BAŞKANIN SUNUŞU ...1
I. SUÇ GELİRLERİNİN AKLANMASI VE TERÖRÜN FİNANSMANIYLA MÜCADELE ...3
II. MASAK HAKKINDA GENEL BİLGİLER ...7
A. Vizyon ve Misyon ... 7
B. Yetki, Görev ve Sorumluluklar ... 7
C. İdari Yapı Bilgileri ... 8
1.Bakanlık İçindeki Yeri ve Örgütsel Yapı ... 8
2.İnsan Kaynakları ... 12
III. AMAÇ VE HEDEFLER ... 16
A. Amaç ve Hedefler ... 16
B. Temel Öncelikler ... 16
IV. FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER ... 17
A. Mali Bilgiler ... 17
B. Performans Bilgileri ... 20
1.Düzenleme ve Koordinasyon Faaliyetleri ... 20
1.1. Düzenleme Faaliyetleri ... 20
1.2. Koordinasyon Kurulu Toplantıları ... 22
1.3. Diğer Faaliyetler ... 22
2.Aklama ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Çalışmalar ... 22
2.1. Veri Toplama Faaliyeti ... 23
2.1.1. Şüpheli İşlem Bildirimleri ... 24
2.1.2. Savcılıklar ve Mahkemeler Tarafından Yapılan Adli Talepler ... 26
2.1.3. Bireysel ve Kurumsal İhbarlar ... 27
2.1.4. Uluslararası Bilgi Değişimleri... 30
2.2. Stratejik Analiz Faaliyeti ... 32
2.3. Analiz, Değerlendirme ve İnceleme Faaliyetleri ... 32
2.3.1. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları ... 33
2.3.1.1. Aklama Suçuna İlişkin Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları ... 33
2.3.1.1.1. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları Sonucunda Bilgilendirilen Kurumlar ... 37
2.3.1.1.2. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları Sonucu Ortaya Çıkan Öncül Suç Konuları ... 38
2.3.1.2. Terörün Finansmanı Suçuna İlişkin Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları ... 40
2.3.1.2.1. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları Sonucunda Bilgilendirilen Kurumlar ... 41
2.3.2. Aklama Suçu İncelemeleri ... 42
2.4.1. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararlarında Listelenen Kişilere Ait Malvarlıklarının
Dondurulması ... 46
2.4.2. Yabancı Devletlerce Yapılan Taleplere İlişkin Malvarlıklarının Dondurulması ... 47
3.CMK’nın 128 inci Maddesi Kapsamında Yapılan Çalışmalar ... 48
4.Yükümlülük Denetimi Faaliyetleri ... 49
4.1. Yükümlülüklere Uyum Denetimleri ... 49
4.2. Yükümlülük İhlal İncelemeleri ve Kesilen İdari Para Cezaları ... 50
4.3. Adli Cezalar ... 53
5.Dış İlişkilere Yönelik Faaliyetler ... 53
5.1. Mali Eylem Görev Gücü (FATF) ile İlişkiler... 53
5.1.1. Türkiye’nin FATF 3. Tur Karşılıklı Değerlendirme Süreci ... 54
5.1.2. Türkiye’nin FATF ICRG Grubu Kamuoyu Listeleme Süreci ... 54
5.1.3. FATF-RTMG DEAŞ Terör Örgütünün Finans Kaynakları Tipoloji Projesi ... 55
5.2. 2014 yılı EGMONT Grubu Faaliyetleri ... 55
5.2.1. Başkanlığımız Tarafından Katkı Sağlanan 2014 yılı EGMONT Grubu Faaliyetleri ... 55
5.2.2. Muadil Kurumlarla İmzalanan Mutabakat Muhtıraları ... 56
5.3. Uluslararası Kuruluşlar Nezdinde Yürütülen Diğer Çalışmalar ... 58
5.4. Başkanlığımızca İştirak Edilen Yurtdışı Toplantılar ... 59
6.Eğitim ve Bilgilendirme Faaliyetleri ile Kamuoyu Duyarlılığını Artırmaya Yönelik Diğer Faaliyetler ... 60
6.1. MASAK Personelinin Aldığı Eğitimler ve Katılım Gösterilen Faaliyetler ... 61
6.2. Yükümlülere ve Diğer Kamu Kurumlarına Yönelik Eğitim Faaliyetleri... 62
7.Proje Faaliyetleri ... 62
7.1. Eşleştirme Bileşeni ... 63
7.2. Yatırım Bileşeni ... 63
8.Bilgi Teknolojileri ve İletişim Faaliyetleri ... 64
8.1. Yazılım Geliştirme ... 64
8.1.1. Elektronik İmza ... 64
8.1.2. EMİS.ONLİNE Sistemi ... 65
8.1.3. Elektronik Tebligat Sistemi ... 65
8.1.4. ISO 27001 Bilgi Güvenliği Sertifikasyonu ... 65
8.1.5. Siber Olaylar İle Mücadele ... 67
C. Performans Sonuçları ... 68
1.Performans Sonuçları Tablosu ... 68
2.Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi ... 73
V. KURUMSAL KABİLİYET VE KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ ... 75
A. Güçlü ve Gelişmeye Açık Alanlar, Fırsatlar ve Tehditler (GZFT) Analizi ... 75
VI. SONUÇ ... 76
EKLER ... 79
TABLOLAR LİSTESİ ... 79
ŞEKİLLER LİSTESİ ... 80
GRAFİKLER LİSTESİ ... 80
KISALTMALAR ... 81
1 BAŞKANIN SUNUŞU
Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede, temel mali istihbarat birimi fonksiyonları olan aklama ve terörün finansmanı suçlarına ilişkin toplanan verileri ve şüpheli işlem bildirimlerini analiz, değerlendirme ve ilgili birimlere sevk faaliyetlerinin yanı sıra düzenleme ve koordinasyon, aklama suçu incelemeleri, yükümlülük denetimleri ve yükümlü grupları ile yasa uygulama birimlerinin eğitimleri ve bilgilendirilmeleri faaliyetlerini 2014 yılında da yoğun bir şekilde sürdürmüştür.
“Organize Suçlarla Mücadele Eylem Planı” çerçevesinde "Organize Suçların Ekonomik Sonuçları ile Organize Suçların Yol Açtığı Ekonomik ve Sosyal Etkilerin Tespit ve Analizi”
başlıklı sempozyum 26 Aralık 2014 tarihinde Başkanlığımız ve Strateji Düşünce Enstitüsü ile birlikte düzenlenmiştir. Maliye Bakanımız Sn. Mehmet ŞİMŞEK’in de yer aldığı sempozyuma bir çok kurum ve kuruluştan katılım sağlanmıştır. Söz konusu sempozyumun içeriği ve sonuçları 2015 yılı içinde basılarak ilgililerle paylaşılacak ve uygulamaya konulacaktır.
Yükümlü çalışanlarının, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede
“önleyici tedbirler” olarak bilinen yükümlülükler konusundaki farkındalıklarının ve bu tedbirleri uygulamadaki etkinliklerinin artırılmasını sağlamak ve alınan şüpheli işlem bildirimlerinin değerlendirilmesi amacıyla 2014 yılında eğitim ve çalıştay faaliyetleri de devam etmiştir.
