BMD Araştırma
11 Ocak 2021 1 / 16
Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi
Haziran 2020 Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi İstatistikleri
Periyodik Rap or Son Gelişmel er
Cari İşlemler Dengesi
TCMB tarafından açıklanan ödemeler dengesi istatistiklerine göre 2019 yılının Kasım ayında 15 milyon dolar açık veren cari denge 2020 yılının aynı ayında 4.063 milyon dolar açık verdi.
Böylece 2020 yılı Ekim ayında 33.926 milyon dolar olan 12 aylık cari işlemler açığı, kasım ayında 37.974 milyon dolara yükseldi.
Cari açığın yükselmesinde; dış ticaret açığının 2019 yılının Ekim ayına göre 2.900 milyon dolar artarak 3.844 milyon dolara yükselmesi ve vaka sayılarındaki artışla birlikte alınan tedbirlerin etkisiyle turizm gelirlerinde düşüşün yaşanması sebebiyle hizmetler dengesi kaynaklı net girişlerin 1.451 milyon dolar azalarak 555 milyon dolara gerilemesi etkili oldu.
2019 yılı Kasım ayında 1.173 milyon dolar olan birincil gelir dengesi kaynaklı net çıkışlar 2020 yılı Kasım ayında 835 milyon dolara geriledi.
İkincil gelir dengesi kaynaklı net girişler, 2019 yılının aynı ayına göre 35 milyon dolar azalarak 61 milyon dolar oldu.
2019 yılı Ocak-Kasım döneminde 9.602 milyon dolar fazla veren cari işlemeler dengesi, 2020 yılının aynı döneminde ise 35.249 milyon dolar açık verdi.
Kasım 2020
Cari İşlemler Dengesi, m$ - Kasım
Aylık 2019 2020
İhracat 16.133 15.944
İthalat -17.077 -19.788
Ticaret Dengesi -944 -3.844
Hiz. Gelir 4.516 2.748
Hiz. Gider -2.510 -2.193
Hiz. Dengesi 2.006 555
Birincil Den. -1.173 -835
İkincil Den. 96 61
Cari Denge -15 -4.063
12 Aylık 2019 2020
İhracat 181.622 165.946
İthalat -195.956 -204.125 Ticaret Dengesi -14.334 -38.179
Hiz. Gelir 63.384 35.041
Hiz. Gider -28.219 -26.170 Hiz. Dengesi 35.165 8.871 Birincil Den. -12.718 -9.246
İkincil Den. 809 580
Cari Denge 8.922 -37.974 A.D.
Yıl. Değ.
-8,6%
4,2%
166,4%
-44,7%
-7,3%
-74,8%
-27,3%
-28,3%
-72,3%
-28,8%
-36,5%
26.986,7%
Yıllık Değ.
-1,2%
15,9%
307,2%
-39,1%
-12,6%
Cari İşlemler Dengesi, m$ - Aylık
2018 2019 2020 Aylık
Değ.
Yıllık Değ.
Ocak -6.978 -279 -2.092 -23,2% 649,8%
Şubat -4.387 -113 -1.419 -32,2% 1.155,8%
Mart -4.608 -315 -5.457 284,6% 1.632,4%
Nisan -5.199 -643 -5.347 -2,0% 731,6%
Mayıs -5.728 960 -4.050 -24,3% A.D.
Haziran -3.171 -250 -3.171 -21,7% 1.168,4%
Temmuz -2.060 1.804 -2.049 -35,4% A.D.
Ağustos 2.488 3.109 -4.714 130,1% A.D.
Eylül 2.614 2.623 -2.547 -46,0% A.D.
Ekim 3.803 2.721 -340 -86,7% A.D.
Kasım 2.283 -15 -4.063 1.095% 26.987%
Aralık -680 -2.725 Ocak -
Kasım -20.943 9.602 -35.249 A.D.
Cari İşlemler Dengesi, m$ - 12 Aylık
2018 2019 2020 Aylık
Değ.
Yıllık Değ.
Ocak -45.111 -14.924 5.064 -26,4% A.D.
Şubat -47.538 -10.650 3.758 -25,8% A.D.
Mart -49.257 -6.357 -1.384 A.D. -78,2%
Nisan -51.322 -1.801 -6.088 339,9% 238,0%
Mayıs -52.585 4.887 -11.098 82,3% A.D.
Haziran -52.183 7.808 -14.019 26,3% A.D.
Temmuz -49.957 11.672 -17.872 27,5% A.D.
Ağustos -47.458 12.293 -25.695 43,8% A.D.
Eylül -40.747 12.302 -30.865 20,1% A.D.
Ekim -34.015 11.220 -33.926 9,9% A.D.
Kasım -28.203 8.922 -37.974 11,9% A.D.
