Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi İstatistikleri

BMD Araştırma

11 Kasım 2021 1 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Haziran 2020 Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi İstatistikleri

Periyodik Rap or Son Gelişmel er

Cari İşlemler Dengesi

TCMB tarafından açıklanan ödemeler dengesi istatistiklerine göre 2020 yılının Eylül ayında 2.335 milyon dolar açık veren cari denge 2021 yılının aynı ayında 1.652 milyon dolar fazla verdi.

Böylece Ağustos ayında 22.431 milyon dolar olan 12 aylık cari işlemler açığı, Eylül ayında 18.444 milyon dolara geriledi.

Cari fazla verilmesinde; dış ticaret açığının bir önceki yılın eylül ayına göre 2.730 milyon dolar azalarak 1.023 milyon dolara gerilemesi ve hizmetler dengesi kalemi kaynaklı net girişlerin 1.925 milyon dolar artarak 3.674 milyon dolara yükselmesi etkili oldu.

Birincil gelir dengesinden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 509 milyon dolar artarak 1.037 milyon dolar olarak gerçekleşti.

2020 yılı Eylül ayında 197 milyon dolar olan ikincil gelir dengesi kaleminden kaynaklanan net girişler, 2021 yılı Eylül ayında 38 milyon dolar oldu.

Eylül 2021

Cari İşlemler Dengesi, m$ - Eylül

Aylık 2020 2021

İhracat 15.966 20.870

İthalat -19.719 -21.893

Ticaret Dengesi -3.753 -1.023

Hiz. Gelir 3.865 6.755

Hiz. Gider -2.116 -3.081

Hiz. Dengesi 1.749 3.674

Birincil Den. -528 -1.037

İkincil Den. 197 38

Cari Denge -2.335 1.652

12 Aylık 2020 2021

İhracat 165.568 210.810

İthalat -200.288 -239.635

Ticaret Dengesi -34.720 -28.825

Hiz. Gelir 40.410 50.301

Hiz. Gider -24.788 -29.653 Hiz. Dengesi 15.622 20.648 Birincil Den. -10.204 -11.160

İkincil Den. 471 893

Cari Denge -28.831 -18.444

110,1%

96,4%

-80,7%

A.D.

Yıllık Değ.

30,7%

11,0%

-72,7%

74,8%

45,6%

-36,0%

Yıl. Değ.

27,3%

19,6%

-17,0%

24,5%

19,6%

32,2%

9,4%

89,6%

Cari İşlemler Dengesi, m$ - Aylık

2019 2020 2021 Aylık

Değ.

Yıllık Değ.

Ocak -389 -1.763 -1.792 -47,4% 1,6%

Şubat -224 -1.105 -2.465 37,6% 123,1%

Mart -448 -5.265 -3.254 32,0% -38,2%

Nisan -744 -5.082 -1.565 -51,9% -69,2%

Mayıs 853 -3.869 -3.321 112,2% -14,2%

Haziran -407 -2.960 -1.206 -63,7% -59,3%

Temmuz 1.695 -1.866 -601 -50,2% -67,8%

Ağustos 2.999 -4.068 814 A.D. A.D.

Eylül 2.498 -2.335 1.652 102,9% A.D.

Ekim 2.589 92

Kasım -157 -3.391 Aralık -2.950 -3.407 Ocak -

Eylül ^{5.833 -28.313 -11.738 -58,5%}

Cari İşlemler Dengesi, m$ - 12 Aylık

2019 2020 2021 Aylık

Değ.

Yıllık Değ.

Ocak -15.144 3.941 -35.048 0,1% A.D.

Şubat -10.972 3.060 -36.408 3,9% A.D.

Mart -6.803 -1.757 -34.397 -5,5% 1.857,7%

Nisan -2.332 -6.095 -30.880 -10,2% 406,6%

Mayıs 4.262 -10.817 -30.332 -1,8% 180,4%

Haziran 7.036 -13.370 -28.578 -5,8% 113,7%

Temmuz 10.799 -16.931 -27.313 -4,4% 61,3%

Ağustos 11.313 -23.998 -22.431 -17,9% -6,5%

Eylül 11.200 -28.831 -18.444 -17,8% -36,0%

Ekim 10.011 -31.328 Kasım 7.581 -34.562 Aralık 5.315 -35.019 Kaynak: TCMB

-389 -224 -448 -744 853 -407 1.695 2.999 2.498 2.589 -157 -2.950 -1.763 -1.105 -5.265 -5.082 -3.869 -2.960 -1.866 -4.068 -2.335 92 -3.391 -3.407 -1.792 -2.465 -3.254 -1.565 -3.321 -1.206 -601 814 1.652

Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19 Ara.19 Oca.20 Şub.20 Mar.20 Nis.20 May.20 Haz.20 Tem.20 Ağu.20 Eyl.20 Eki.20 Kas.20 Ara.20 Oca.21 Şub.21 Mar.21 Nis.21 May.21 Haz.21 Tem.21 Ağu.21 Eyl.21

Aylık Cari İşlemler Dengesi, m$

-15.144 -10.972 -6.803 -2.332 4.262 7.036 10.799 11.313 11.200 10.011 7.581 5.315 3.941 3.060 -1.757 -6.095 -10.817 -13.370 -16.931 -23.998 -28.831 -31.328 -34.562 -35.019 -35.048 -36.408 -34.397 -30.880 -30.332 -28.578 -27.313 -22.431 -18.444

Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19 Ara.19 Oca.20 Şub.20 Mar.20 Nis.20 May.20 Haz.20 Tem.20 Ağu.20 Eyl.20 Eki.20 Kas.20 Ara.20 Oca.21 Şub.21 Mar.21 Nis.21 May.21 Haz.21 Tem.21 Ağu.21 Eyl.21

12 Aylık Cari İşlemler Dengesi, m$

BMD Araştırma

11 Kasım 2021 2 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

2021 yılı Eylül ayında 20,9 milyar dolar ihracat yapılırken, 21,9 milyar dolar ithalat yapıldı ve ticaret açığı 1 milyar dolar oldu. 6,8 milyar dolar hizmet geliri elde edilirken 3,1 milyar dolar hizmet gideri kaydedildi ve hizmet dengesi 3,7 milyar dolar fazla verdi. Birincil ve ikinci gelir dengesinin 1 milyar dolar açık vermesiyle 2021 yılı Eylül ayında cari denge, 1,7 milyar dolar fazla verdi.

2020 Eylül ayında 2,3 milyar dolar açık veren cari dengenin, 2021 Eylül ayında 1,7 milyar dolar fazla vermesinin temel sebebi dış ticaret dengesinin 2,7 milyar dolar ve hizmet dengesinin 1,9 milyar dolar artmasıdır. Hizmet geliri 2020 yılının aynı ayına göre 2,9 milyar dolar artarak 6,8 milyar dolar olurken hizmet giderleri 1 milyar dolar artarak 3,1 milyar dolar oldu. Böylece hizmet dengesi kaynaklı net girişler 1,9 milyar dolar yükselerek 3,7 milyar dolar oldu.

İhracat önceki yılın aynı dönemine göre 4,9 milyar dolar ve ithalat 2,2 milyar dolar arttı. Böylece dış ticaret açığı 2,7 milyar dolara azalarak 1 milyar dolar oldu. Bu gelişmeler neticesinde 2020 yılı Eylül ayında 2,3 milyar dolar açık veren cari denge, 2021 yılı Eylül ayında 1,7 milyar dolar fazla verdi.

Eylül 2021’de 12 aylık ticaret dengesi 28,8 milyar dolar açık verirken hizmetler dengesi 20,6 milyar dolar fazla verdi. 10,3 milyar dolar birincil+ikincil gelir dengesi çıkışlarıyla beraber 12 aylık cari açık 18,4 milyar dolar oldu.

Cari Denge Eylül 2021'de 1.652 m$ Oldu

Cari Denge Eyl.21'de önceki yılın aynı ayına göre 3.987m$ Arttı

12 Aylık Cari Denge Eylül 2021'de -18.444 m$ Oldu

BMD Araştırma

11 Kasım 2021 3 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Cari açığın temel olarak nasıl finanse edildiğini gösteren ödemeler dengesi istatistiklerine göre 2021 Eylül ayında, diğer yatırımlardan 122 milyon dolar ve net varlık ediniminden 535 milyon dolar döviz çıkışı gerçekleşmiştir. Çıkan bu dövize karşılık yabancıların 62 milyon dolarlık pay ve 1,7 milyar dolarlık tahvil alımı ve doğrudan yatırımlardan 1,1 milyar dolar döviz girdisi olmuştur. 1,8 milyar dolar net hata ve noksan sonrasında ise TCMB’nin rezervlerine 5,6 milyar dolarlık döviz girişi yaşanmıştır.