Bu kapsamda 2014 yılı içinde; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Kurulu Başkanlığı, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Vergi Denetim Kurulu, Sermaye Piyasası Kurulu, Hazine Müsteşarlığı Hazine Kontrolörleri Kurulu ve Sigorta Denetleme Kurulu’ndan oluşan denetim birimleri ile Türkiye Bankalar Birliği, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği, Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği ve Finansal Kurumlar Birliği, Türkiye Kargo, Kurye ve Lojistik İşletmecileri Derneği gibi yükümlülerle ilgili birliklere yönelik çalıştaylar düzenlenmiştir. Ayrıca, 2014 yılı içinde suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı suçları ile mücadele konusunda, yükümlüler, denetim birimleri ve ilgili yasa uygulama birimlerine yönelik gerçekleştirilen toplam 20 adet eğitim faaliyetine 889 kişi katılmıştır.
Gerçekleştirilen eğitim, çalıştay ve denetim faaliyetleri sonucunda, Başkanlığımıza şüpheli işlem bildirimi gönderen bankalar dışındaki finansal kuruluş sayısı 2011 yılında 91, 2012 yılında 108 ve 2013 yılında 124 iken, 2014 yılında 148’e ulaşmıştır. Ayrıca yine bankalar dışındaki finansal kuruluşlardan toplamda alınan şüpheli işlem bildirimi sayısı 2011 yılında 585, 2012 yılında 1.450, 2013 yılında 2.479 iken 2014 yılında 3.465’e yükselmiştir.
Diğer taraftan, 2013 yılında 25.592 olan şüpheli işlem bildirim sayısı 2014 yılında 36.483 adete ulaşmıştır. Bu artışta yukarıda bahsi geçen çalışmaların yanı sıra “elektronik şüpheli işlem bildirimi” uygulamasının yaygınlaştırılmasının, sektörel şüpheli işlem bildirim formları ve şüpheli işlem rehberlerinin hazırlanmasının ve şüpheli işlem bildirimi formlarının sadeleştirilmesinin önemli etkilileri olduğu değerlendirilmektedir.
2 yılında tamamlanan “MASAK Bilgi Sistemlerinin Modernizasyonu” Projesi, 2014 yılında da
“Sistem Mükemmelleştirme” boyutu ile ele alınmıştır. Bu doğrultuda Modernizasyon Programı ile elde edilen kazanımların tekrar değerlendirilerek daha etkin seviyeye çıkarılması hedeflenmiştir.
Uyum denetimi programları kapsamında, yükümlülük uyum denetimlerine 2014 yılında da devam edilmiş ve 88 adet yükümlünün denetimi tamamlanmıştır.
Başkanlığımız bünyesinde aklama suçuna ilişkin yapılan analiz ve değerlendirme çalışmaları ile ilgili olarak 2014 yılı için devam eden 119 dosyanın 77’si tamamlanmıştır.
Diğer kurumların görev alanına giren suçlarla ilgili olduğu tespit edilen dosyalar kapsamında ise 1.774 kişi hakkında çeşitli kurumlara istihbari nitelikte bilgilendirme yapılmıştır.
Başkanlığımızda terörün finansmanı suçu açısından yapılan analiz ve değerlendirme çalışmaları sonucunda istihbari nitelikte bilgi paylaşımında bulunulan gerçek/tüzel kişi sayısı 2014 yılı için 787 olarak gerçekleşmiştir.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele mevzuatımızı uluslararası standartlara uyumlu hale getirmek amacıyla 2014 yılında önemli çalışmalar ve düzenlemeler yapılmıştır. Bu gelişmeler sonucunda FATF’ın 20-24 Ekim 2014 tarihlerinde Paris’te gerçekleştirilen Genel Kurul toplantısında; FATF Tavsiyelerinin tamamına uyum durumunu ortaya koyan Türkiye’nin 15. İlerleme Raporu görüşülmüş ve ülkemizin 2010 yılından beri yer almakta olduğu FATF Kamuoyu Duyurusundan (Public Statement-“gri liste”) tamamen çıkartılmasına karar verilmiştir.
Yabancı ülkelerdeki muadil kurumlarla işbirliğini geliştirmeye yönelik çalışmalar 2014 yılında da devam etmiş, Kazakistan ve Bangladeş mali istihbarat birimleri ile aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede işbirliğine yönelik mutabakat muhtıraları (MoU) imzalanmıştır.
2014 yılında Maliye Bakanlığı Müsteşarının başkanlığında iki kez toplanan Mali Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulu, ülkemizin aklama ve terörün finansmanı ile mücadele ulusal risk değerlendirmesinin yapılması amacı ile bir Eylem Planının hazırlanması ve ulusal risk değerlendirmesi çalışmalarında koordinasyon birimi olarak da Başkanlığımızın belirlenmesi kararlarını almıştır.
MASAK tarafından gerçekleştirilen faaliyetlere ilişkin bilgilerin yer aldığı 2014 yılı Faaliyet Raporunun, kamuoyunu bilgilendirme görevimizi yerine getirme anlamında başarılı olmasını diliyor, bu vesileyle yürütülen faaliyetlerde emeği geçen tüm çalışma arkadaşlarıma teşekkür ediyorum.
İbrahim Hakkı POLAT Mali Suçları Araştırma Kurulu
Başkanı
3 Aklama suçu ile mücadelenin bastırıcı ve önleyici tedbirler olmak üzere iki temel boyutu bulunmaktadır. Suç işlendikten sonra suçlunun ve suç gelirinin tespiti ile ilgili olan bastırıcı tedbirler; aklamanın suç haline getirilmesini, bu suçu işleyenlerin tespit edilmesini, soruşturulmasını, yargılanmasını ve cezalandırılmasını, aklamaya konu mal varlığı değerlerinin tespitini, takibini, el konulmasını ve müsaderesini kapsamakta olup, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Suçun işlenmesini engellemeye yönelik önleyici tedbirler ise, günümüzde bilişim alanındaki gelişmeler nedeniyle hızlı, karmaşık ve sınır tanımayan bir boyut kazanan finansal faaliyetlerin aklayıcılar ve terörü finanse edenler için uygun ortamlar oluşturması karşısında aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede suç gelirlerinin ekonomik sisteme sokulmasının önlenmesini amaçlamaları nedeniyle son derece önemlidir.
Bu kapsamda suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele amacıyla düzenlenen müşterinin tanınması, şüpheli işlemlerin bildirimi, iç kontrol, iç denetim, risk yönetimi ve uyum görevlisi atanması gibi önleyici tedbirlerin yükümlülerce etkin bir şekilde uygulanması ile aklama fiillerinin gerçekleştirilmeden ortaya çıkarılarak engellenmesi ve finansal sistemin bu suçların işlenmesinde araç olarak kullanılmasının önlenmesi sağlan- maktadır.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede önleyici tedbirlerin önemine uluslararası düzenlemelerde de vurgu yapılmış ve ülkeler bu çerçevede gerekli önlemleri almaları konusunda uyarılmıştır.
Sınır aşan örgütlü suçların önlenmesi ve bu çerçevede ülkeler arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla 2000 yılında Birleşmiş Milletler nezdinde hazırlanan ve ülkemizin de 30.01.2003 tarihi itibarıyla taraf olduğu Sınır Aşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (Palermo Konvansiyonu) organize suçlarla mücadele amacıyla hazırlanan ilk düzenleme niteliğini haiz olup, aklama ile mücadele amacıyla önleyici tedbirlere de yer vermiş bulunmaktadır. Sözleşmede, bankalar ve banka dışı mali kuruluşlar ile karapara aklamaya müsait diğer kurumlara; kimlik tespiti, kayıtların saklanması ve şüpheli işlem bildirimi yükümlülüklerinin yerine getirilmesi suretiyle konunun önleyici tedbirler boyutuna da değinilmiş ve ülkelerden bu çerçevede gerekli düzenlemelerin yapılması istenilmiştir.