Aralık -21.623 6.877 Kaynak: TCMB
-6.978 -4.387 -4.608 -5.199 -5.728 -3.171 -2.060 2.488 2.614 3.803 2.283 -680 -279 -113 -315 -643 960 -250 1.804 3.109 2.623 2.721 -15 -2.725 -2.092 -1.419 -5.457 -5.347 -4.050 -3.171 -2.049 -4.714 -2.547 -340 -4.063
Oca.18 Şub.18 Mar.18 Nis.18 May.18 Haz.18 Tem.18 Ağu.18 Eyl.18 Eki.18 Kas.18 Ara.18 Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19 Ara.19 Oca.20 Şub.20 Mar.20 Nis.20 May.20 Haz.20 Tem.20 Ağu.20 Eyl.20 Eki.20 Kas.20
Aylık Cari İşlemler Dengesi, m$
-45.111 -47.538 -49.257 -51.322 -52.585 -52.183 -49.957 -47.458 -40.747 -34.015 -28.203 -21.623 -14.924 -10.650 -6.357 -1.801 4.887 7.808 11.672 12.293 12.302 11.220 8.922 6.877 5.064 3.758 -1.384 -6.088 -11.098 -14.019 -17.872 -25.695 -30.865 -33.926 -37.974
Oca.18 Şub.18 Mar.18 Nis.18 May.18 Haz.18 Tem.18 Ağu.18 Eyl.18 Eki.18 Kas.18 Ara.18 Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19 Ara.19 Oca.20 Şub.20 Mar.20 Nis.20 May.20 Haz.20 Tem.20 Ağu.20 Eyl.20 Eki.20 Kas.20
12 Aylık Cari İşlemler Dengesi, m$
BMD Araştırma
11 Ocak 2021 2 / 16
Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi
2020 yılı Ekim ayında 15,9 milyar dolar ihracat yapılırken, 19,8 milyar dolar ithalat yapıldı ve ticaret açığı 3,8 milyar dolar oldu. 2,7 milyar dolar hizmet geliri elde edilirken 2,2 milyar dolar hizmet gideri kaydedildi ve hizmet dengesi 555 milyon dolar fazla verdi. Birincil ve ikinci gelir dengesinin 774 milyon dolar açık vermesiyle 2020 Kasım ayı cari açığı 4,1 milyar dolar olarak kaydedildi.
2019 Kasım ayında 15 milyon dolar açık veren cari dengenin, 2020 Kasım ayında 4,1 milyar dolar açık vermesinin temel sebebi dış ticaret dengesi ve hizmet dengesinin sırasıyla 2,9 ve 1,5 milyar dolar gerilemesidir. Hizmet geliri 2019 yılının aynı ayına göre 1,8 milyar dolar azalarak 2,7 milyar dolar olurken hizmet giderleri 317 milyon dolar azaldı. Böylece hizmet dengesi 1,5 milyar dolar gerileyerek 555 milyon dolar fazla verdi. Ticaret dengesi ve hizmet dengesinde yaşanan bu gerileme neticesinde 2020 Kasım ayında cari denge bir önceki yılın aynı ayına göre 4 milyar dolar artarak 4,1 milyar dolar açık verdi.
12 aylık ticaret dengesi 38,2 milyar dolar açık verirken hizmetler dengesi 8,9 milyar dolar fazla verdi. 8,7 milyar dolar birincil+ikincil gelir dengesi açığıyla beraber 12 aylık cari açık 38 milyar dolar oldu.
Cari Denge Kasım 2020'de -4.063 m$ Oldu
Cari Denge Kas.20'de önceki yılın aynı ayına göre 4.048 m$ Azaldı
12 Aylık Cari Denge Kasım 2020'de -37.974 m$
BMD Araştırma
11 Ocak 2021 3 / 16
Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi
Cari açığın temel olarak nasıl finanse edildiğini gösteren ödemeler dengesi istatistiklerine göre 2020 Kasım ayında 4,1 milyar dolar olan cari açıkla beraber, diğer yatırımlardan 692 milyon dolarlık çıkış ve 592 milyon dolarlık çıkış gerçekleşen net varlık edinimi hesabıyla beraber toplamda 5,3 milyar dolarlık döviz çıkışı gerçekleşmiştir. Çıkan bu dövize karşılık yabancıların pay alımından 1,3 milyar dolar, tahvil alımından 614 milyon dolar ve doğrudan yatırımlardan 299 milyon dolar döviz girdisi olmuştur. 3 milyar dolar net hata ve noksan sonrasında ise TCMB’nin rezervlerinden 145 milyon dolarlık döviz çıkışı yaşanmıştır.
Son 12 aylık dönemde ise 38 milyar dolar olan cari açıkla beraber yabancıların 4,4 milyar dolarlık pay senedi ve 5,7 milyar dolarlık tahvil satışının yanı sıra 1,4 milyon dolar çıkış gerçekleşen net varlık edinimi hesabıyla beraber toplamda 49,5 milyar dolarlık döviz çıkışı gerçekleşmiştir. Çıkan bu dövize karşılık 4,2 milyar dolarlık doğrudan yatırımlardan döviz girdisi olurken büyük bir kısmı TCMB’nin yükümlülüklerinin artmasıyla oluşan diğer yatırımlar hesabından 7,3 milyar dolar giriş olmuştur. 1,1 milyar dolar net hata ve noksan sonrasında ise TCMB’nin rezervlerinde 39,1 milyar dolarlık azalma yaşanmıştır. Bir başka deyişle son 1 yıldaki 38 milyar dolarlık cari açığımız ve yabancıların 10,1 milyar dolarlık portföy satışları TCMB’nin rezervlerinden karşılanmış ve rezervler 39,1 milyar dolar azalmıştır.
Ödemeler Dengesi, m$ Kasım 2020
Son 12 Aylık Ödemeler Dengesi, m$ Kasım 2020
BMD Araştırma
11 Ocak 2021 4 / 16
Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi
Altın hariç cari işlemler hesabı, 2019 Kasım ayında 1.450 milyon dolar fazla vermişken 2020 yılının aynı döneminde 1.532 milyon dolar açık vermiştir.
