Ekonomi Bülteni
10 Şubat 2014, Sayı: 06
Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel
Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran
Yurt Dışı Gelişmeler
Yurt İçi Gelişmeler
Finansal Göstergeler
2
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
10 Şubat 2014
Mario Draghi piyasaya beklediğini vermedi. Euro Bölgesi’nde Ocak ayı enflasyon oranı %0.7 oranına gerilemişti.
Bu oran ECB’nin Kasım ayındaki toplantısında politika faizini 25 baz puan indirerek %0.25’e çekmesine neden olmuş- tu. Bu nedenle piyasada faiz indirimi dahil birkaç farklı ihtimal
konuşulmasına karşın ECB genel beklentiye paralel faiz oranla- rında bir değişikliğe gitmedi. Fakat Mario Draghi’nin güvercin bir ton kullanması ve deflasyon riskine karşı atılabilecek adım- lar hakkında daha yakın bir tarih için sinyal vermesi beklentisi gerçekleşmedi. Mario Draghi önceki basın toplantılarındaki ge- rekirse her şeyi yapmaya hazırız ifadesini tekrarlasa da deflas- yon konusundaki bir risk olmadığı yönündeki söyleminin yakın zamanda ECB’den bir hamle beklememek gerektiği şeklinde yorumlanması Euro’nun yükselmesine neden oldu. ECB’nin neden bir hamle atmadığı yönünde detaylı açıklamalarda bulu- nan Draghi, bunun ana nedenlerinden birinin yeteri kadar bilgi- ye/veriye sahip olunmamasını olduğunu vurguladı. Uzunca bir
süre düşük enflasyon oranlarının görüleceği bir periyottan geçildiğini belirtirken, Mart ayının başlarında tamamlanacak olan projeksiyonların orta ve uzun vadeli enflasyon ve büyüme görünümü üzerinde daha net bir resim ortaya koyaca- ğını belirtti. Bu söylemlerden, ECB’nin Mart ayında gerçekleştireceği toplantının ve yapacağı projeksiyonların önümüz- deki dönemde ECB’nin yol haritasının çizilmesinde belirleyici olacağına işaret ediyor.
ABD’de tarım dışı istihdam artışı Ocak’ta da sürpriz yaptı. ABD’de Aralık ayında beklentilerin oldukça altında ka- lan tarım dışı istihdam artışı Ocak ayında da beklentilerin altın-
da kaldı. 175 bin ile 185 bin arasında değişen piyasa beklentisi- ne karşın 113 bin adetlik ek istihdam yaratıldığı açıklandı. So- ğuk hava koşullarına bağlanan 74 bin adetlik Aralık ayı verisi sınırlı bir oranda 75 bin adete revize edilirken, Kasım ayı verisi 33 bin adet yukarı 274 bin adete revize edildi. Yıl sonlarında yapılan geçmişe yönelik toplu revizeler sonrası ise 2012 yılı aylık ortalama ek istihdam artışı 186 bin adet olarak gerçekle- şirken, 2013 yılında Aralık’taki 75 bin adetlik oldukça düşük artışa karşın aylık ortalama 194 bin adet ek istihdam yaratıldı.
Ocak ayında da soğuk hava koşullarının etkili olmuş olma ihti- mali ve verinin yüksek revizyon ihtimalleri piyasanın ilk tepki haricinde veriyi olumsuz karşılamamasına neden oldu. Ayrıca
iş gücüne katılım oranında gerileme olmamasına karşın %6.7’den %6.6’ya gerileyen işsizlik oranı piyasada pozitif bir tepki verilmesine destek sağladı.