Aklama kavramı en geniş anlamıyla yasadışı yollardan elde edilen kazançların kaynağının gizlenmesi veya niteliğinin değiştirilmesi
suretiyle yasal görüntü kazandırılarak ekonomik sisteme sokulmasıdır.
Aklama suçunun, bu suça kaynaklık eden öncül suçtan ayrı bir suç olarak sayılmasındaki asıl amaç, suç
gelirlerinden yararlanan kişileri bu gelirlerden mahrum etmek suretiyle, kazanç elde etmek amacıyla işlenen suçların engellenmesidir. Bu nedenle aklama suçu ile mücadele, öncül suçlarla mücadelenin de önemli bir aracı olarak görülmektedir.
4 Terörün finansmanının engellenmesine yönelik etkili önlemlerin oluşturulması ve benimsenmesi amacıyla ülkeler arasında işbirliğinin geliştirilmesi için 1999 yılında Birleşmiş Milletler nezdinde hazırlanan ve ülkemizin 27.09.2001 tarihinde imzaladığı ve 10.01.2002 tarih ve 4738 sayılı Kanun ile uygun bulduğu Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşme’de, sözleşme ekinde sayılan antlaşmalar çerçevesinde suç teşkil eden eylemler ile niteliği veya kapsamı itibariyle, bir halkı korkutmak, ya da bir hükümeti veya uluslararası örgütü herhangi bir eylemi gerçekleştirmeye veya gerçekleştirmekten kaçınmaya zorlamak amacını gütmesi halinde, bir sivilin ya da bir silahlı çatışma durumunda muhasemata doğrudan katılmayan herhangi başka bir kişiyi öldürmeye veya ağır şekilde yaralamaya yönelik diğer tüm eylemlerin gerçekleştirilmesinde kullanılması niyetiyle veya kullanılacağını bilerek, doğrudan veya dolaylı olarak, yasa dışı bir şekilde ve kasten, fon sağlanması veya toplanmasının suç olarak ihdas edilmesi, bu suçların işlenmesi için kullanılan veya kullanılması için oluşturulan fonların veya bu suçlardan temin edilen kazançların tespiti, bulunması, dondurulması, el konulması için iç hukuk uyarınca gerekli tedbirlerin alınması öngörülmektedir.
Keza, Birleşmiş Milletler Şartının 7. Bölümü Uyarınca, BM Güvenlik Konseyi’nin kararları tüm BM’ye üye ülkeler açısından bağlayıcılık taşımaktadır.
1267 sayılı BM Güvenlik Konseyi Kararı (15.10.1999) Karar ekinde Taliban, El Kaide ve Usame Bin Ladin’le bağlantılı kişi ve kuruluşlar listelenerek ve bu kişi ve kuruluşların malvarlıklarının dondurulması talep edilmiştir.
1373 sayılı BM Güvenlik Konseyi Kararında (28 .09.2001) terörün finansmanının önlenmesi için adli ve idari tedbirlerin alınması, yabancı ülkeler tarafından yapılacak terörist malvarlıklarının dondurulması taleplerinin yerine getirilmesi uluslararası işbirliği ve bilgi değişimi yapılması, en kısa sürede, 09.12.1999 tarihli BM Terörün Finansmanının Önlenmesine ilişkin Uluslararası Sözleşmesi de dahil olmak üzere, terörizme ilişkin uluslararası sözleşme ve protokollere taraf olunması öngörülmektedir.
2013 yılında suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele mevzuatımızı uluslararası standartlar seviyesine getirmek amacıyla “6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun” 16.02.2013 tarihli ve 28561 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan Kanun ile terör ve terörizmin finansmanıyla etkin mücadele edilmesi kapsamında; 1999 tarihli Terörizmin Finansmanının Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşmenin ve Birleşmiş Milletler Güvenlik
eylemlerinin gerçekleştirilmesinde veya teröristler ya da terör örgütleri tarafından kullanılacağını bilerek ve isteyerek fon sağlanması veya
toplanmasını ifade etmektedir. Terör örgütlerinin finans kaynaklarının kurutulması ve elde edilen fonların dağıtım kanallarının engellenmesi terörle mücadelede hayati öneme sahiptir.
Uluslararası boyut kazanan ve önemli miktarlarda fon kaynağına ulaşan terörle etkin bir mücadele için klasik tedbir ve uygulamaların yanında terör örgütlerinin finans kaynaklarının da kurutulması gerekmektedir. Bu gereklilik, terörle mücadeleye
“terörün finansmanı ile mücadele”
boyutunu da eklemiştir.
5 kararlarının uygulanması ile terörizmin finansmanı suçunun düzenlenmesi ve terörizmin finansmanının önlenmesi amacıyla malvarlığının dondurulmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 31.05.2013 tarihli ve 28663 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik ile Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunun uygulanmasına yönelik olarak; terör ve terörizmin finansmanıyla etkin mücadele edilmesi kapsamında; malvarlığının dondurulması kararlarının alınması, icrası, kaldırılması, dondurulan malvarlığının yönetimi ve denetimine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Bu kapsamda, ülkemizde aklama ve terörün finansmanı suçları ile ilgili olarak temel önleyici tedbirlere 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’da yer verilmiştir. Bu tedbirler için yasal zeminde genel bir çerçeve çizilmiş, finansal araçlardaki çeşitlenmeler ve bunun sonucu olarak aklama yöntemlerine her geçen gün yenilerinin eklenmesi hususu da göz önünde bulundurularak, ayrıntılı düzenlemelerin ikincil düzenlemelerle yapılması öngörülmüştür.
Bu çerçevede hazırlanan Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik, Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik ile 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 ve 13 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğleri yürürlüğe girmiştir.
09.01.2008 tarihli ve 26751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik”te önleyici tedbirler ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Aklama suçunun önlenmesinde en önemli unsur olan müşterinin tanınması ilkesi kapsamında, kimlik tespitinin yanı sıra aklama ve terörün finansmanı bakımından yüksek risk taşıyan müşterilerin, iş ilişkilerinin ve işlemlerin belirlenmesi de alınması gereken bir tedbir olarak düzenlemede yerini almıştır. Yönetmelikte ayrıca önleyici tedbirlerin ana unsurlarından olan şüpheli işlem bildirim yükümlülüğünün esasları yeniden düzenlenmiş, yükümlülere karmaşık ve olağandışı büyüklükteki işlemlere özel dikkat gösterme zorunluluğu getirilmek suretiyle bu tür işlemlerin de takibi amaçlanmıştır.
Söz konusu yükümlülüklere uyumun yükümlüler nezdinde oluşturulacak bir sistem dahilinde sağlanmasını teminen hazırlanan ve dayanağını 5549 sayılı Kanun’un “Eğitim, iç denetim, kontrol ve risk yönetim sistemleri ile diğer tedbirler” başlıklı 5 inci maddesinden alan Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik ise yükümlülerin risk temelli bir yaklaşımla oluşturacakları uyum programına yönelik hükümler içermektedir. Bu düzenleme esas itibarıyla aklama suçuyla mücadelede önleyici mekanizmanın etkinliğini sağlamaya yönelik olup, yükümlülerin gerek aklamanın gerekse terörün finansmanının önlenmesi konusunda yeterli dikkat ve özeni göstermelerinin sağlanması amaçlanmıştır.
Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik ve Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının
6 tedbirlere ilişkin daha detaylı hususlar Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğlerinde düzenlenmiştir.
Bu çerçevede; yükümlüler tarafından müşterinin tanınması ilkesi kapsamında uyulması gereken “basitleştirilmiş tedbirler” 5 ve 9 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğlerinde, yükümlüler tarafından suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesi kapsamında şüpheli işlem bildiriminde bulunulması yükümlülüğünün etkin, zamanında ve uygun şekilde yerine getirilmesine yönelik açıklamalar bulunmaktadır. 6 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğinde, yükümlülerin sürekli iş ilişkisi içinde bulundukları müşterilerinin kimlik tespiti kapsamındaki bilgilerinin Yönetmeliğe uygun hale getirilmesine yer verilmiş, kimlik tespiti kapsamındaki diğer açıklamalar ise 7 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğinde düzenlenmiştir. 5 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin 10 Sıra No’lu Tebliğ ile; emeklilik sözleşmesinin mesafeli satış kapsamında çağrı merkezi vasıtasıyla düzenlenmesi halinde basitleştirilmiş tedbirler açısından takip edilecek usule ilişkin açıklamalar yer almıştır. 5 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair 11 Sıra No’lu Tebliğ ile basitleştirilmiş tedbirlerde bazı değişiklikler yapılmış, 12 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği’nde malvarlığının dondurulması kararları ve dondurulan malvarlıklarının Başkanlıkça yönetilmesine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Son olarak 13 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği ise; 6 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğ’ini yürürlükten kaldırarak, Başkanlıkça, elektronik ve kağıt ortamındaki şüpheli işlemlerin bildirimlerine ilişkin rehberler yayımlanabileceği ve bu rehberlerin Başkanlığın resmi internet sitesi ve/veya MASAK.ONLINE aracılığı ile duyurulacağı hususlarını ele almıştır. Bu düzenlemeye göre hazırlanan sektörel şüpheli işlem rehberleri ise kamuoyuna duyurulmuştur.
7 A. Vizyon ve Misyon
Başkanlığımızın vizyon ve misyonu aşağıda yer almaktadır.
B. Yetki, Görev ve Sorumluluklar
4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’un 19.11.1996 tarihinde yürürlüğe girmesini müteakip 17.02.1997 tarihinde Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı kurulmuş ve ülkemiz karaparanın aklanmasıyla mücadele eden ülkeler arasında yerini almıştır.
17.02.1997’de faaliyete geçen Başkanlığımız, doğrudan Maliye Bakanına bağlı olarak çalışan idari nitelikte bir kurum olup, görev ve yetkileri ilk olarak 4208 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir.
Başkanlığımızın görev ve yetkileri, 18.10.2006 tarih ve 26323 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunun 19 uncu maddesinde yeniden düzenlenmiştir. Buna göre MASAK, aşağıdaki temel hizmetleri yürütmektedir:
Suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi amacıyla politika hazırlamak ve uygulama stratejileri geliştirmek, bu amaçla kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak, ortak çalışmalar yapmak, görüş ve bilgi alışverişinde bulunmak.
Belirlenen politikalar çerçevesinde kanun, tüzük ve yönetmelik taslakları hazırlamak, 5549 sayılı Kanun ile buna ilişkin Bakanlar Kurulu kararlarının uygulanması konusunda düzenlemeler yapmak.
Suç gelirlerinin aklanması alanındaki gelişmeler ile aklama suçunun önlenmesi ve ortaya çıkarılmasına yönelik yöntemler konusunda araştırmalar yapmak.
Suç gelirlerinin aklanmasını önlemek amacıyla sektörel çalışmalar yapmak, önlemler geliştirmek ve uygulamayı izlemek.
Kamuoyu duyarlılığını ve desteğini artırmaya yönelik çalışmalar yapmak.
Vizyon: Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanıyla etkili bir şekilde mücadele ederek etkin bir ekonomi ve güvenli bir toplum oluşmasına katkıda bulunan öncü bir kurum olmak.
Misyon: Aklama ve terörün finansmanı suçlarının önlenmesi ve tespitine yönelik olarak; politika oluşturulması ve
düzenleme yapılmasına katkıda
bulunmak, hızlı ve güvenilir bir şekilde bilgi toplamak ve analiz etmek, araştırma ve inceleme yapmak, elde edilen bilgi ve sonuçları ilgili makamlara iletmek.
8 toplamak, şüpheli işlem bildirimlerini almak, analiz etmek ve değerlendirmek.
Değerlendirme sürecinde gerek duyulduğunda kolluk ve diğer birimlerden kendi görev alanlarında inceleme ve araştırma yapılması talebinde bulunmak.
5549 sayılı Kanun kapsamına giren işlemler ile ilgili olarak, araştırma ve inceleme yapmak veya yaptırmak.
Yapılan araştırma ve inceleme sonucunda aklama suçunun işlendiği hususunda olguların varlığının tespiti halinde, Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre gerekli işlemler yapılmak üzere Cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunmak.
Cumhuriyet savcıları tarafından intikal ettirilen konuları incelemek ve aklama suçunun tespitine ilişkin talepleri yerine getirmek.
Aklama veya terörün finansmanı suçunun işlendiğine dair ciddi şüphelerin mevcut olması durumunda konuyu ilgili Cumhuriyet savcılığına intikal ettirmek.
Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında yükümlülük denetimi yapılmasını sağlamak.
Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi istemek.
Bilgi ve ihtisasına ihtiyaç duyulması halinde, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların Başkanlık bünyesinde geçici olarak görevlendirilmelerini talep etmek.
Görev alanına giren konularda uluslararası ilişkileri yürütmek, görüş ve bilgi alışverişinde bulunmak.
Yabancı ülkelerdeki muadil kurumlarla bilgi ve belge değişiminde bulunmak, bu amaçla uluslararası antlaşma niteliğinde olmayan mutabakat muhtırası imzalamak.
C. İdari Yapı Bilgileri
1. Bakanlık İçindeki Yeri ve Örgütsel Yapı
MASAK’ın, Maliye Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 8 inci maddesinin (g) bendiyle Maliye Bakanlığı bünyesinde “ana hizmet birimi” olduğu; 5549 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinde de doğrudan Maliye Bakanına bağlı olarak çalışacağı hüküm altına alınmıştır.
Başkanlık hizmetlerini; Başkana bağlı Başkan Yardımcıları ve Daire Başkanları eliyle yürütmektedir.
9 Şekil 1 - Başkanlığımızın Maliye Bakanlığı İçindeki Yeri
10 Mali istihbarat birimleri, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelenin temel kurumlarından olup, bu mücadelede önemli fonksiyonlar üstlenmektedirler.
Mali Eylem Görev Gücü (FATF), 29 uncu tavsiyesinde; ülkelerden şüpheli işlem bildirimlerini alan, analiz eden ve ilgili birimlere dağıtan ulusal merkezi bir makam oluşturmalarını istemektedir.
