1
i
BAŞKANIN SUNUŞU ...1
I. SUÇ GELİRLERİNİN AKLANMASI VE TERÖRÜN FİNANSMANIYLA MÜCADELE ...3
II. MASAK HAKKINDA GENEL BİLGİLER ...6
A. Vizyon ve Misyon ... 6
B. Yetki, Görev ve Sorumluluklar ... 6
C. İdari Yapı Bilgileri ... 7
1.Bakanlık İçindeki Yeri ve Örgütsel Yapı ... 7
2.İnsan Kaynakları ... 11
III. AMAÇ VE HEDEFLER ... 14
A. Amaç ve Hedefler ... 14
B. Temel Öncelikler ... 14
IV. FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER ... 16
A. Mali Bilgiler ... 16
B. Performans Bilgileri ... 19
1.Düzenleme ve Koordinasyon Faaliyetleri ... 19
1.1. Koordinasyon Kurulu Toplantıları ... 19
1.2. Diğer Faaliyetler ... 19
2.Aklama ve Terörün Finansmanının Önlenmesi ile Tespitine Yönelik Çalışmalar ... 20
2.1. Veri Toplama Faaliyeti ... 20
2.1.1. Şüpheli İşlem Bildirimleri ... 21
2.1.2. Savcılıklar ve Mahkemeler Tarafından Yapılan Değerlendirme ve İnceleme Talepleri ... 26
2.1.3. Diğer Bildirimler ... 27
2.1.4. Bilgi Talepleri ... 29
2.2. Analiz, Değerlendirme ve İnceleme Faaliyetleri ... 31
2.2.1. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları ... 32
2.2.1.1. Aklama Suçuna İlişkin Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları ... 32
2.2.1.1.1. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları Sonucunda Bilgilendirilen Kurumlar ... 36
2.2.1.1.2. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları Sonucu Ortaya Çıkan Öncül Suç Konuları ... 37
2.2.1.2. Terörün Finansmanı Suçuna İlişkin Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları ... 38
2.2.1.2.1. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları Sonucunda Bilgilendirilen Kurumlar ... 40
2.2.1.3. Genel Analiz Çalışmaları ... 41
2.2.1.3.1. Stratejik Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları ... 41
2.2.2. Aklama Suçu İncelemeleri ... 41
ii
3.1. Yükümlülüklere Uyum Denetimleri ... 45
3.2. Yükümlülük İhlal İncelemeleri ve Kesilen İdari Para Cezaları ... 46
3.3. Adli Cezalar ... 48
4.Dış İlişkilere Yönelik Faaliyetler ... 49
4.1. FATF Türkiye III. Tur Karşılıklı Değerlendirme Süreci ... 49
4.2. FATF Türkiye İlişkisinde Uluslararası İşbirliği Değerlendirme Grubu (ICRG) Süreci ... 51
4.3. Muadil Kurumlarla İmzalanan Mutabakat Muhtıraları ... 53
4.4. Yurtdışı Toplantılar ... 53
5.Eğitim ve Bilgilendirme Faaliyetleri ile Kamuoyu Duyarlılığını Artırmaya Yönelik Diğer Faaliyetler ... 55
5.1. Hizmet İçi Eğitimler ... 55
5.2. Yükümlülere ve Diğer Kamu Kurumlarına Yönelik Eğitim Faaliyetleri... 55
6.Bilgi Teknolojileri ve İletişim Faaliyetleri ... 56
6.1. Yönetimsel Kabiliyetlerin Artırılması Programı ... 57
6.2. MASAK BT Modernizasyon Programı ... 58
C. Performans Sonuçları ... 61
1.Performans Sonuçları Tablosu ... 61
2.Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi ... 74
3.Performans Bilgi Sisteminin Değerlendirilmesi ... 75
V. KURUMSAL KABİLİYET VE KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ ... 76
A. Güçlü ve Gelişmeye Açık Alanlar, Fırsatlar ve Tehditler (GZFT) Analizi ... 76
VI. SONUÇ ... 77
EKLER ... 80
KISALTMALAR ... 82
1 BAŞKANIN SUNUŞU
Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede, temel mali istihbarat birimi fonksiyonları olan aklama ve terörün finansmanı suçlarına ilişkin toplanan verileri ve şüpheli işlem bildirimlerini analiz, değerlendirme ve ilgili birimlere sevk faaliyetlerinin yanı sıra düzenleme ve koordinasyon, aklama suçu incelemeleri, yükümlülük denetimleri ve yükümlü grupları ile yasa uygulama birimlerinin eğitimleri ve bilgilendirilmeleri faaliyetlerini 2012 yılında da yoğun bir şekilde sürdürmüştür.
Yükümlü çalışanlarının, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede
“önleyici tedbirler” olarak bilinen yükümlülükler konusundaki farkındalıklarının ve bu tedbirleri uygulamalarındaki etkinliklerinin artırılmasını sağlamak amacıyla, 2012 yılında eğitim faaliyetleri devam etmiştir.
Başkanlığımızca şüpheli işlem bildirim sisteminin daha etkin hale getirilmesi amacıyla yapılan çalışmalar kapsamında, mevcut elektronik şüpheli işlem bildirimi (e-ŞİB) sisteminin yeniden geliştirilmesiyle oluşturulan MASAK.ONLINE Sisteminin tanıtılması ve değerlendirilmesi amacıyla, İstanbul’da bankaların uyum görevlileri ve yetkililerine yönelik çalıştay düzenlenmiştir.
Gerçekleştirilen eğitim ve çalıştay faaliyetleri sonucunda, Başkanlığımıza şüpheli işlem bildirimi gönderen bankalar dışındaki finansal kuruluş sayısı 2011 yılında 91 iken bu sayı 2012 yılında 108’e ulaşmış, ayrıca yine bankalar dışındaki finansal kuruluşlardan toplamda alınan şüpheli işlem bildirimi sayısı da 2011 yılında 585 iken 2012 yılında 1.450’ye yükselmiştir.
2011 yılında 8.739 olan şüpheli işlem bildirim sayısı 2012 yılında 15.318 adete ulaşmıştır.
Elektronik ortamda şüpheli işlem bildirimi gönderimi öncelikle bankacılık sektöründe uygulanmaya başlanmış olup 2012 yılında bankacılık sektöründen gelen toplam 13.801 adet şüpheli işlem bildiriminin % 99.7’si elektronik ortamda gönderilmiştir.
Şüpheli işlem bildirimlerinde bu önemli sıçramanın temel nedeni; 2012 yılında devreye alınan yeni “elektronik şüpheli işlem bildirimi” uygulamasıdır. Elektronik ortamda bildirim göndermenin güvenli, hızlı ve kolay olması bankacılık sektöründeki bildirim sayısının artışına katkıda bulunmuştur.
Başkanlık bünyesinde daha önce Bilgi İşlem Merkezi Müdürlüğü olarak sürdürülen faaliyetler yeni oluşturulan “Bilgi Teknolojileri ve İletişim Grubu” içerisinde yürütülmeye başlanmıştır. Bilgi teknolojileri ve iletişim faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan analiz çalışmaları kapsamında; “MASAK Bilgi Sistemleri Modernizasyonu Programı”
hazırlanmıştır. Program, “MASAK Bilgi Sistemlerinin Modernizasyonu” ve “Aklama Suçu ve Terörün Finansmanı ile Mücadelede Etkinlik” adı altında iki projeden oluşmaktadır.
2012 yılı içerisinde yürütülen faaliyetlerin en önemli çıktısı, kurumsal uygulamaların yeniden geliştirilmesi kapsamında Başkanlığımıza kazandırılan Entegre Mali İstihbarat Sistemi (EMİS) ve MASAK.ONLINE Sistemi olmuştur. EMİS ve MASAK.ONLINE Sistemi ile, daha önce farklı kapasite ve özellikteki yazılımları birbirine entegre ederek üretilen
2 Aynı zamanda, EMİS ile finansal istihbarat sürecinin adımları olan veri toplama, verilerin bütünleşik hale getirilmesi ve analiz edilmesi süreçlerinde tamamen otomasyona geçilmiştir.
