Ekonomi Bülteni
02 Aralık 2013, Sayı: 44
Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel
Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran
Yurt Dışı Gelişmeler
Yurt İçi Gelişmeler
Finansal Göstergeler
2
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
02 Aralık 2013
ABD konut sektöründeki toparlanma yavaşladı. ABD’de bekleyen konut satışları endeksi Ekim ayında %0.6 oranında gerileyerek arka arkaya son 5 aydır gerilemiş ve Aralık 2012’den bu yana en düşük seviyesine düşmüş oldu. Benzer şekilde 2. el konut satışları da son 2 yıldır önemli bir toparlanma sergilemiş olsa da Temmuz ayından bu yana yönünü aşağı çe- virmiş durumda. Hükümetin kısmen kapalı kaldığı dönem nede- niyle son 2 ay verisi (Eylül ve Ekim) açıklanmayan yeni müstakil konut satışları rakamı da 2005’deki tepe noktasının %70 altında bulunuyor… Keza inşaat ruhsatları da kriz öncesi (2000-2006) ortalamasının %44 altında. Normal dönemlerinde ekonomi için- deki payı %5’li seviyelere yakın olan konut sektörünün payı bu- gün itibarı ile %3.2’ye gerilemiş durumda. Faizlerde yaşanan yükselişe paralel mortgage faizlerinin yükselmiş olması nede-
niyle önümüzdeki dönemlerde de konut sektörünün ekonomik aktiviteye güçlü bir katkı yapması beklenmiyor. Konut sektöründeki bu yavaşlamayı FED’in önümüzdeki yıl revize etmesi beklenen çıkış planında göz önüne alması; bu doğ- rultuda tapering (tahvil alımlarında azaltma) ve tightening (faizlerde artış) mesajlarını daha dikkatli açıklaması beklene- bilir.
Dünya ticaret hacmi gelişmekte olan ülkelerdeki toparlan- ma ile artıyor. Hollanda araştırma kuruluşu CPB’nin her ay ya- yınladığı dünya ticaret istatistiklerine göre, dünya ticaret hacmi Eylül ayında aylık bazda gösterdiği %0.8 artış ile birlikte aylık oynaklığı ortadan kaldıran 3 aylık hareketli ortalamada da tica- ret hacminin 2.çeyreğe göre %1.1 göstermesini sağladı. Son 3 aydır önceki 3 aylık dönemlere göre sert gerileyen gelişmekte olan ülke ihracatının Eylül’de 2. çeyrek ortalamasına göre %1.6 artış göstermesi ve hemen hemen yatay seyreden ithalatın da aynı oranda artışı dünya ticaretindeki trendi yukarı çeviren fak- tör oldu. Öte yandan gelişmiş ülkelerde hem ihracat hem de ithalat hacimlerinin yönünü aşağı çevirdiği ise dikkat çekiyor.
Aynı kurumun yayınladığı bültende sanayi üretimleri tarafında da gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ayrışmaları dikkat çeki-
yor. Yine 3 aylık dönemler karşılaştırıldığında gelişmiş ülkelerde geçen yılın 2. yarısında daralan sanayi üretiminin ilk çeyrekten bu yana artış gösterdiği, fakat gelişmekte olan ülkelerdeki artış oranının oldukça altında kaldığı görülüyor.
Özellikle gelişmekte olan Asya ülkelerinde görülen güçlü %2.4’lük artışın GOÜ kategorisindeki artışı %1.3’e taşıdığı, Euro Bölgesi’ndeki zayıf seyrin devamı ile 3. çeyrekte görülen %0.2’lik daralmanın GÜ kategorisindeki artışı %0.5 ile sınırlandırdığı görülüyor.
