünkü bu suretle gerek iş-çilik gerek malzeme cihetinden oldukça tasarruf yapılıyor.
Diğer taraftan, bundan evvel hususî meskenlere rağbet gösterildiği halde şimdi bunlar kıymetten düşmüşler ve işgal ettikleri arsanın kıymetinden fazla değmiyorlar. Bu sebepten dolayı da bir taraftan yıkılıp yerlerine şimdiki ihtiyaçlara uy-gun müşterek binalar inşa ediyorlar.
Bu gibi inşaatın teşviki ve modern sistemde yeni inşa-atın tezyidi için bunların kısmen vergiden muaf tutulması telkin ediliyor. Zaten bazı yerlerde şimdiye kadar bu usul oldukça vâsi bir mikyasta tatbik edilmiş ve muvaffakiyetli neticeler istihsal olunmuştur.
Bina vergilerinin ucuzluğu:
Binaların kirası emtia fiatı gibidir. Biribiri üzerine tesir ederler. Nasıl ki ticaret fiatında emtianın çokluğu fiatları dü-şürdüğü gibi binaların çoğalması kiraların tenezzülünü mucib oluyor.
Bu ahval dahilinde olmak üzere, elyevm inşaat o derece çoğalmıştır ki bilhassa eski binalar her türlü istirahat vasıta-larını hâvi olmakla beraber, rağbetten düşmüştürler. Ve ki-raları da çok tenezzül etmiştir.
Şiddetli rekabet:
Diğer bilcümle işlerde olduğu gibi inşaat işinde dahi el-yevm şiddetli bir rekabet hüküm sürüyor. İnşaat fiatları had-den ziyade düşürülüyor, o derece ki şirketler ağır zararlara uğruyorlar.
Hattâ bina yaptıranlar gayet ucuz fiatlar teklif edil -meşini ciddî telâkki etmiyorlar. Bunlara karşı emniyet bes-lemiyorlar. Bu husus inşaat üzerine çok fena tesir ediyor. Filvaki vaziyetin yarın n e renk kesbedeceği belli değildir. Bu hususu kimse inkâr edemez.
Bu ahval dahilinde para sahiplerinin bir kısmı parasını emlâke yatırmaktan içtinap ediyor ve bu sebepten dolayı el-yevm inşaat meselesi gayet ciddî içtimaî bir mesele mahiye-tini kesbetmiştir. Yakında inşaat buhranının daha şiddetle-neceği tahmin edilmektedir.
bedelinin % 14 u nisbetinde bir takım masraflar yapmak lâ-zım gelir.
Bunların bu derece ağır vergilere v e masraflara tâbi tu-tulması ise tabiidir ki inşaat üzerine çok fena tesir eder. Bun-ların miktarı azalır v e hükümet hazinesi de bu yüzden müs-tefit olmaktan ziyade mutazarrır olur.
Bina inşaatından maada bunlarda yapılacak şofaj san-tral tesisatının ağır vergilere tâbi tutulması keyfiyeti ayrı bir mesele teşkil eder. Bu tasisata lüks nazarile bakılıyor ve bu suretle yapılan binanın kıymeti üzerinden % 9 nisbetinde ağır bir vergi almıyor ki, bu asla doğru addolunmaz. Çünkü şofaj santral tesisatı bilhassa büyük binaların mütemmim kı-sımlarından biridirler v e kat'iyyen lüks addolunmazlar.
işte buna benzer sebeplerle bugün Belçika -da yeni bina inşaatı nisbeten çok azalmıştır. Çünkü sermaye-darlar fahiş v e nisbetsiz vergilere tâbi bulunan inşaata para bağlamaktan h e r t ü r l ü vergiden muaf bulunan devlet esha-m ı esha-mubayaa etesha-meği tercih ediyorlar ki bu suretle devlet, do-layısile olsa da halka karşı rekabete girişmiş, memleketin u-mumî faaliyetini bozmuş oluyor.