Diğer taraftan, 2012 yılı içerisinde Türkmenistan yetkililerine, aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede gerekli kurumsal ve yasal altyapının oluşturulması çalışmalarına katkı sağlamak üzere, bu konudaki tecrübelerimizin ve bilgi birikimimizin aktarıldığı eğitim faaliyeti düzenlenmiştir.
Uyum denetimi programları kapsamında, yükümlülük uyum denetimlerine devam edilmiş ve 53 adet yükümlünün denetimi tamamlanmıştır.
Başkanlığımız bünyesinde aklama suçuna ilişkin yapılan analiz ve değerlendirme çalışmaları sonucunda, diğer kurumların görev alanına giren suçlarla ilgili olduğu tespit edilen dosyalar kapsamında 1.641 kişi hakkında ilgili kurumlara bilgi verilmiştir. Ayrıca Başkanlığımızca 2012 yılında tamamlanan değerlendirme ve incelemeler sonucunda, aklama suçunun işlendiği gerekçesiyle 275 kişi hakkında da suç duyurusunda bulunulmuştur.
Başkanlığımızda terörün finansmanı suçu açısından yapılan analiz ve değerlendirme çalışmaları sonucunda istihbari nitelikte bilgi paylaşımında bulunulan gerçek/tüzel kişi sayısı, 2011 yılında 987 iken, 2012 yılı içerisinde 22.370 olmuştur.
Yabancı ülkelerdeki muadil kurumlarla işbirliğini geliştirmeye yönelik çalışmalar 2012 yılında da devam etmiş ve ABD, Hollanda, Belçika, Polonya, Malezya, Kosova, Rusya Federasyonu ve Filipinler Cumhuriyeti mali istihbarat birimleri ile aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede işbirliğine yönelik mutabakat muhtıraları (MoU) imzalanmıştır.
MASAK tarafından gerçekleştirilen faaliyetlere ilişkin bilgilerin yer aldığı 2012 yılı Faaliyet Raporunun, kamuoyunu bilgilendirme görevimizi yerine getirme anlamında başarılı olmasını diliyor, bu vesileyle yürütülen faaliyetlerde emeği geçen tüm çalışma arkadaşlarıma teşekkür ediyorum.
Ankara, /0/2013 Mürsel Ali KAPLAN Mali Suçları Araştırma Kurulu
Başkanı
3 I. SUÇ GELİRLERİNİN AKLANMASI VE TERÖRÜN FİNANSMANIYLA MÜCADELE
Aklama kavramı en geniş anlamıyla yasadışı yollardan elde edilen kazançların kaynağının gizlenmesi veya niteliğinin değiştirilmesi suretiyle yasal görüntü kazandırılarak ekonomik sisteme sokulmasıdır. Aklama suçunun, bu suça kaynaklık eden öncül suçtan ayrı bir suç olarak sayılmasındaki asıl amaç, suç gelirlerinden yararlanan kişileri bu gelirlerden mahrum etmek suretiyle, kazanç elde etmek amacıyla işlenen suçların engellenmesidir. Bu nedenle aklama suçu ile mücadele, öncül suçlarla mücadelenin de önemli bir aracı olarak görülmektedir.
Aklama suçu ile mücadelenin bastırıcı ve önleyici tedbirler olmak üzere iki temel boyutu bulunmaktadır. Suç işlendikten sonra suçlunun ve suç gelirinin tespiti ile ilgili olan bastırıcı tedbirler; aklamanın suç haline getirilmesini, bu suçu işleyenlerin tespit edilmesini, soruşturulmasını, yargılanmasını ve cezalandırılmasını, aklamaya konu mal varlığı değerlerinin tespitini, takibini, el konulmasını ve müsaderesini kapsamakta olup, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Suçun işlenmesini engellemeye yönelik önleyici tedbirler ise, günümüzde bilişim alanındaki gelişmeler nedeniyle hızlı, karmaşık ve sınır tanımayan bir boyut kazanan finansal faaliyetlerin aklayıcılar ve terörü finanse edenler için uygun ortamlar oluşturması karşısında aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede suç gelirlerinin ekonomik sisteme sokulmasının önlenmesini amaçlamaları nedeniyle son derece önemlidir.
Bu kapsamda suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele amacıyla düzenlenen müşterinin tanınması, şüpheli işlemlerin bildirimi, iç kontrol, iç denetim, risk yönetimi ve uyum görevlisi atanması gibi önleyici tedbirlerin yükümlülerce etkin bir şekilde uygulanması ile aklama fiillerinin gerçekleştirilmeden ortaya çıkarılarak engellenmesi ve finansal sistemin bu suçların işlenmesinde araç olarak kullanılmasının önlenmesi sağlan- maktadır.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede önleyici tedbirlerin önemine uluslararası düzenlemelerde de vurgu yapılmış ve ülkeler bu çerçevede gerekli önlemleri almaları konusunda uyarılmıştır.
Sınır aşan örgütlü suçların önlenmesi ve bu çerçevede ülkeler arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla 2000 yılında Birleşmiş Milletler nezdinde hazırlanan ve ülkemizin de 30.01.2003 tarihi itibarıyla taraf olduğu Sınır Aşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (Palermo Konvansiyonu) organize suçlarla mücadele amacıyla hazırlanan ilk düzenleme niteliğini haiz olup, aklama ile mücadele amacıyla önleyici tedbirlere de yer vermiş bulunmaktadır. Sözleşmede, bankalar ve banka dışı mali kuruluşlar ile karapara aklamaya müsait diğer kurumlara; kimlik tespiti, kayıtların saklanması ve şüpheli işlem bildirimi yükümlülüklerinin getirilmesi suretiyle konunun önleyici tedbirler boyutuna da değinilmiş ve ülkelerden bu çerçevede gerekli düzenlemelerin yapılması istenilmiştir.
4 Terörün finansmanı, terör suçlarının işlenmesinde kullanılacağını bilerek ve isteyerek fon sağlanması veya toplanmasını ifade etmektedir. Terör örgütlerinin finans kaynaklarının kurutulması ve elde edilen fonların dağıtım kanallarının engellenmesi terörle mücadelede hayati öneme sahiptir. Uluslararası boyut kazanan ve önemli miktarlarda fon kaynağına ulaşan terörle etkin bir mücadele için klasik tedbir ve uygulamaların yanında terör örgütlerinin finans kaynaklarının da kurutulması gerekmektedir. Bu gereklilik, terörle mücadeleye “terörün finansmanı ile mücadele” boyutunu da eklemiştir.
Diğer taraftan, terörün finansmanının engellenmesine yönelik etkili önlemlerin oluşturulması ve benimsenmesi amacıyla ülkeler arasında işbirliğinin geliştirilmesi için 1999 yılında Birleşmiş Milletler nezdinde hazırlanan ve ülkemizin de 10.01.2002 tarihi itibarıyla taraf olduğu Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşme’de de aynı şekilde terörün finansmanıyla mücadele çerçevesinde önleyici tedbirlere değinilmiş ve bu kapsamda devletler, finansal kurumlar ve benzeri kuruluşları, devamlı veya arızi müşterilerinin veya lehlerine hesap açılan kişilerin tespiti için mevcut en etkili yöntemleri kullanmaya, olağandışı veya şüpheli işlemlere özel dikkat göstermeye ve suç teşkil eden bir eylemden kaynaklandığından şüphelenilen işlemleri haber vermeye mecbur eden önlemler almaya çağırılmış ve devletlerin terörün finansmanı suçunun önlenmesi için tüm para transferi kurumlarının denetlenmesini, sermayenin serbest dolaşımını engellemeksizin nakit ve ticaret senetlerinin izlenmesini veya gözetimini sağlayan tedbirleri almaları gerektiği belirtilmiştir.