Euro Bölgesi’nde deflasyon korkusu bir miktar azalsa da risk devam ediyor. Euro Bölgesi’nde Ekim ayında %0.7’ye gerileyen yıllık enflasyon oranı Kasım ayı tahmininde piyasa beklentisinin 0.1 puan üzerinde %0.9 olarak açıklandı. Bir süre- dir enflasyon oranında görülen yavaşlama Ekim’de %1.1’den % 0.7’ye sert bir şekilde gerçekleşince Avrupa Merkez Bankası faiz indirimine gitmiş ve politika faizini %0.25’e indirmişti. Faiz kararı sonrasında konuşan ECB başkanı Mario Draghi de önü- müzdeki dönemde düşük enflasyon oranları ile karşı karşıya kalacaklarını fakat herhangi bir deflasyon riski görmediklerini belirtmişti. Fakat ECB’nin yaptığı 25 baz puanlık indirimin boyu- tunun az olması ve Euro’nun halen güçlü seyretmesi (EUR/
USD paritesi 1.36’nın üzerinde) enflasyon oranında yavaşlama- nın devamına işaret ediyor. Banka kredilerindeki zayıf seyir de
talep taraflı enflasyon baskısının düşük kalacağı yönündeki beklentileri güçlendiren bir başka faktör…
200 400 600 800 1000 1200 1400
3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
2.el Konut Satışları Yeni (müstakil) Konut Satışları
(Milyon) (Bin Adet)
1.1%
-15%
-10%
-5%
0%
5%
10%
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Dünya Ticaret Hacmi Artışı (3 aylık hareketli ort.)
%0.9
-1 0 1 2 3 4 5
Kasım 06 Kasım 07 Kasım 08 Kasım 09 Kasım 10 Kasım 11 Kasım 12 Kasım 13
Euro Bölgesi Enflasyon Oranı (%)
"Deflasyon"
ECB'nin hedefi %2'nin hemen altı
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
02 Aralık 2013
Japonya’da İşler “Şimdilik” Yolunda. Geçtiğimiz yıl sonunda Japonya Başbakanı olan Shinzo Abe’nin ülkede 15 yıl- dır devam eden deflasyona karşı açtığı savaş ile birlikte Japonya Merkez Bankası (BOJ) enflasyonu iki yılda %2’ye çı- karma taahhüdü vermişti. Bu hedefe ulaşmak için sıfıra yakın (%0.1) politika faiz oranına ek olarak BOJ açıkladığı gev- şek para politikası ile YEN’in değer kaybetmesi yönünde önemli bir adım atmıştı. Abe’nin başbakan seçilmesinden önce yaptığı konuşmalarla başlayan USD’ye karşı değer kaybı Mayıs ayında (7 ayda) %32’ye kadar ulaşmıştı. Ben Bernan- ke’nin açıklamalarından sonra bir miktar değerlenen YEN’de
son dönemde yeniden bir değer kaybı trendi ve buna paralel Japonya hisse senedi endeksi Nikkei’deki ralli dikkat çekiyor.
Son günlerde yatırımcıların YEN’i “carry trade” amaçlı kullanım- larının artması YEN’in değer kaybı üzerinde baskı oluşturuyor.
(BOJ’un politikası sayesinde çok düşük borçlanma maliyeti ile YEN alan yatırımcılar ellerindeki YEN’i satarak daha yüksek faiz elde edebilecekleri para birimine yöneliyorlar ve bu “carry trade” olarak adlandırılıyor.) BOJ’un enflasyon hedefine ulaş- ması için halen zamana ihtiyaç olduğuna inanan yatırımcılar, FED’in de tapering’e bir süre başlamayacağı beklentisiyle carry trade aktivitelerini arttırdılar, ve buna paralel YEN Kasım başın- dan bu yana USD karşısında %4 değer kaybetmiş durumda.
Aynı dönemde Nikkei225 endeksindeki artış ise %9’un üzerin-
de ve yılbaşından bugüne artış oranı %48’in üzerine ulaştı. Tapering, “carry trade” için satın alınan para birimlerinin faiz getirisinden daha fazla değer kaybetmesi riskini taşıyacağı için FED’in çıkış politikasının şiddeti önemli olacak. Bizim beklentimiz FED’in Mart ayına kadar alımları azaltmaya başlamayacağı; başladıktan sonra ise bunu kademeli ve ekono- mik veri gidişatına bağlı olacak bir tempo ile gerçekleştireceği yönünde. Bu trendin devamını belirleyecek bir diğer hu- sus ise Japonya’daki enflasyon oranının pek mümkün olmasa
da beklentilerden daha önce hedefe ulaşması ve BOJ’un aşırı gevşek para politikasından uzaklaşmayı düşünmesi. En son yayınlanan enflasyon oranı Japonya’nın %2’lik enflasyon hede- fine doğru istikrarlı bir şekilde ilerlediğini gösteriyor. Ekim ayın- da çekirdek enflasyon oranı bir önceki yıla Eylül’deki %0.7’lik artışından %0.9’a kadar yükseldi ve böylece Kasım 2008’den bu yana arka arkaya 5. ayda fiyatlarda artış yaşanmış oldu.
