B a ş k a m e m l e k e t l e r d e y a p ı i ş l e r i
A l m a n y a Hususî inşaatta devlet himayesi:
30 mayıs ve 28 temmuz 1935 tarihlerinde meriyet mevkiine giren kanunlara nazaran, devlet ev başına 1000-1300 m a r k a kadar, yapı sahiplerine nakdî yardım şeklini kabul etmiştir. Birer ailenin ihtiyacına göre yapılan bu daireler u m u -mi ve müşterek binalar halinde inşa edilmektedir. Bu binalar bahçe içinde olup her dairenin' maliyeti, arsalar hariç olmak şartile, 3000 - 3500 markı tecavüz etmemektedir. Bu şerait altında vücude getirilen ikametgâhların kira bedeli kiracı-ların aylık gelirlerinin ancak beşte birine tekabül etmektedir. Devlet bina sahiplerine ikraz ettiği sermayeden % 4 faiz ve % 1 amortisman almaktadır. Hususî inşaatı teşvik ve himaye eden bu kanunlar meriyete girdikten sonra hususî inşaatta büyük bir faaliyete şahit olunmuştur.
Yol inşaatı:
31 m a r t 1936 da yapılan İstatistiklere göre, Almanyada 291.000 kilometre uzunulğunda birinci ve ikinci sınıf yol mev-cuttur. B u n u n 4.870 kilometresi, üzerinde yarış yapılabilecek derecede, geniş ve muntazamdır. Bilhassa (Rhin) mıntakasın-da bu nevi yollar pek mebzuldür.
Son zamanlarda yol inşaatının tevsii için yeni bir usule müracaat edilmektedir. «Yol veznesi» namı verilen u f a k te-şekküllere, kendi mıntakalarında yol yaptırmak istiyen halk 4 - 8 m a r k gibi ufak tediyatta bulunmakta ve bu suretle yol-ların bir a n evvel inşası kabil olmaktadır. Tediyatta bulunan kimseler, bilâhare verecekleri yol vergisinden muaf tutulmak-tadır. Bu usul muvaffakiyetle tatbik edilmekte ve meselâ, programda 3 - 4 sene sonra inşa edilecek bir yolun bir an ev-vel yapılmasını m ü m k ü n kılmaktadır.
Yeni yapı mukavelesi.
«Das Baugewerbe» Dergisindeki neşriyata nazaran, 1933 senesinde tatbik mevkiine konan bayındırlık ve yapı
endüst-risi mesai mukavelesinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikleri sn-asile aşağıya koyuyoruz:
Haftalık çalışma müddeti kırk sekiz saat olarak tesbit edilmiştir. Gece mesaisi için hususî bir tarife tatbik edil-mesi muvafık görülmüş olduğundan bu tarifeye göre ücretlere yüzde on nisbetinde bir zam kabul edilmiştir. Akşamları e-vine avdet edemiyecek k a d a r uzak mesafelerde çalışan bekâr işçilere yevmiyelerinin bir buçuk misli, evli işçilere yevmiye-lerinin üç misli zam verilecektir. Yol masarifi de müessese t a r a f ı n d a n tediye edilecektir.
Mukavelede yapılan tadilâtın en mühimlerinden biri de işçilere hastalıklarından dolayı işten el çektirilmemesidir. Herhangi bir müessesede asgarî üç ay hizmet eden bir kimsenin, hastalığı altı h a f t a d a n fazla sürmemek şartile, işi-ne nihayet verilemiyecektir.
Şantiyelerin tescili:
1937 senesi bidayetinden itibaren, h a f t a d a 5.000 m a r k t a n fazla yevmiye veren hususi şantiyeler ile, 25.000 m a r k t a n fazla veren resmi şantiyeler iş dairelerine kaydedilerek m u n -tazaman verdikleri yevmiyeleri iş bürolarına bildirecekler-dir. Amele yevmiyelerinin umumî yapı masraflarının yüzde kaçını teşkil eylediğini sahih olarak tou şekilde tesbit etmek kabil olacaktır. Prusya hükümetinin Pinans Bakanlığı u m u -mî masraflara nazaran yevmiye nisbetinin yapı endüstrisin-de yüzendüstrisin-de 40 a baliğ olduğunu t a h m i n eylemektedir.