Türkiye de, yıllar itibariyle ekonomik ve sosyal gelişmeler nedeniyle enerji tüketimi artmakta buna karşın yerli enerji kaynaklarımızın sınırlı olması sebebiyle enerji arzımız aynı hızda artırılamamaktadır. Bu durum ülkemizi enerjide dışa bağımlı hale getirmekte ve cari dengemizi olumsuz etkilemektedir. Ayrıca enerji ithalatının cari işlemler dengesine olan etkisi sadece miktar değişimlerinden değil fiyat değişimlerinden de kaynaklanmaktadır. Buna bağlı olarak petrol fiyatlarındaki dalgalanma ve tüketilen enerjiyle yükseliş gösteren Türkiye'nin enerji ithalatı 2019 yılı Kasım ayında 3,4 milyar dolar iken 2020 yılında petrol fiyatlarında önceki yıla göre yaşanan sert düşüş ve koronavirüs salgını nedeniyle kapanan ekonomilerin enerji talebini düşürmesinin de etkisiyle 2020 yılı Kasım’ında 2,5 milyar dolara gerilemiştir.
2019 yılı Kasım ayında 2,6 milyar dolar fazla veren enerji hariç cari işlemler hesabı ise 2020 yılı Kasım ayında 1,9 milyon dolar açık vermiştir. Enerji ithalatımız düşerken cari açığımızın bozulmasının sebebi hizmet gelirlerimizin salgın nedeniyle azalmış olmasıdır.
Enerji ithalatı cari denge üzerinde baskı unsuru olmaya devam ederken ekim ayında 2,9 milyar dolar fazla veren altın ve enerji hariç cari denge kasım ayında 632 milyon dolar fazla vermiştir.
-8.000 -6.000 -4.000 -2.000 0 2.000 4.000 6.000 8.000
Oca.13 Nis.13 Tem.13 Eki.13 Oca.14 Nis.14 Tem.14 Eki.14 Oca.15 Nis.15 Tem.15 Eki.15 Oca.16 Nis.16 Tem.16 Eki.16 Oca.17 Nis.17 Tem.17 Eki.17 Oca.18 Nis.18 Tem.18 Eki.18 Oca.19 Nis.19 Tem.19 Eki.19 Oca.20 Nis.20 Tem.20 Eki.20
Altın & Enerji Hariç Cari İşlemler Hesabı, Aylık m$
Cari İşlemler Hesabı Altın Hariç CİH Enerji Hariç CİH Altın ve Enerji Hariç CİH
-80.000 -60.000 -40.000 -20.000 0 20.000 40.000 60.000
Ara.13 Şub.14 Nis.14 Haz.14 Ağu.14 Eki.14 Ara.14 Şub.15 Nis.15 Haz.15 Ağu.15 Eki.15 Ara.15 Şub.16 Nis.16 Haz.16 Ağu.16 Eki.16 Ara.16 Şub.17 Nis.17 Haz.17 Ağu.17 Eki.17 Ara.17 Şub.18 Nis.18 Haz.18 Ağu.18 Eki.18 Ara.18 Şub.19 Nis.19 Haz.19 Ağu.19 Eki.19 Ara.19 Şub.20 Nis.20 Haz.20 Ağu.20 Eki.20
Altın & Enerji Hariç Cari İşlemler Hesabı, 12 Aylık m$
Cari İşlemler Hesabı Altın Hariç CİH Enerji Hariç CİH Altın ve Enerji Hariç CİH
BMD Araştırma
11 Ocak 2021 5 / 16
Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi
Dış Ticaret Dengesi
2020 yılı Kasım ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre
%1,2 azalarak 15,9 milyar dolara gerilerken, ithalat %15,9 artarak 19,8 milyar dolara yükseldi. Böylelikle 2019 yılı Kasım ayında 944 milyon dolar açık veren dış ticaret dengesi 2020 yılının aynı ayında 3,8 milyar dolar açık verdi. Dış ticaret açığı aylık %198,7, yıllık %307,2 arttı.
12 aylık ihracat ve ithalat sırasıyla 165,9 ve 204,1 milyar dolar olması sonucunda 12 aylık dış ticaret açığı 38,2 milyar dolar olarak gerçekleşti.
İhracatın ithalatı karşılama oranı 2019 Kasım ayında %96 seviyesindeyken 2020 Kasım ayında %81’e geriledi. Ekimde ise
%70 seviyesinde idi.
Dış Ticaret Dengesi, m$ - Aylık
2020 İhracat İthalat Denge Karş.
Oranı
Aylık Değ.
Ocak 14.857 18.180 -3.323 82% -9,3%
Şubat 14.655 16.605 -1.950 88% -41,3%
Mart 13.381 17.740 -4.359 75% 123,5%
Nisan 8.890 12.735 -3.845 70% -11,8%
Mayıs 9.609 12.361 -2.752 78% -28,4%
Haziran 13.194 15.266 -2.072 86% -24,7%
Temmuz 14.730 16.693 -1.963 88% -5,3%
Ağustos 12.238 17.603 -5.365 70% 173,3%
Eylül 15.953 19.699 -3.746 81% -30,2%
Ekim 17.199 18.486 -1.287 93% -65,6%
Kasım 15.944 19.788 -3.844 81% 198,7%
Ocak -
Kasım 150.650 185.156 -34.506 81%
Dış Ticaret Dengesi, m$ - Aylık
2018 2019 2020 Aylık Değ.