DANİMARKA
Danimarka: Kopenhagda inşaata nezaret keyfiyeti: Kopenhag şehri İnşaat Komisyonu Mesken inşaatına mahsus bir nizamname neşretmiştir. Bu nizamname mucibin-ce tek merdivenli evlerde linolyum, kauçuk, tahta, halı v e sa-ire gibi kolayca yanan maddeler bulundurulması kat'iyyen menedilmiştir. Bundan maada sokak kapısına cam takılması v e bu kapı üstünde cam pencere yapılması da menolunmuş-tur. Vakıa iki merdivenli evlerin sokak kapısına cam takıl-masına müsaade ediliyorsa da bunlarda dahi duvarlar üze-rinde camekânlar tertib olunması memnudur.
FRANSA Fransa inşaatı teşvik için düşünülen çareler: Bina v e nafıa işleri Fransız Millî Birliği Beynelmilel Bi-na ve Nafıa işleri Federasyonunun sekizinci konferansmda bir rapor tebliğ etmiş ve bu raporda hâlen Fransa şehir ve kasabalarında köhne evler yıkılıp bunların yerine sıhhî binalar inşa edilmesine dair ittihaz ölünmüş olan tedbirler hakkında izahat verilmiştir.
Vakıa Fransada inşaatın arttırılması hususunda asla gay-ret diriğ edilmiyor ise de, henüz bu sahada yapılacak pek çok işler vardır. Bugünkü ahvalde Fransada inşaat işi komp-like bir mesele teşkil ediyor. Alelhusus inşaat fiatlarının git-tikçe yükselmesi Fransada yeni binaların çoğalmasına mani oluyor, bu sebepten dolayı bu mühim meselenin halli için aci-len umumî yeni bir plân tanzimi elzem görünüyor.
Her halde Fransada inşaat işi elyevm sönük bir vaziyet-tedir. 1937 senesi inşaat sahasında 1936 senesine nisbeten da-ha az faaliyet göstermiştir. Bu husustan dolayı bina kiraları-nın % 10 nisbetinde tenzili halandaki kanunun feshıle bu yüz-den mülk sahiplerinin elde edecekleri meblâğları, binaların tamirine ve onların modern bir şekle ifrağına tahsis edilmesi düşünülüyor. Vakıa bu mesele oldukça müşkülâtı mucib -ise de h e r halde bu yüzden inşaat sahasında az çok faaliyet
hu-sule geleceği şüphesizdir. Hattâ bu bapta hükümet tarafından bir kanun lâyihası da hazırlanmıştır, ancak bunu ne vakit tatbik edileceği henüz malûm değildir. Maamafih hükümet in-şaat işlerinin teşviki ve bu suretle inin-şaat işçilerine iş tedariki için son zamanlarda bir takım tedbirler ittihaz etmiştir. Bu cümleden olmak üzere ancak mesken inşaatı için paraya ih-tiyacı olup istikraz mecburiyetinde bulunan iradcılara hükü-met tarafından faiz üzerinden ikramiye verilmektedir. Bu ik-ramiyenin miktarı faizin yarısını tecavüz edemez ve ma-haza 15 seneye mahsustur.
Diğer taraftan yeni inşaat için yapılacak binalara ait in-tikal harçları da yarı yarıya tenzil edilmiştir.
Bundan başka 1941 senesine kadar inşaatı hitam bulacak olan binalar evvelce 15 sene müddetle emlâk vergisinden mu-af tutulmuştu. Bilâhare bu müddet 10 seneye indirilmiştir. Vakıa bu tedbirler inşaatın teşviki için oldukça ehemmi-yeti haiz iseler de tesirleri pek de âni olmıyacaktır. Çünkü henüz inşaata başlamak için bir takım uzun uzun muamelele-rin ikmali lâzımdır ve bu sebepten dolayı yukarıda tasrih edi-len menfaatlerin iradcıları yeni inşaata sevkedip edemiyece-ği henüz şüphelidir.