Yapı endüstrisi ve münakaşalar:
Wirtschafts gruppe Bauindustı-ie'nin idarecilerinden biri yapı endüstrisinde ve bayındırlık işlerinde çok mühim ad-dedilecek beyanatta bulunmuş ve ezcümle demiştir ki:
«Bugün bütün Almanyada 300.000 inşaat müessesesi var-dır. Harpten evvel bu endüstri branşına mensup müesseseler ise 200.000 i geçmiyordu. Bu müessesattan ekserisini amele teşekkülleri kurmuşlardır. Bu karaktere malik olan
seselerden yalnız 74 tanesinin tediye ettiği haftalık yekûnu bir milyon markı tecavüz etmektedir.»
W i r t s c h a f t s gruppe Bauindustrie m ü n a k a ş a sistemlerin-de tadilât yapılmasını, o r t a ve küçük müessesatın mağdur olmamaları için, büyük müessesattan tefrik edilmelerini is-temektedir.
Ayni zamanda m ü n a k a ş a müddetlerinin uzatılmasını ve bu sayede plânların d a h a iyi bir şekilde ihzar edilebileceğini, iddia eylemektedir.
Yine ayni inşaat grupu, yeni işçi yetiştirmek hususun-da fazla bir alâka gösterilmesini temenni eylemekte, ve kendisinin açtığı atölyede şimdiye kadar 5.000 i mütecaviz yapı işçisi yetiştirdiğini bildirmektedir. •
Birleşik A m e r i k a H ü k ü m e t l e r i İşçilerin sıhhi muayenesi:
«The Constructor» Dergisinin verdiği m a l û m a t a göre bir yapı şirketi müracaat eden işçileri sıhhi bir muayeneden geçirmiştir. İlk m ü r a c a a t eden 85 işçiden 20 si, çalışma ka biliyetlerinin noksan oluşundan, ihraç edilmiştir. İkinci m ü -racaat eden işsizler g r u p u n d a n ancak dört kişi kabul edil-miş ve 74 kişi, çalışma yaşlarının geçedil-miş olmasından, ihraç edilmişlerdir. Görülüyor ki Amerikada yapı sosyeteleri amele seçimi hususunda çok müşkülpesend davranıyorlar ve işçilik kabiliyetlerinde hafif noksanı olan kimseleri istihdam eylemekte tereddüd ediyorlar. Bazı inşaat müesseseleri de m ü -racaat eden işçielre yalnız bir günlük iş vermek suretile ge-rek bedeni kabiliyetlerini, gege-rekse mesleki bilgilerini yok-luyorlar ve sıhhî muayeneye hacet k a l m a d a n işe yarayacak olanları istihdam ediyorlar.
Amerikan inşaat müesseseleri sıhhî muayene usulünün iş kazalarının azalmasına büyük yardımı olduğu k a n a a t i n -dedirlcr.
Şimendifer köprüleri:
D a n i m a r k a n m şimendifer hatları 5.760 kilometro uzun-luğundadır. B u n u n 2.510 kilometrosu hükümete aittir. Son senelerde Danimarkada ötedenberi mevcut olan Ferry-boat sistemini kaldırmak için köprü inşaatına devam edilmekte-dir. Bunlar meyanında inşaatı bu sene bitecek olan Storstrom köprüsünün uzunluğu 3.200 metre olup deniz seviyesinden yüksekliği 26 metredir.
Yapı faaliyetleri ve istatistikler:
Nüfusu 1.127.000 kişiden ibaret olan bu küçük memlekette yapı endüstrisinin işgal eylediği mevkii «Tekniks U -keblad» Dergisinin neşrettiği istatistiklerden istihraç etmek kabildir. Bu istatistiklere n a z a r a n ; çalışan halkın yüzde 60 i ziraatle, yüzde 18 i endüs' ri ile, yüzde 5 i ticaretle, yüzde 3,5 u nakliyat işlerile iştigal eylemektedir.
Muhtelif endüstri şubelerinde çalışan insan adedi şu şekilde tevezzü ediyor:
1) Mensucat endüstrisi 10.000 2) Kereste » 4.556 3) Maden » 4.284 4) Ağdiye » 2.383 5) Taşocakları » 2.362 6) Kâğıtçılık » 2.091 7) Yapı » 1.590 Bu memlekette senede 700.000 ton çimento istihsal ede-bilen iki büyük fabrika mevcuttur.
