Ekonomi Bülteni
26 Mayıs 2014, Sayı: 21
Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel
Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran
Yurt Dışı Gelişmeler
Yurt İçi Gelişmeler
Finansal Göstergeler
2
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
26 Mayıs 2014
FOMC tutanaklarından yeni sinyaller gelmedi. FED’in varlık alım programını 55 milyar $’dan 45 milyar $’a indirme kararı aldığı en son toplantısının tutanakları yayınlandı. Komitenin en son toplantıda FED’in para politikasında norma- le dönüş konusunun nasıl gerçekleştirileceği konuşulduğu belirtilerek başlanan tutanaklarda, bu konunun konuşulmuş olmasının para politikasında normalleşme sürecinin yakın bir zamanda olacağı anlamına gelmediği belirtiliyor. Tuta- nakların daha başında bu şekilde bir söylem kullanılmış olması FED’in ekonomik aktiviteyi yakından takip etmeye de- vam edeceğine ve bir süre daha faizlerin artışının ne zaman başlayacağı yönünde sinyal vermeyeceğine işaret ediyor.
Çıkış sürecinde kullanılacak araçların her birinin konuşulduğu ve finansal piyasalar üzerinde etkilerinin ne olacağının tartışıldığı belirtiliyor. FED geçtiğimiz haftalarda piyasadaki likiditeyi çekmek için uygulayacağı yöntemi bankalar üze- rinden pilot bir uygulama ile test edeceğini zaten duyurmuştu. Gevşek para politikasının çıkışının ne şekilde olacağı tartışmalarının başladığı zaten bilinen bir gelişmeydi. Onun haricinde tutanaklarda beklenildiği gibi piyasaların beklen- tisi dışında olan bir sinyal gelmediği görülüyor.
Euro Bölgesi’nde üretim artışı yavaşladı. Euro Bölgesi’nde açıklanan imalat sanayi öncü PMI endeksleri ise bek- lentilerin altında kaldı. Bölgenin en büyük ekonomisi konumunda olan Almanya’da imalat sanayi PMI verisi önceki ayın genişleme hızına yakın 56.1 olarak açıklanması beklentilerine
karşın 52.9 ile beklentilerin altında kaldı. 50 seviyesine daha yakın bir değer alarak sektördeki genişlemenin bir miktar hız kaybettiğine işaret eden Almanya’nın Euro Bölgesi üzerindeki etkisi ile birlikte bölge geneli için açıklanan üretim PMI verisinin de beklentilerin altın- da kaldığı görüldü. 53.4’den 53.2’ye ılımlı bir gerileme beklenen en- deks 52.5 olarak açıklandı. İmalat sektöründeki toparlanmanın bir miktar hız kaybettiğine işaret etmesine karşın 50 seviyesinin üzerin- deki endeksler trendin devamına işaret ediyor. Fransa’da ise yeni- den 50’nin altına gerileyen endeks kırılgan yapının hatırlatıcısı ola- rak dikkat çekiyor. Fakat servis sektörü PMI verilerinin hem Almanya hem de Euro Bölgesi genelinde güçlü gelmesi ile birlikte Almanya’da 56’dan 56.1’e yükselen bileşik endeks Euro Bölgesi için 53.9’da ya- tay seyretti ve özel sektör geneli adına pozitif bir resim çizdi.
Euro Bölgesi’nde tüketici güveni toparlanıyor. Euro Bölgesi için açıklanan Mayıs ayı geçici tüketici güven göstergesi son 6.5 yılın en yüksek seviyesine yükseldi. Nisan ayında –8.6 olan endeks –7.1’e yükselirken piyasa beklentisi –8.2’ye ılımlı bir yükseliş yönündeydi.
Pozitif ve negatif cevapların ortalamasının farkını gösteren endeks Ekim 2007’den bu yana yükseldiği en yüksek değer tüketim harca- malarının bölge toparlanmasına katkısının artmaya devam edebile- ceğine işaret ediyor.