Bu çerçevede Türkiye’nin “Mali İstihbarat Birimi” (Financial Intelligence Unit- FIU) olarak kurulan MASAK, temel FIU fonksiyonlarının yanı sıra düzenleyici, denetleyici ve eğitici bir rol de üstlenmiştir. MASAK’ın organizasyon şeması Şekil 2’de gösterilmiştir
11 BAŞKAN
Başkan Yardımcısı YaYardımcısı
Başkan Yardımcısı Başkan Yardımcısı
Daire Başkanı
Başkan
Daire Başkanı
Başkan
Daire Başkanı
Başkan
Daire Başkanı
Daire Başkanı
Başkan
Daire Başkanı
Başkan
Daire Başkanı
Başkan
Daire Başkanı
Başkan
Daire Başkanı
Başkan Daire
Başkanı Başkan
Daire Başkanı
Başkan
12 2. İnsan Kaynakları
MASAK’ta toplam 219 personel görev yapmaktadır. 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunda düzenlemeler yapan “Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararname”nin Ek Madde 1 hükmü kapsamında Başkanlığımıza verilen yetkiye istinaden; Başkanlık emrinde geçici süre ile görevlendirilen 10 denetim elemanı da bu sayıya dahil olup, personelin dağılımına ilişkin bilgilere aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.
Tablo 1 – Yıllar İtibarıyla Personelin Dağılımı(2010-2014)
Yıllar İdari Personel
(*)
Maliye Uzmanı
Maliye Uzman
Yrd.
Vergi Müfettişi
Bilgi İşlem Personeli
Diğer Personel
(**)
Denetim Elemanı
(***)
Toplam Personel
2010 15 54 21 4 13 65 - 172
2011 15 54 28 4 11 62 - 174
2012 16 56 33 4 13 60 - 182
2013 15 60 28 4 16 57 - 180
2014 20 70 38 4 14 63 10 219
(*) Başkan, Başkan Yardımcısı, Daire Başkanı, Şube Müdürü (2 Vergi Müfettişi Şube Müdürlüğü görevini vekaleten, 1 Maliye Uzmanı Şube Müdürlüğü görevini görevlendirme ile yürütmektedir.)
(**) Şef, Mütercim, Devlet Gelir Uzman Yardımcısı, Gelir Uzmanı, Gelir Uzman Yardımcısı, VHKİ vd.
(***)5549 sayılı Kanunun Ek Madde-1 kapsamında görevlendirilenler
Grafik 1 - Personelin Unvan Bazında Yüzde Dağılımı(2014)
20; 9%
70; 32%
38; 17%
4; 2%
14; 6%
63; 29%
10; 5%
İdari Personel Maliye Uzmanı Maliye Uzman Yrd. Vergi Müfettişi Bilgi İşlem Personel Diğer Personel Denetim Elemanı
13 Tablo 2 - Unvanlarına Göre Personel(31.12.2014)
Unvanı Görev Yapan Personel Sayısı
Başkan 1
Başkan Yardımcısı 3
Daire Başkanı 11
Şube Müdürü 5
Maliye Uzmanı 70
Maliye Uzman Yardımcısı 38
Denetim Elemanı 10
Vergi Müfettişi 4
Devlet Gelir Uzman Yardımcısı 2
Gelir Uzmanı 15
Gelir Uzman Yardımcısı 3
Şef 6
Mühendis 6
İstatistikçi 2
Programcı 3
Bilgisayar İşletmeni 2
Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni 21
Mütercim 4
Teknisyen 2
Şoför 1
Dağıtıcı 4
Y. Hizmetli 6
TOPLAM 219
Kadrolu Personel 132
MASAK’ ta Geçici Görevli Personel 77
Denetim Elemanı 10
TOPLAM 219
Ücretsiz izinli 5
Başka Birimde Geçici Görevli 2
Yurt Dışı Yüksek Lisans Eğitiminde 4
FİİLİ SAYI 208
14 Tablo 3 - Personelin Yaş Profili(31.12.2014)
Yaş Aralığı Sayısı
24-29 39
30-35 58
36-41 49
42-47 34
48-53 27
54-59 11
60-65 1
Toplam 219
Grafik 2 - Personelin Yaş Profiline Göre Yüzde Dağılımı(31.12.2014)
39; 18%
58; 27%
49; 22%
34; 16%
27; 12%
11; 5% 1; 0%
24-29 30-35 36-41 42-47 48-53 54-59 60-65
15 Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığında görev yapan personelin öğrenim durumu aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 4 - Personelin Öğrenimi Durumu (2014)
Öğrenim Durumu Sayısı
Ortaokul 3
Lise 9
Ön Lisans 7
Lisans 181
Yüksek Lisans 17
Doktora 2
Toplam 219
Grafik 3 - Personelin Öğrenim Durumuna Göre Yüzde Dağılımı(2014)
Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığında görev yapan personelin Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi (YDS) düzeyi aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 5 -Personelin YDS Düzeyi(2014) (*)
YDS (A) Düzeyi YDS (B) Düzeyi YDS (C) Düzeyi
4 20 40
(*) 1 Mütercim A düzeyinde İngilizce, C düzeyinde Fransızca bilmektedir.
0 50 100 150 200
Sayısı
Ortaokul Lise Ön lisans Lisans Yüksek Lisans Doktora
16 III. AMAÇ VE HEDEFLER
A. Amaç ve Hedefler
Bakanlığımızın hazırladığı ve kamuoyuna duyurduğu 2013-2017 Stratejik Planında yer alan “Kayıtlı ekonomiyi genişletmek ve mali suçları azaltmak” stratejik amacı kapsamında, MASAK’ın en önemli stratejik hedefi “Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile etkin mücadele etmek”tir. Bunun yanında “kayıtlı ekonomiyi büyütmek ve genişletmek” stratejik hedefine yönelik katkı verilmektedir.
B. Temel Öncelikler
MASAK tarafından, stratejik amaç ve hedefine ulaşılması amacıyla 2015 yılında aşağıdaki çalışmalara öncelik verilecektir:
2012 yılında başlanan ve 2014 yılı itibarı ile de devam edilen yeni “elektronik şüpheli işlem bildirim sistemi” uygulamasından alınan sonuçları değerlendirerek, veri tabanının güçlendirilmesi hedefi yanında, yapılacak analiz, değerlendirme ve incelemeler açısından sonuç almaya yönelik nitelikte ŞİB’lerin elde edilmesini gözetmek.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı suçlarına ilişkin alınan ihbar ve şüpheli işlem bildirimlerinin analiz ve değerlendirme çalışmalarını mümkün olan en kısa sürede tamamlamak. Başkanlığımıza gelen ihbar ve şüpheli işlem bildirimlerinde bahsi geçen ve risk teşkil edebilecek konularda yığın verilerden yararlanarak ve sektörel analizlere tabi tutarak, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede etkinliğin arttırılmasına katkı sağlamak. Bu amaçla, başta bankalar olmak üzere gerçek ve tüzel kişilerden istenecek bilgi ve belgelerin analize uygun şekilde standart formatta ve güvenli ortamda alınmasına ilişkin çalışmaları gerçekleştirmek.
Yığın veriler üzerinden, risk bazlı yaklaşım çerçevesinde analiz çalışmaları yapmak, bu çalışmalar sırasında ve sonrasında üretilen mali istihbaratı ilgili kurumlarla paylaşmak.
