Ekonomi Bülteni
21 Nisan 2014, Sayı: 16
Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel
Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran
Yurt Dışı Gelişmeler
Yurt İçi Gelişmeler
Finansal Göstergeler
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
21 Nisan 2014
Euro Bölgesi’nde enflasyon hedefin 150 baz puan altında. Euro Bölgesi’nde Mart ayında yıllık enflasyon oranı da- ha önce açıklanan geçici değerle aynı seviyede %0.5 seviyesinde nihai değerini aldı. Şubat ayında yıllık enflasyon oranı %0.7, bir önceki yıl Mart ayında ise %1.7 seviyesindeydi.
ECB’nin faizlerde daha fazla indirime gitmesi ya da son günler- de gündemde olan parasal genişleme programı uygulaması yönündeki baskılar artmaya devam ediyor. Mario Draghi’nin son yaptığı konuşmalarda dikkatleri güçlü seyreden EUR’ya çekmesi ve daha fazla değerlenme karşısında adım atabilecek- lerine yönelik söylemlerine karşın ECB adım atmak için acele etmeyecek gibi duruyor. Çekirdek enflasyon oranındaki gerile- menin görece daha ılımlı olması (%0.8), ve geçen yıl daha er- ken tarihte olan Paskalya bayramı nedeniyle yapılan zamların baz etkisi oluşturmasının enflasyonda bu sert düşüşe neden olması ECB’nin beklemeyi tercih edeceğine işaret ediyor. Def- lasyon riskinin mevcut olmasına karşın şu an için ECB’nin ace- leci olmayan tavrı nedeniyle 8 Mayıs’taki toplantısında bir adım atma ihtimali çok yüksek görünmüyor.
PIIGS’lerde tahvil getirileri kriz öncesi seviyelerde. Euro Bölgesi borç krizinin merkezinde kabul edilen Portekiz, İrlanda, İtalya, Yunanistan ve İspanya’nın borçlanma maliyetlerindeki gerileme son dönemde hız kazandı ve kriz önce- si seviyelerini yakaladı. İrlanda’nın kurtarma programından çıkması ve Portekiz’in bu yıl içinde çıkmayı planlaması;
Yunanistan’ın bankacılık sistemini ayakta tutmayı başarıp ser- maye açıklarını kapaması yolunda önemli adımlar atması ve bununla beraber ilgi gören 5 yıllık tahvil ihracı ile geri dönmesi önemli rol oynadı. İspanya ve İtalya tarafında ise Ukrayna endi- şelerinin yükseldiği dönemde tahvil getirilerinin Yunan, Portekiz ve İrlanda’ya görece daha güvenli, Almanya’ya göre ise yüksek getirisi bölgede en rağbet gören tahvilleri olması yaşanan ralli- ye destek verdi. ECB’nin deflasyon riskine karşı ABD’deki para- sal genişleme (QE) benzeri bir adım atabileceği beklentileri ise (ülke tahvilleri yerine özel sektör tahvillerinin alınması yönünde sinyaller gelmesine karşın) ülkelerin tahvil piyasasına girişe destek verdi. ECB yetkililerinin konuşmalarına ek olarak en son açıklanan Mart ayı enflasyon oranı getirilerin gerilemesine hız kattı.
Çin ilk çeyrekte beklentilerin üzerinde büyüdü. Dünya’nın en büyük ikinci ekonomisi konumundaki Çin’de yavaşla- ma endişelerinin yoğunlaştığı ortamda ilk çeyrek yıllık büyüme oranı geçen yıl son çeyrekteki %7.7’lik büyüme oranı- nın altında, %7.2-%7.3 olan beklentilerin ise hafif üzerinde %7.4 olarak açıklandı. 2012’nin 3.çeyreğinden bu yana en düşük çeyreklik (bir önceki yıla göre) büyüme hızının görülmüş
olması, Çin’in iç tüketime dayalı büyüme modeline geçiş süreci- nin bir yansıması olarak öne çıkıyor. Ekonomik büyüklüğü ve global ekonomi ile arasındaki dış ticaret ilişkileri nedeniyle sert yavaşlamasının etkilerinden endişe edilen Çin ekonomisinde son dönemde %7.5’lik büyüme hedefinin yakalanabilmesi için teşvik paketi açıklanması ihtimalleri de giderek azalmıştı. Önce- ki haftalarda hem hükümet kanadından hem merkez bankasın- dan teşvik paketi gibi bir önlemin pek mümkün olmayacağına yönelik açıklamalar gelmişti. Nisan ayının başında altyapı har- camalarına yönelik ufak bir teşvik paketi açıklanmış bu da piya-
0 5 10 15 20
2 3 4 5 6 7 8
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 İspanya İtalya Portekiz (Sağ) İrlanda (Sağ)
10 Yıllık Devlet Tahvili Getirileri (%) -1