Çin’de PMI verisi sürpriz yaptı. Çin’de açıklanan Mayıs ayı önce imalat sektörü PMI endeksi beklentilerin üzerinde bir değer aldı. Daralmanın hızı beklentilerden daha güçlü bir şekilde azalarak daralma ile genişlemeyi ayıran 50 sevi- yesine yakın 49.7 seviyesinde açıklandı. PMI verisi önceki ay 48.1 seviyesinde, Mayıs ayı beklentisi ise 48.3 seviye- sindeydi. Çin’in hızlı yavaşlamasına yönelik endişeleri kısmi olarak azaltan veri Asya piyasalarına pozitif destek sağla- dı.
ABD’de 2. el konut satışları da toparlanma kaydetti. Bir süredir toparlanmanın hız kaybettiğinin gözlemlendiği konut sektörüne yö- nelik endişeler artmış, FED başkanı Janet Yellen’da bu yavaşlama- ya özellikle dikkat çekmişti. Geçtiğimiz hafta açıklanan konut başlan- gıçları ve ruhsatları verileri sektörde görülen yavaşlama trendinin son bulmuş olabileceğine işaret etmişlerdi. Satışlarda da görülen gerileme endişesi şimdilik 2.el konut satışları ile azaldı. 2.El konut satışları beklentilerin hafif altında kalsa da yıllık satış adedi 4.65 mil- yon adete yükseldi.
52.5 52.9
49.3
30 35 40 45 50 55 60 65
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Euro Bölgesi
Almanya Fransa
İmalat PMI Endeksi
4.65M
3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5
2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013
2. el Konut Satışları
(Milyon)
-7.1
-40 -35 -30 -25 -20 -15 -10 -5 0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Euro Bölgesi Tüketici Güveni
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
26 Mayıs 2014
Ukrayna seçimleri önemli bir adım olacak. 25 Mayıs’ta Ukrayna’da başkanlık seçimleri gerçekleştirilecek. Şiddeti artan gösteriler sonrası eski cumhurbaşkanı Viktor Yanukovych’in ülkeden ayrılmak zorunda kalmasının ardından Kı- rım’da Rusya’ya bağlanmak için referandum yapılmış ve Rusya bunu tanımıştı. Sonrasında ülkenin doğu bölgesindeki bazı şehirlerde Rusya yanlısı ayrılıkçılar yönetimi ele geçirdiklerini ve Kırım gibi Rusya’ya bağlanmak istediklerini açık- ladılar. Ayrılıkçılar ve Ukrayna ordusu arasında zaman zaman çatışmaların çıkması ve Rusya’nın ülke içerisindeki Rusların güvenliği açışından ordusunu sınıra yakın yerlere konumlandırması nedeniyle bölgeye yönelik risk iştahı za- man zaman negatif etkileniyordu. Seçim sonrası bu havanın değişip değişmeyeceği ise kısmen sonuçlara bağlı ola- cak. Pazar günü yapılacak seçimlerde 4 aday konuşuluyor. En güncel anketlere göre büyük bir çoğunluk ile lider ola- cağı tahmin edilen aday daha önce farklı bakanlık görevlerinde çalışmış bir milyarder olan Petro Poroshenko. Onu takip eden diğer aday ise eski cumhurbaşkanının ülkeden ayrılması sonrası hapisten çıkarılan Yulia Tymoshenko. 3.