Bu kapsamda, ülkemizde aklama ve terörün finansmanı suçları ile ilgili olarak temel önleyici tedbirlere 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’da yer verilmiştir. Bu tedbirler için yasal zeminde genel bir çerçeve çizilmiş, finansal araçlardaki çeşitlenmeler ve bunun sonucu olarak aklama yöntemlerine her geçen gün yenilerinin eklenmesi hususu da göz önünde bulundurularak, ayrıntılı düzenlemelerin ikincil düzenlemelerle yapılması öngörülmüştür.
Bu çerçevede hazırlanan Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik, Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik ile 5, 6, 7, 8 ve 9 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğleri yürürlüğe girmiştir.
09.01.2008 tarihli ve 26751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik”te önleyici tedbirler ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Aklama suçunun önlenmesinde en önemli unsur olan müşterinin tanınması ilkesi kapsamında, kimlik tespitinin yanı sıra aklama ve terörün finansmanı bakımından yüksek risk taşıyan müşterilerin, iş ilişkilerinin ve işlemlerin belirlenmesi de alınması gereken bir tedbir olarak düzenlemede yerini almıştır. Yönetmelikte ayrıca önleyici tedbirlerin ana unsurlarından olan şüpheli işlem bildirim yükümlülüğünün esasları yeniden düzenlenmiş, yükümlülere karmaşık ve olağandışı büyüklükteki işlemlere özel dikkat gösterme zorunluluğu getirilmek suretiyle bu tür işlemlerin de takibi amaçlanmıştır.
5 dâhilinde sağlanmasını teminen hazırlanan ve dayanağını 5549 sayılı Kanun’un “Eğitim, iç denetim, kontrol ve risk yönetim sistemleri ile diğer tedbirler” başlıklı 5’inci maddesinden alan Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik ise yükümlülerin risk temelli bir yaklaşımla oluşturacakları uyum programına yönelik hükümler içermektedir. Bu düzenleme esas itibarıyla aklama suçuyla mücadelede önleyici mekanizmanın etkinliğini sağlamaya yönelik olup, yükümlülerin gerek aklamanın gerekse terörün finansmanının önlenmesi konusunda yeterli dikkat ve özeni göstermelerinin sağlanması amaçlanmıştır.
Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik ve Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik ile ilgili önleyici tedbirlere ilişkin daha detaylı hususlar Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğlerinde düzenlenmiştir.
Bu çerçevede; yükümlüler tarafından müşterinin tanınması ilkesi kapsamında uyulması gereken “basitleştirilmiş tedbirler” 5 ve 9 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğlerinde, yükümlüler tarafından suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesi kapsamında şüpheli işlem bildiriminde bulunulması yükümlülüğünün etkin, zamanında ve uygun şekilde yerine getirilmesine yönelik açıklamalar 6 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğinde, yükümlülerin sürekli iş ilişkisi içinde bulundukları müşterilerinin kimlik tespiti kapsamındaki bilgilerinin Yönetmeliğe uygun hale getirilmesi ile kimlik tespiti kapsamındaki diğer açıklamalar ise 7 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğinde düzenlenmiştir.
6 A. Vizyon ve Misyon
Başkanlığımızın vizyon ve misyonu aşağıda yer almaktadır.
Vizyon: Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanıyla etkili bir şekilde mücadele ederek etkin bir ekonomi ve güvenli bir toplum oluşmasına katkıda bulunan öncü bir kurum olmak.
Misyon: Aklama ve terörün finansmanı suçlarının önlenmesi ve tespitine yönelik olarak;
politika oluşturulması ve düzenleme yapılmasına katkıda bulunmak, hızlı ve güvenilir bir şekilde bilgi toplamak ve analiz etmek, araştırma ve inceleme yapmak, elde edilen bilgi ve sonuçları ilgili makamlara iletmek.
B. Yetki, Görev ve Sorumluluklar
4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’un 19.11.1996 tarihinde yürürlüğe girmesini müteakip 17.02.1997 tarihinde Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı kurulmuş ve ülkemiz karaparanın aklanmasıyla mücadele eden ülkeler arasında yerini almıştır.
17 Şubat 1997’de faaliyete geçen Başkanlığımız, doğrudan Maliye Bakanına bağlı olarak çalışan idari nitelikte bir kurum olup, görev ve yetkileri ilk olarak 4208 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir.
Başkanlığımızın görev ve yetkileri, 18 Ekim 2006 tarih ve 26323 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un 19’uncu maddesinde yeniden düzenlenmiş olup, buna göre MASAK, aşağıdaki temel hizmetleri yürütmektedir:
Suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi amacıyla politika hazırlamak ve uygulama stratejileri geliştirmek, bu amaçla kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak, ortak çalışmalar yapmak, görüş ve bilgi alışverişinde bulunmak.
Belirlenen politikalar çerçevesinde kanun, tüzük ve yönetmelik taslakları hazırlamak, 5549 sayılı Kanun ile buna ilişkin Bakanlar Kurulu kararlarının uygulanması konusunda düzenlemeler yapmak.
Suç gelirlerinin aklanması alanındaki gelişmeler ile aklama suçunun önlenmesi ve ortaya çıkarılmasına yönelik yöntemler konusunda araştırmalar yapmak.
Suç gelirlerinin aklanmasını önlemek amacıyla sektörel çalışmalar yapmak, önlemler geliştirmek ve uygulamayı izlemek.
Kamuoyu duyarlılığını ve desteğini artırmaya yönelik çalışmalar yapmak.
7 toplamak, şüpheli işlem bildirimlerini almak, analiz etmek ve değerlendirmek.
Değerlendirme sürecinde gerek duyulduğunda kolluk ve diğer birimlerden kendi görev alanlarında inceleme ve araştırma yapılması talebinde bulunmak.
5549 sayılı Kanun kapsamına giren işlemler ile ilgili olarak, araştırma ve inceleme yapmak veya yaptırmak.
Yapılan araştırma ve inceleme sonucunda aklama suçunun işlendiği hususunda olguların varlığının tespiti halinde, Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre gerekli işlemler yapılmak üzere Cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunmak.
Cumhuriyet savcıları tarafından intikal ettirilen konuları incelemek ve aklama suçunun tespitine ilişkin talepleri yerine getirmek.
Aklama veya terörün finansmanı suçunun işlendiğine dair ciddi şüphelerin mevcut olması durumunda konuyu ilgili Cumhuriyet savcılığına intikal ettirmek.
Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında yükümlülük denetimi yapılmasını sağlamak.
Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi istemek.
Bilgi ve ihtisasına ihtiyaç duyulması halinde, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların Başkanlık bünyesinde geçici olarak görevlendirilmelerini talep etmek.
Görev alanına giren konularda uluslararası ilişkileri yürütmek, görüş ve bilgi alışverişinde bulunmak.
Yabancı ülkelerdeki muadil kurumlarla bilgi ve belge değişiminde bulunmak, bu amaçla uluslararası antlaşma niteliğinde olmayan mutabakat muhtırası imzalamak.
C. İdari Yapı Bilgileri
1. Bakanlık İçindeki Yeri ve Örgütsel Yapı
MASAK’ın, Maliye Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 8’inci maddesinin (g) bendiyle Maliye Bakanlığı bünyesinde “ana hizmet birimi” olduğu; 5549 sayılı Kanunun 19’uncu maddesinde de doğrudan Maliye Bakanına bağlı olarak çalışacağı hüküm altına alınmıştır.
