Ekonomi Bülteni
24 Şubat 2014, Sayı: 08
Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel
Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran
Yurt Dışı Gelişmeler
Yurt İçi Gelişmeler
Finansal Göstergeler
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
24 Şubat 2014
Japonya ekonomisi hız kaybetmeye devam etti. Japonya’da 4.çeyrek büyüme rakamları beklentilerin altında kaldı.
Bir önceki çeyreğe göre yıllıklandırılmış %2.8’lik büyüme bek- lentisinin altında %1 oranında büyüme kaydettiği açıklanan GSYH 3.çeyrekte de önceki çeyreğe göre yıllıklandırılmış ola- rak %1.1 oranında büyümüştü. 3 yıldan daha uzun süredir arka arkaya ilk kez 4 çeyrek büyüme kaydetmeyi başarmasına kar- şın Yen’de görülen değer kaybının ihracata beklenen desteği sağlayamadığı görülüyor. Dış talebin zayıf kalması ülke başba- kanı Shinzo Abe’nin uygulamaya aldığı ultra gevşek para politi- kasının ilk etkilerinin azalmaya başladığı bir ortamda Japonya Merkez Bankası (BOJ) üzerinde daha fazla adım atması için baskı oluşturuyor. Bu yıl Nisan ayında vergi oranlarında yapıla- cak artışın öncesinde öne çekilmesi beklenen harcamaların ilk çeyrek büyümesine destek sağlaması bekleniyor. Fakat büyü-
me momentumunun korunabilmesi için Abe’nin vergi artışına karşı açıkladığı harcama paketine ek olarak ekonomiyi canlandırmak için belirlediği 3 kademeli planının 3.kademesini de hayata geçirmek için daha fazla çaba sarf etmesi gerekiyor. Abe’nin planının 3.adımı büyüme merkezli yapısal reformları içeriyor. Bunlardan biri de maaşların artırılma- sı. Bazı kuruluşlar maaşların artırılması için yapılan görüşmelerde olumlu sinyaller verdiler. Vergi artışlarından sonra da iç talepte belli bir oranın korunabilmesi için bu maaş artışlarının oranı büyük önem arz edecek.
Piyasalarda risk algısını bozan gelişmeler. Hafta’ya Çin Merkez Bankası’nın (PBOC) Haziran ayından bu yana ilk defa ters repo ile piyasadan 7.9 milyar $ likidite çekmesi ile gerilemeyle başlayan risk iştahı, Ukrayna ve Tayland’daki gösteriler ve yine Çin’de açıklanan beklentilerin altındaki PMI verisi ile gerilemeye devam etti. Çin’de merkez bankası gölge bankacılık sisteminde oluşan riskin önüne geçmek için borçlanma maliyetlerini kademeli olarak yukarı çektiği bir politika izliyordu. Ocak ayına ait açıklanan veriler Çin bankalarının verdiği kredilerdeki artışın Ocak 2010’dan bu yana görülen en büyük artışa işaret etmesinin ardından PBOC’nin yaptığı hamle sıkı politika duruşunu teyit etti. Ukrayna’da hükümete yönelik yapılan protestoların şiddetlenmesi ve hafta içerisinde çok sayıda sivilin yaşamını yitirmesi ülkede iç savaş riskinin artmasına yönelik endişeler ve gelişmekte olan ülkelerdeki politik risklerin yeniden gündeme gelmesine neden olması risk iştahı üzerinde baskı oluşturan bir diğer faktör oldu. Ayrıca Tayland’da da hükümet karşıtı gösterile- rin şiddetlenmesi risk algısındaki gerilemeye destek veren gelişmeler oldu.
Çin’de imalat sanayi gerilemeye devam ederken, Euro bölgesinde hız kesti. Şubat ayı öncü imalat PMI verileri beklentilerin altında kaldı. Çin’de Şubat ayı öncü imalat PMI
endeksi 49.5 olan Ocak ayı verisi ve Şubat ayı beklentisinin altında 48.3 olarak açıklandı. Son 7 ayın en düşük seviyesine gerilerken, 50 seviyesinden daha da uzaklaşarak daralmanın daha da büyük bir oranda gerçekleştiğine işaret etti. Euro Böl- gesi’nde ise bir önceki aya göre değişim göstermemesi bekle- nen endeks 54’den 53’e geriledi. Bölgenin en büyük ekonomisi Almanya’da önceki ay Mayıs 2011’den bu yana en yükse sevi- yesi olan 56.5’e yükselen PMI endeksinin sınırlı gerileme bek- lentisine karşılık 54.7’ye gerilemesi Euro Bölgesi imalat PMI endeksindeki aşağı yönlü hareketin ana nedeni oldu. Bir süre- dir negatif ayrışan Fransa’da da son iki yıldır aralıksız 50 sevi-
1.0%
-16%
-12%
-8%
-4%
0%
4%
8%
12%
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Hundreds
Japonya Çeyreklik GSYH Büyümesi (Yıllıklandırılmış, %)
53.0 54.7
48.5 48.3
30 35 40 45 50 55 60 65
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Euro Bölgesi
Almanya Fransa Çin
İmalat PMI Endeksi
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
24 Şubat 2014
FED çıkış planını istikrarlı bir şekilde sürdürmeyi planlıyor. FED FOMC toplantı tutanaklarında varlık alım progra- mında yapılan azaltımların öngörülebilir bir çerçevede devam etmesi gerektiği görüşünün hakim olduğu sinyali verildi.