Yükümlü gruplarına yönelik suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede “önleyici tedbirler” olarak bilinen yükümlülükler konusunda eğitim faaliyetleri düzenleyerek, yükümlülerin farkındalıkları artırmak ve bu tedbirleri uygulamalarını sağlamak.
Yükümlülerin, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele kapsamında getirilen yükümlülüklere uyum sağlamaları amacıyla, yükümlüler nezdinde yükümlülüklere uyum denetimleri yapmak.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelenin etkin ve verimli bir şekilde gelişmesi amacına uygun olarak, işbirliği ve eşgüdüm halinde olunan yasa uygulama birimleri, diğer ilgili kurum ve kuruluşlarla etkin ve proaktif çalışmalar yürütmek.
17 Uyuşturucu kaçakçılığı, sigara kaçakçılığı, tefecilik, akaryakıt kaçakçılığı, insan ticareti ve bilişim suçları gibi öncül suçlardan elde edilen suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesine yönelik çalışmalara ağırlık vermek.
Aklama suçu incelemeleri ve yükümlülük denetimlerinde etkinliğin artırılması amacıyla denetim elemanları ile iletişim ve işbirliğinin geliştirilmesine yönelik faaliyetler düzenlemek.
Uluslararası işbirliğinin sağlanması amacıyla, yabancı ülke mali istihbarat birimleri ile istihbari amaçlı bilgi değişimine imkan sağlayan mutabakat muhtıraları imzalamak.
Uluslararası standartlara uygun bir şekilde terörün finansmanı ile etkin mücadele amacıyla kurumsal kapasiteyi geliştirmek.
Malvarlıklarına el konulması kapsamında adli birimlerden gelecek raporlama taleplerini etkili bir şekilde yerine getirmek üzere kurumsal kapasiteyi geliştirmek.
Aklama suçu incelemelerinde ve yükümlülük denetimlerinde etkinliği artırmaya ve hızlı sonuç almaya yönelik çalışmalarda bulunmak.
IV. FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER A. Mali Bilgiler
Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığının son beş yıla ilişkin Genel Bütçe ile tahsis edilen ödenek ve harcamaları gösterir tablo aşağıdaki gibidir.
18 Tablo 6 - Bütçe Ödenek Tahsisi ve Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırılması(2010-2014)(TL)
Ekonomik
Sınıf Bütçe Giderinin Türü
2010 2011 2012 2013 2014
Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama
01 Personel Giderleri 4.415.800 4.403.254 5.464.000 5.337.029 7.006.000 6.788.782 7.189.000 7.140.426 8.119.000 7.337.189
02 Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet
Primi Giderleri 547.520 544.247 664.000 643.332 812.000 777.571 875.000 862.223 984.000 935.828
03 Mal ve Hizmet Alım
Giderleri 608.001 566.046 793.000 723.466 762.000 532.045 990.000 798.392 1.301.000 1.113.627
05 Cari Transferler 78.000 73.723 113.500 107.598 117.000 114.736 1.450.000 127.979 1.123.000 250.759
06 Sermaye Giderleri 1.500.000 1.464.333 3.500.000 3.280.400 14.000.000 12.896.580 18.000.000 15.764.800 350.000 243.080
TOPLAM 7.149.321 7.051.603 10.534.500 10.091.825 22.697.000 21.109.714 28.504.000 24.693.820 11.877.000 9.880.483
19 Grafik 4 – Harcamalarının Yüzde Dağılımı(2014)
Bütçe harcamalarının 31.12.2014 tarihi itibariyle bütçe ekonomik kodlarına göre dağılımı yukarıdaki şekildedir. Şekil 2’de görüldüğü üzere, giderler içinde en büyük kalem personel giderleri olup toplam giderler içindeki payı %74,26’dır. Diğer harcama kalemlerinin toplam giderlere oranı sırasıyla mal ve hizmet alımları için %11,27, sosyal güvenlik kurumlarına devlet pirimi giderleri için %9,47, cari transferler için %2,54 ve sermaye giderleri için %2,46 olarak gerçekleşmiştir. Cari transferler Türkiye’nin (Mali Eylem Görev Gücü ile EGMONT) uluslararası kuruluşlara yapılan yıllık üyelik aidatıdır.
Personel Giderleri 74,26%
Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet
Primi Giderleri 9,47%
Mal ve Hizmet Alım Giderleri
11,27%
Cari Transferler 2,54%
Sermaye Giderleri 2,46%
20 B. Performans Bilgileri
1. Düzenleme ve Koordinasyon Faaliyetleri 1.1. Düzenleme Faaliyetleri
2014 yılında suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele mevzuatımızı uluslararası standartlarla paralel düzeye getirmek amacıyla aşağıda ayrıntılarına yer verilen Kanun, Yönetmelik ve Tebliğ düzenlemeleri yapılmıştır.
Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 18.06.2014 tarih ve 6545 Sayılı Kanun: 28 Haziran 2014 tarih ve 29044 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kanun ile 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunda çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.
Söz konusu Kanun ile 5549 sayılı Kanuna elektronik tebligata ilişkin düzenlemelerin yer aldığı 9/A maddesi eklenmiş, aynı Kanunun yükümlülük ihlalinde uygulanan idari cezaların düzenlendiği 13 üncü maddesinde değişiklikler yapılmıştır.
Aklama Suçu İncelemesi Hakkında Yönetmelik, Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik ve Malî Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulunun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik: Söz konusu Yönetmelik 10.06.2014 tarih ve 29026 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Anılan Yönetmelik değişikliği ile Aklama Suçu İncelemesi Hakkında Yönetmeliğindeki denetim elemanı tanımı ile Başkanlık bünyesindeki incelemelerde görevlendirilen denetim elemanlarının görevlendirilmesine ve çalışma esaslarına ilişkin değişiklikler yapılmış, söz konusu denetim elemanlarının Başkanlıkta geçici süreyle görevlendirilmesi ve çalışmasına ilişkin bir düzenleme yapılmıştır.
Aynı Yönetmelik değişikliği ile Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelikte yer alan denetim elemanı ile gerçek faydalanıcı tanımı değiştirilmiş, aklama suçu incelemesi ve yükümlük denetimi amacıyla Başkanlığın geçici süreyle denetim elemanı görevlendirip çalıştırabileceği düzenlenmiştir.
Anılan Yönetmelik değişikliği ile Malî Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulunun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin Koordinasyon Kurulunun oluşumunu düzenleyen maddesinde değişiklik yapılmıştır.
Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik: Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelikte Değişiklik
21 Yapılmasına Dair Yönetmelik 11.06.2014 tarih ve 29027 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Anılan Yönetmelik ile 16.09.2008 tarihli ve 26999 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmeliğin 13 üncü maddesi değiştirilmiş, yükümlülerin risk derecelendirmesi neticesinde yüksek riskli olarak belirledikleri gruplara yönelik olarak üstlenilecek riskin azaltılmasını teminen, tespit edilen riskle orantılı olarak uygulayacakları tedbirler düzenlenmiştir.
Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 5)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No :11) : Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 5)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No : 11) 11.06.2014 tarih ve 29027 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu Tebliğ değişikliği ile finansal kuruluşların kendi aralarında gerçekleştirdikleri işlemler ile finansal kuruluşlar dışındaki yükümlülerin müşterilerinin bankalar olduğu işlemlerde uygulanacak basitleştirilmiş tedbirlerde değişiklik yapılmıştır.