ve 4. adaylar ise sırasıyla Serhiy Tihipko ve Anatoliy Hrytsenko. Bu adaylardan Tihipko’nun Rusya yanlısı tek aday olduğunu belirtmek gerek. Mevcut anketler Poroshenko’nun kullanılacak oyların çoğunluğunu alacağına ve bir sürpriz yaşanmayacağına işaret ediyor. Anketlerde liderliğini koruyan Poroshenko şu an için gerçekleştirdiği seçim kampan- yalarında en yapıcı aday olarak öne çıkıyor. Arabulucu tavrı nedeniyle de ülkedeki gerginliğin en hızlı ve barışçıl bir şekilde çözümlenmesi adına en etkin aday olması seçimler sonrasında piyasaların tepkisinin bir miktar daha rahatla- ma yönünde olması beklenebilir. Fakat ankete katılanların %25’inin kime oy vereceği konusunda kararsız olduğu ve % 13’ünün ise oy vermeyeceğini belirtmek gerek. Mevcut ankete katılanların %34’e yakınının Poroshenko’ya işaret et- mesi, en yakın takipçisi Tymoshenko’nun ise çok daha düşük %6’lık bir destek alacağı gözlemlenmesi bir sürpriz ihti- malinin oldukça düşük olduğuna işaret ediyor. Mevcut senaryoda Poroshenko’nun sonuçlardan lider olarak çıkacak olması piyasalar açısından da en pozitif gelişme olacak. Kısa vadede bölgeye yönelik risk algısında bir miktar düzel- me görülmesi ve Rusya tarafında sermaye çıkışlarının durması beklenebilir. (Gelişmeler nedeniyle Rusya’ya ek yaptı- rımların açıklanması sermaye çıkışlarını tetikliyordu. Poroshenko’nun Rusya’yı tamamen gözden çıkarmayacak olma- sı anlaşmacı bir tavır sergileyecek olması ve Rusya’nında muhtemel ılımlı tutumu ile bu yaptırımların daha fazla ileri gitmeyeceği beklentileri artacaktır.) Ukrayna’nın en büyük buğday ihracatçılarından biri olması nedeniyle son dönem- de sert yükselen buğday kontratlarında gerileme, bölge ülkelerin para birimlerinde değerlenme hareketi görülebilir.
Uzun vadede ise risk priminin dalgalı bir seyir izlemesi ve kriz öncesi seviyelere hızla gerilemesi beklenmemeli. Zira seçimlerden birkaç gün önce dahi ayrılıkçıların Ukrayna ordusuna karşı şiddetli müdahaleleri sonucu kayıplar verilme- si, ülkenin doğusunda hareketliliğin devam edeceğine işaret ediyor.
4
Yurt İçi Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
26 Mayıs 2014
TCMB Faiz Kararı, Mayıs 2014
Merkez Bankası (MB) bu ayki toplantısında piyasa ekono- mistlerinin ağırlıklı beklentisinden ve bizim beklentimizden farklı olarak azalan belirsizlikler ve risk primi göstergelerin- deki iyileşmeyi gerekçe göstererek politika faizi olan bir haf- ta vadeli repo ihale faiz oranını %10’dan %9.5’e indirdi. Di- ğer taraftan, gecelik borçlanma faizini ise %8, borç verme faizini de %12’de (Piyasa yapıcılar%11.5) sabit tuttu. %13.5 olan geç likidite penceresi borç verme faizini de değiştirme- di. MB, munzam karşılık oranlarında ve rezerv opsiyon kat- sayılarında da değişikliğe gitmedi.
MB, azalan belirsizlikler ve risk primi göstergelerindeki iyi- leşme sonucunda tüm vadelerde piyasa faizlerindeki düşü- şe paralel bir hafta vadeli fonlama faizinde indirime gittiğini
belirtirken, bu indirime karşın getiri eğrisinin yataya yakın seyretmesiyle para politikasındaki sıkı duruşun devam ede- ceğini vurguladı. MB, geçtiğimiz aylarda olduğu gibi enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar para politikasındaki sıkı duruşunu sürdürüleceğini belirtti.
Önceki aydan farklı olarak, karar metninde kredi büyüme ve iç taleple ilgili söylemlerin değiştirildiğini görüyoruz. Alı- nan makro ihtiyati önlemlerin ve sıkı para politikası duruşunun etkisiyle kredi büyüme hızlarının yavaşlamaya devam ettiği söylemi kredi büyüme hızının makul düzeyde olduğu şeklinde değiştirildi. Yurt içi özel kesim talebinde görülen yavaşlama eğilimi söylemi ise yurt içi özel kesim talebinde ılımlı seyir olarak değiştirildi.