Başkanlık hizmetlerini; Başkana bağlı Başkan Yardımcıları, Daire Başkanları ve bunlara bağlı Dış İlişkiler, Mevzuatı İzleme ve Koordinasyon, Eğitim, Veri Toplama ve Analiz, Yükümlülük Denetimi, Aklama Suçuna İlişkin Analiz ve Değerlendirme, Aklama Suçu İnceleme, Terörün Finansmanına İlişkin Analiz ve Değerlendirme, Genel Analiz, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Grupları ile İnsan Kaynakları, İdari ve Mali İşler Şube Müdürlükleri eliyle yürütmektedir.
8 Şekil 1 - Başkanlığımızın Maliye Bakanlığı İçindeki Yeri
9 Mali istihbarat birimleri, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelenin temel kurumlarından olup, bu mücadelede önemli fonksiyonlar üstlenmektedirler.
Mali Eylem Görev Gücü (FATF), 29’uncu tavsiyesinde; ülkelerden şüpheli işlem bildirimlerini alan, analiz eden ve ilgili birimlere dağıtan ulusal merkezi bir makam oluşturmalarını istemektedir.
Bu çerçevede Türkiye’nin “Mali İstihbarat Birim”i (Financial Intelligence Unit- FIU) olarak kurulan MASAK, temel FIU fonksiyonlarının yanı sıra düzenleyici, denetleyici ve eğitici bir rol de üstlenmiş olup, MASAK’ın organizasyon şeması Şekil 2’de gösterilmiştir
10 Şekil 2 - Başkanlığımızın Organizasyon Şeması
11 2. İnsan Kaynakları
MASAK’ta görev yapan toplam personel sayısı 182 olup, personel dağılımına ilişkin bilgilere aşağıdaki tabloda yer verilmektedir.
Tablo 1 - Personelin Dağılımı(2003-2012)
Yıllar İdari Personel
(*)
Maliye Uzmanı
Maliye Uzman
Yrd.
Vergi Müfettişi
Bilgi İşlem Personeli
(**)
Diğer Personel
(***)
Toplam Personel
2003 6 24 27 3 8 45 113
2004 7 35 17 7 8 42 116
2005 7 41 9 7 11 51 126
2006 13 42 15 6 10 52 138
2007 13 40 22 3 12 56 146
2008 12 43 20 4 12 63 154
2009 13 44 21 3 12 68 161
2010 15 54 21 4 13 65 172
2011 15 54 28 4 11 62 174
2012 16 56 33 4 13 60 182
(*) Başkan, Başkan Yardımcısı, Daire Başkanı, Şube Müdürü (1 Maliye Uzmanı Şube Müdürlüğü görevini vekaleten yürütmektedir.)
(**)Mühendis, Çözümleyici, Programcı, İstatistikçi, Bilgisayar İşletmeni
(***) Şef, Mütercim, Gelir Uzmanı, Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni, Teknisyen, Şoför, Dağıtıcı, Yardımcı Hizmetli
Grafik 1 - Personelin Unvan Bazında Yüzde Dağılımı(2012)
16; 9%
56; 31%
33; 18%
4; 2%
13; 7%
60; 33%
İdari Personel Maliye Uzmanı Maliye Uzman Yrd.
Vergi Müfettişi Bilgi İşlem Personel Diğer Personel
12 Tablo 2 - Personelin Unvanlar Bazında Sayıları(2012)
Unvanı Görev Yapan Personel Sayısı
Başkan 1
Başkan Yardımcısı 2
Daire Başkanı 8
Şube Müdürü 5
Maliye Uzmanı 56
Maliye Uzm.Yrd. 33
Vergi Müfettişi 4
Gelir Uzmanı 14
Gelir Uzman Yardımcısı 4
Şef 5
Mühendis 3
İstatistikçi 2
Çözümleyici 1
Programcı 3
Bilgisayar İşletmeni 2
Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni 23
Mütercim 4
Teknisyen 2
Şoför 1
Dağıtıcı 4
Y.Hizmetli 5
182
Kadrolu Personel 137
Sözleşmeli Personel 1
MASAK’ ta Geçici Görevli Personel 44
TOPLAM 182
Ücretsiz izinli 4
Başka Birimde Geçici Görevli 1 Yurt Dışı Yüksek Lisans Eğitiminde 1
Fiili Sayı: 176
13 Tablo 3 - Personelin Yaş Profili(2012)
Yaş Aralığı Sayısı
20-29 27
30-39 80
40-49 56
50-59 19
Toplam 182
Grafik 2 - Personelin Yaş Durumuna Göre Yüzde Dağılımı(2012)
Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığında görev yapan personelin Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi (KPDS) düzeyi aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 4 - Personelin KPDS Düzeyi* (2012)
KPDS A Düzeyi KPDS B Düzeyi KPDS C Düzeyi
6 23 43
(*)= 1 Mütercim- A düzeyinde İngilizce, B düzeyinde Fransızca bilmektedir.
27; 15%
80; 44%
56; 31%
19; 10%
20-29 30-39 40-49 50-59
14 III. AMAÇ VE HEDEFLER
A. Amaç ve Hedefler
Bakanlığımızın 2012 yılında revize ederek kamuoyuna duyurduğu 2013-2017 Stratejik Planında yer alan “Kayıtlı ekonomiyi genişletmek ve mali suçları azaltmak” stratejik amacı kapsamında, MASAK’ın stratejik hedefi “Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile etkin mücadele etmek”tir.
B. Temel Öncelikler
MASAK tarafından, stratejik amaç ve hedefine ulaşılması amacıyla 2013 yılında aşağıdaki çalışmalara öncelik verilecektir:
2012 yılı itibarı ile başlanılan yeni “elektronik şüpheli işlem bildirim sistemi”
uygulamasından alınan sonuçları değerlendirerek, veri tabanının güçlendirilmesi hedefi yanında, yapılacak analiz, değerlendirme ve incelemeler açısından sonuç almaya yönelik nitelikte ŞİB’lerin elde edilmesini gözetmek.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı suçlarına ilişkin alınan ihbar ve şüpheli işlem bildirimlerinin analiz ve değerlendirme çalışmalarını mümkün olan en kısa sürede tamamlamak. Başkanlığımıza gelen ihbar ve şüpheli işlem bildirimlerinde bahsi geçen ve risk teşkil edebilecek konularda yığın verilerden yararlanarak ve sektörel analizlere tabi tutarak, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede etkinliğin arttırılmasına katkı sağlamak. Bu amaçla, başta bankalar olmak üzere gerçek ve tüzel kişilerden istenecek bilgi ve belgelerin analize uygun şekilde standart formatta ve güvenli ortamda alınmasına ilişkin çalışmaları tamamlamak.
Yükümlü gruplarına yönelik suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede “önleyici tedbirler” olarak bilinen yükümlülükler konusunda eğitim faaliyetleri düzenleyerek, yükümlülerin farkındalıkları artırmak ve bu tedbirleri uygulamalarını sağlamak.
Yükümlülerin, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele kapsamında getirilen yükümlülüklere uyum sağlamaları amacıyla, yükümlüler nezdinde yükümlülüklere uyum denetimleri yapmak.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelenin etkin ve verimli bir şekilde gelişmesi amacına uygun olarak, işbirliği ve eşgüdüm halinde olunan yasa uygulama birimleri, diğer ilgili kurum ve kuruluşlarla etkin ve proaktif çalışmalar yürütmek.
Uyuşturucu kaçakçılığı, sigara kaçakçılığı, tefecilik, akaryakıt kaçakçılığı, insan ticareti ve bilişim gibi öncül suçlardan elde edilen suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesine yönelik çalışmalara ağırlık vermek.
15 Aklama suçu incelemeleri ve yükümlülük denetimlerinde etkinliğin artırılması amacıyla denetim elemanları ile iletişim ve işbirliğinin geliştirilmesine yönelik faaliyetler düzenlemek.