Yıllık Değ.
Ocak -7.802 -1.256 -3.323 -9,5% 164,6%
Şubat -4.902 -734 -1.950 -41,3% 165,7%
Mart -4.622 -747 -4.359 123,5% 483,5%
Nisan -5.375 -1.540 -3.845 -11,8% 149,7%
Mayıs -6.655 -353 -2.752 -28,4% 679,6%
Haziran -4.671 -2.386 -2.072 -24,7% -13,2%
Temmuz -5.116 -2.289 -1.963 -5,3% -14,2%
Ağustos -1.724 -1.404 -5.365 173,3% 282,1%
Eylül -742 -672 -3.746 -30,2% 457,4%
Ekim 1.117 -753 -1.287 -65,6% 70,9%
Kasım 1.022 -944 -3.844 198,7% 307,2%
Ocak -
Kasım -39.470 -13.078 -34.506 163,8%
Dış Ticaret Dengesi, m$ - 12 Aylık
2018 2019 2020 Aylık Değ.
Yıllık Değ.
Ocak -63.142 -34.180 -18.818 12,3% -44,9%
Şubat -65.524 -30.012 -20.034 6,5% -33,2%
Mart -67.198 -26.137 -23.646 18,0% -9,5%
Nisan -69.243 -22.302 -25.951 9,7% 16,4%
Mayıs -70.091 -16.000 -28.350 9,2% 77,2%
Haziran -70.078 -13.715 -28.036 -1,1% 104,4%
Temmuz -67.841 -10.888 -27.710 -1,2% 154,5%
Ağustos -65.356 -10.568 -31.671 14,3% 199,7%
Eylül -59.018 -10.498 -34.745 9,7% 231,0%
Ekim -52.422 -12.368 -35.279 1,5% 185,2%
Kasım -46.748 -14.334 -38.179 8,2% 166,4%
Kaynak: TCMB
94%
81% 82%
88%
75%
70%
78%
86% 88%
70%
81%
93%
81%
Karşılama Oranı
93% 92% 91%
90% 88%
87% 85% 86% 86%
84% 83% 82%
81%
Karşılama Oranı
BMD Araştırma
11 Ocak 2021 6 / 16
Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
-25.000 -20.000 -15.000 -10.000 -5.000 0 5.000 10.000 15.000 20.000
İhracat, İthalat, Karşılama Oranı & Dış Ticaret Dengesi, Aylık m$
Dış Tic. Dengesi İhracat İthalat Karşılama Oranı
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
-250.000 -200.000 -150.000 -100.000 -50.000 0 50.000 100.000 150.000 200.000
İhracat, İthalat, Karşılama Oranı & Dış Ticaret Dengesi, 12 Aylık m$
Dış Tic. Dengesi İhracat İthalat Karşılama Oranı
BMD Araştırma
11 Ocak 2021 7 / 16
Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi
Hizmetler Dengesi2019 yılı Kasım ayında 2 milyar dolar net fazla veren hizmetler dengesi 2020 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre
%64,1 azalarak 555 milyon dolar net fazla verdi. Hizmetler dengesi üzerinde koronavirüs salgınının olumsuz etkileri görülmeye devam ediyor. Yaz aylarının sona ermesi ve vaka sayılarının artmasıyla birlikte alınan tedbirlerin etkisiyle hizmetler dengesi kasım ayında bir önceki aya göre %64,1 oranında azaldı.
Koronavirüs salgını nedeniyle Nisan ve Mayıs aylarında sıfır olan seyahatin, Haziran ayı itibariyle salgının kontrol altına alınmasıyla ülkelerin sınırlarını açmalarının etkisiyle Ağustos ayında önceki aya göre %211 artış görüldü.
Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, Kasım 2020’de önceki yılın aynı ayına göre 964 milyon dolar tutarında azalarak 583 milyon dolara geriledi. Seyahat, yaz aylarının sona ermesi ve alınan tedbirlerin etkisiyle kasımda önceki aya göre %56,3 azaldı.
Hizmetler Dengesi, m$ - Aylık 2020 Bak. ve
On. Taşım. Seyahat İnşaat Sig. ve
Emk. Finansal Fikri Mülk. Telkom.Diğ. İş Hiz. Kiş. Kült.
ve Eğ.
Resmi Hiz.
Hiz.
Denge Aylık
Değ.
Yıllık Değ.
Ocak 36 847 1.226 13 -121 -44 -150 -24 -248 2 -48 1.501 -16,9% -2,0%
Şubat 29 839 954 14 -132 -77 -170 10 0 13 -69 1.432 -4,6% 18,4%
Mart 47 380 514 16 -82 -57 -168 -40 -237 1 -37 349 -75,6% -76,6%
Nisan 27 52 0 24 -161 -69 -112 13 -140 4 -73 -422 A.D. A.D.
Mayıs 33 70 0 18 -81 -80 -78 33 -176 -4 -33 -291 -31,0% A.D.
Haziran 67 166 29 16 -98 -52 -205 -35 -329 3 -46 -471 61,9% A.D.
Temmuz 35 283 428 17 -30 -75 -160 -23 -159 6 -145 190 A.D. -96,0%
Ağustos 53 488 1.331 14 -118 -37 -109 -35 -421 4 -50 1.135 497,4% -79,7%
Eylül 60 448 1.555 14 -68 -19 -186 -18 -234 1 -34 1.541 35,8% -64,7%
Ekim 63 561 1.335 11 -107 -29 -153 1 -148 7 -13 1.545 0,3% -65,4%
Kasım 37 464 583 24 -139 -38 -141 -6 -223 9 -30 555 -64,1% -72,3%
Ocak -
Kasım 487 4.598 7.955 181 -1.137 -577 -1.632 -124 -2.315 46 -578 7.064 A.D.