MB, önceki toplantı notunda olduğu gibi ihracatın büyümeye olumlu katkısının 2014 yılında artacağı beklentisini pay- laştı. Talep bileşenlerinin ise 2014 yılında enflasyon baskısını azaltacağı beklentisi korundu. Buna ek olarak, MB cari açıkta 2014 yılında belirgin iyileşmenin olacağı değerlendirmesini tekrarladı.
Merkez Bankası’nın bu ay Avrupa Merkez Bankası’nın Haziran ayı toplantısında alacağı kararı ve Haziran ayı enflas- yonundaki düşüşü görmeden politika faizinde değişiklik yapmaması ağırlıklı olarak beklense de, Haziran ayından itiba- ren enflasyonun düşüşe geçmesiyle birlikte MB’nin önümüzdeki aylarda ölçülü faiz indirimlerine başlayacağı beklenti- ler dahilindeydi. MB’nin beklentimizden bir ay erken başlattığı faiz indirim sürecini yurtdışı piyasalarda negatif yönde bir gelişme olmadığı sürece Haziran ayında da devam ettirme ihtimalinin olduğunu düşünüyoruz.
Kapasite Kullanım Oranı, Mayıs 2014
Mevsimsellikten arındırılmış kapasite kullanım oranı Mayıs ayında Nisan ayındaki %74.9 seviyesinden %74.4’e seviyesine geriledi. Arındırılmamış KKO endeksi ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 0.4 puan azalışla %74.4 seviyesine geriledi.
Mal gruplarına göre arındırılmamış KKO incelendiğinde, Mayıs ayında yatırım malları imalatında KKO bir önceki yıla göre geri- lerken (-3.3 puan), dayanıksız tüketim malları grubunda KKO’nın arttığını görüyoruz (bir önceki seneye göre 1.3 puan artış).
Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksindeki toparlanma eğilimini Mayıs ayında da sürdü. Endeks 106.8 se- viyesinden 108.1 seviyesine yükseldi. Yerel seçimlerin ardın-
dan Nisan ayında genel gidişat ile ilgili beklentilerdeki artış endeksin yükselmesinde etkili olmuştu. Mayıs ayında ise hem genel gidişat ilgili beklentiler hem de gelecek 3 ay için üretim hacmi ve ihracat beklentilerinde toparlanma görül- dü.
0 2 4 6 8 10 12 14
Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 Ocak 14
Gecelik Borç Alma ve Borç Verme Faiz Koridoru MB Haftalık
Repo Faizi Gösterge Tahvil
Faiz Oranı
MB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi
Politika Faiz Oranları (%)
64%
66%
68%
70%
72%
74%
76%
78%
80%
80 90 100 110 120 130 140
Aralık 09 Aralık 10 Aralık 11 Aralık 12 Aralık 13 Kapasite Kullanım Oranı (%)
Sanayi Üretimi
Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
26 Mayıs 2014
Haft a lı k v e A ylı k G e tiri
Global olarak risk iştahındaki artış devam etti
P a ra P iy a s a la rı H. S e nedi P iy a s a la rı
Eur Libor aşağı yönlü hareketine devam etti
Türkiye haftalık bazda diğer GOÜ’lerden pozitif yönde ayrıştı
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
6
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
26 Mayıs 2014
Tahv il P iy a s a la rı
Gösterge tahvil getirisi faiz indiriminin ardından %9’un altına geriledi
Dö viz P iy a s a la rı E mtia P iy a s a la rı
ECB toplantısı yaklaşırken Euro’daki değer kaybı sürüyor
Tarım endeksi Ukrayna tarafında pozitif beklentiler ile gerilemeye devam ediyor
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
