Ekonomi Bülteni
16 Aralık 2013, Sayı: 46
Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel
Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran
Yurt Dışı Gelişmeler
Yurt İçi Gelişmeler
Finansal Göstergeler
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
16 Aralık 2013
Euro Bölgesindeki toparlanma kırılgan; ECB ek önlem için acele etmiyor. Euro Bölgesi’nde sanayi üretimi geçtiği- miz Ekim ayında mevsimsellikten arındırılmış olarak Eylül 2012’den bu yana en sert oranda azaldı. Piyasa beklentisi sanayi üretiminin %0.3 artması yönündeyken, bir önceki aya göre
%1.1 oranında daraldı. Euro Bölgesi genelinde görülen bu sert düşüşte sanayinin ekonomideki payı %25.5 olan, bölgenin en bü- yük ekonomisi Almanya’daki %1.2’lik gerileme önemli rol oynadı.
Almanya’da sanayi üretimi son 2 aydır arka arkaya %0.7 ve %1.2 oranında gerileyerek yılbaşından bugüne görülen yukarı yönlü trendin bozulmaya başladığının göstergesi oldu. Böylece önceki hafta PMI verilerin Euro Bölgesi’ndeki ayrışmaya işaret etmesi ve enflasyonist göstergelerin halen aşağı yönlü olmasına ek olarak Euro Bölgesi ekonomisindeki payı %19.2 olan sanayi üretimi veri- si bölge ekonomisinin kırılgan bir yapı üzerinde toparlandığına ve inişli çıkışlı bir yol izleyeceğine işaret ediyor. Ayrıca sanayi üreti- mindeki bu gerileme 3.çeyrekteki zayıf performansın 4.çeyrekte de devam ettiğine yönelik endişeleri artırıyor. Sanayi üretimi kalan 2 ayda arka arkaya %0.9 civarında bir artış gösterirse ancak ya- tay seyretmiş olacak. Bu gelişmeler doğrultusunda ECB’nin para politikasını daha fazla gevşeteceği ek hamleler için baskı oluşsa da ECB yetkilileri bunun yakın bir zamanda gerçekleşmeyeceğinin sinyallerini vermeye devam ediyor. Ek olarak son dönemde ECB’nin bankalara uzun vadeli refinansman operasyonları (LTRO) ile sağladığı likidite geri ödemeleri piyasadaki fazla likidi- tenin azaldığına işaret ediyor. ECB’nin en son toplantısından son- ra ve hafta içerisinde konuşan Mario Draghi’nin yeni bir LTRO benzeri operasyon için acele etmeyeceklerine yönelik sinyaller vermesi bu ortamda Euro Libor faizlerinin yükselmesine hız katı- yor. Euro Libor faizleri son 16 ayın en yüksek seviyelerine ulaştı.
Mario Draghi ayrıca konuşmasında muhtemel bir LTRO benzeri aracın koşullara bağlı olacağını açıklamıştı. (Aktarılan likiditenin ekonomiye aktarıldığından emin olunması- carry trade gibi işlem- ler için kullanılmaması– durumunda böyle bir operasyonun ger- çekleşebileceğini belirtmişti.). Ek olarak ECB komite üyesi Benoit Coeure da enflasyon görünümünün ECB’nin fiyat istikrarı hede- fiyle uyumlu olduğunu, o nedenle LTRO’yu ima ederek ek bir ara- ca gerek olmadığı yönünde sinyaller vermişti. ECB’nin her za- manki gibi aceleci davranmayacağına yönelik oluşan beklenti önümüzdeki dönemde Euro Libor’un yükselmeye devam edeceği- ne işaret ediyor.