Hizmetler Dengesi, m$ - 12 Aylık 2020 Bak. ve
On. Taşım. Seyahat İnşaat Sig. ve
Emk. Finansal Fikri Mülk. Telkom.Diğ. İş Hiz. Kiş. Kült.
ve Eğ.
Resmi Hiz.
Hiz.
Denge Aylık
Değ.
Yıllık Değ.
Ocak 400 14.511 25.957 307 -550 -82 -1.935 -596 -2.381 57 -518 35.497 -0,1% 16,0%
Şubat 409 14.521 26.097 308 -578 -116 -1.992 -557 -2.244 67 -498 35.720 0,6% 16,3%
Mart 414 13.955 25.568 305 -653 -179 -1.961 -499 -2.303 63 -468 34.579 -3,2% 11,9%
Nisan 369 12.909 24.147 317 -768 -250 -1.932 -459 -2.275 62 -473 31.952 -7,6% 1,5%
Mayıs 327 11.905 22.135 313 -807 -313 -1.899 -403 -2.293 51 -490 28.834 -9,8% -10,1%
Haziran 351 10.813 19.637 299 -827 -370 -1.912 -361 -2.389 48 -611 25.074 -13,0% -23,6%
Temmuz 318 9.488 16.695 294 -888 -426 -1.954 -369 -2.368 49 -612 20.512 -18,2% -39,6%
Ağustos 338 8.296 13.878 292 -989 -475 -1.955 -387 -2.576 46 -671 16.066 -21,7% -53,5%
Eylül 358 7.440 11.962 279 -1.001 -502 -1.964 -340 -2.611 42 -667 13.244 -17,6% -61,9%
Ekim 377 6.595 10.031 269 -1.118 -538 -1.973 -307 -2.626 38 -683 10.322 -22,1% -70,9%
Kasım 507 5.928 9.067 264 -1.216 -574 -1.956 -258 -2.554 52 -612 8.871 -14,1% -74,8%
Kaynak: TCMB
-1.000 0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000
6.000
Aylık
Seyahat Taşımacılık Hizmetler Dengesi
BMD Araştırma
11 Ocak 2021 8 / 16
Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi
Finans Hesabı
Finans hesabı altındaki doğrudan yatırımlar kaleminde 2019 Kasım ayında 350 milyon dolar net giriş yaşanırken 2020 yılı Kasım ayında 299 milyon dolarlık giriş yaşandı.
Portföy yatırımlarında kasım ayında 1.298 milyon dolar tutarında net giriş olmuştur. Alt kalemler incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senetlerinde 1.276 milyon dolar ve devlet iç borçlanma senetlerinde (DİBS) 607 milyon ABD doları net alış yapmıştır.
Diğer yatırımlarda ise 692 milyon dolarlık çıkış gerçekleşti.
Ekim ayında 4.183 milyon dolar artan rezerv varlıklarda, kasım ayında 145 milyon dolar azalış gözlendi.
-
Finans Hesabı, m$ - Aylık
2020 Doğ. Yat. Port. Yat. Diğer Yat.
Rezerv Değ.
Finans Hesabı
Ocak 788 -1.222 -1.706 2.934 794
Şubat 300 382 2.350 -3.000 32
Mart 877 -5.477 -2.415 16.589 9.574
Nisan -20 -2.344 -695 8.605 5.546
Mayıs 125 -2.575 10.328 -2.717 5.161 Haziran 4 -1.391 -4.282 7.707 2.038
Temmuz 239 272 3.497 1.283 5.291
Ağustos 380 -1.961 1.404 7.602 7.425
Eylül 445 -495 -1.065 3.631 2.516
Ekim 27 2.895 -27 -4.183 -1.288
Kasım 299 1.298 -692 145 1.050
Aralık Ocak -
Kasım 3.464 -10.618 6.697 38.596 38.139
Finans Hesabı, m$ - Aylık
2018 2019 2020 Aylık
Değ.
Yıllık Değ.
Ocak -8.032 -2.314 -794 -19,7% -65,7%
Şubat -2.775 2.144 -32 -96,0% A.D.
Mart -3.047 -1.549 -9.574 29.819% 518,1%
Nisan -5.917 2.701 -5.546 -42,1% A.D.
Mayıs -2.439 1.825 -5.161 -6,9% A.D.
Haziran -2.193 -2.397 -2.038 -60,5% -15,0%
Temmuz 1.769 1.243 -5.291 159,6% A.D.
Ağustos 7.123 1.869 -7.425 40,3% A.D.
Eylül 1.766 354 -2.516 -66,1% A.D.
Ekim 2.122 1.288 1.288 A.D. 0,0%
Kasım 63 -3.090 -1.050 A.D. -66,0%
Aralık 657 -989
Ocak -
Kasım -11.560 2.074 -38.139 A.D.
Finans Hesabı, m$ - 12 Aylık
2018 2019 2020 Aylık
Değ.
Yıllık Değ.
Ocak -49.481 -5.185 2.605 140,1% A.D.
Şubat -49.153 -266 429 -83,5% A.D.
Mart -48.247 1.232 -7.596 A.D. A.D.