Umumi istatistiklere nazaran yapı faaliyeti: F r a n s a d a umumi istatistiklerden sahih ve kat'i neticeler alınmasına büyük bir ehemmiyet verilmektedir. Bu sebeple 1931 senesinde başlanan istatistik faaliyeti, uzun bir mesai devresinden sonra, ancak 1935 senesinde neticelenmiş ve neş-redilmiştir. Meslek sahibi olan f a a l kimselerin adedi 21.611.825 dir. Bunun 13.711.487 si erkek, 7.900.348 i kadındır.
Yapı işlerinde çalışan kimselerin adedi ise 1.167.015 kişi-dir. Yine aynı istatistiklere nazaran, yapı endüstrisinde çalı-şan insan adedi muhtelif memleketlere göre mukayeseli bir şe-kilde tesbit edilmiş ve f a a l t a b a k a d a n 1000 kişiye nazaran ya-pı işlerinde çalışan insanların adedi aşağıda gösterilmiştir: F r a n s a d a 119, İngilterede 114, İskoçyada 106, İ r l a n d a d a 221, Norveçte 180, Finlandiyada 130, Rusyada 125, Avusturyada 164, Çekoslovakyada 156, Almanyada 161, Holandada 202, Por-tekizde 298, İtalyada 207, Y u n a n i s t a n d a 215, Mısırda 246, Filistinde 296, İngiliz Hindistanında 116, Amerika Birleşik H ü -kümetlerinde 176, Meksikada 108 kişi.
H a f t a d a 40 saat mesai;
Yapı, bayındu-lık ve inşaat malzemesi işçileri federasyon u federasyon u federasyon talebi üzerifederasyone 1936 sefederasyonesi 23 sofederasyonteşrifederasyonifederasyonde Pariste b ü -vii!' bir toplantı yapılmıştır. Bu tpolantıda h a f t a d a 40 saatlik mesainin tatbik şekli hakkında aşağıdaki kararlar alınmıştır: 1 — 16. birinci k â n u n kararnamesinin meriyete geçeceği tarih, 21 birinci k â n u n 1937 olarak tesbit edilmiştir.
2 — Mesai saatlerinin günlere taksim ve tevzii, aynı mın-takalarda çalışan mesai erbabı h a k k ı n d a aynen tatbik edi-lecektir.
3 — İstisnai hallerde, patronlar ve işçiler teşkilâtının n i -zamnamesi a h k â m ı n a tevfikan, inşaat mühendisi mesai saat-lerinde tebdilât yapabilir.
4 — 21 birinci k â n u n 1936 dan itibaren, s a a t başına isa-bet eden gündelik miktarı % 20 nisisa-betinde çoğaltılmıştır. Bu çoğaltma, haftalık iş saatlerinifı azaltılmasından tevellüd ede-cek zarara tekabül etmektedir.
Kongre t a r a f ı n d a n yukarıda a l m a n kararlar resmî m a -kamatın tasdikma arzedildikten sonra tatbik edilecektir.
1937 sergisinde bir konkur:
(Seine) nehri sahillerinde <Quai d'Oı-say) üzerinde in-şası kararlaştırılan (Palais du Bois) için bir konkur açılmıştır. S a n a t l a r müzesinin t a m karşısında inşa edilecek ol m bu sa-ray, modern bir stilde olacak ve ahşap inşaatın da taş ve demir gibi modern mimaride bir mevkii olduğunu isbat edecektir. Meydana getirilecek olan bu ahşap saray içerisinde a h ş a p yapı malzemesi teşhir edilecek, mimarî, heykeltraşî, resim ve mobil-ya sanatlarında ahşap malzemenin oynadığı rol tebarüz ettiri-lecektir. Sarayın içerisinde çok geniş bir konferans salonu, bod-r u m katında büyük bibod-r Akuabod-ryum yapılacak ve içebod-risi kıbod-rlabod-ra ve ormanlara ait s a n a t k â r a n e eserlerle tezyin edilecektir. Mi-m a r l a r ve artistler serginin çok enteresan bir Mi-mevzuu olan bu konkur için büyük bir faaliyetle hazırlanmaktadırlar.