Son 12 aylık dönemde ise 18,4 milyar dolar olan cari açıkla beraber 1,7 milyar dolar net varlık edinimi hesabıyla toplamda 20,1 milyar dolarlık döviz çıkışı gerçekleşmiştir. Çıkan bu dövize karşılık yapancıların 86 milyon dolarlık pay ve 15,3 milyar dolarlık tahvil alımının yanı sıra 6,7 milyar dolarlık doğrudan yatırımlardan döviz girdisi olurken büyük bir kısmı TCMB’nin yükümlülüklerinin artmasıyla oluşan diğer yatırımlar hesabından 24,8 milyar dolar giriş olmuştur. 16,9 milyar dolar net hata ve noksan sonrasında ise TCMB’nin rezervlerinde 43,6 milyar dolarlık artış yaşanmıştır.

Ödemeler Dengesi, m$ Eylül 2021

Son 12 Aylık Ödemeler Dengesi, m$ Eylül 2021

BMD Araştırma

11 Kasım 2021 4 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Altın hariç cari işlemler hesabı, 2020 Eylül ayında 944 milyon dolar fazla vermişken 2021 yılının aynı döneminde 1.908 milyon dolar fazla vermiştir.

Türkiye de, yıllar itibariyle ekonomik ve sosyal gelişmeler nedeniyle enerji tüketimi artmakta buna karşın yerli enerji kaynaklarımızın sınırlı olması sebebiyle enerji arzımız aynı hızda artırılamamaktadır. Bu durum ülkemizi enerjide dışa bağımlı hale getirmekte ve cari dengemizi olumsuz etkilemektedir. Ayrıca enerji ithalatının cari işlemler dengesine olan etkisi sadece miktar değişimlerinden değil fiyat değişimlerinden de kaynaklanmaktadır. Buna bağlı olarak petrol fiyatlarındaki dalgalanma ve tüketilen enerjiyle yükseliş gösteren Türkiye'nin enerji ithalatı 2020 yılı Eylül ayında 2,7 milyar dolar iken 2021 yılında petrol fiyatlarındaki yükseliş ve enerji talebinin artmasının etkisiyle 2021 yılı Eylül ayında 4,4 milyar dolara yükselmiştir. 2020 yılı Eylül ayında 9 milyon dolar fazla veren enerji hariç cari işlemler hesabı ise 2021 yılı Eylül ayında 5,3 milyar dolar fazla vermiştir.

Enerji ithalatı cari denge üzerinde baskı unsuru olmaya devam ederken Ağustos 2021’de 4,7 milyar dolar fazla veren altın ve enerji hariç cari denge, Eylül ayında 5,6 milyar dolar fazla vermiştir.

-8.000 -6.000 -4.000 -2.000 0 2.000 4.000 6.000 8.000

Oca.13 Nis.13 Tem.13 Eki.13 Oca.14 Nis.14 Tem.14 Eki.14 Oca.15 Nis.15 Tem.15 Eki.15 Oca.16 Nis.16 Tem.16 Eki.16 Oca.17 Nis.17 Tem.17 Eki.17 Oca.18 Nis.18 Tem.18 Eki.18 Oca.19 Nis.19 Tem.19 Eki.19 Oca.20 Nis.20 Tem.20 Eki.20 Oca.21 Nis.21 Tem.21

Altın & Enerji Hariç Cari İşlemler Hesabı, Aylık m$

Cari İşlemler Hesabı Altın Hariç CİH Enerji Hariç CİH Altın ve Enerji Hariç CİH

-80.000 -60.000 -40.000 -20.000 0 20.000 40.000 60.000

Ara.13 Şub.14 Nis.14 Haz.14 Ağu.14 Eki.14 Ara.14 Şub.15 Nis.15 Haz.15 Ağu.15 Eki.15 Ara.15 Şub.16 Nis.16 Haz.16 Ağu.16 Eki.16 Ara.16 Şub.17 Nis.17 Haz.17 Ağu.17 Eki.17 Ara.17 Şub.18 Nis.18 Haz.18 Ağu.18 Eki.18 Ara.18 Şub.19 Nis.19 Haz.19 Ağu.19 Eki.19 Ara.19 Şub.20 Nis.20 Haz.20 Ağu.20 Eki.20 Ara.20 Şub.21 Nis.21 Haz.21 Ağu.21