Ayrıca hem gıda hem de enerji fiyatlarını hariç bırakan özel kapsamlı endeks %0.3’lük artış ile son 5 yıldır ilk kez artış gös- terdi ve 1998’den bu yana görülen en yüksek artış oranıydı. Bu endeksin artış göstermesi artan enerji maliyetlerinin enflasyonu artıran tek faktör olmadığını ortaya koydu. Fakat bu istikrarlı artışa karşın enflasyon oranının hedeflenen iki yıllık süreden önce %2 hedefine ulaşması beklenmiyor.
70 80 90 100 110 120
7000 9000 11000 13000 15000 17000
Kasım 06 Kasım 08 Kasım 10 Kasım 12
Nikkei225 YEN/USD
%0.9
-3 -2 -1 0 1 2 3
Ekim 06 Ekim 07 Ekim 08 Ekim 09 Ekim 10 Ekim 11 Ekim 12 Ekim 13
Japonya Çekirdek (Enerji Dahil, Gıda hariç) Enflasyon
4
Yurt İçi Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
02 Aralık 2013
Dış Ticaret Dengesi, Ekim 2013
Ekim ayında dış ticaret açığı 7.2 milyar $ olan pi- yasa beklentisinin hafif üzerinde 7.4 milyar $ ola- rak gerçekleşti. 12 aylık birikimli dış ticaret açığı önceki yılın aynı ayına göre %14 artışla 97 milyar
$’a yükseldi. Yılbaşından itibaren baktığımızda ise, dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı dönemine göre %19 artarak 82.6 milyar $’a ulaştığını görü- yoruz.
Yılbaşından beri, geçtiğimiz yılki yüksek altın ihracatının bu yıl normale dönmesiyle azalan toplam ihracat, Ekim ayında da bir önceki yıla göre %8.2 gerileyerek 12.1 milyar $ oldu. Altın hariç baktığımızda da Ekim ayında ihracatın bir önceki yılla aynı seviyede gerçekleştiğini görüyoruz. Detaylarına baktığımızda, Mart ayından beri ara malı ihracatında görülen gerileme devam etti ve aramalı ihracatı Ekim ayında bir önceki yıla göre %18 oranında geriledi. Yatırım mali ihracatında 2. çeyrekten itibaren devam eden artış eğilimi sürerken (bir önceki yıla göre %17.9), tüketim malları ihracatı ise bir ön- ceki yıla göre değişmedi.
İthalat ise Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %3.7 artarak 19.4 milyar $ oldu. Enerji ithalatı geçtiğimiz yıla göre daha olumlu olan hava koşullarının da etkisiyle Ekim ayında bir önceki yıla göre %9.4 düşüş gösterirken, enerji dışı ithalattaki artış %8.3 oldu. Enerji ithalatındaki azalışa rağmen, Ekim ayında ithalatta görülen artışta altın ithalatı et- kili oldu. Altın ithalatında bu yılın Temmuz ayında başlayan gerileme eğilimi , Ekim ayında düşük baz yılının da etkisiyle tersine döndü. Gruplar bazında bakıldığında, yıllık artışlar yatırım malı ithalatında %8, tüketim malı ithalatında %8.4 olurken; ara malı ithalatında ise %2’lik sınırlı bir artış görüldü. Yılbaşından beri negatif seyreden net altın ihracatının katkısının Eylül ayında pozitife döndüğünü görmüştük, Ekim ayında altın ithalatındaki güçlü artışın etkisiyle net altın ihracatı tekrardan negatif katkı yaptı.