İmalat PMI endeksleri Çin ve ABD’de gerilerken, Euro Bölgesi’nde yükseldi. ABD’de Ocak ayı ISM imalat endek- si 56 olan piyasa beklentisinin altında 51.3 olarak açıklandı. Arka arkaya ikinci ay gerileyerek 56.5’den 51.3’e sert dü- şüş gösteren endeks Mayıs 2013’den bu yana en düşük değerine ulaştı. ISM imalat endeksinde en dikkat çekici geri- leme önümüzdeki döneme yönelik yeni siparişler endeksi oldu. Bu alt kırılımda 64.4’den 51.2’ye görülen gerileme 1980’den bu yana görülmüş en sert aylık gerileme oranı oldu. Endeksin içindeki istihdam ve üretim göstergeleri de Aralık ayına göre genişleme hızının azaldığına işaret etti.
Çin’de ise son 6 ayın en düşük seviyesine gerileyen PMI en- deksi imalat sanayiinin Ocak ayında daraldığına işaret etti.
Dünyanın en büyük ekonomisi ABD ve ikinci en büyük ekono- misi Çin’de ekonomik aktivite adına olumsuz sinyal veren veri- ler hafta başında risk iştahının gerilemesine neden olmuştu.
Euro Bölgesi verisi ise imalat sanayiinin 2011 ortasından bu yana en iyi ayını geçirdiğine işaret etti. Aralık ayındaki 52.7 se- viyesinden 54’e yükselen imalat PMI endeksi ekonomik aktivi- tenin istikrar kazanmaya devam ettiğine işaret etti. Mario Draghi’nin de basın toplantısında bahsettiği gibi Euro Bölgesi gelişmekte olan ülkelerdeki risklere ABD’den daha açık bir du-
rumda. Bu nedenle Euro Bölgesi ihracatını etkileyebileceği için gelişmekte olan ülkelerdeki çalkantılı dönem Euro Böl- gesi imalat aktivitesinin toparlanmasında yavaşlama riskini ortaya çıkarıyor.
-1 0 1 2 3 4 5
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Euro Bölgesi Enflasyon Oranı (%) ECB Politika Faiz Oranı (%)
54.0 49.5 30 51.3
35 40 45 50 55 60 65
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Euro Bölgesi
Çin ABD İmalat PMI Endeksi
113K
-800K -600K -400K -200K 0K 200K 400K
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
ABD Tarım Dışı İstihdam (Çeyreklik Ortalama)
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
10 Şubat 2014
ABD’de borçlanma tavanı yeniden gündemde. 2013 başında başlayan borç tavanı tartışmaları hükümetin kısmen kapalı kalmasına neden olmuş ve sonrasında geçici bir anlaş-
ma ile 7 Şubat’a kadar ötelenmişti. Geçtiğimiz yıl 16.7 trilyon $ olan borç tavanı yapılan bu anlaşma ile askıya alınmıştı. 8 Şu- bat tarihinde ise borç tavanı o tarihteki borç tutarı ile limitlene- cek ve yeni tavan belirlenmiş olacak. En son veriler borç tutarı- nın 17.3 trilyon $’a ulaştığını gösteriyor. ABD Hazinesi ekstra önlemler ile borç tutarını azaltmaya çalışıyor. Fakat sadece bu ay sonuna kadar ek hamlelerin işe yarayacağını belirten ABD Hazine bakanı Jacob Lew en kısa zamanda limitin artırılması çağrısında bulundu. Geçtiğimiz borç tavanı görüşmelerinde Cumhuriyetçiler limitin artırılması karşılığı Demokratlardan ağır harcama kesintileri ve sağlık reformunu (Obamacare) iptal et- meleri gibi talepleri olmuştu. Demokratlar ise bu anlaşmalara yanaşmak istememişlerdi.
Sanayi üretimi Almanya’da yeniden geriledi. Euro Bölgesi’nin en büyük ekonomisi Almanya’da açıklanan Aralık ayı sanayi üretimi verisi genişleme beklentilerinin aksine daralmaya işaret ederek bölgenin kalanında görülen zayıflığa karşı kırılganlığına dikkat çekti. Piyasa bir önceki aya göre %0.3’lük bir artış beklerken, veride %0.6 oranında daralma gözlemlendi. Kasım ayında %2.4 ile bölgedeki sanayi üretimi artışına liderlik eden Almanya’ya ek olarak genişlemenin genele yayıldığı da gözlemlenmişti.