Altın & Enerji Hariç Cari İşlemler Hesabı, 12 Aylık m$

Cari İşlemler Hesabı Altın Hariç CİH Enerji Hariç CİH Altın ve Enerji Hariç CİH

BMD Araştırma

11 Kasım 2021 5 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Dış Ticaret Dengesi

2021 yılı Eylül ayında ihracat bir önceki aya göre %10,4 artarak 20,9 milyar dolara ve ithalat %0,9 artarak 21,9 milyar dolara yükseldi. Böylelikle 2021 yılı Ağustos ayında 2,8 milyar dolar açık veren dış ticaret dengesi, Eylül ayında 1 milyar dolar açık verdi. Dış ticaret açığı aylık %63,5 ve yıllık %72,7 azaldı.

İhracatın ithalatı karşılama oranı 2020 Eylül ayından %81 seviyesindeyken 2021 Eylül ayında %95’e yükseldi. Ağustos 2021’de ise %87 seviyesinde idi.

12 aylık ihracat ve ithalat sırasıyla 210,8 ve 239,6 milyar dolar olması sonucunda 12 aylık dış ticaret açığı, 28,8 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Dış Ticaret Dengesi, m$ - Aylık

2021 İhracat İthalat Denge Karş.

Oranı

Aylık Değ.

Ocak 14.834 16.743 -1.909 89% -43,3%

Şubat 15.894 17.999 -2.105 88% 10,3%

Mart 18.737 21.721 -2.984 86% 41,8%

Nisan 18.424 20.154 -1.730 91% -42,0%

Mayıs 16.368 19.415 -3.047 84% 76,1%

Haziran 19.595 21.215 -1.620 92% -46,8%

Temmuz 16.422 19.513 -3.091 84% 90,8%

Ağustos 18.901 21.704 -2.803 87% -9,3%

Eylül 20.870 21.893 -1.023 95% -63,5%

Ocak -

Eylül ^{160.045 180.357 -20.312 89%}

Dış Ticaret Dengesi, m$ - Aylık

2019 2020 2021 Aylık Değ.

Yıllık Değ.

Ocak -1.256 -3.318 -1.909 -43,3% -42,5%

Şubat -734 -1.942 -2.105 10,3% 8,4%

Mart -747 -4.353 -2.984 41,8% -31,4%

Nisan -1.540 -3.844 -1.730 -42,0% -55,0%

Mayıs -353 -2.743 -3.047 76,1% 11,1%

Haziran -2.386 -2.060 -1.620 -46,8% -21,4%

Temmuz -2.289 -1.962 -3.091 90,8% 57,5%

Ağustos -1.404 -5.375 -2.803 -9,3% -47,9%

Eylül -672 -3.753 -1.023 -63,5% -72,7%

Ekim -753 -1.289

Kasım -944 -3.860 Aralık -3.673 -3.364 Ocak -

Eylül ^{-11.381 -29.350 -20.312 -30,8%}

Dış Ticaret Dengesi, m$ - 12 Aylık

2019 2020 2021 Aylık Değ.

Yıllık Değ.