Uluslararası işbirliğinin sağlanması amacıyla, yabancı ülke mali istihbarat birimleri ile istihbari amaçlı bilgi değişimine imkan sağlayan mutabakat muhtıraları imzalamak.
Ülkemizin, terörün finansmanı ile mücadele kapsamında uluslararası standartlara uyumunun sağlaması amacıyla, terörist malvarlıklarının dondurulmasına yönelik yasal mekanizmanın kurulması çalışmalarına devam etmek.
16 IV. FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER
A. Mali Bilgiler
Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığının son beş yıla ilişkin Genel Bütçe ile tahsis edilen ödenek ve harcamaları gösterir tablo aşağıdaki gibidir.
17 Tablo 5 - Bütçe Ödenek Tahsisi ve Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırılması(2008-2012)(TL)
Ekonomik
Sınıf Bütçe Giderinin Türü
2008 2009 2010 2011 2012
Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama
01 Personel Giderleri 3.480.428 3.480.427 4.001.300 3.857.398 4.415.800 4.403.254 5.464.000 5.337.029 7.006.000 6.788.782
02 Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet
Primi Giderleri 293.020 285.025 338.100 326.949 547.520 544.247 664.000 643.332 812.000 777.571
03 Mal ve Hizmet Alım
Giderleri 530.500 385.148 671.400 497.195 608.001 566.046 793.000 723.466 762.000 532.045
05 Cari Transferler 51.500 51.379 66.500 64.399 78.000 73.723 113.500 107.598 117.000 114.736
06 Sermaye Giderleri 0 0 0 0 1.500.000 1.464.333 3.500.000 3.280.400 14.000.000 12.896.580
Toplam 4.355.448 4.201.979 5.077.300 4.745.941 7.149.321 7.051.603 10.534.500 10.091.825 22.697.000 21.109.714
18 Grafik 3–Harcamalarının Yüzde Dağılımı(2012)
Bütçe harcamalarının 31.12.2012 tarihi itibariyle bütçe ekonomik kodlarına göre dağılımı yukarıdaki şekildedir. Grafik 3’te görüldüğü üzere, giderler içinde en büyük kalem sermaye giderleri olup toplam giderler içindeki payı %61,09’dur. Diğer harcama kalemlerinin toplam giderlere oranı sırasıyla personel giderleri için %32,16, sosyal güvenlik kurumlarına devlet pirimi giderleri için %3,68, mal ve hizmet alımları için
%2,52 ve cari transferler için %0,54 olarak gerçekleşmiştir. Cari transferler Türkiye’nin (Mali Eylem Görev Gücü ile EGMONT) uluslararası kuruluşlara yapılan yıllık üyelik aidatıdır.
Personel Giderleri 32,16%
Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi
Giderleri 3,68%
Mal ve Hizmet Alım Giderleri
2,52%
Cari Transferler 0,54%
Sermaye Giderleri 61,09%
19 B. Performans Bilgileri
1. Düzenleme ve Koordinasyon Faaliyetleri 1.1. Koordinasyon Kurulu Toplantıları
5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un 20’nci maddesine göre Maliye Bakanlığı Müsteşarının başkanlığında, Gelir İdaresi Başkanı, Vergi Denetim Kurulu Başkanı, Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanı İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı, Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürü, Dışişleri Bakanlığı Ekonomik İşler Genel Müdürü, Hazine Kontrolörleri Kurulu Başkanı, Sigorta Denetleme Kurulu Başkanı, Hazine Müsteşarlığı Malî Sektörle İlişkiler ve Kambiyo Genel Müdürü, Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürü, Gümrük Müsteşarlığı Teftiş Kurulu Başkanı, Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürü1, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkan Yardımcısı, Sermaye Piyasası Kurulu Başkan Yardımcısı ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcısından oluşan Mali Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulu, 2012 yılında iki kez olağan olarak toplanmıştır.
Koordinasyon Kurulu’nun;
19.04.2012 tarihinde düzenlenen ilk toplantısının gündem maddesi gereğince, MASAK’ın 2011 yılı faaliyetleri ile terörün finansmanıyla mücadeleye yönelik çalışmalar,
26.09.2012 tarihinde düzenlenen ikinci toplantısının gündem maddesi gereğince yine terörün finansmanıyla mücadele çerçevesinde yürütülen çalışmalar,
değerlendirilmiştir.
1.2. Diğer Faaliyetler
2012 yılında Başkanlığımızca, 5549 sayılı Kanun ve ikincil mevzuatla ilgili olarak yükümlüler ile diğer kurum ve kuruluşlardan gelen görüş taleplerinin karşılanması çalışmaları kapsamında, 28 adet görüş talebi cevaplandırılmıştır.
Ayrıca 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında Başkanlığımıza yapılan bilgi edinme başvurularının yerine getirilmesi ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin çalışmaları kapsamında yöneltilen soru önergelerinin cevaplandırılmasına ilişkin çalışmalar kapsamında, 2012 yılında 84 adet bilgi edinme başvurusu ve 18 adet soru önergesi cevaplandırılmıştır.
13/6/2011-KHK-640/Geçici md 2(5)uyarınca, mevzuatta Gümrük Müsteşarlığına yapılan atıflar Gümrük ve Ticaret Bakanlığına yapılmış sayılır.
20 2. Aklama ve Terörün Finansmanının Önlenmesi ile Tespitine Yönelik Çalışmalar 5549 sayılı Kanun ve bu Kanunla ilgili ikincil mevzuat kapsamında yükümlüler, kendileri nezdinde gerçekleşen ya da aracılık ettikleri işlemlerden terörün finansmanı veya suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerinin aklanması şüphesini taşıyanları MASAK’a Şüpheli İşlem Bildirimi (ŞİB) olarak bildirmektedirler.
Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçunun işlenip işlenmediğinin tespitine yönelik olarak Cumhuriyet Savcılıkları ile Mahkemeler MASAK’tan talepte (adli talep) bulunabilmektedir.
Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler de yine MASAK’a ihbarda bulunabilmektedir.
ŞİB, adli talep ve ihbarlarla ilgili olarak terörün finansmanı veya suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerinin aklanması suçlarına ilişkin olarak Maliye Uzmanlarınca analiz ve değerlendirme çalışmaları yapılırken; aklama suçuna ilişkin olarak ayrıca denetim elemanlarınca inceleme de yapılmaktadır.
2.1. Veri Toplama Faaliyeti
Başkanlığımız veri toplama faaliyetlerinin büyük bir bölümü; Başkanlığımıza intikal eden bildirimlerin MASAK Entegre Mali İstihbarat Sistemine (EMİS) kaydedilmesi çalışmalarıdır. Başkanlığımıza gönderilen bildirimler ve bu bildirimler içerisinde belirtilen kişisel veriler online ulaşılabilen sicil kayıtları ile karşılaştırılarak EMİS sistemine mümkün olduğunca tam ve doğru şekilde kaydedilmekte ve böylelikle bildirimler üzerinde sistematik, analitik ve istatistiksel analizler yapılabilmesi mümkün hale gelmektedir.
21 Başkanlığımızın yabancı ülkelerdeki muadil kuruluşlarla bilgi alışverişleri de veri toplama faaliyetleri kapsamında gerçekleşmektedir.
Başkanlığımıza intikal eden bildirimler aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
Yükümlü kuruluş ve kişiler tarafından gönderilen şüpheli işlem bildirimleri,
Savcılıklar veya Mahkemelerce yapılan değerlendirme veya inceleme talepleri,
Diğer kamu kurumlarınca gönderilen bilgilendirme yazıları veya araştırma raporları,
Türkiye’de yerleşik gerçek veya tüzel kişilerce yapılan ihbar ve şikâyetler,
Yurt dışında yerleşik gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılan ihbar ve şikâyetler,
Ulusal ve uluslararası basında çıkan haberlerden içeriği itibari ile resen ihbar kabul edilenler.