Terörün Finansmanına Yönelik Şüpheli İşlemlerin Bildirimi Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ: Terörün Finansmanına Yönelik Şüpheli İşlemlerin Bildirimi Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ 11.06.2014 tarih ve 29027 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
07.02.2013 tarih ve 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 8 inci maddesi yürürlükten kaldırılmış ve söz konusu Kanunda terörizmin finansmanı suçu yeniden düzenlenmiştir. Bu değişiklik dikkate alınarak, Terörün Finansmanına Yönelik Şüpheli İşlemlerin Bildirimi Genel Tebliğine, yeni terörizmin finansmanı suçu maddesi ile bu suçla bağlantılı fon sağlanması ve toplanması yasak fiilleri gösteren madde dercedilmiştir.
Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 12) : Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 12) 21.06.2014 tarihli ve 29037 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile malvarlığının dondurulması kararlarının yerine getirilmesinde Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığının sorumlu olduğu düzenlenmiş, dondurulmasına karar verilen malvarlığının düzenlenen esaslar çerçevesinde Başkanlığın izni ile yönetileceği belirtilmiş, 12 sıra No’lu Tebliğ ile malvarlığının dondurulması kararlarının gereğinin yerine getirilmesi ve dondurulan malvarlıklarının Başkanlıkça yönetilmesine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.
Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 13) : Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 13) 25.08.2014 tarihli ve 29099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
22 Söz konusu Tebliğ ile şüpheli işlem bildirimine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiş ve 6 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Tebliğin “Şüpheli işlem bildirim rehberleri” başlıklı 6 ncı maddesinde; Başkanlıkça, elektronik ve kağıt ortamındaki şüpheli işlemlerin bildirimlerine ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere yükümlüler için şüpheli işlem bildirim rehberleri yayımlanabileceği ve bu rehberlerin Başkanlığın resmi internet sitesi ve/veya MASAK.ONLINE aracılığı ile duyurulacağı hususları düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemeye göre hazırlanan sektörel şüpheli işlem rehberleri yayınlanarak kamuoyu ile paylaşılmıştır.
1.2. Koordinasyon Kurulu Toplantıları
5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un 20 inci maddesine göre Maliye Bakanlığı Müsteşarının başkanlığında, Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanı, Gelir İdaresi Başkanı, Vergi Denetim Kurulu Başkanı, İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı, Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürü, Dışişleri Bakanlığı Ekonomik İşler Genel Müdürü, Hazine Kontrolörleri Kurulu Başkanı, Sigorta Denetleme Kurulu Başkanı, Hazine Müsteşarlığı Malî Sektörle İlişkiler ve Kambiyo Genel Müdürü, Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürü, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürü, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkan Yardımcısı, Sermaye Piyasası Kurulu Başkan Yardımcısı ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcısından oluşan Mali Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulu, 2014 yılında iki kez olağan olarak toplanmış, aklama ve terörün finansmanı alanlarında ulusal ve uluslararası gelişmeler ile kurumlar arası koordinasyonu gerektirir çalışmalar değerlendirilmiştir.
1.3. Diğer Faaliyetler
2014 yılında Başkanlığımızca, 5549 sayılı Kanun ve ikincil mevzuatla ilgili olarak yükümlüler ile diğer kurum ve kuruluşlardan gelen görüş taleplerinin karşılanması çalışmaları kapsamında, 28 adet görüş talebi cevaplandırılmıştır.
Ayrıca 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında Başkanlığımıza yapılan bilgi edinme başvurularının yerine getirilmesi ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin çalışmaları kapsamında yöneltilen soru önergelerinin cevaplandırılmasına ilişkin çalışmalar kapsamında, 2014 yılında 124 adet bilgi edinme başvurusu ve 72 adet soru önergesi cevaplandırılmıştır.
2. Aklama ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Çalışmalar
5549 sayılı Kanun ve bu Kanunla ilgili ikincil mevzuat kapsamında yükümlüler, kendileri nezdinde gerçekleşen ya da aracılık ettikleri işlemlerden terörün finansmanı veya suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerinin aklanması şüphesini taşıyanları MASAK’a Şüpheli İşlem Bildirimi (ŞİB) olarak bildirmektedirler.
Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçunun işlenip işlenmediğinin tespitine yönelik olarak Cumhuriyet Savcılıkları ile Mahkemeler MASAK’tan talepte (adli talep) bulunabilmektedir.
23 Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler de yine MASAK’a ihbarda bulunabilmektedir.
Şekil 3- Aklama ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Çalışma Süreci
ŞİB, adli talep ve ihbarlarla ilgili olarak terörün finansmanı veya suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerinin aklanması suçlarına ilişkin olarak Maliye Uzmanlarınca analiz ve değerlendirme çalışmaları yapılırken; aklama suçuna ilişkin olarak ayrıca denetim elemanlarınca inceleme de yapılmaktadır.
2.1. Veri Toplama Faaliyeti
Başkanlığımıza gönderilen şüpheli işlem bildirimleri, adli araştırma talepleri, kurumsal bilgilendirmeler ve Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER) aracılığıyla yapılan başvurular ile bireysel ihbar ya da şikâyet dilekçeleri Başkanlığımız tarafından bildirim olarak nazara alınmakta ve MASAK Entegre Mali İstihbarat Sistemine (EMİS) sistemine kaydedilmektedir.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele kapsamında yabancı ülkelerdeki muadil kuruluşlarla yapılan uluslararası bilgi alışverişleri de Başkanlığımızın veri toplama faaliyetleri kapsamında gerçekleştirilmektedir.
Tablo 7-Gönderilen Bildirimlerin Genel Dağılımı(2014)
Bildirim Türleri 2014
Şüpheli İşlem Bildirimleri 36.483
Savcılık ve Mahkeme Talepleri 145
Diğer Bildirimler 477
Toplam 37.105
Maliye Uzmanlarınca yapılan çalışmalar Denetim Elemanlarınca
yapılan çalışmalar
24 2.1.1. Şüpheli İşlem Bildirimleri
5549 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesi kapsamında suç gelirlerinin aklanması veya terörizmin finansmanı ile mücadelede “yükümlü" olarak sayılan gerçek ve tüzel kişiler söz konusu Kanun ve ilgili alt mevzuat uyarınca şüpheli işlem bildiriminde bulunmakla yükümlüdürler. Özellikle mali sektör tarafından gönderilen şüpheli işlem bildirimleri Başkanlığımızda toplanan veriler içerisinde ana kaynak niteliğindedir.
Tablo 8 – ŞİB Sayılarının Yıllara ve Kaynaklarına Göre Dağılımı(2010-2014)
2010 2011 2012 2013 2014
Bankalar 9.968 8.141 13.504 22.086 31.146
Aracı Kurumlar 28 117 237 177 209
Finansman, Faktoring ve Finansal
Kiralama Şirketleri 70 164 520 775 2.065
Sigorta ve Emeklilik
Şirketleri 148 286 569 629 693
Noterler 1 4 1 1 1
Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. 25 11 297 850 1.677
Yetkili Müesseseler (Döviz Büroları) ile
Kıymetli Maden Aracı Kuruluşları 11 14 123 897 498
Kargo Şirketleri - - 61 174 194
Serbest Muhasebeciler, Mali
Müşavirler - 1 - - (*)
Talih ve Bahis Oyunları Alanında
Faaliyet Gösterenler - 1 5 1 -
İş Makineleri Dahil Her Türlü Deniz, Hava ve Kara Nakil Vasıtalarının Alım-Satımı İle Uğraşanlar
- - 1 - -
Kıymetli Maden, Taş ve Mücevher Alım Satımı Yapanlar
(Kuyumcular) - - - 2 -
Toplam 10.251 8.739 15.318 25.592 36.483
(*)Danıştay 10. Dairesinin 21.04.2014 tarihli ve E:2010/1636, K:2014/1040 sayılı kararı uyarınca serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali müşavir ve bağımsız denetim kuruluşlarının;
23.01.2013 tarihli ve E: 2008/1675, K:2013/508 sayılı kararı ile serbest avukatların suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanı ile mücadele açısından şüpheli işlem bildiriminde bulunma veya kimlik tespitinde bulunma gibi yükümlülükleri yerine getirmelerine ilişkin ilgili yönetmelik maddesi iptal edilmiştir.