Nisan -46.037 9.850 -15.843 108,6% A.D.
Mayıs -44.728 14.114 -22.829 44,1% A.D.
Haziran -44.513 13.910 -22.470 -1,6% A.D.
Temmuz -38.170 13.384 -29.004 29,1% A.D.
Ağustos -32.074 8.130 -38.298 32,0% A.D.
Eylül -26.446 6.718 -41.168 7,5% A.D.
Ekim -24.492 5.884 -41.168 0,0% A.D.
Kasım -20.163 2.731 -39.128 -5,0% A.D.
Aralık -10.903 1.085 Kaynak: TCMB
350 702 788 300 877 -20 125 4 239 380 445 27 299
1.Doğrudan Yatırımlar
1.928 -888 -1.222 382 -5.477 -2.344 -2.575 -1.391 272 -1.961 -495 2.895 1.2982.Portföy Yatırımları
1.555 636 -1.706 2.350 -2.415 -695 10.328 -4.282 3.497 1.404 -1.065 -27 -692
3.Diğer Yatırımlar
-743 539 2.934 -3.000 16.589 8.605 -2.717 7.707 1.283 7.602 3.631 -4.183 145
4.Rezerv Varlıklar
BMD Araştırma
11 Ocak 2021 9 / 16
Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi
12 AYLIK FİNANS HESABI ALT KALEMLERİ, m$
0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 16.000
1.Doğrudan Yatırımlar
-20.000 -15.000 -10.000 -5.000 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000
2.Portföy Yatırımları
-30.000 -20.000 -10.000 0 10.000 20.000 30.000 40.000
3.Diğer Yatırımlar
-30.000 -20.000 -10.000 0 10.000 20.000 30.000 40.000
4.Rezerv Varlıklar
BMD Araştırma
11 Ocak 2021 10 / 16
Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi
Net Hata ve Noksan Hesabı
Ödemeler dengesi; bankalar, TÜİK ve Merkez Bankası verilerinden oluşmaktadır. Kamu sektörüne ilişkin kalemlerde çoğunlukla hata beklenmediği gibi, bankacılık sektörüne ilişkin verilerin de(kur oynaklığının ortaya çıkardığı hesaplama hataları dışında) veri toplama yöntemindeki iyileşmeler nedeniyle, büyük ölçüde doğru olduğu varsayılmaktadır. Dolayısıyla, bankacılık dışı özel sektörün döviz varlıklarındaki değişimin büyük ölçüde net hata noksana yansıdığı düşünülmektedir. Net hata ve noksan (NHN), tanım gereği, ölçüm hataları ve tablodaki verilerin eksik veya fazla derlenmesinden kaynaklanmaktadır. Net hata ve noksan hesabının ödemeler dengesinde hangi kalemlerden kaynaklandığı net olarak ölçülememekle birlikte, bazı kuvvetli tahminler yapılabilmektedir. NHN oluşmasının sebepleri aşağıdaki gibi özetlenebilir;
Zaman uyumsuzluğu (İthalat veya ihracat için malın hareketi ile ödemenin farklı bilanço dönemlerine yansıması gibi)
Beyan hataları (gümrük işlemlerine ilişkin beyanat hataları gibi)
Ödemeler dengesindeki çeşitli kalemlerden elde edilen gelirlerin sistem dışına (yastık altına- kasalara) çıkarılması veya finansman esnasında sistem dışından kaynak kullanılması şeklindeki kayıt dışı işlemler,
Bazı verilerin (turizm ve bavul ticareti) anketler yoluyla elde edilmesindeki hatalar.
Sonuç olarak;
Net hata ve noksan hesabının pozitif olması ülkeye kaynağı bilinmeyen bir döviz girişinin olduğunu, negatif olması ise hangi kalemler ile olduğu bilinmeyen döviz çıkışını gösterir.
Buna göre net hata ve noksan kaleminde 2019 yılı Kasım ayında 3.074 milyon dolar çıkış görülürken 2020 Kasım ayında ise 3.016 milyon dolar giriş yaşandı.
Net Hata ve Noksan, m$ - Aylık
2018 2019 2020 Aylık Değ.
Yıllık Değ.
Ocak -1.087 -2.063 1.306 -24,9% A.D.
Şubat 1.608 2.258 1.389 6,4% -38,5%
Mart 1.564 -1.233 -4.114 A.D. 233,7%
Nisan -714 3.345 -196 -95,2% A.D.
Mayıs 3.284 871 -1.107 464,8% A.D.
Haziran 982 -2.146 1.133 A.D. A.D.
Temmuz 3.820 -578 -3.244 A.D. 461,2%
Ağustos 4.613 -1.249 -2.702 -16,7% 116,3%
Eylül -847 -2.263 32 A.D. A.D.
Ekim -1.684 -1.432 1.629 4.991% A.D.
Kasım -2.219 -3.074 3.016 85,1% A.D.
Aralık 1.338 1.738
Ocak -
Kasım 9.320 -7.564 -2.858 -62%
Net Hata ve Noksan, m$ - 12 Aylık
2018 2019 2020 Aylık Değ.
Yıllık Değ.
Ocak -4.433 9.682 -2.457 -57,8% A.D.
Şubat -1.682 10.332 -3.326 35,4% A.D.
Mart 949 7.535 -6.207 87% A.D.
Nisan 5.236 11.594 -9.748 57,0% A.D.
Mayıs 7.804 9.181 -11.726 20,3% A.D.