Tablo 6- Gönderilen Bildirimlerin Genel Dağılımı(2012)
2.1.1. Şüpheli İşlem Bildirimleri
Şüpheli işlem bildirimleri; 5549 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi uyarınca Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik kapsamında “yükümlü" olarak sayılan gerçek ve tüzel kişiler tarafından gerçekleştirilen veya aracılık edilen işlemlerde, işleme konu malvarlığının yasadışı yollarla elde edildiğinden veya yasadışı amaçlarla kullanıldığından ya da terörün finansmanı ile alakalı olduğundan şüphelenilmesi halinde Başkanlığımızca belirlenmiş olan prosedürlere uyularak gönderilen bildirimlerdir.
Bildirim Türleri 2012
Şüpheli İşlem Bildirimleri 15.318
Savcılık ve Mahkeme Talepleri 89
Diğer Bildirimler 430
Toplam 15.837
22 Tablo 7- Şüpheli İşlem Bildirim Sayılarının Yıllara ve Kaynaklarına Göre Dağılımı(2006- 2012)
Şüpheli İşlem Bildirim
Kaynağı 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Bankalar 1.133 2.903 4.889 9.480 9.968 8.141 13.504
Aracı Kurumlar 7 40 9 168 28 117 237
Finansman, Faktoring ve Finansal Kiralama
Şirketleri - - 15 32 70 164 520
Sigorta ve Emeklilik
Şirketleri - 3 10 129 148 286 569
Noterler - - 1 6 1 4 1
PTT Genel Müdürlüğü - - - 6 25 11 297
Yetkili Müesseseler
(Döviz Bürosu) - - - 2 11 14 123
Kargo Şirketleri - - - - - - 61
Serbest Muhasebeciler,
Mali Müşavirler - - - - - 1 -
Talih ve Bahis Oyunları Alanında Faaliyet Gösterenler
- - - - - 1 5
İş Makineleri Dahil Her Türlü Deniz, Hava ve Kara Nakil Vasıtalarının Alım-Satımı İle
Uğraşanlar
- - - - - - 1
Toplam 1.140 2.946 4.924 9.823 10.251 8.739 15.318
2012 yılı içerisinde alınan şüpheli işlem bildirimleri, sayısal olarak şimdiye kadar Başkanlığımıza gönderilen en yüksek şüpheli işlem bildirimi sayısıdır.
Şüpheli işlem bildirimi sayılarının yıllara göre değişimine sektörel açıdan bakıldığında;
mali sektörden gelen şüpheli işlem bildirimlerinin yıllara göre artış trendinin 2012 yılında da devam ettiği dolayısıyla mali sektörde hizmet veren kuruluşlarda suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele konusuna yönelik farkındalık artışının geçen yılda da olduğu gibi devam etmekte olduğu görülmektedir.
23 Grafik 4- Şüpheli İşlem Bildirimlerinin Yıllara Göre Sayısal Trendi(2006-2012)
2012 yılında gönderilen toplam 15.318 adet şüpheli işlem bildiriminin 13.759 adedi elektronik ortamda gönderilmiştir. Elektronik ortamda şüpheli işlem bildirimi gönderimi öncelikle bankacılık sektöründe uygulanmaya başlamış olup 2012 yılında bankacılık sektöründen gelen toplam 13.801 adet şüpheli işlem bildiriminin % 99.7’si elektronik ortamda gönderilmiştir. Elektronik ortamda bildirim göndermenin güvenli, seri ve kolay olması da bankacılık sektöründeki bildirim sayısının artışına katkıda bulunmaktadır.
Tablo 8- Mali Sektörde Şüpheli İşlem Bildirimi Gönderen Finansal Kuruluş Sayısının Yıllara Göre Dağılımı(2006-2012)
Finansal Kuruluşlar 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Bankalar 31 28 28 31 26 29 30
Sigorta ve Emeklilik
Şirketleri - 1 5 24 18 27 36
Faktoring Şirketleri - - 2 6 14 26 28
Aracı Kurumlar 1 2 5 15 10 17 23
Finansal Kiralama
Şirketleri - - - 4 4 14 15
Finansman Şirketleri - - 1 2 2 5 4
Yetkili Müesseseler/
Kıymetli Maden Aracı
Kuruluşları - - - 2 1 2 2
Toplam 32 31 41 84 75 120 138
1.140
2.946
4.924
9.823 10.251
8.739
15.318
0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 16.000 18.000
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
24 Grafik 5- Şüpheli İşlem Bildirimi Gönderen Finansal Kuruluşların Yıllara Göre Sayısal Trendi(2006-2012)
Mali piyasalarda şüpheli işlem bildiriminde bulunan finansal kuruluş sayılarının yıllara göre dağılımına bakıldığında mali sektörde suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede işbirliği konusunda kurumsal farkındalık artışının 2012 yılında da devam ettiği gözlenmektedir. Bu kapsamda, 2011 yılında bildirimde bulunan kuruluş sayısı 120 iken, 2012 yılında 138’e çıkmıştır. Aynı şekilde bankalar dışındaki finansal kuruluş sayısı da 91’den 108’e ulaşmıştır. Bu artışın ekseriyetle Başkanlığımızca mercek altına alınarak eğitim ve çalıştaylar düzenlenen veya şüpheli işlem trendlerine yönelik olarak geri bilgilendirmeler yapılan sektörlerde yaşandığı görülmektedir.
Yükümlüler tarafından Başkanlığımıza şüpheli işlem bildiriminde bulunulurken, MASAK 6 sıra No’lu Genel Tebliği içerisinde şüpheli işlemin niteliğine göre sınıflandırılmış olan toplam 114 adet şüpheli işlem tipi belirlenmiştir. Yükümlüler tarafından karşılaştıkları şüpheli işlem veya durumların 6 sıra No’lu Tebliğ içerisinde sayılan tiplerden bir veya birkaçına benzemesi halinde şüpheli işlem bildirimi formları içerisinde bu tiplere yönelik belirlemeler yapılmaktadır.
Bir şüpheli işlem bildirimi kapsamında birden fazla şüpheli işlem tipi seçilebilme imkanı olup, 2012 yılında gönderilmiş olan 15.318 adet şüpheli işlem bildiriminde toplam 25.503 adet şüpheli işlem tipi seçilmiştir.