0 1 2 3 4 5
1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 Euro Bölgesi TÜFE 1999'den bu yana ortalama Euro Bölgesi TÜFE Tarihsel Gelişimi (%)
7.4 7
8 9 10 11 12 13 14 15
16 Çin çeyreklik GSYH büyümesi (%, bir önceki yıla göre)
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
21 Nisan 2014
Yellen faizlerin daha uzun bir süre artırılmayacağı sinyalini verdi. ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Janet Yel- len New York Ekonomi Kulübü’nde yaptığı konuşmasında bek-
lendiği gibi FOMC toplantısı sonrasında yaptığı konuşmasında hissettirdiği tondan daha güvercin sinyaller verdi. Son dönemde gelişmiş ülkeler için sorun yaratmaya devam eden düşük enf- lasyon oranı ABD’de de gözlemleniyor. Janet Yellen bu düşük enflasyon oranına atıfta bulunarak, %1 civarında seyreden enf- lasyon oranının hedeflerinin altında kaldığını ve %2’lik enflas- yon hedefine ulaşmalarını zorlaştırdığını bu konuda endişe duyduklarını dile getirdi. Enflasyonun çok fazla artmaması için gerektiğinde faizin de artırılacağını hatırlatan Yellen bu sefer herhangi bir zaman aralığı vermekten kaçındı. İşsizlik oranı ile ilgili yaptığı açıklamalarda, yüksek işsizlik oranının görüldüğü dönemlerde bunun fiyatlar üzerinde tahmin edildiği kadar aşağı
yönlü baskı oluşturmadığını bu nedenle işsizlik oranının azalması ile yukarı yönlü fiyat baskısının da çok fazla olmaya- cağını belirtti. Yellen’in faiz artışının belirlenmiş bir zaman aralığından ziyade işsizlik oranı ve fiyat gelişmelerine odaklı olacağının altını çizmesi, FED’in yakından takip ettiği enflasyon göstergesinin (PCE) aşağı yönlü trendi ve artan istih- damın çok fazla fiyat baskısı yaratmayabileceği tahmini faiz artışı beklentilerinin 2015’in sonlarına doğru ötelenmesine destek verdi. Önceki hafta açıklanan FOMC toplantı tutanakları da benzer beklentilerin oluşmasına destek vermişti.
ABD ekonomisindeki toparlanma devam ediyor. ABD’de soğuk hava koşullarının etkisinin ortadan kalmaya başla- dığı aylar ve sonrasındaki döneme ait açıklanamaya devam
eden veriler ekonomik aktivitenin ivme kazanmaya başladığına işaret ediyor. Hafta içerisinde açıklanan Sanayi Üretimi, Kapa- site kullanım oranı, Philadelphia FED imalat sanayi aktivite en- deksi, haftalık işsizlik maaşı başvuruları toplu halde pozitif bir resim çizdiler. Sanayi üretimi Aralık ayında yavaşladıktan sonra Ocak ayında bir önceki aya göre gerilemişti. Şubat ayında % 0.6 olarak açıklanan büyüme oranı %1.2’ye revize edildi ve Mart ayı büyüme oranı %0.5 olan beklentilerin üzerinde %0.7 olarak açıklandı. Sanayi sektörü tarafında momentum kazanıl- dığına işaret eden Şubat ve Mart ayı verilerini ek olarak Phila- delphia FED’in üretim sektöründeki iş aktivitesinin göstergesi olan endeks 10 olan beklentilerin üzerinde 16.6 olarak açıkla-
narak Eylül 2013’den bu yana en yüksek değerine ulaştı. Konut sektörü tarafında yeni konut başlangıçları 907 bin adetten 946 bin adete yükseldi. Haftalık işsizlik maaşı başvuruları 300 bin adete yakın açıklanmaya devam ederek 4 haftalık ortalamayı 312 bin adet ile Ekim 2007’den bu yana en düşük değerine gerileyerek işsizlik oranında da gerile- menin görülebileceğine işaret etti.
1.1 0.9
1.1 1.3 1.5 1.7 1.9 2.1 2.3 2.5
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ABD Çekirdek PCE* Fiyat Endeksi (%, yıllık artış)
* Kişisel harcamalar
0.1 0.70.5
-0.2 0.1 0.2
-0.2 0.60.7
0.1 0.6
0.1 -0.2
1.2 0.7
-0.4 -0.2 0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 1.4
Oca.13 Nis.13 Tem.13 Eki.13 Oca.14 ABD Sanayi Üretimi (%, Aylık Değişim)
Yurt İçi Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
21 Nisan 2014
Bütçe Dengesi, Mart 2014
2014 yılı Mart ayında bütçe dengesi 5.1 mil- yar TL açık verdi, geçtiğimiz yılın aynı döne- minde bütçe 5.4 milyar TL açık vermişti.