Ocak -34.180 -18.813 -36.454 -3,7% 93,8%

Şubat -30.012 -20.021 -36.617 0,4% 82,9%

Mart -26.137 -23.627 -35.248 -3,7% 49,2%

Nisan -22.302 -25.931 -33.134 -6,0% 27,8%

Mayıs -16.000 -28.321 -33.438 0,9% 18,1%

Haziran -13.715 -27.995 -32.998 -1,3% 17,9%

Temmuz -10.888 -27.668 -34.127 3,4% 23,3%

Ağustos -10.568 -31.639 -31.555 -7,5% -0,3%

Eylül -10.498 -34.720 -28.825 -8,7% -17,0%

Ekim -12.368 -35.256 Kasım -14.334 -38.172 Aralık -16.751 -37.863 Kaynak: TCMB

81%

93%

81%

84%

89% 88%

86%

91%

84%

92%

84%

87%

95%

Karşılama Oranı

83% 83%

81% 82% 82% 82% 83%

85% 85% 86% 85% 87% 88%

Karşılama Oranı

BMD Araştırma

11 Kasım 2021 6 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

-25.000 -20.000 -15.000 -10.000 -5.000 0 5.000 10.000 15.000 20.000

İhracat, İthalat, Karşılama Oranı & Dış Ticaret Dengesi, Aylık m$

Dış Tic. Dengesi İhracat İthalat Karşılama Oranı

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

-250.000 -200.000 -150.000 -100.000 -50.000 0 50.000 100.000 150.000 200.000

Ara.13 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15 Eyl.15 Ara.15 Mar.16 Haz.16 Eyl.16 Ara.16 Mar.17 Haz.17 Eyl.17 Ara.17 Mar.18 Haz.18 Eyl.18 Ara.18 Mar.19 Haz.19 Eyl.19 Ara.19 Mar.20 Haz.20 Eyl.20 Ara.20 Mar.21 Haz.21 Eyl.21

İhracat, İthalat, Karşılama Oranı & Dış Ticaret Dengesi, 12 Aylık m$

Dış Tic. Dengesi İhracat İthalat Karşılama Oranı

BMD Araştırma

11 Kasım 2021 7 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

2020 yılı Eylül ayında 1.749 milyon dolar net fazla veren hizmetler dengesi, 2021 yılı Eylül ayında 3.674 milyon dolar net fazla verdi. Hizmetler dengesi, yaz aylarının sona ermesiyle aylık %16,2 azalırken, geçtiğimiz yıla göre salgına ilişkin tedbirlerin gevşemiş olmasının etkisiyle yıllık %110,1 arttı.

Koronavirüs salgını nedeniyle 2020 yılı Nisan ve Mayıs aylarında sıfır olan seyahatin, 2020 Haziran ayı itibariyle salgının kontrol altına alınmasıyla ülkelerin sınırlarını açmalarının etkisiyle 2020 Ağustos ayında önceki aya göre

%211 artış görüldü. Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, Eylül 2021’de bir önceki yılın aynı ayına göre %91,8 artarak 2.983 milyon dolara yükseldi. Aylık bazda ise %19,4 düşüş yaşandı.

Hizmetler Dengesi, m$ - Aylık 2021 Bak. ve

On. Taşım. Seyahat İnşaat Sig. ve

Emk. Finansal Fikri Mülk. Telkom.Diğ. İş Hiz. Kiş. Kült.

ve Eğ.

Resmi Hiz.

Hiz.

Denge Aylık

Değ.

Yıllık Değ.

Ocak 36 536 603 17 -111 -11 -161 -59 -178 -3 -42 637 8,3% -65,6%

Şubat 41 580 498 20 -59 5 -147 -40 -153 5 -62 699 9,7% -60,4%

Mart 47 730 742 39 -98 -7 -212 -98 -248 17 -46 882 26,2% 50,3%

Nisan 63 831 666 32 -59 -48 -158 -36 -121 5 -18 1.159 31,4% A.D.

Mayıs 66 721 552 29 -38 -74 -154 -49 -146 8 -51 876 -24,4% A.D.

Haziran 102 1.056 1.026 41 -59 -14 -271 -93 -289 20 -58 1.463 67,0% A.D.

Temmuz 52 1.118 2.512 32 -23 -17 -199 -23 -286 14 -28 3.144 114,9% 636,3%

Ağustos 73 1.255 3.700 33 -34 -76 -170 -33 -306 9 -70 4.384 39,4% 144,2%

Eylül 50 1.143 2.983 46 -35 -109 -226 127 -270 9 -50 3.674 -16,2% 110,1%

Ekim Kasım Aralık Ocak -

Eylül ^{530 7.970 13.282 289 -516 -351 -1.698 -304 -1.997 84 -425 16.918 116,7%}

Hizmetler Dengesi, m$ - 12 Aylık 2021 Bak. ve

On. Taşım. Seyahat İnşaat Sig. ve

Emk. Finansal Fikri Mülk. Telkom.Diğ. İş Hiz. Kiş. Kült.

ve Eğ.

Resmi Hiz.

Hiz.

Denge Aylık

Değ.

Yıllık Değ.