Çin’de Kasım ayı verileri karışık sinyaller verse de yıl sonu büyüme hedefi tutacak gibi görünüyor. Çin’de açık- lanan farklı Kasım ayı verileri karışık sinyaller vermesine karşın
genel gidişat hükümetin yıl sonu büyüme hedefi olan %7.5’a yakın olacağına işaret ediyor. Yıl sonuna yaklaşılırken Çin’in büyümenin kompozisyonunu kademeli olarak değiştirme planlarının gerçek- leşmeye başladığı ve sert yavaşlama endişelerinin gerçekleşme- diği görülüyor. Çin’de Kasım ayı sanayi üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %10 artış kaydederek %10.1 olan beklentile- rin ve önceki ayın %10.3’lük oranının altında kaldı. Fakat iç tüketi- min en önemli göstergesi perakende satışlar bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %13.7 artış kaydederek beklentileri aştı ve Aralık 2012 yılından bu yana en hızlı artışı kaydetti. Sanayi üretiminin önceki yıla göre artış oranında bir miktar yavaşlama görülse de görece yılın önceki dönemlerinden daha yüksek bir oranda bulu-
nuyor. Piyasada oluşan beklenti, Çin’in bu yıl hedefi olan %7.5’in üzerinde %7.6-%7.7 aralığında büyüyeceği yönünde.
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
16 Aralık 2013
FED’in “tapering” beklentilerini Aralık’a çeken iki önemli gelişme. FED’in Eylül ayında sürpriz yaparak varlık alım programına devam ettiği toplantısındaki gerekçesinde o dönemde bütçe görüşmeleri nedeniyle yaşanan politik gerginlik de etkili olmuştu. (FED, bütçe ve borç tavanı konusunda anlaşmaya varılmamasının ekonomiye olumsuz etkileri olaca- ğına değinmişti). 3 ay ötelenen bütçe görüşmeleri konusunda ise bu sefer cumhuriyetçiler ve demokratların anlaştıkları taslak temsilciler meclisinde 332’ye karşı 94 oyla kabul edildi. Böylece, FED’in tapering ertelemesine neden olan kısa vadeli bir sorunun ortadan kalkması önceki hafta beklentilerin
üzerinde gelen tarım dışı istihdam verileri ile birleşince piyasa- larda yeniden bir satış dalgası oluşturdu. Ek olarak Kasım ayın- da perakende satışlarının %0.6 olan beklentilerin üzerinde % 0.7 artış gösterdiğine işaret eden verinin ekonomik görünümün iyileştiğine işaret etti. Veri sonrası bazı kuruluşların 4. çeyrek büyüme tahminlerini yukarı revize ettiği dikkat çekti. Önceki haftanın istihdam verileri, tüketim harcamalarının öncüsü pera- kende satış verilerinin ekonomik görünümü yukarı taşıması ve kısa vadeli risklerden biri olan bütçe sorununun çözülmesi FED’in 17-18 Aralık’taki toplantısında tahvil alımlarını azaltma- ya başlaması beklentilerini arttırdı. 08 Aralık’taki Bloomberg anketine göre FED’in ilk hamleyi Aralık ayında atma beklentisi bir önceki ay yapılan anketteki oran olan %17’den %34’e yük- selmişti.
Japonya 3.çeyrekte beklentilerden daha fazla yavaşladı.
Japonya’da nihai değeri açıklanan GSYH büyüme oranları ilk açıklamaların aşağısına revize edildi. 3.çeyrekte bir önceki çey- reğe göre %0.5 olan büyüme oranı %0.4 beklentisinin altına % 0.3’e revize edildi. Böylece 3.çeyrekteki yıllıklandırılmış büyüme oranı da %1.1’e geriledi. (piyasa beklentisi %1.6’ya revize edil- mesi yönündeydi.) Yapılan aşağı yönlü revizyonun temel sebe- bi yatırım harcamalarının önceki çeyreğe göre yatay seyrettiği beklentisine karşın gerilemiş olması. Bu revizyona karşın Ja- ponya’nın ekonomik görünümü halen pozitif kalmaya devam ediyor. Japonya’nın deflasyon ile mücadele için aldığı önlemler etkisini ekonomi üzerinde yavaş yavaş göstermeye başladı.