Yeni vergiler ve malzeme Matlarında yükselme: Bayındırlık ve yapı işleri milli federasyonu reisi M. L. Lassale, vergilerde yapılan t a d i l â t a dair «Batimönt et T r a -vaux Pıtblics» gazetesinde b e y a n a t t a bulunmuş ve ezcümle demiştir ki:
Mali idarelerden yapılan t a h k i k a t a göre bu yeni vergi bilûmum bayındırlık ve yapı işlerinin yekûnu üzerinden yüzde 2 nisbetinde tahsil edilecektir. Bugüne kadar inşaat malzemesi üzerinden a l m a n yüzde 2 nisbetinduki resim yeni k a n u n u n tatbik mevkiine konulmasile yüzde 6 ya kadar yük-selecektir. Bu yükselişin inşaat işlerinin u m u m i maliyet'.ni takriben yüzde 2 nisbetinde çoğaltmağa sebebiyet vereceği aşikârdır. Yeni verginin, esasen vaziyeti düzgün olmıyan, yapı piyasasını büsbütün sarsacağından müteessiriz.»
F i n l a n d y a Yapı ve orman endüstrisi:
Finlandyada hemen her endüstri sahasında büyük f a a -liyetlere şahit olunmaktadır. Bilhassa yapı endüstrisinde gö-rülen salâh memnuniyete şayandır. Bu hususta hükümet ve belediyelerin büyük yardımı d o k u n m a k t a ve bilhassa hususî ikametgâhların tecdidi ciheti temin edilmektedir.
U r
f-m
[
E İ 3 İ ^
ö
f
?
w<»1 , T ^
1
'
i S l a c i - —
i S l a c i - —
>. Riihimaeki (Arkkitekti 12 - 1936)O r m a n endüstrisine gelince: Finlandyanın çok zengin or-m a n l a r a or-malik bir or-meor-mleket olduğu ötedenberi or-malûor-mdur. Memleket dahilindeki ormanlar 382.000 kilometre murabbaı vüs'atindeki bir araziyi kaplamaktadır ki bu miktar u m u m
mesahanın % 73,5 n u teşkil eder. Ağaçların % 76 sı m u h t e lif çam cinsi ve % 20 si kayın ağacı cinsini teşkil eder. M e m -lekette 500 biçme fabrikası, 18 kontrplak, ve muhtelif keres-te fabrikaları mevcuttur. Çalışan halkın % 27 sini o r m a n en-düstrisi amelesi teşkil eder. İstatistiklere n a z a r a n ; en fazla amele kullanan sanayi branşı ormancılık, ikinci derece-de ziraat, üçüncü derece-derecederece-de yapı sanayüdir.
İngiltere Y a p ı i ş l e r i n d e k a l k ı n m a . Yapı işçileri federasyonu reisi M. Georye Hicks'in «İllus-trated Carpenter & Builder» Dergisinde çıkan bir makalesini hulâsa t a n alıyoruz:
1936 senesi zarfındaki yapı faaliyetini memnuniyetle k a r -şılıyoruz. 1937 zarfında da ayni şekilde çalışılacağını ümit etmekteyiz. Memleketin bazı mıntakalarında el işçiliğine bü-yük ihtiyaç görülüyor. Bilhassa müli m ü d a f a a n ı n mevzuu bahsolduğu son z a m a n l a r d a bütün şantiyeler işçi bulmakta müşkülât çekmektedirler. Bu sebeple ihtiyacı az olan m ı n t a -kalardan ihtiyacı çok olan mıntakalara işçi nakletmek im-kânları düşünülmektedir. Bu sebeple, işçileri istenilen mıntakalara celbedebilmek için, seyahat masrafı, ikamet m a s -rafı, yüksek haftalık gibi vasıtalara m ü r a c a a t etmek fay-dalı olacaktır.
İşçilere tatil zamanlarında da ücret verilmesi h a k k ı n d a parlemana bir k a n u n teklif edilmiştir. Bu k a n u n a n a z a r a n asgari bir sene hizmet etmiş olan işçilere bir haftalık bir tatil verilmekle beraber yevmiyeleri de tediye edilecektir. Memleketin umumî iktisadi d u r u m u n u n iyiliği bütün endüstri branşlarının inkişafına hizmet eylediği son senelerde ücretli tatil k a n u n u n u n kabul edileceği kuvvetle t a h m i n edilmek-tedir.