Haziran 7.623 6.053 -8.447 -28,0% A.D.
Temmuz 11.743 1.655 -11.113 31,6% A.D.
Ağustos 15.323 -4.207 -12.566 13,1% 198,7%
Eylül 14.241 -5.623 -10.271 -18,3% 82,7%
Ekim 9.459 -5.371 -7.210 -29,8% 34,2%
Kasım 7.976 -6.226 -1.120 -84,5% -82,0%
Aralık 10.658 -5.826 Kaynak: TCMB
-3.074 1.738 1.306 1.389 -4.114 -196 -1.107 1.133 -3.244 -2.702 32 1.629 3.016
Net Hata ve Noksan, Aylık, m$
-15 -10 -5 0 5 10 15
Ara.13 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15 Eyl.15 Ara.15 Mar.16 Haz.16 Eyl.16 Ara.16 Mar.17 Haz.17 Eyl.17 Ara.17 Mar.18 Haz.18 Eyl.18 Ara.18 Mar.19 Haz.19 Eyl.19 Ara.19 Mar.20 Haz.20 Eyl.20
Net Hata ve Noksan, 12 Aylık, milyar $
BMD Araştırma
11 Ocak 2021 11 / 16
Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi
(Milyon ABD Doları) Oca.20 Şub.20 Mar.20 Nis.20 May.20 Haz.20 Tem.20 Ağu.20 Eyl.20 Eki.20 Kas.20 2019 2020 I- CARİ İŞLEMLER HESABI -2.092 -1.419 -5.457 -5.347 -4.050 -3.171 -2.049 -4.714 -2.547 -340 -4.063 9.602 -35.249 Mal, Hizmet ve Birincil Gelir Dengesi (A+B+C) -2.204 -1.300 -5.222 -5.403 -4.037 -3.137 -2.170 -4.849 -2.749 -371 -4.124 8.919 -35.566 Mal ve Hizmet Dengesi(A+B) -1.822 -518 -4.010 -4.267 -3.043 -2.543 -1.773 -4.230 -2.205 258 -3.289 20.643 -27.442 A. DIŞ TİCARET DENGESİ -3.323 -1.950 -4.359 -3.845 -2.752 -2.072 -1.963 -5.365 -3.746 -1.287 -3.844 -13.078 -34.506 Mal İhracatı 14.857 14.655 13.381 8.890 9.609 13.194 14.730 12.238 15.953 17.199 15.944 166.950 150.650 Mal İthalatı 18.180 16.605 17.740 12.735 12.361 15.266 16.693 17.603 19.699 18.486 19.788 180.028 185.156
B. HİZMETLER DENGESİ 1.501 1.432 349 -422 -291 -471 190 1.135 1.541 1.545 555 33.721 7.064
Hizmet Gelir 3.961 3.674 2.653 1.289 1.267 1.677 2.222 3.258 3.736 3.614 2.748 58.648 30.099 Hizmet Gider 2.460 2.242 2.304 1.711 1.558 2.148 2.032 2.123 2.195 2.069 2.193 24.927 23.035
C. Birincil Gelir Dengesi -382 -782 -1.212 -1.136 -994 -594 -397 -619 -544 -629 -835 -11.724 -8.124
D. İkincil Gelir Dengesi 112 -119 -235 56 -13 -34 121 135 202 31 61 683 317
1. Genel Hükümet 99 -85 -7 67 -60 -62 36 94 139 -36 34 431 219
2. Diğer Sektörler 13 -34 -228 -11 47 28 85 41 63 67 27 252 98
II- SERMAYE HESABI -8 -2 -3 -3 -4 0 2 -9 -1 -1 -3 36 -32
III- FİNANS HESABI -794 -32 -9.574 -5.546 -5.161 -2.038 -5.291 -7.425 -2.516 1.288 -1.050 2.074 -38.139
1. Doğrudan Yatırımlar -788 -300 -877 20 -125 -4 -239 -380 -445 -27 -299 -5.423 -3.464
2. Portföy Yatırımları 1.222 -382 5.477 2.344 2.575 1.391 -272 1.961 495 -2.895 -1.298 372 10.618
2.1. Net Varlık Edinimi 575 619 2.171 -1.317 -2.071 -1.144 -624 705 791 -139 592 3.424 158
2.2. Net Yükümlülük Oluşumu -647 1.001 -3.306 -3.661 -4.646 -2.535 -352 -1.256 296 2.756 1.890 3.052 -10.460
2.2.1. Hisse Senetleri -333 -687 -1.063 -847 -1.009 -31 -467 -1.007 -213 -146 1.276 317 -4.527
2.2.2. Borç Senetleri -314 1.688 -2.243 -2.814 -3.637 -2.504 115 -249 509 2.902 614 2.735 -5.933
2.2.2.1 Merkez Bankası 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
2.2.2.2 Bankalar 221 -465 -38 -1.029 -45 -67 518 272 86 29 2 -1.289 -516
2.2.2.3 Genel Hükümet -498 2.198 -2.118 -1.013 -3.157 -2.427 -390 -502 424 2.230 607 3.622 -4.646
2.2.2.4 Diğer Sektörler -37 -45 -87 -772 -435 -10 -13 -19 -1 643 5 402 -771
3. Diğer Yatırımlar 1.706 -2.350 2.415 695 -10.328 4.282 -3.497 -1.404 1.065 27 692 262 -6.697