Faiz dışı fazla ise Mart ayında 0.5 milyar TL’ye yükselirken, 2014 yılı ilk çeyreğindeki faiz dışı denge ise geçtiğimiz yıla göre %13 gerileyerek 12.5 milyar TL oldu.
Bütçe gelirleri Mart ayında bir önceki yıla göre %29 artış gösterirken, vergi gelirleri % 7’lik sınırlı artışla 22.9 milyar TL oldu. Gelir vergisindeki güçlü seyir devam eder- ken, Mart ayında gelir vergisinden sağla- nan kaynaklar bir önceki yılın aynı dönemi- ne göre %34 arttı. Mart ayında dahilde alı-
nan katma değer vergisi gelirlerindeki bir önceki yıla göre artış oranı %4 olurken, özel tüketim vergisi gelirlerinde vergi ayarlamalarının etkisinin görülmesi ile %4’lük gerileme görüldü.
Bütçe harcamaları ise Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %23 artarak 37.1 milyar TL olarak gerçekleşti. Faiz dışı harcamalarda bir önceki yıla göre görülen %25’lik artışta önceki ayın yıllık artışından daha fazla artış gösteren per- sonel giderleri (%18) önemli rol oynarken, cari transferler ve sermaye giderleri kalemlerindeki artışlar da bu yükselişe destek sağladı. Faiz harcamalarının ise son iki ayda görülen gerilemenin ardından Mart ayında geçtiğimiz yıla göre ye- niden yükselmesi ile (%14) 5.6 milyar TL’ye yükseldiği görüldü.
Toplam vergi gelirlerinde gelir vergisindeki güçlü artışın iç talep koşullarındaki zayıflamaya paralel gerileyen ÖTV ve İthalde alınan KDV vergilerindeki gerilemeyi dengelemesi ile harcamalardaki artışı karşılaması bütçe dengesindeki ılımlı seyrin korunmasına destek verdi. Orta vadeli programda, 2014 yılı için bütçe açığı/GSYH oranının %1.9’a yükselmesi bekleniyor, biz de yılsonu gerçekleşmesinin buna uyumlu olmasını bekliyoruz.
İşsizlik Oranı, Ocak 2014
Ocak ayında mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı iç talep koşullarında bozulma görülmemesine paralel % 9.4’ten %9.1’e geriledi. Mevsimsellikten arındırılmamış işsizlik oranı ise bir önceki yılın Ocak ayında %10.6 iken
%10.1’e geriledi. Genç işsizlik oranı da %20.7’den %19 seviyesine düşüş gösterdi.
2014 yılı ilk çeyreğinde, Merkez Bankası’nın faiz artışlı- na karşın iç talepte sert bir yavaşlama olmamasına pa- ralel istihdam piyasasında iyileşmenin devamını görebili- riz.
TCMB Beklenti Anketi, Mart 2014
Merkez Bankası beklenti anketinde yılsonu enflasyon beklentisi yüksek kalmaya devam etti. Beklentilerin üzerinde ge- len Mart ayı enflasyon verisinden sonra yılsonu enflasyon beklentisi %7.98’den %8.12’ye yükseldi.12 ay ve 24 ay son- rası enflasyon beklentileri ise bir önceki aya göre hafif gerilemeyle sırasıyla %7.22 (Önceki: %7.31) ve 6.58 (Önceki: % 6.62) oldu. Yıllık enflasyonda Haziran ayına kadar düşüş beklemiyoruz, buna paralel enflasyon beklentilerinin de yakın dönemde aşağı yönlü bir hareket olmayacağını düşünüyoruz.
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
21 Nisan 2014
Haft a lı k v e A ylı k G e tiri
Pozitif risk iştahı geçtiğimiz hafta da devam etti
P a ra P iy a s a la rı H. S e nedi P iy a s a la rı
Libor faizleri yatay seyretti
H. Senedi endekslerinin yükseldiği haftada Ukrayna gerginliği Doğu Avrupa endekslerini baskıladı
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
80 100 120 140 160
2012 2013 2014
Hisse Senedi Endeksleri (Ocak 2012=100) MSCI Türkiye Endeksi
MSCI GOÜ Endeksi
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
21 Nisan 2014
Tahv il P iy a s a la rı
Gösterge tahvil getiri GOÜ’ler arasında pozitif ayrışması ile %9.75 seviyesine kadar geriledi.
Dö viz P iy a s a la rı E mtia P iy a s a la rı
Cenevre’den pozitif haberler gelene kadar USD değer kazanmaya devam etti