Her halde Fransada ittihaz edilmiş olan bütün bu müsait tedbirlere rağmen inşaat sahasında sür'atle yeni bir faaliyet husule gelmesi memul değildir.
Paris şehrinin teshini:
Paris şehrinin umumî şofaj santral usulü ile teshini için «M, Z. Clantard> firması tarafından Paris Belediyesine bir proje verilmiş ve belediye meclisince tasdik edilmiştir.
Bu proje mucibince bütün Paris şehri şofaj santral usu-lünde borular vasıtasile buhar ile ısıtılacaktır. Buharın beher santimetre murabbada 2 veya 3 tazyikile evvelâ galeri şek-linde ana çelik borulardan geçecek ve sonra mecra tarzında ikinci derecede borulardan binalara verilecektir. Her buhar borusunun yanında kondanse olunan suya mahsus diğer bir iade borusu bulunduracaktır.
Şimdiye kadar Pariste 10642 metre uzunluğunda kanali-zasyon yapılmış olduğu gibi 17772 metrelik bir ikinci program da elyevm tatbik edilmek üzeredir. Maamafih henüz Pariste yalnız 110 bina şehrin umumî şofaj santral usulile ısıtılıyor. Bunlardan 22 si hükümet dairesi ve 88 i hususî binalardır.
Şofaj santral şirketi fiat tarifelerinin, Paris Belediyesi-nin tesbit ettiği azamî fiatı tecavüz etmemek suretile bizzat kendisi tanzim eder ve fiatlar resmî daireler ile hususî bina-lar için sarfiyata göre değişir.
FELEMENK
Felemenk Bina ve nafıa işleri sanayiinin ehemmiyeti: Felemenkde kazalara müteallik kanuna tâbi bilcümle sa-nayi işçilerinin 1930 senesi mecmu ücret yekûnu 1.280 mil-yon florine baliğ olduğu halde yalnız Bina ve Nafıa işleri iş-çileri ayni senede ceman 166 milyon florin miktarında ücret almışdırlar.
otellere, hastanelere ve saireye mensup işçiler de dahildirler. 1930 senesinde Felemenkdeki Bina ve Nafıa işlerinde müte-ahhidler haricinde 83.794 işçi istihdam edilmiş v e bu miktarın % 10 nisbetindeki işçiler işsiz kalmışdır. Bu hesapça, Fele-menkde Bina ve Nafıa işleri işçilerinin mecmu miktarı 92.000 ve sair işlere mensup işçilerin miktarı da yine müteahhidler hariç olmak üzere 32.000 olmuşdur.
1935 senesinde Felemenkde Bina ve Nafıa işleri azalmış v e ancak 62.000 işçi çalışmış, mütebakisi işsiz kalmıştır.
1930 senesinde Felemenkde 23.000 bina inşa edildiği hal-d e 1935 senesinhal-de bu m i k t a r 9.000 e hal-düşmüştür.
Ahiren Felemenkde Bina inşaatı müteahhidlerile işçileri arasında kanunen akdi lâzım gelen mukavele ve ahkâmının tecdidi lüzumu hissedilmiş ve bu babda icab eden müzakere-lerin icrası için müteahhidlerle işçiler mümessilmüzakere-lerinden mü-rekkep bir meclis akdedilmesi lâzım gelmiştir.
İşçi mümessilleri ücretlerin arttırılması ve sanatlarının eksiltilmesini taleb ediyorlar, bu taleblerinin haklı olduğunu göstermek için kuvvetli deliller gösteriyorlar.
Müteahhidlerin mümessilleri de bu delillerin ancak mu-vakkat esaslara müstenid olduklarını ve işlerin şimdiki iyi vaziyeti hakkında o derece nikbin olmamak lâzım geldiğini söylüyorlar.