Ocak 557 7.607 8.557 306 -1.091 -222 -2.080 -989 -1.870 -72 -65 10.321 ^{-10,5% -70,1%}

Şubat 570 7.044 8.101 308 -1.060 -196 -2.043 -1.000 -2.013 -70 -31 9.254 ^{-10,3% -73,7%}

Mart 566 7.123 8.329 329 -1.082 -170 -2.075 -985 -2.047 -42 -70 9.549 ^{3,2% -72,2%}

Nisan 600 7.673 8.995 331 -1.043 -183 -2.115 -1.002 -2.036 -41 -30 10.824 13,4% -66,4%

Mayıs 620 8.135 9.547 338 -1.019 -236 -2.185 -1.066 -2.030 -2 -39 11.731 8,4% -60,1%

Haziran 661 8.821 10.544 358 -1.001 -229 -2.233 -1.006 -2.120 23 -138 13.417 14,4% -48,4%

Temmuz 671 9.358 12.628 370 -972 -215 -2.260 -914 -2.268 47 -45 16.134 ^{20,3% -26,0%}

Ağustos 691 9.872 14.997 385 -942 -279 -2.313 -942 -2.463 64 -17 18.723 ^{16,0% 3,3%}

Eylül 683 10.279 16.425 421 -923 -384 -2.345 -698 -2.507 91 -30 20.648 ^{10,3% 32,2%}

Ekim Kasım Aralık Kaynak: TCMB

-1.000 0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000

Oca.18 Şub.18 Mar.18 Nis.18 May.18 Haz.18 Tem.18 Ağu.18 Eyl.18 Eki.18 Kas.18 Ara.18 Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19 Ara.19 Oca.20 Şub.20 Mar.20 Nis.20 May.20 Haz.20 Tem.20 Ağu.20 Eyl.20 Eki.20 Kas.20 Ara.20 Oca.21 Şub.21 Mar.21 Nis.21 May.21 Haz.21 Tem.21 Ağu.21 Eyl.21

Aylık

Seyahat Taşımacılık Hizmetler Dengesi

BMD Araştırma

11 Kasım 2021 8 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Finans Hesabı

Finans hesabı altındaki doğrudan yatırımlar kaleminde 2020 Eylül ayında 369 milyon dolar net giriş yaşanırken 2021 yılı Eylül ayında 1.086 milyon dolarlık giriş yaşandı.

Portföy yatırımlarında ise 1.219 milyon dolarlık net giriş oldu. Alt kalemler incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senetlerinde 62 milyon dolar alım ve devlet iç borçlanma senetlerinde (DİBS) 189 milyon dolar net satış yaptığı görülmektedir.

Diğer yatırımlarda da 122 milyon dolarlık çıkış gerçekleşti.

2021 yılı Ağustos ayında 13.247 milyon dolar net artış görülen rezerv varlıklar da, Eylül ayında 5.589 milyon dolar artış yaşandı.

Finans Hesabı, m$ - Aylık

2021 Doğ. Yat. Port. Yat. Diğer Yat.

Rezerv Değ.

Finans Hesabı

Ocak 207 5.057 -978 -3.570 716

Şubat 700 233 709 -925 717

Mart 324 -5.641 36 6.169 888

Nisan 51 -1.021 1.876 1.183 2.089

Mayıs 293 292 5.269 -1.281 4.573

Haziran 800 3.032 3.135 -8.840 -1.873 Temmuz 1.088 1.933 1.735 -6.700 -1.944 Ağustos 1.051 1.339 7.381 -13.247 -3.476 Eylül 1.086 1.219 -122 -5.589 -3.406 Ekim

Kasım Aralık Ocak -

Eylül ^{5.600 6.443 19.041 -32.800 -1.716}

Finans Hesabı, m$ - Aylık

2019 2020 2021 Aylık

Değ.

Yıllık Değ.

Ocak -2.211 -1.788 -716 -74,3% -60,0%

Şubat 64 -1.075 -717 0,1% -33%

Mart -36 -9.739 -888 23,8% -90,9%

Nisan 3.032 -6.120 -2.089 135,2% -65,9%

Mayıs 2.353 -7.089 -4.573 118,9% -35,5%

Haziran -5.383 -708 1.873 A.D. A.D.

Temmuz 1.844 -1.997 1.944 3,8% A.D.

Ağustos 1.263 -6.054 3.476 78,8% A.D.

Eylül 4.023 -1.594 3.406 -2,0% A.D.