Hem ihracat hem de yatırım harcamalarında son çeyrekte to- parlanmaya işaret eden veriler mevcut. Ayrıca Japonya’nın
GSYH’nin %230’una varan kamu borcunu azaltmak için Nisan 2014’te %5’ten %8’e yükselecek satış vergisi öncesi iç tüketimin harcamalarının erkene çekilmesi ve son çeyreğe pozitif katkısının artması bekleniyor. Bu vergi artışının eko- nomiye olumsuz etkisini bertaraf edecek 5.5 trilyon YEN’lik harcama paketi açıklandı ve bu paketin vergi artışındaki etkiyi nötrleyeceği tahmin ediliyor. Bu nedenle Japonya’nın Euro Bölgesi’nden daha iyi ABD’nin biraz altına bir büyüme istikrarına kavuşacağı bekleniyor.
Brent petrol aşağı yönlü seyrediyor. OPEC üyesi Libya’nın ülkedeki sorunlar nedeniyle kapalı kalan 3 limanının yeniden açılacağına yönelik beklentiler ve FED’in Aralık’ta gevşeme miktarını azaltacağına yönelik beklentilerin artması brent petro- lün varil fiyatının 108$’a doğru çekilmesine neden oldu. Lib- ya’da protestoların başlamasından önce günlük 1 milyar varil olan üretim 250 bin varile gerilemişti. Hafta sonu açılması plan- lanan günlük 600 bin varil ihracat kapasitesine sahip 3 limanın yeniden açılması arzın yeniden artması ihtimalini güçlendiriyor.
FED’in bugüne kadar gerçekleştirdiği parasal genişleme prog- ramının destek verdiği dolar cinsi emtialardan biri de petrol fi- yatları olmuştu. Her ne kadar olumlu gelen ekonomik veriler
talebin de artacağına işaret etse de “tapering” beklentisi brent petrolün yönünün aşağıda kalmasına neden oluyor.
Yurt İçi Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
16 Aralık 2013
GSYH Büyümesi, 3. Çeyrek 2013
Türkiye ekonomisi 3.çeyrekte geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre % 4.1 olan piyasa beklentilerinin üzerinde %4.4’lük bir büyüme kaydet- ti.12 aylık birikimli büyüme ise %3.3’e yükseldi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH’da ise 2. Çeyrekteki %2’lik güçlü artı- şın ardından 3. Çeyrekte bir önceki çeyreğe göre %0.9’luk sınırlı artış görüldü.
Arz tarafında imalat sanayi ve mali aracı kuruluşların faaliyetlerinin güçlü seyrini devam ettirdiği görülüyor. İmalat sektörü GSYH büyü- mesine 3. Çeyrekte 1.07 puan katkı yaparken, 1.25 puan ile mali aracı kuruluşların hizmetleri büyümeye en yüksek katkıyı yaptı. Bü- yüme rakamını aşağıya çeken en etkili kalem ise dolaylı mali aracılık hizmetleri (1.16’lık negatif katkı) oldu.
Talep tarafını incelediğimizde, özel tüketiminin GSYH büyümesine katkısı devam ederken, 2012 yılı başından beri bü- yümeye negatif katkı yapan özel sektör yatırımlarında baz etkisinin de desteğiyle artış görüldü. Özel sektör tüketimi % 5.1 artış kaydederek GSYH büyümesine 3.3 puan katkı yaparken, özel sektör yatırım harcamalarında görülen %5.3’lük artışın katkısı 0.97 puan oldu. Diğer taraftan, kamu sektörünün büyümeye katkısı 3. Çeyrekte sınırlı oldu. Kamu tüke- tim harcamalarının etkisi 0.1 puan olurken, kamu yatırımlarının büyümesine katkısı 0.36 puan ile 2012’nin son çeyreğin- den beri en düşük seviyede oldu. Net ihracatın büyümeye 2.2 puanlık negatif etkisi stoklardaki artış ile dengelendi.