İNGİLTERE
ingilterede inşaat işlerine Hükümetin müdahalesi ve bu-Ahiren İngiltere Mesai Nazırının teşkil etmiş olduğu hu-susî inşaat işlerine müteallik huhu-susî komisyon, işçilerin tatil günlerine ait ücretlerinin tediyesi keyfiyetine dair İnşaat mü-teahhitleri Birliğine tezkere göndermiş ve Birlik dahi uzun uzun müzakerelerden sonra mufassal bir raporla bu babdaki mütaleasını bildirmiştir. Bu rapor mündericatına göre hükü-metin inşaat işlerine doğrudan doğruya müdahalesi hiç bir müsait netice husule getirmeyip bilâkis bir hayli müşkülâtı mucib olacaktır. Çünkü hükümet inşaat işinin teferrüatına vâkıf olmadığından tam bir bilgi ile inşaat meselelerini, tet-kik edemez ve binaenaleyh yanlış neticelere müncer olur. Halbuki gerek müteahhitler gerek işçiler inşaat meselelerini tetkik ederler v e tarafeyn mütekabilen gösterilen hüsnü ni-y e t sani-yesinde kolani-yca uzlaşabilirler.
Hükümet inşaat endüstrisini himaye maksadile müteah-hitlere bir takım fuzulî vecibeler tahmil ederse bizzarur in-şaat fiatı da hadden ziyade artar v e neticede inin-şaat işinde buhran hâsıl olur.
Müteahhidlerle işçilerin doğrudan doğruya anlaşması do-layısiledir ki haftada 56 iş saati 44 saate indirilmiş ve işçile-rin ücreti de sair sanatlara mensup işçileişçile-rin ücretine nisbeten oldukça yükselmiştir.
İnşaat işçileri pek iyi bilirler ki müteahhidler işçilerin azamî menfaatlerini temin etmek keyfiyetini bizzat kendi merifaatları icabından addederler, çünkü inşaat sahasında faaliyetin mahza bu suretle muhafaza edilebileceğine
vâkıf-Her halde diğer bilcümle sanat sahalarında olduğu gibi inşaat sahasında dahi işçi ücretlerile iş saatleri ve şartları hakkında kanunî hükümler tesbit etmekten iyi bir netice hâ-sıl olamaz.
İşçi ücretlerinin tayinine müteallik meseleler bilcümle memleketlerde de komplike bir mahiyeti haizdirler ve
şim-diye kadar ancak işin teferrüatına tamamile vâkıf bulunan iki tarafın anlaşmasiyle hallolunmuşturlar. Bu bapta kanunun hiç müdahalesi olmamıştır. Eğer iş verenler ile iş yapanlar doğrudan doğruya karşı karşıya gelirlerse kendi mütekabil menfaatleri icabından olmak üzere pek çabuk birbirine yakla-şırlar, anlayakla-şırlar, uzlaşırlar.
Bugün İngilterede işçi teşkilâtı çok kuvvetlidir. İşçilerin yaşadığı hayat seviyesi de yüksekdir. Şu halde iş sahipleri ile işçiler, bilhassa zaruret icabından olmak üzere kolayca uzla-şabilirler, çünkü uzlaşmağa mecburdurlar.
İSVİÇRE
isviçre inşaat Müteahhidleri Birliği Merkez Komitesinin içtimai:
İnşaat endüstrisi, inşaat müteahhidlerile işçilerinin bu suretle itilâf etmesi üzerine, oldukça mühim faaliyet asarı göstermiş, memleketin her tarafında yeni yeni inşaat başla-mışdır. Yalnız kredi meselesi henüz hallolunmamışdır ve ban-kalar öyle herhangi bir müteahhide para ikraz etmiyorlar. Çünkü bir takım müteahhidler, inşaat işlerinde kendi menfaatlerini umumî menfaatlere tercih etmektedirler. Maa-mafih bir çok müteahhidler, bilâkis deruhde ettikleri inşaat işlerinde gayet müstakimane hareket ettiklerinden bankalar nezdinde kredi kazanmışlardır ve bunlar her zaman bu gibi müteahhidlere ikrazatda bulunmaktan çekinmiyorlar.