Janet Yellen’in de belirttiği gibi ekonomide aşağı yönlü büyük bir sürpriz yaşanmadığı taktirde her toplantıda tahvil alım programının 10’ar milyar $ azaltılacağı anlaşılıyor. FED’in daha önce belirlediği faizleri düşük tutma konusunda kullandığı sözle yönlendirme politikasının yeniden düzenlenmesi gerektiği konusunda da genel bir görüş olduğu anla- şılıyor. Daha önce belirlenen %6.5’luk işsizlik oranı eşiğine beklenenden daha önce erişilecek olması FED’in faiz artı- rımı konusunda vereceği sinyallerin daha da netleşmesi gerek-
tiğini ortaya koyuyor. Bazı üyelerin finansal istikrarın FED’in faizleri belirlemesi üzerinde etkili olan faktörler arasında daha açık bir şekilde yer alması gerektiği yönünde görüş bildirdiler.
FED en son toplantıda aylık alım miktarını 65 milyar $’a indirme kararını gelişmekte olan ülkelerde yaşanan yüksek volatiliteye karşın almıştı. Bundan sonraki toplantılarda FED’in finansal istikrar tarafındaki riskleri daha açık bir şekilde değerlendirme- ye alıp almayacağı önemli. (Fakat Yellen en son konuşmasın- da GOÜ’lerde yaşanan gelişmelerin ABD için henüz bir risk oluşturmadığını belirtmişti). FED’in yakın bir zamanda faiz artır- ması gerektiğini görüşüne sahip komite üyelerinin de olduğu bir ortamda FED’in Mart ayında yapacağı toplantısında sözle yön-
lendirme politikasında daha net bir sinyal veren bir düzenlemeye gitme olasılığı yükseliyor. Yıl başından bu yana bek- lentileri karşılamayan ekonomik veriler ABD’de FED’in faiz artırma beklentilerini ileri bir tarihe itiyordu. FOMC toplantı tutanaklarında faiz artışının gerçekleştirilmesi için yapılan görüşmelerin yoğunlaşmaya başlaması ile 2015’in başında (Ocak toplantısı) dahi faiz artışı bekleyenleri oranının (opsiyon fiyatları üzerinden hesaplanan ihtimaller) yeniden yük- selmeye başladığı görüldü.
ABD’de konut verileri de soğuk hava koşullarından etkilendi. ABD’de açıklanan konut verileri soğuk hava koşulla- rının etkisi nedeniyle Ocak ayında beklentilerden düşük açıklandı. Yeni konut inşaat rakamları 950 bin adet olan bek- lentilerin altında 880 bin adet olarak açıklandı. Önceki ayın 999
bin adet olan verisinin 1048 bin adete revize edilmesinin ardın- dan yaşadığı %16’lık düşüş Şubat 2011’den bu yana görülen en sert düşüş oranı oldu. İnşaat başlangıçlarında görülen geri- leme bölgesel kırılımlara göre bakıldığında ise hava koşulları görece daha iyi olan (ve ağırlığı daha yüksek olan) güney ve batı bölgelerde inşaat başlangıçlarının gerilemiş olması kötü hava koşullarına ek olarak konut sektöründeki toparlanmanın hız kaybetmeye başladığına yönelik işaretler oldu. İnşaat ruh- satlarında da son 3 aydır görülen gerileme trendi ABD’de ilk çeyrek büyüme rakamlarının aşağı yönlü revize edilmesine ne- den oldu. Hava koşullarının imalat sanayi üzerinde de etkili ol- ması nedeniyle Goldman Sach ilk çeyrek yıllıklandırılmış büyü-
me oranını 0.1 puan aşağıya %1.8’e, Barclays ise 0.3 puan aşağıya %1.9’a indirdi.
11%
8%
13%
18%
23%
28%
Ocak 2015 toplantısında FED'in Faiz Artırma Olasılığı (%)
300 800 1,300 1,800 2,300
2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014
Müstakil Konut Başlangıçları Konut Başlangıçları
(Bin Adet) Yeni Konut Başlangıçları
Yurt İçi Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
24 Şubat 2014
Merkez Bankası Faiz Kararı, Şubat 2013
Merkez Bankası (MB) piyasa ve bizim beklentimize paralel olarak faiz oranlarında değişikliğe gitmedi. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını %10’da, gecelik borçlanma faizini % 8, borç verme faizini de %12’de (Piyasa yapıcılar%
11.5) sabit tuttu. %15 olan geç likidite penceresi borç verme faizi de değiştirilmedi. MB, munzam karşılık oranlarında ve rezerv opsiyon katsayılarında ise değişikliğe gitmedi.