4. Rezerv Varlıklar -2.934 3.000 -16.589 -8.605 2.717 -7.707 -1.283 -7.602 -3.631 4.183 -145 6.863 -38.596
IV- NET HATA VE NOKSAN 1.306 1.389 -4.114 -196 -1.107 1.133 -3.244 -2.702 32 1.629 3.016 -7.564 -2.858
ÖDEMELER DENGESİ ALTINCI EL KİTABI- AYRINTILI SUNUM (*) Aylık Ocak-Kasım
Aylık Yıllık (Milyon ABD Doları) Oca.20 Şub.20 Mar.20 Nis.20 May.20 Haz.20 Tem.20 Ağu.20 Eyl.20 Eki.20 Kas.20 Değişim Değişim I- CARİ İŞLEMLER HESABI 5.064 3.758 -1.384 -6.088 -11.098 -14.019 -17.872 -25.695 -30.865 -33.926 -37.974 12% -526%
Mal, Hizmet ve Birincil Gelir Dengesi (A+B+C) 4.106 2.861 -1.915 -6.688 -11.749 -14.586 -18.425 -26.292 -31.573 -34.541 -38.554 12% -575%
Mal ve Hizmet Dengesi(A+B) 16.679 15.686 10.933 6.001 484 -2.962 -7.198 -15.605 -21.501 -24.957 -29.308 17% -241%
A. DIŞ TİCARET DENGESİ -18.818 -20.034 -23.646 -25.951 -28.350 -28.036 -27.710 -31.671 -34.745 -35.279 -38.179 8% 166%
Mal İhracatı 183.100 183.353 180.298 173.729 166.287 167.562 166.210 164.948 165.453 166.135 165.946 0% -9%
Mal İthalatı 201.918 203.387 203.944 199.680 194.637 195.598 193.920 196.619 200.198 201.414 204.125 1% 4%
B. HİZMETLER DENGESİ 35.497 35.720 34.579 31.952 28.834 25.074 20.512 16.066 13.244 10.322 8.871 -14% -75%
Hizmet Gelir 63.976 64.438 63.133 60.104 56.385 52.367 47.481 42.964 39.823 36.809 35.041 -5% -45%
Hizmet Gider 28.479 28.718 28.554 28.152 27.551 27.293 26.969 26.898 26.579 26.487 26.170 -1% -7%
C. Birincil Gelir Dengesi -12.573 -12.825 -12.848 -12.689 -12.233 -11.624 -11.227 -10.687 -10.072 -9.584 -9.246 -4% -27%
D. İkincil Gelir Dengesi 958 897 531 600 651 567 553 597 708 615 580 -6% -28%
1. Genel Hükümet 755 746 636 714 754 665 590 624 677 558 497 -11% -8%
2. Diğer Sektörler 203 151 -105 -114 -103 -98 -37 -27 31 57 83 46% -69%
II- SERMAYE HESABI -2 -3 -5 -7 -5 -4 -19 -37 -32 -32 -34 6% -197%
III- FİNANS HESABI 2.605 429 -7.596 -15.843 -22.829 -22.470 -29.004 -38.298 -41.168 -41.168 -39.128 -5% -1533%
1. Doğrudan Yatırımlar -6.099 -5.968 -5.945 -5.465 -5.502 -4.905 -4.574 -4.293 -4.731 -4.217 -4.166 -1% -34%
2. Portföy Yatırımları 8.611 10.021 16.279 14.159 16.228 15.479 15.299 15.923 16.531 10.876 11.506 6% 397%
2.1. Net Varlık Edinimi 5.719 5.980 8.157 4.519 2.516 1.471 -349 -380 268 545 1.388 155% -67%
2.2. Net Yükümlülük Oluşumu -2.892 -4.041 -8.122 -9.640 -13.712 -14.008 -15.648 -16.303 -16.263 -10.331 -10.118 -2% -621%
2.2.1. Hisse Senetleri -1.227 -2.050 -2.559 -3.328 -4.199 -4.422 -4.977 -5.472 -5.805 -5.459 -4.438 -19% -1973%
2.2.2. Borç Senetleri -1.665 -1.991 -5.563 -6.312 -9.513 -9.586 -10.671 -10.831 -10.458 -4.872 -5.680 17% -433%
2.2.2.1 Merkez Bankası 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - -
2.2.2.2 Bankalar -2.025 -2.490 -4.019 -5.593 -5.570 -4.314 -2.374 -2.174 -2.063 -338 -319 -6% -81%
2.2.2.3 Genel Hükümet -86 604 -151 903 -1.885 -4.442 -7.473 -7.826 -7.551 -4.392 -4.634 6% -252%
2.2.2.4 Diğer Sektörler 446 -105 -1.393 -1.622 -2.058 -830 -824 -831 -844 -142 -727 412% -296%
3. Diğer Yatırımlar -29 -3.829 -4.648 -5.455 -14.182 -8.440 -10.686 -13.029 -12.409 -9.580 -7.333 -23% 617%
4. Rezerv Varlıklar 122 205 -13.282 -19.082 -19.373 -24.604 -29.043 -36.899 -40.559 -38.247 -39.135 2% -607%
IV- NET HATA VE NOKSAN -2.457 -3.326 -6.207 -9.748 -11.726 -8.447 -11.113 -12.566 -10.271 -7.210 -1.120 -84% -82%
Kaynak: TCMB
ÖDEMELER DENGESİ ALTINCI EL KİTABI- AYRINTILI SUNUM (*) 12 Aylık