Merkez Komitesi inşaattaki rekabet meselesile münakaşa prensiplerini de tetkik etmiş ve bilhassa Birliğin nizamna-mesindeki iktisadî maddelerin tadili lüzumuna kanaat getir-mişdir.
• İTALYA Bina İnşaatı Birliğinin Umumî heyeti:
İtalyan Bina İnşaatı Birliği Umumî heyetinin son içtima-ında reis irad eylediği nutukda blihassa inşaata dair münakaşa usulünün ıslahı ve malzeme meselesi ile içtimaî sigortalar ve işçilere yapılan tediyat keyfiyetlerine dair iza-hat vermiş, ve Birlik tarafından vuku bulan teşebbüslerin muvaffakiyetle neticeleneceğine ümidvar olduğunu bildir
Binanın iki kolu vardır. Bunlardan birinde: Kütüphane ile silâh müzesi salonu ve buranın üzerinde istirahat ve mü-taleaya mahsus iki galeri, Muallimler meclisine mahsus sa-lon, yazı ve istirahat salonu, müdüre ait daireler ve umumî ser-vis daireleri; diğerinde: 25X45 metre eb'adındaki ordu salonu ile iki kat üzerinde olmak üzere soyunmağa ve duş yapmağa mahsus servisler, muallimlerin soyunma daireleri v. s. ter-tip olunmuştur.
Betonarme bina arazinin, teşekkül tarzı dolayısile Fran-ki kuyuları üzerine tesis olunmuştur. Silâh müzesinin dış ta-r a f ı ve iç sütunlata-rı meta-rmeta-r kaplanmıştıta-r. İç sıvalata-r alçıdan-fdır. Kütüphanenin tavanı kırmızı boyanmıştır.
Binanın hacmi takriben 30.000 metre mikâbdır. Mermer-ler dekorasyon ve mobilyeMermer-ler dahil olduğu halde, beher met-re mikâb 94 limet-rete malolmuştur. Binanın ordu salonu kısmı üzerine ayrı ayrı yükseklik ve alçaklıkta olmak üzere iki be-tonarme galeri yapılmıştır. Ve bunlar tamamile müstakildir-ler. İki galerinin arkasındaki mesafe madenî bir örtü ile ka-panmıştır v e bu örtü'istenildiği zaman tamamile kaldırılabi-lir. Böylece yazın saha havalanabikaldırılabi-lir. Gündüz ziyası büyük açıklıktan içeri girerek münhanî tavana inikâs eder v e h e r t a r a f a dağılabilir. Binanın bu kısmı çok aydınlıktır. Kütüp-hanede olduğu gibi bu sahada dahi reflektörler o suretle ter-tip olunmuştur ki geceleri tamamile gündüz gibi aydınlıktır.
KANADA Kanada: Yeni mesken inşası ve eski meskenlerin ıslahı: Millî İnşaat Komisyonu yeni mesken inşası v e eski mes-kenlerin ıslahına dair ayrı ayrı birer program tanzim etmiş-dir.
Eski meskenlerin ıslahına müteallik program şimdiden tatbik edilmek üzeredir. Hükümet dahi kanun dahilinde mes-ken tamirleri için bankalar tarafından yapılacak ufak ikraz--ları garanti etmektedir. Bu suretle bankaların meskenlerde
yapılan ıslahat için verdiği ödünçlerin miktarı 6.843.099 do-lara ve ıslah edilen meskenlerin adedi de 18.108 e baliğ olmuş, işçiler için oldukça iş çıkmıştır. Elyevm inşaat sahasında işsiz işçilerin miktarı % 40 dan % 24 e inmiştir.