Euro Bölgesi perakende satışları beklentilerin üzerinde geriledi. Önceki ay açıklanan Kasım ayı perakende satış- lar verisi beklentilerin üzerinde artış kaydetmiş PMI verilerinde
de görülen toparlanmayı desteklemişti. En son açıklanan Aralık ayı verisi bir önceki aya göre %0.7’lik daralma beklentisinin ötesinde %1.6 oranında daraldı. Ayrıca %1.4’lük Kasım ayı artış oranı da %0.9’a revize edildi. ECB toplantısından önce açıklanan veri ECB’nin yeni bir adım atması için baskı oluştur- muştu. Sert bir oranda gerileyen Aralık ayı verisi ve aşağı revi- ze edilen Kasım ayı verisi 2011’in 3.çeyreğinden bu yana bir önceki yıla göre çeyreklik büyüme üzerinde negatif etki yapan hanehalkı harcamalarının büyümeyi aşağı çekmeye 4.çeyrekte de devam edeceğine işaret etti. Piyasa beklentisi Euro Bölge- si’nin son çeyrekte önceki yılın aynı çeyreğine göre %0.4 ora- nında büyüyeceği yönünde.
94 96 98 100 102 104 106 108 110
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Euro Bölgesi Perakende Satışlar Endeksi
-%1.6
4
Yurt İçi Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
10 Şubat 2014
Enflasyon, Ocak 2014
Ocak ayında TÜFE aylık bazda ortalama %1.6 olan piyasa bek- lentisinin üzerinde %2 arttı. Yıllık TÜFE %7.8 seviyesine çıkar- ken, çekirdek enflasyon göstergelerinde de bozulma görüldü.
TÜFE’nin Ocak ayında yüksek gelmesinde kurdaki değer kaybı, vergi artışları ve gıda fiyatlarındaki belirgin yükseliş etkili oldu.
TÜFE endeksinde ağırlığı en yüksek olan gıda ve alkolsüz içe- cekler grubu fiyatlarında görülen %5.2’lik artış aylık enflasyona 1.26 puan etki yaparken, alkollü içecek ve tütün grubunda vergi artışlarının etkisiyle görülen yükselişin (%7.45) aylık enflasyona etkisi 0.39 puan oldu. Kurdaki yükselişin etkisiyle ulaştırma gru- bu fiyatlarında %2.5’lik artış olurken, bu grubun aylık enflasyonu katkısı da 0.39 puan oldu. Hizmet sektörü enflasyonunda ise yemek ve konaklama hizmetlerindeki artış devam etti (sırasıyla
bir önceki aya göre 1.59% ve 2.8%). Ocak ayı gerçekleşmeleriyle, yıllık gıda enflasyonu %11.3’e yükselirken, yemek hizmetleri grubundaki yıllık fiyat artışı da %11 ile manşet enflasyonun üzerinde gerçekleşti. Benzer şekilde, ulaştırma grubu fiyatları da bir önceki yıla göre manşet enflasyonun üzerinde %12’lik artış kaydetti. Kira fiyatlarında ise Ocak ayında da manşet enflasyonu altında (%0.54) artış görülürken, bu gruptaki yıllık enflasyon %6.58 ile manşet enflasyo- na göre daha olumlu seyir izlemeye devam etti. Ocak ayı enflasyonuna giyim ve ayakkabı grubunun ise mevsimsellik- ten dolayı negatif katkısı oldu. Giyim ve ayakkabı grubunda bir önceki aya göre görülen %7.6’lık düşüşün etkisi -0.54 puan oldu.