32 31 41
84 75
120
138
0 20 40 60 80 100 120 140 160
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
ŞİB Gönderen Finansal Kuruluş Sayısı
25 Seçilen şüpheli işlem tiplerinin şüphenin niteliğine göre dağılımı aşağıdaki gibidir:
Tablo 9- Şüpheli İşlem Tiplerinin Şüphenin Niteliğine Göre Dağılımı(2012)
Şüpheli İşlem Türleri Tip Sayısı
Makul Açıklaması Olmayan İşlemlerde Bulunma 7.271 Mali Profil İle Uyumsuz İşlemlerde Bulunma 5.667
Şüpheli Nakit Karakterli İşlemler 3.086
Müşterinin Beyanlarında veya Belgelerinde Tutarsızlık 2.094 Yurtiçine veya Yurt Dışına Şüpheli Elektronik Transferler 1.663 Yasa Dışı Faaliyetler İle İlgili Somut Bulgular 1.486
Şüpheli Kredi İşlemleri 1.484
Riskli Kişilerle Mali İlişkilerde Bulunma 842
Riskli Ülkeler İle İlgili Mali İşlemler 753
Açıkça İlgisi Bulunmayan Üçüncü Şahıslarla İşlem Yapılması 538
Terörün Finansmanı İle Bağlantılı Şüpheler 332
Başkası Hesabına İşlem Yapıldığının Gizlenmesi 160
Yüksek Tutarlı İşlemlerin Parçalanması 113
Şüpheli Kiralık Kasa İşlemleri 14
Toplam 25.503
Grafik 6- Şüpheli İşlem Tiplerinin Şüphenin Niteliğine Göre Dağılımı(2012)
0,1%
0,4%
0,6%
1,3%
2,1%
3,0%
3,3%
5,8%
5,8%
6,5%
8,2%
12,1%
22,2% 28,5%
Şüpheli Kiralık Kasa İşlemleri Yüksek Tutarlı İşlemlerin Parçalanması Başkası Hesabına İşlem Yapıldığının Gizlenmesi Terörün Finansmanı İle Bağlantılı Şüpheler Açıkça İlgisi Bulunmayan Üçüncü Şahıslarla…
Riskli Ülkeler İle İlgili Mali İşlemler Riskli Kişilerle Mali İlişkilerde Bulunma Şüpheli Kredi İşlemleri Yasa Dışı Faaliyetler İle İlgili Somut Bulgular Yurtiçine veya Yurt Dışına Şüpheli Elektronik…
Müşterinin Beyanlarında veya Belgelerinde…
Şüpheli Nakit Karakterli İşlemler Mali Profil İle Uyumsuz İşlemlerde Bulunma Makul Açıklaması Olmayan İşlemlerde Bulunma
26 Tablo 9’da görüldüğü üzere, 2012 yılında gönderilen şüpheli işlem bildirimleri içerisinde ekseriyetle aşağıdaki şüpheli durumlara yönelik belirlemeler yapılmıştır:
İşlemin hukuki veya ekonomik bir gerekçesi ya da makul bir açıklamasının bulunmaması,
Müşterinin mali profili ile orantısız işlemlerde bulunması,
Nakit karakterli ve şüphe uyandıran işlemlerde bulunulması,
Müşterinin beyanlarında, davranışlarında veya ibraz ettiği belgelerde sahte, gerçeği yansıtmayan veya çelişkili durumların bulunması.
2.1.2. Savcılıklar ve Mahkemeler Tarafından Yapılan Değerlendirme ve İnceleme Talepleri
Cumhuriyet Savcılıkları ile Mahkemeler tarafından suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanması ile terörün finansmanı suçlarının tespitine yönelik olarak Başkalığımızca mali araştırmalar yapılması talep edilmektedir. Bu taleplerle ilgili olarak Başkanlığımızca analiz, değerlendirme ve inceleme faaliyetleri yürütülmektedir.
Tablo 10 - Savcılıklar ve Mahkemeler Tarafından Yapılan Değerlendirme ve İnceleme Taleplerinin Yıllara Göre Dağılımı(2006-2012)
Yıllar 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Savcılıkların ve Mahkemelerin Değerlendirme ve İnceleme
Talepleri 93 84 74 69 107 71 89
Grafik 7 - Savcılıklar ve Mahkemeler Tarafından Yapılan Değerlendirme ve İnceleme Taleplerinin Sayısal Trendi (2006-2012)
93
84
74 69
107
71
89
0 20 40 60 80 100 120
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Savcılıklar ve Mahkemeler Tarafından Yapılan Araştırma ve İnceleme Taleplerinin Yıllara Göre Dağılımı
27 2.1.3. Diğer Bildirimler
Kamu kurum ve kuruluşları Başkanlığımız görev alanı kapsamında olduğunu düşündükleri hususları kendi kurumlarınca hazırlanmış olan raporlarla veya resmi yazışmalar ile Başkanlığımıza göndermektedirler.
Gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından Başkanlığımıza yapılan ihbarlar ile basında çıkan bazı haberler de Başkanlığımız görev alanını ilgilendirmesi halinde bildirim olarak değerlendirilerek Başkanlığımız sistemine entegre edilmekte ve bu ihbarlara yönelik mali araştırmalar yapılmaktadır. Başkanlığımızın görev alanına girmediği anlaşılan ihbarlar ise ilgili kamu kuruluşlarına sevk edilmektedir.
Tablo 11- Diğer Bildirimlerin Sayıları ve Kaynaklarına Göre Dağılımı(2006-2012) Diğer Bildirimler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Kamu Kurumları 117 120 115 100 91 87 148
Bankalar 38 8 - - 1 - 1
Basın 4 5 3 2 2 - 9
Gerçek Kişi / Özel Hukuk
Tüzel Kişileri 304 284 359 350 331 270 265
Yurtdışı 7 5 3 6 8 12 7
Toplam 470 422 480 458 433 369 430
Grafik 8 - Gelen Diğer Bildirimlerin Kaynaklarına Göre Dağılımı(2012)
148
9 1 265
7 Kamu Kurumları
Bankalar
Basın
Gerçek Kişi / Özel Hukuk Tüzel Kişileri Yurtdışı
28 İhbar ve şikayetler daha çok Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerden alındığı görülmektedir. Bu ihbar ve şikayetlerin % 73’ü suç gelirlerinin aklanması veya terörün finansmanı suçları açısından değerlendirilmek üzere işleme alınmış, % 26’sının Başkanlığımızla doğrudan ilgili olmadığı anlaşılarak ilgili olduğu kurumlara sevk edilmiş ve % 1’inde ise somut bulgulara yer verilmemesi nedeniyle dilekçe sahiplerinden ek bilgi talep edilmiştir.
Başkanlığımıza gönderilen adli talepler ile diğer ihbar ve şikâyetlerin konuları itibari ile dağılımı aşağıdaki gibidir:
Tablo 12 - Gönderilen İhbarların Sayıları ve İddia Edilen Konularına Göre Dağılımı(2012) 2012 Yılı İhbarlarının Konulara Göre Dağılımı
Vergi Kaçırmak 118
Tefecilik 84
Dolandırıcılık 62
Yolsuzluk 44
Suç Gelirlerinin Aklanması 34
Şüpheli Para Hareketleri 29
Kaçakçılık 22
Kaynağı Belirsiz Kazançlar 19
İhaleye Fesat Karıştırmak 15
Sınırda Yakalanan Para ve Benzeri Değerler 15
Terör veya Terörün Finansmanı 14
Suç Örgütü Kurmak 13
Uyuşturucu Madde Ticareti 13
Hırsızlık 7
Kumar Oynatmak 5
Sosyal Güvenlik Mevzuatına Aykırılık 4
Diğer 21
Toplam 519
29 Grafik 9 – Gönderilen İhbarların Sayıları ve Kaynaklarına Göre Dağılımı (2012)
2012 yılında Başkanlığımıza gönderilen ihbarların konularına göre dağılımına bakıldığında 2011 yılında da olduğu gibi ekseriyetle “vergi kaçırma”, “tefecilik” ve
“dolandırıcılık” faaliyetleri ile ilgili olduğu görülmektedir.
Bunlara ek olarak “yolsuzluk”, “suç gelirlerinin aklanması” ve “şüpheli para transferleri”
de Başkanlığımıza intikal edilen ihbar konuları arasında ilk sıralarda yer almaktadır.
2.1.4. Bilgi Talepleri
Bir mali istihbarat birimi olarak MASAK, yurt dışı muadil kuruluşlarla suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanıyla mücadele çerçevesinde istihbari nitelikte bilgi ve belge değişiminde bulunmaktadır. 5549 sayılı Kanun’un “Başkanlığın Görev ve Yetkileri”
başlıklı 19’uncu maddesinin 1’inci fıkrasının (m) bendi uyarınca, kendisine anılan konuda görev ve yetki verilen MASAK, gerçekleştirdiği bilgi paylaşımının büyük bir kısmını Egmont Grubu’na (Egmont Group - EGMONT) üye mali istihbarat birimleriyle gerçekleştirmektedir.