25 Grafik 5 – Şüpheli İşlem Bildirimlerinin Yıllara Göre Dağılımı(2010-2014)
25.08.2014 tarihli ve 29099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 13 sıra No’lu MASAK Genel Tebliği ve buna yönelik olarak hazırlanarak kamuoyuna duyurulan sektörel şüpheli işlem rehberleri ile şüpheli işlem bildirim sisteminde değişiklikler yapılmıştır. Şüpheli işlem bildirim formları sadeleştirilmiş ve sektörler nazara alınarak çeşitlendirilmiştir. Bankaların ardından sermaye piyasası aracı kurumlarının da elektronik ortamda şüpheli işlem bildirimi gönderebilmesi sağlanmış olup diğer finansal kuruluşların da elektronik bildirimde bulunabilmelerine yönelik çalışmalar devam etmektedir.
2014 yılı şüpheli işlem bildirim sayılarına bakıldığında; bildirim sistemine yönelik olarak yukarıda özetlenen değişikliklerin bildirim sayılarına olumlu olarak yansıdığı görülmektedir. Nitekim gönderilen toplam şüpheli işlem bildirim sayısı 36.483’e ulaşmıştır.
Tablo 9- ŞİB Gönderen Finansal Kuruluş Sayısının Yıllara Göre Dağılımı(2010-2014)
Finansal Kuruluşlar 2010 2011 2012 2013 2014
Bankalar 26 29 30 31 33
Aracı Kurumlar 10 17 23 25 30
Sigorta ve Emeklilik
Şirketleri 18 27 36 34 34
Faktoring Şirketleri 14 26 28 43 51
Finansal Kiralama Şirketleri 4 14 15 14 16
Finansman Şirketleri 2 5 4 4 5
Yetkili Müesseseler 1 2 2 4 12
Toplam 75 120 138 155 181
10.251 8.739
15.318
25.592
36.483
0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000
2010 2011 2012 2013 2014
26 Grafik 6 - ŞİB Gönderen Finansal Kuruluşların Yıllara Göre Sayısal Trendi(2010-2014)
Başkanlığımız tarafından 2014 yılında şüpheli işlem bildirim usulünü belirleyen mevzuatta değişikliğe gidilerek yeni ve sadeleştirilmiş şüpheli işlem bildirim formlarının uygulamaya konulması, sektörel şüpheli işlem rehberlerinin oluşturulması, elektronik ortamda şüpheli işlem bildirimi gönderme mecburiyetine alınan finansal kuruluş sayısının ve buna ilaveten yükümlülere yönelik çalıştaylar ile farkındalığın artırılması sonucunda, gerek bildirim sayısı gerekse bildirim gönderen yükümlü sayısında önemli bir artış sağlanmıştır.
2.1.2. Savcılıklar ve Mahkemeler Tarafından Yapılan Adli Talepler
Cumhuriyet savcılıkları ile mahkemeler tarafından suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanması veya terörün finansmanı suçlarının araştırılmasına ya da 5272 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun (CMK) 128 inci maddesi kapsamında suçtan elde edilen değerlerin araştırılmasına ilişkin talepler Faaliyet Raporumuzda adli talep olarak nitelendirilecektir.
Tablo 10-Adli Taleplerin Yıllara Göre Dağılımı(2010-2014)
Yıllar 2010 2011 2012 2013 2014
Savcılıkların ve Mahkemeler Tarafından
Yapılan Adli Talepler 107 71 89 97 145
75
120
138
155
181
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
2010 2011 2012 2013 2014
Şirket Sayısı
27 Grafik 7 – Adli Taleplerin Sayısal Trendi (2010-2014)
Adli taleplerdeki artışın ana sebebinin CMK’nın 21.02.2014 tarihli ve 6526 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile değişik 128 inci maddesi kapsamında Başkanlığımızdan istenen tespitlerden kaynaklandığı, bu etki dikkate alındığında diğer taleplerin yaklaşık bir seyirde devam ettiği görülmektedir.
2.1.3. Bireysel ve Kurumsal İhbarlar
Gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin herhangi bir yükümlülükleri bulunmadığı halde ihtiyari olarak doğrudan doğruya Başkanlığımıza gönderdiği veya BİMER aracılığıyla ilettiği ihbar veya şikâyetler “bireysel ihbarlar”; adli makamlar haricindeki diğer kamu kurum ve kuruluşlarının Başkanlığımız görev alanına giren konularda resmi olarak Başkanlığımıza iletmiş oldukları hususlar ise “kurumsal ihbarlar” olarak nazara alınmakta, ihbar olarak dikkate alınması gereken açık kaynaklardaki bilgiler de bu kapsamda değerlendirilmektedir.
Tablo 11 – Bireysel ve Kurumsal İhbarların Kaynaklarına Göre Dağılımı(2010-2014)
Diğer Bildirimler 2010 2011 2012 2013 2014
Kamu Kurumları 91 87 148 97 122
Bankalar 1 - 1 1 1
Basın 2 - 9 - 1
Gerçek Kişi / Özel Hukuk Tüzel
Kişileri 331 270 265 303 349
Yurtdışı 8 12 7 - 4
Toplam 433 369 430 401 477
107
71
89 97
145
0 20 40 60 80 100 120 140 160
2010 2011 2012 2013 2014
28 Grafik 8 - Bireysel ve Kurumsal İhbarların Kaynaklarına Göre Dağılımı(2014)
Başkanlığımıza 2014 yılında gönderilen bireysel ve kurumsal ihbar sayısı olan 477 sayısının 2010 yılından sonra gerçekleşen en yüksek ihbar sayısı olduğu görülmektedir.
Bu ihbarların ihbar kaynağı olarak yıllara dağılımına baktığımızda ise ihbar sayısının kamu kurumları için inişli çıkışlı bir seyir izlediği, kamu kurumu niteliği taşımayan kaynaklardan gelen ihbarların ise 2012 yılından bu yana bir artış ivmesi içinde bulunduğu görülmektedir. Bireysel olmayan ihbarların içeriklerinin incelenmesi neticesinde vatandaşlarımızın Başkanlığımız görev alanına girmeyen konularda da Başkanlığımıza başvurdukları anlaşılmıştır.
Başkanlığımıza gönderilen ihbarlara Başkanlığımızca yapılan işlemler hakkında Faaliyet Raporumuzun ilerleyen bölümlerinde değinilecek olup, yukarıda yer alan 477 adet bireysel ve kurumsal ihbarlar ile bir önceki bölümde yer alan 145 adet adli taleplerin konularına göre dağılımına aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.