Çekirdek enflasyon göstergeleri Ocak ayında da bozulmaya devam etti. Gıda, Enerji, Alkollü içecekler, tütün ürünleri, ve altını dışarıda bırakan özel kapsamlı TÜFE (I Endeksi), Ocak ayında %7.1’den %7.6’ya çıktı. Kur tarafında devam eden yüksek seyir çekirdek enflasyon göstergelerinin önümüzdeki dönemde de yüksek seyretmesine neden olacaktır.
Üretici fiyatlarında ise Ocak ayında da aylık bazda %3.32’lik artış görülürken, yıllık ÜFE son 2012 Ocak ayından bu yana en yüksek seviyesi olan %10.72’ye yükseldi. ÜFE’nin aylık bazdaki ciddi yükselişinde ve yıllık ÜFE’nin çift hane- li seviyeye bazda çıkmasında gıda ve ana metal sanayi fiyatlarındaki artış etkili oldu. Gıda ürünleri imalatı fiyatlarında görülen %2.59’luk artışın endeksteki aylık artışa katkısı 0.54 puan olurken, ana metal ürünleri imalatı fiyatlarındaki yükseliş (%5.41) 0.36 puan etkide bulundu. Ocak ayı itibarıyla yıllık gıda ürünleri imalat fiyatlarındaki artış % 11.4 se- viyesinde bulunuyor.
Ocak ayında TÜFE’de görülen yükselişte gıda fiyatlarında kuraklığın etkisiyle görülen artış, yılbaşında yapılan vergi ayarlamaları ve kurdaki yükselişin ulaştırma grubu fiyatlarına yansıması etkili oldu. Enflasyondaki yükselişi ve enflas- yon beklentilerindeki bozulmayı dikkate alarak önceki hafta Merkez Bankası’nın ek Para Politikası Kurulu’nda yaptığı faiz artışlarının şu an için yeterli olduğunu düşünüyoruz. İlerleyen dönemde enflasyonda daha fazla bozulma görül- mesi durumunda ilk etapta faiz değişikliği yerine Merkez Bankası’nın piyasayı fonlamasını %10 olan bir hafta vadeli repo faizinden %12.0 (piyasa yapıcı bankalar için %11.5) olan gecelik vadeye kaydıracağını düşünüyoruz.
Reel Efektif Döviz Kuru, Ocak 2014
Reel Efektif Döviz Kur endeksi Ocak ayında enflasyon oranının yüksek gelmesine karşın TL’de diğer para birimlerine karşı değer kaybının devam etmesiyle gerilemeye devam etti. TL, Ocak ayın- da dolara karşı %6.5, Euro’ya karşı ise %4.7 değer kaybederken, reel efektif döviz kuru %5 düşüşle 101.5 seviyesine indi.
7.6%
7.8%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
14%
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Manşet
Çekirdek I
Manşet ve Çekirdek TÜFE
100 105 110 115 120 125 130 135 140
Oca.08 Oca.09 Oca.10 Oca.11 Oca.12 Oca.13 Oca.14
Reel Efektif Döviz Kuru (2003=100)
Değerli Para Birimi Aşırı Değerli Para Birimi
101.5 Aşırı Değersiz Para Birimi
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
10 Şubat 2014
Haft a lı k v e A ylı k G e tiri
Geçtiğimiz hafta risk iştahında toparlanma yaşandı
P a ra P iy a s a la rı H. S e nedi P iy a s a la rı
Euro Libor’daki volatil seyir devam etti, ECB’den hamle beklentisi ile geriledi ve sonra yükseldi
Toparlanan risk iştahı GOÜ hisse senedi endekslerinde kazanımlara destek verdi
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
6
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
10 Şubat 2014
Tahv il P iy a s a la rı
Gösterge tahvil getirisi yeniden %11’li seviyelerin altına geriledi
Dö viz P iy a s a la rı E mtia P iy a s a la rı
GOÜ’lere yeniden artan talep ile USD değer kaybetti, TL pozitif ayrıştı
Emtia endeksleri de toparlanan risk iştahından pozitif etkilendiler
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