Makroekonomi ile ilgili değerlendirmelerde, MB vergi ayar- lamalarına, döviz kuru ve gıda fiyatlarındaki olumsuz seyre bağlı olarak enflasyon göstergelerinin bir süre daha %5 hedefinin üzerinde seyredeceği beklentisini korudu. MB, geçtiğimiz ay yaptığı ara toplantıda olduğu gibi enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar para politikasındaki sıkı duruşunu sürdürüleceğini vurguladı.
MB önceki toplantı notlarında olduğu gibi, alınan makro ihtiyati önlemlerin ve sermaye akımlarında gözlemlenen za- yıflamanın etkisiyle kredi büyüme hızlarının kademeli yavaşlama eğilimine girdiğini belirtti. Diğer toplantı notlarından farklı olarak yurt içi özel kesim talebinde 2014 yılının ilk çeyreğinde yavaşlanmanın görüldüğüne dikkat çekilirken, ih- racatın büyümeye olumlu katkısının 2014 yılında artacağı beklentisi paylaşıldı. Buna ek olarak, MB cari açıkta 2014 yılında belirgin iyileşmenin olacağı değerlendirmesinde bulundu.
MB, geçtiğimiz ay gerçekleştirdiği ara toplantıda yaptığı güçlü faiz artışının yeterli olduğunu düşünüyor. Ara toplantı sonrasındaki döneme baktığımızda ağırlıklı ortalama faizi %10 seviyelerinde bulunuyor. Merkez Bankası’nın şu anki durumda gerekli görürse ağırlıklı ortalama maliyetini gecelik fonlama yaparak %12, geç likidite penceresini kullanarak da %15’e kadar çıkarma olanağı bulunuyor. Merkez Bankası’nın piyasada enflasyon beklentilerinde son dönemde yaşanan bozulmaya rağmen (en son beklenti anketinde yılsonu enflasyon beklentisi %7.9’a yükselmiş durumda), ge- rekli gördüğünde ortalama borçlanma maliyetini artırma imkanı olması nedeniyle gelişmekte olan ülkelere karşı risk algısında belirgin bir değişim olmadığı sürece mevcut faiz oranlarını korumasını bekliyoruz.
Bütçe Dengesi, Ocak 2014
2014 yılı Ocak ayı Merkezi Yönetim Bütçe gerçekleşmelerine göre, bütçe dengesi 1.9 milyar TL fazla verdi, geçtiğimiz yılın aynı döneminde bütçe 5.9 milyar TL fazla vermişti. Faiz dışı fazla ise 6.9 milyar TL ile geçen yılın aynı dönemine göre %38 daha aşağıda bulunuyor. Geçtiğimiz yıl Ocak ayında Halkbank’ın ikinci halka arzından dolayı 4.2 milyar TL giriş olmuştu, bundan dolayı bütçe dengesinin geçtiğimiz yılın altında gerçekleşmesi beklenen bir durumdu.
Bütçe gelirleri Ocak ayında bir önceki yıla göre %2.8’lik sınırlı artış gösterirken, vergi gelirleri %15’lik artışla 32.7 mil- yar TL oldu. İthalden alınan KDV gelirlerinde 2013 yılı genelinde olduğu gibi güçlü seyir devam ederken, Ocak ayında ithalden alınan KDV gelirlerinde bir önceki yılın aynı dönemine göre artış oranı %39 oldu. Ocak ayında dahilde alınan katma değer vergisi gelirlerindeki bir önceki yıla göre artış oranı %16 olurken, özel vergisi gelirlerinde vergi ayarlama- larına karşın %1’lik gerileme görüldü. Bütçe harcamaları ise Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %16.4 arta-
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
24 Şubat 2014
Haft a lı k v e A ylı k G e tiri
Geçtiğimiz hafta risk iştahını baskılayan bir çok faktör etkili oldu
P a ra P iy a s a la rı H. S e nedi P iy a s a la rı
Kısa vadeli libor faizlerinde gerileme sınırlı oldu
Risk algısının bozulduğu haftada GOÜ hisse senedi endeksleri daha olumsuz etkilendi
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
24 Şubat 2014
Tahv il P iy a s a la rı
Gösterge tahvil getirisi GOÜ’lerde yaşanan çıkışa paralel %11’i aştıktan sonra yeniden %10.89’a indi
Dö viz P iy a s a la rı iy a s a la rı
Bu ortamda USD’nin yeniden değer kazandığı görüldü
0.7 3.9
5.4 -2.7
8.0
Değ. Maden Tem. Maden Tarım
Emtia Endekslerinde Değişim (%)
1 Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%)