İ t a l y a Romalılar zamanında binaların irtifaı: «Corriere dei Costruttori» dergisinde tesadüf ettiğimiz t a -rihî mimariye ait enteresan bir etüdü aşağıda okuyucuları-mıza kısaca naklediyoruz:
kıs-mı, takriben 180.000 kişi hususi ikametgâhlarda, 800 küsur bin kişi de (İnsulae) tesmiye edilen büyük ve müşterek binalarda ikamet ederlerdi. Bu binalar, sokakların genişliğine nisbetle çok yüksek olduklarından hemen kâffesi güneşten m a h r u m idi. (Neron) yangınından sonra bu binaların kısmı azamı t a h -rip edildi ve m u n t a z a m yollar, büyük plâslarla şehir yeniden tanzim edildi. Binaların yüksekliği, üzerinde bulundukları yo-lun genişliğinin iki misli olarak, t a h d i t edildi. Yayaları yağ-m u r ve güneşten vikaye yağ-maksadile (Portique) 1er inşası mecburî tutuldu. Binaların aşağı katlarında ahşap t a v a n inşası menedildi. Yekdiğerine bitişik evlerin yapılmasına m ü s a a -de edilmedi.»
Dedikten sonra irtifaları otuz metreye kadar yükselen (İnsulae) lerin bu derece yüksek inşa edilmelerinin sebeplerini araştırıyor ve şu neticeye varıyor:
«Eski Romalıların yekdiğerine bitişik ve yüksek binaları tercih etmelerinin sebeplerini şu üç esas teşkil eder;
(1) Kızgın güneşin tesirinden kurtulmak, (2) Salgın malaryanın tesirini azaltmak, (3) Vesaiti nakliye noksanlığını bir dereceye kadar telâfi etmek.»
İ s v e ç Stockholm şehri belediyesi:
Bu belediye ilk d e f a olarak, 1849 da fakir halkın ikametine m a h s u s binaların inşası için tahsisat koymuş ve bu t e -şebbüsle diğer belediyelere bir n ü m u n e i imtisal olmuştur.
19 uncu asırdan bugüne kadar Stokholm şehrinde m ü t e -addit hayır cemiyetleri teşekkül etmiş ve belediye bu cemiyet-lerle teşriki mesai eylemiştir. Belediyenin yapı programları muvaffakiyetle tatbik edilmektedir. Vücude getirilen evlerin maliyetinin % 75 n e k a d a r ikrazatta bulunulmaktadır. Evlerin temelleri beton olarak dökülmekte ve katları a h ş a p olarak
inşa edilmektedir. 41 metre murabbaı ile 55 metre murabbaı a r a -sında tahalüf eden sahalara kurulan bu binalar, beş tip üzerin e iüzerinşa edilip h e r biriüzerinde üç oda ve bir m u t f a k b u l u üzerin m a k t a -dır.
Stokholm belediyesi yapı işlerine en fazla ehemmiyet ve-r e n teşekkülleve-rden bive-ridive-r. Bu husustaki teşebbüsleve-rinin diğeve-r belediyelere nisbetle çok erken başlamış olması kendisine h u -susi bir kıymet ve şöhret temin etmiştir.
İş kazaları h a k k ı n d a bir k a n u n :
1936 senesi birinci teşrininde mer'iyet mevkiine k o n a n iş kazaları kanunu yapı endüstrisinde çalışan memur, amele (usta ve çırak) larına da şamildir.
Bu k a n u n a nazaran, vazife esnasında vukubu-lacak bir kaza neticesinde on günlük bir mesai-den m a h r u m kalacak memur ve ameleye üç gün-lük gündeliği tazminat olarak verilir. Ölümle neticelenen kazalar neticesinde 800 gündeliğe müsavi bir tazminat mikta-rı ailesine derhal verilir. Kaza neticesinde hiç iş göremiye-cek derecede malûl kalanlara ise 1000 gündeliğe müsavi bir m i k t a r nakdî tazminat olarak verilir.
Büyük bir b a r a j :
Nil nehrinin Deltası üzerinde eskidenberi mevcut olan Mehmed Ali b a r a j ı n ı n yeniden inşası ve tadili için 2.486.133 Mısır lirası mukabilinde bir İngiliz şirketine ihalesi yapılmış-tır.