Egmont Grubu 09.06.1995 tarihinde Brüksel’de 24 ülke ve 8 uluslararası kuruluşun bir araya gelmesiyle oluşturulmuş olup, 31.12.2012 tarihi itibariyle Egmont Grubu’na 131 ülkenin mali istihbarat birimleri üyedir. Bu üyelik ülkelere, güvenli iletişim ağı (Egmont Secure Web-ESW) aracılığı ile bilgi değişimi imkanı sağlamaktadır. Egmont Grubu’nun temel amacı; ülkelerin suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele sistemlerini geliştirebilmelerine yardımcı olmak ve uluslararası bilgi değişiminin önündeki engelleri kaldırmaktadır. MASAK anılan Gruba 29.06.1998 tarihinde üye olmuştur.
0 20 40 60 80 100 120 140
30 Başkanlığımızca gerçekleştirilen uluslararası bilgi değişimi çoğunlukla söz konusu güvenli iletişim ağına dahil olan mali istihbarat birimleri ile yapılmaktadır. Bunun yanında Egmont Güvenli Ağa dahil olmayan yabancı muadil kuruluşlarla da posta veya telefaks aracılığıyla da bilgi paylaşımı yapılmaktadır.
2012 yılı içerisinde Başkanlığımıza muadil kuruluşlar tarafından suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanması ve terörizmin finansmanı suçlarıyla mücadele kapsamında toplam 221 adet bilgi talebinde bulunulmuştur. Genel olarak söz konusu bilgi talepleri, mali istihbarat birimlerinin ülkelerinde gerçekleştirilen olağandışı ya da şüpheli mali işlemlere ilişkin Türk vatandaşlarının yaptığı ya da Türkiye’ye ve Türkiye’den ülkelerine yapılan para transferlerini içermektedir.
Tablo 13 - Yabancı Muadil Kuruluşlarla Yapılan Bilgi Alışverişinin Yıllara Göre Dağılımı(2006-2012)
Yıl Gelen Talepler Giden Talepler
2006 136 132
2007 196 59
2008 143 46
2009 169 162
2010 188 63
2011 202 38
2012 221 60
2012 yılı içerisinde Başkanlığımıza en fazla talepte bulunan yurt dışı muadil kuruluşların grafiksel görünümü aşağıdaki gibidir. Yurt dışından yapılan bilgi talepleri özellikle Belçika, Almanya, Rusya, Fransa ve Hollanda mali istihbarat birimleri tarafından gönderilmiştir.
31 Grafik 10 - En Fazla Bilgi Talebi Gönderen Yabancı Muadil Kuruluşların Dağılımı
(2012)
2012 yılında Başkanlığımız 35 adet yabancı mali istihbarat birimine 60 adet bilgi talebinde bulunmuştur. Bu taleplerin % 25’i Hollanda, Almanya ve İngiltere mali istihbarat birimlerine yapılmıştır.
2.2. Analiz, Değerlendirme ve İnceleme Faaliyetleri
MASAK, terörün finansmanın ve suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi ve bu suçların tespitine yönelik olarak analiz, değerlendirme çalışmalarını yapmakta olup, suç gelirlerinin aklanmasının tespiti kapsamında ayrıca inceleme de yapmaktadır.
Analiz; 5549 sayılı Kanun kapsamında toplanan muhtelif veriler ile alınan ihbar ve bildirimlerin, istatistiki ve analitik yöntemler kullanılarak ve teknik araçlar yardımıyla işlenmesi suretiyle bunlardan nitelikli mali istihbarat elde etmeye yönelik olarak yapılan çalışmalardır.
Değerlendirme; MASAK’ın nüfuz ettiği olaylar veya yapılan analizlere istinaden malvarlığına ve kişilere yönelik olarak aklama ve terörün finansmanı suçlarıyla ilgili ciddi şüphe ve emarelerin ortaya çıkarılmasına yönelik olarak yapılan çalışmalardır.
İnceleme; aklama suçunun işlendiği hususunda olguların varlığının tespitine yönelik olarak yapılan çalışmalardır.
MASAK 5549 sayılı Kanunun 19’uncu maddesine göre, terörün finansmanı ve suç gelirlerinin aklanması suçlarıyla ilgili analiz ve değerlendirme çalışmalarını MASAK’ta istihdam edilen Maliye Uzmanları vasıtasıyla yaparken; suç gelirlerinin aklanması
30,8%
19,2%
10,9%
9,6%
8,3% 7,7%
3,8% 3,2% 3,2% 3,2%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
30,0%
35,0%
32 suçuyla ilgili incelemeleri ise Vergi Müfettişleri, Gümrük ve Ticaret Müfettişleri, Bankalar Yeminli Murakıpları, Hazine Kontrolörleri, Sigorta Denetleme Uzman ve Aktüerleri, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Sermaye Piyasası Kurulu Uzmanları marifetiyle yerine getirmektedir.
MASAK bünyesinde yapılan analiz, değerlendirme ve incelemeler çeşitli kaynaklara dayanarak başlatılabilmekte olup bunların başlıcaları; Cumhuriyet savcılıklarından gelen talepler, kamu kurum veya kuruluşları ile yurt içindeki veya yurt dışındaki özel ya da tüzel kişilerden alınan ihbarlar ile 5549 sayılı Kanuna göre şüpheli işlemleri bildirmekle görevli olan yükümlülerce intikal ettirilen şüpheli işlem bildirimleridir.
2.2.1. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanıyla mücadele mekanizmasında en önemli kurumsal yapıların başında mali istihbarat birimleri gelmektedir. EGMONT Grubu tarafından mali istihbarat birimi;
“Karapara aklama ve terörün finansmanı ile mücadele etmek için, şüpheli suç geliri ve potansiyel terörün finansmanı ile ilişkili olan veya ulusal mevzuat tarafından bildirimi zorunlu kılınan finansal mahiyetteki bildirimleri alan, analiz eden ve yetkili makamlara ileten merkezi ulusal bir birim”
olarak tanımlanmıştır.
Günümüzde suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanıyla mücadele eden her ülkede idari yapısı, yeri, yetkisi değişse de mali istihbarat birimi fonksiyonu çerçevesinde mali bilgileri alan, analiz eden, sonuçlarını ilgili birimlere dağıtan bir mali istihbarat birimi bulunmaktadır.
Ülkemizin mali istihbarat birimi olan MASAK tarafından da, yapılan analiz çalışmaları sonucunda gerekli görülen hususlarda ilgili kurum ve kuruluşlar bilgilendirilmektedir.
2.2.1.1. Aklama Suçuna İlişkin Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları
MASAK’a intikal eden ihbar ve şüpheli işlem bildirimlerinden analiz çalışmalarına tabi tutulan ve aklama suçu açısından nitelikli olduğu anlaşılanlar hakkında değerlendirme dosyası açılmaktadır.
33 Tablo 14 - Yıllara Göre Sonuçlandırılan Analiz ve Değerlendirme Dosyaları (2003-2012)
Yıl Dosya Sayısı Sonuçlandırılan Dosya Sayısı
2003 279 142
2004 407 221
2005 369 283
2006 692 275
2007 590 353
2008 400 324
2009 211 152
2010 159 93
2011 127 100
2012 98 38
Grafik 11 - Analiz ve Değerlendirme Dosyalarının Sonuçlandırılma Oranı(2003-2012)
Yıllar itibarı ile yürütülen analiz ve değerlendirme çalışmalarının sonucunda, ilk bakışta birbiri ile ilintili olmadığı düşünülen birçok olayın aslında aynı teşebbüsün farklı bileşenleri olduğu, bu nedenle bütün bu ilintili olayların ayrı dosya kapsamında ele
0,51 0,54
0,77
0,40
0,60
0,81
0,72
0,58
0,79
0,39
0,00 0,10 0,20 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 0,80 0,90
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