Üçüncü çeyrek büyüme rakamlarına baktığımızda, büyümenin kaynağının özel sektör tüketimi ve yatırımlarından geldiği görülüyor. Özel sektör yatırım harcamalarındaki artışın daha çok baz etkisinden kaynaklanması nedeniyle bu kalemdeki iyileşmenin önümüzdeki dönemdeki sürdürebilirliği önemli olacaktır. Yılın son çeyreğinde, Merkez Bankası’nın sıkı para politikası duruşuna paralel bankacılık sektöründe kredi büyümesinin hız kaybetmesini bekliyoruz. En son açıklanan Ekim ayı sanayi üretimi endeksi %0.7’lik artış gösterirken, kapasite kullanım oranı ve PMI endeksinin bulunduğu seviye- ler imalat sanayinde büyümenin yavaşlayarak da olsa devam edeceğine işaret ediyor. Biz son Çeyrekte büyümenin 3.
Çeyreğin altında olmasını bekliyoruz. Yılsonu için %3.5 olan büyüme tahminimizi koruyoruz.
Ödemeler Dengesi, Ekim 2013
Ekim ayında cari denge aylık bazda -$3.0 milyar olan piyasa bek- lentisine yakın $2.9 milyarlık bir açık verirken, 12 aylık birikimli cari açık ise $60.9 milyar dolara çıktı. Enerji hariç cari açık ise Nisan ayından beri devam eden artış eğilimini sürdürdü, 12 aylık birikimli enerji hariç cari açık Ekim ayında $11.5 milyar oldu.
Finansman tarafına baktığımızda, kısa vadeli sermaye hareketlerin- de Eylül ayındaki duraklamanın ardından, Ekim ayında $1.1 milyar güçlü girişin olduğu görüyoruz. Hisse senedi piyasasına $641 mil- yon giriş olurken, Eylül ayında yurtdışı bankalar tarafından tutulan mevduatlarda görülen azalış Ekim ayında durdu. Portföy yatırımları
tarafında, hisse senedi piyasasına ek olarak, Ekim ayında tahvil piyasasına da yabancı kaynak girişinin ($1.0 milyar) devam ettiğini gördük. Bankaların uzun vadeli kredi kullanımları (Ekim ayında $1.7 milyar) da etkisiyle uzun vadeli kay- naklar Ekim ayında cari açığın finansmanına $4.9 milyarlık katkıda bulundu.
Temmuz ayından beri kuvvetli girişlerin olduğu net hata noksan kaleminde ise Ekim ayında $1.4 milyar çıkış oldu.
Ağustos ayından itibaren resmi rezervlerde görülen artış trendi Ekim ayında da devam etti ve resmi rezervler $2 milyar artış gösterdi. 12 aylık uzun vadeli borç çevrim oranları tarafında ise, şirketlerin borç çevirme oranı %106, bankaların ise %190 seviyesine çıktı.
Ekim ayı itibarıyla, 12 aylık kümülatif cari açık/GSYH oranı %7.3 seviyesinde bulunuyor. Biz cari açığın yılsonunda $61 milyar seviyesinde, cari açık/GSYH oranının ise %7.3 seviyesinde olacağını öngörüyoruz.
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
16 Aralık 2013
Haft a lı k v e A ylı k G e tiri
ABD’de bütçe anlaşmasının Aralık’ta “tapering” ihtimalini artırması piyasada baskı yarattı.
P a ra P iy a s a la rı H. S e nedi P iy a s a la rı
LTRO geri ödemeleri ile azalan likidite ve ECB’nin ek likidite için acele etmemesi Eur Libor’u yükseltiyor.
Piyasadaki olumsuz havaya paralel hemen hemen bütün hisse senedi endeksleri geriledi
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
16 Aralık 2013
Tahv il P iy a s a la rı
FED beklentileri sonrası hafif yükselen tahvil getirileri son işlem gününde yatay seyretti.
Dö viz P iy a s a la rı E mtia P iy a s a la rı
Bu ortamda değer hafif değer kazandı.
USD’nin değerlenmesi Emtia’lar üzerinde olumsuz etki yarattı.
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