Ekim 2.612 -1.604

Kasım -1.533 1.022 Aralık -816 -2.791 Ocak -

Eylül ^{4.949 -36.164 1.716 A.D.}

Finans Hesabı, m$ - 12 Aylık

2019 2020 2021 Aylık

Değ.

Yıllık Değ.

Ocak 4.647 3.424 -38.465 -4,7% A.D.

Şubat 7.511 4.560 -38.107 -0,9% A.D.

Mart 9.618 -5.243 -29.256 -23,2% 458,0%

Nisan 15.678 -11.327 -25.225 -13,8% 122,7%

Mayıs 19.534 -21.448 -22.709 -10,0% 5,9%

Haziran 17.821 -24.509 -20.128 -11,4% -17,9%

Temmuz 18.209 -21.123 -16.187 -19,6% -23,4%

Ağustos 12.741 -29.021 -6.657 -58,9% -77,1%

Eylül 14.165 -31.878 -1.657 -75,1% -94,8%

Ekim 12.962 -37.505

Kasım 9.004 -39.095 Aralık 5.212 -40.353 Kaynak: TCMB

369 -52 277 905 207 700 324 51 293 800 1.088 1.051 1.0861.Doğrudan Yatırımlar

178 2.544 1.421 3.265 5.057 233 -5.641 -1.021 292 3.032 1.933 1.339 1.219

2.Portföy Yatırımları

-2.584 3.295 -2.865 5.355 -978 709 36 1.876 5.269 3.135 1.735 7.381 -122

3.Diğer Yatırımlar

3.631 -4.183 145 -6.734 -3.570 -925 6.169 1.183 -1.281 -8.840 -6.700 -13.247 -5.589

4.Rezerv Varlıklar

BMD Araştırma

11 Kasım 2021 9 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

12 AYLIK FİNANS HESABI ALT KALEMLERİ, m$

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 16.000

Ara.13 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15 Eyl.15 Ara.15 Mar.16 Haz.16 Eyl.16 Ara.16 Mar.17 Haz.17 Eyl.17 Ara.17 Mar.18 Haz.18 Eyl.18 Ara.18 Mar.19 Haz.19 Eyl.19 Ara.19 Mar.20 Haz.20 Eyl.20 Ara.20 Mar.21 Haz.21 Eyl.21

1.Doğrudan Yatırımlar

-20.000 -10.000 0 10.000 20.000 30.000 40.000

Ara.13 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15 Eyl.15 Ara.15 Mar.16 Haz.16 Eyl.16 Ara.16 Mar.17 Haz.17 Eyl.17 Ara.17 Mar.18 Haz.18 Eyl.18 Ara.18 Mar.19 Haz.19 Eyl.19 Ara.19 Mar.20 Haz.20 Eyl.20 Ara.20 Mar.21 Haz.21 Eyl.21

2.Portföy Yatırımları

-30.000 -20.000 -10.000 0 10.000 20.000 30.000 40.000

Ara.13 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15 Eyl.15 Ara.15 Mar.16 Haz.16 Eyl.16 Ara.16 Mar.17 Haz.17 Eyl.17 Ara.17 Mar.18 Haz.18 Eyl.18 Ara.18 Mar.19 Haz.19 Eyl.19 Ara.19 Mar.20 Haz.20 Eyl.20 Ara.20 Mar.21 Haz.21 Eyl.21

3.Diğer Yatırımlar

-30.000 -20.000 -10.000 0 10.000 20.000 30.000 40.000

Ara.13 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15 Eyl.15 Ara.15 Mar.16 Haz.16 Eyl.16 Ara.16 Mar.17 Haz.17 Eyl.17 Ara.17 Mar.18 Haz.18 Eyl.18 Ara.18 Mar.19 Haz.19 Eyl.19 Ara.19 Mar.20 Haz.20 Eyl.20 Ara.20 Mar.21 Haz.21 Eyl.21