Ekim ayı itibarıyla, altın ticaretini dışarıda bıraktığımızda, 12 aylık olarak ithalatın %2.9 arttığını, ihracatın ise %6.3 ora- nında artığını görüyoruz. Buna paralel, 12 aylık altın hariç dış ticaret açığı %2 oranında gerileme gösterdi. Yıl genelin- de olduğu gibi Ekim ayında da AB ülkelerine yapılan ihracattaki toparlanma devam ederken, yakın ve Orta doğu ülkele- rine olan ihracattaki gerileme eğilimi Ekim ayında da sürdü. Bu ülkelerde belirsizliklerin sürmesinden dolayı yakın za- manda burada bir değişik olmasını beklemiyoruz. Avrupa ülkelerinin gösterdikleri toparlanmaya paralel olarak bu ülkele- re yapılan ihracattaki artış eğiliminin yavaş da olsa önümüzdeki dönemde de korunmasını bekliyoruz ve bununla birlikte yıl sonunda OVP hedefi olan 98 milyar $ dış ticaret açığının çok fazla üzerine çıkılmayacağını düşünüyoruz.
Kapasite Kullanım Oranı, Kasım 2013
Kasım ayında mevsimsellikten arındırılmış imalat sanayi Ka- pasite Kullanım Oranı geçtiğimiz ayki %75.8 (2011 yılı Kasım ayından beri en yüksek seviyeydi) seviyesinden %74.9 sevi- yesine geriledi. Kapasite kullanım oranı 3. Çeyrek boyunca % 74.9 seviyesinde yatay kalmıştı. Arındırılmamış endeks ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 1.6 puan artış kaydederek % 75.6 seviyesine yükseldi.
KKO mal gruplarına göre incelendiğinde, Kasım ayında KKO’da en fazla artış düşük baz etkisiyle 3.8 puanla yatırım malları grubunda olurken, ara malları grubundaki KKO’da yıl genelinde görülen artış da devam etti (2.3 puan). Dayanıksız tüketim malları ve tüketim mallarının KKO’nı ise bir önceki seneye göre hafif gerileme gösterdi.
İmalat sanayi verileri Ekim ayındaki ivmelenmenin ardından Kasım ayında hafif bir gerileme gösterdi, KKO’nun Kasım ayında bulunduğu seviye 3. Çeyrektekiyle aynı düzeyde ve büyüme üzerinde son çeyrekte imalat sanayinin katkısının bir önceki çeyreğe yakın olabileceğine işaret ediyor. Yılsonu için %3.5 olan büyüme beklentimizi koruyoruz.
Milyar $ Eki.12 Eki.13 Eki.12 Eki.13
İhracat 13.2 12.1 -8% 150 151 1%
İthalat 18.8 19.5 4% 235 248 5%
Yatırım Malları 2.6 2.9 8% 34 36 7%
Ara Malı 13.8 14.1 2% 174 181 4%
Tüketim Malları 2.3 2.5 8% 27 30 12%
Dış Tic. Dengesi -5.6 -7.4 32% -85.4 -97.0 14%
Aylık Yıllık 12 Ay Toplam
% Değ.
Yıllık
% Değ.
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
02 Aralık 2013
Haft a lı k v e A ylı k G e tiri
S&P endeksi ilk defa 1800 seviyesinin üzerine çıktı.
P a ra P iy a s a la rı H. S e nedi P iy a s a la rı
Libor faizleri son haftalardaki aşağı yönlü hareketine ara verdi.
Gelişmiş ülke endeksleri primlenirken, gelişmekte olan ülke endeksleri daha karışık bir resim çizdi
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
6
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
02 Aralık 2013
Tahv il P iy a s a la rı
FED’in varlık alımlarını azaltmaya yakında başlayacağı beklentisi tahvil getirilerini yukarı taşıdı
Dö viz P iy a s a la rı E mtia P iy a s a la rı
Risk algısının bozulduğu haftada GOÜ para birimleri değer kaybetti.
Emtia fiyatlarındaki seyir global enflasyon açısından pozitif bir resim ortaya koyuyor.
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
10 15 20 25 30 35 40 45 50
2010 2011 2012 2013