4.Rezerv Varlıklar

BMD Araştırma

11 Kasım 2021 10 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Net Hata ve Noksan Hesabı

Ödemeler dengesi; bankalar, TÜİK ve Merkez Bankası verilerinden oluşmaktadır. Kamu sektörüne ilişkin kalemlerde çoğunlukla hata beklenmediği gibi, bankacılık sektörüne ilişkin verilerin de(kur oynaklığının ortaya çıkardığı hesaplama hataları dışında) veri toplama yöntemindeki iyileşmeler nedeniyle, büyük ölçüde doğru olduğu varsayılmaktadır. Dolayısıyla, bankacılık dışı özel sektörün döviz varlıklarındaki değişimin büyük ölçüde net hata noksana yansıdığı düşünülmektedir. Net hata ve noksan (NHN), tanım gereği, ölçüm hataları ve tablodaki verilerin eksik veya fazla derlenmesinden kaynaklanmaktadır. Net hata ve noksan hesabının ödemeler dengesinde hangi kalemlerden kaynaklandığı net olarak ölçülememekle birlikte, bazı kuvvetli tahminler yapılabilmektedir. NHN oluşmasının sebepleri aşağıdaki gibi özetlenebilir;

 Zaman uyumsuzluğu (İthalat veya ihracat için malın hareketi ile ödemenin farklı bilanço dönemlerine yansıması gibi)

 Beyan hataları (gümrük işlemlerine ilişkin beyanat hataları gibi)

 Ödemeler dengesindeki çeşitli kalemlerden elde edilen gelirlerin sistem dışına (yastık altına- kasalara) çıkarılması veya finansman esnasında sistem dışından kaynak kullanılması şeklindeki kayıt dışı işlemler,

 Bazı verilerin (turizm ve bavul ticareti) anketler yoluyla elde edilmesindeki hatalar.

Sonuç olarak;

Net hata ve noksan hesabının pozitif olması ülkeye kaynağı bilinmeyen bir döviz girişinin olduğunu, negatif olması ise hangi kalemler ile olduğu bilinmeyen döviz çıkışını gösterir.

Buna göre net hata ve noksan kaleminde 2020 yılı Eylül ayında 739 milyon dolar giriş görülürken 2021 Eylül ayında ise 1.756 milyon dolar giriş yaşandı.

Net Hata ve Noksan, m$ - Aylık

2019 2020 2021 Aylık

Değ.

Yıllık Değ.

Ocak -1.850 -17 1.094 75,6% A.D.

Şubat 289 32 1.749 59,9% 5.366%

Mart 413 -4.471 2.368 35,4% A.D.

Nisan 3.777 -1.035 -523 A.D. -49,5%

Mayıs 1.506 -3.216 -1.256 140,2% -60,9%

Haziran -4.975 2.252 3.080 A.D. 36,8%

Temmuz 132 -133 2.564 -17% A.D.

Ağustos -1.745 -1.977 2.684 4,7% A.D.

Eylül 1.531 739 1.756 -34,6% 137,6%

Ekim 24 -1.695

Kasım -1.375 4.416

Aralık 2.136 623

Ocak -

Eylül ^{-922 -7.826 13.516 A.D.}

Net Hata ve Noksan, m$ - 12 Aylık

2019 2020 2021 Aylık

Değ.

Yıllık Değ.

Ocak 19.718 1.696 -3.371 -24,8% A.D.

Şubat 18.415 1.439 -1.654 -50,9% A.D.

Mart 16.351 -3.445 5.185 A.D. A.D.

Nisan 17.937 -8.257 5.697 9,9% A.D.

Mayıs 15.226 -12.979 7.657 34,4% A.D.

Haziran 10.736 -5.752 8.485 10,8% A.D.

Temmuz 7.353 -6.017 11.182 31,8% A.D.

Ağustos 1.384 -6.249 15.843 41,7% A.D.

Eylül 2.926 -7.041 16.860 6,4% A.D.

Ekim 2.916 -8.760

Kasım 1.388 -2.969 Aralık -137 -4.482 Kaynak: TCMB

739 -1.695 4.416 623 1.094 1.749 2.368 -523 -1.256 3.080 2.564 2.684 1.756

Net Hata ve Noksan, Aylık, m$

-15 -10 -5 0 5 10 15 20 25

Ara.13 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15 Eyl.15 Ara.15 Mar.16 Haz.16 Eyl.16 Ara.16 Mar.17 Haz.17 Eyl.17 Ara.17 Mar.18 Haz.18 Eyl.18 Ara.18 Mar.19 Haz.19 Eyl.19 Ara.19 Mar.20 Haz.20 Eyl.20 Ara.20 Mar.21 Haz.21 Eyl.21

Net Hata ve Noksan, 12 Aylık, milyar $