ARKİTEKT
M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ
lievııe Irimestrielle D'arcl.ilecture- Quarterly publicatior. on Arclıitı c- j—ı D r e i m <> n a t s z e i t s c h r i f t für D.ıırbatıisme et des ıırU deuoraıifs ~ ture city plaııning and d e c o ı a t i o n baukunst. stacdtebaa uncl d e k o r a t i o n
İMTİYAZ FAHİBİ VE BAŞ YAZARI : ZEKİ SAYAR. U. N E Ş R İ Y A T M Ü D Ü R Ü M. İLHAN G Ö N E M A D R E S : A R K İ T E K T A N A D O L U H A N No. «S E M İ N Ö N Ü . İ S T A N B U L T E L E F O N : 2 2 1 3 0 7
KURULUŞU : 1931
1964 YILINDA TÜRKİYE'DE İNŞAAT FAALİYETİ!
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İktisadî Raporundan :
Cilt: 35 No. : 319
• \ b o n e ş a r t l a r ı :
Resmî ve özel bürolar için yıllığı 50.— T.L. Özel kişiler için yıllığı 40.— T.L. » Altı aylığı ... 22.50 T.L. Bu sayı 15.— T.L. Yabancı memleketler için 60.— T.L. ARKİTEKT'in KOLLEKSİYONLARI: 1931 — 1935 beher cildi 40.— T.L. 1936 — 1940 » » 40.— T.L. 1941 — 1945 » » 35.— T.L. 1946 — 1964 » » 45.— T.L. İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir. Yazı; foto; resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posta ile gönderil-melidir. Basılmıyan yazılar iade edilir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç iki ay içinde idarehanemizi haberdar etme-leri lâzımdır. Aksi takdirde kaybolan dergilerden M ü d ü r l ü ğ ü m ü z m e s ' u l i y e t k a
-b u l e t m e z . Muhabirlerimiz :
B. Almanya: Y. Müh. Mimar Arslan TER-ZİOĞLU — Fransa: Y. Mimar Halûk TOGAY — İsviçre : Y. Mimar Seyfi SONAD — B. Amerika: Y. Mimar Nezahat ARIKOĞLU — İngiltere : Y. Mimar Özcan ALTABAN — İzmir: Y. Mimar Harbi HOTAN Ankara : Y. Mimar Tuncsl KAZMA.
Pour tout payement et demande d;s ren-seigneınents; ainsi que pour tout envci des documents. tels qııe photes, articles, annon-ces bibliographie â inserer, s'adresser â la Direction.
Abonnements pour l'etranger I an 5 Dollurs Prix de ce numero 1.25 » All-sııbscriptions, letters. photos. articles, advertisements ete. Should be addressed T o : A R K İ T E K T
No. 33, Anadolu han Eminönü. Subscription rates :
Annual subscription Dollars 5.00 Single copy » 1.25
İNŞAAT:
Evvelki yıllara ait raporlarımızda da belirtildiği gibi, inşaatın bütün cephelerini kapsayan istatistikler mevcut değildir. Bu yüzden, inşaat alanındaki incelememiz, sa-dece Devlet İstatistik Enstitüsünün Beledi-yeler tarafından verilen ruhsatnamelerden faydalanarak derlediği rakamlara istinat edecektir. Bahis konusu rakamlar ev, apart-man, ticarî yapılar, sınaî yapılar, kültürel, sıhhî, sosyal yapılar, tamirat ve tadilât ad-ları altında sınıflandırılmıştır. Diğer taraf-tan kaçak inşa edilen gecekondular sebebiyle inşaat istatistiklerinin ev bölümünde büyük bir eksiklik vardır. Gene bu bölümdeki di-ğer noksan köylerde ruhsatnamesiz yapılan evlerdir. Şüphesiz bunlar istatistiklerin dı-şında kalm:ştır.
İnşaat sektöründe çalışabilecek güce sa-hip nüfus İmar ve İskân Bakanlığınca ya-pılan hesaplara göre 1.380.000 dir. 1960 sa-yımı neticelerine göre 283.958 işçi inşaat sanayiinde çalışmaktadır. Bu sektörde 4083 inşaat mühendisi ve mimarı ile 6002 inşaat teknisyeni faaliyet göstermektedir. Daire-lerde ve başka sektörDaire-lerde çalışan teknik elemanların varlıyı ve bu sahadaki işgücü-nün 1.4 milyon hesaplandığı gözöişgücü-nünde bu-lundurulursa, inşaat sektöründe bir işgücü fazlası olduğu anlaşılmaktadır. Bu duruma göre inşaat sektörüne daha büyük yatırım-lar yaDilırsa işgücü bakımından bir sıkıntıya uğranılmayacak demektir.
Özel sektör ile Kamu sektörü inşaat ya-tırımlarının Türkiye genel yatırımları için-deki yeri seneler itibariyle aşağıda gösteril-miştir :
Özel Sektör Kamu Sektör inşaat yatırımları inşaat yatırımları
nisbeti % nisbeti % 1956 37,5 35,4 1957 36,3 42,1 1958 35,6 37,2 1959 29,7 36,0 1960 27,7 36,4 1961 26,9 35,8 1962 27,4 33,4 1963 26,2 35,8
1958 senesinden itibaren özel sektör in-şaat yatırımlarında büyük ölçüde bir azal-ma müşahede edilmektedir. Bu durum, en-flâsyon devrini müteakip özel sektör yatı-rımlarının inşaattan daha verimli sahalara çevrildiğini veya aynı para ile başka faali-yetlerde bulunulduğunu ifade eder.
Belediyelerce verilen ruhsatnamelere r':':'e son beş senelik inşaat durumu, seneler itibariyle üç büyük şehrimiz olan İstanbul, Ankara, İzmir'de inşaatın tümü M2 hesabı ile 1963 e göre artmış bulunmaktadır. Uç büyük şehrin dışındaki illerde de toplam in-şaatın 1963 e göre 587.4C3 M- arttığı görül-mektedir. Diğer illerde ruhsatlı ev ve apart-man yapımında da 1963 e göre büyük bir artış göze çarpmaktadır.
Son beş senede memlekette yapılan sı-naî yapıların yaklaşık olarak üçte biri, kül-türel, sıhhî ve sosyal yapıların hemen he-men yarısı üç büyük şehrimizin hissesine düşmektedir.
1964 yılında şehirlerimiz ile köyleri-mizdeki nüfus artışından, yenilemelerden, sıkışıklığın giderilmesinden, gecekondu tas-fiyesinden. istimlâk ve âfetlerden doğacak konut ihtiyacı toplamı 217.483 adet iken
Kıymetli meslekdaşımız, Y. Mimar
Ş Î N A S İ L U Ğ A L ' i n
vakitsiz ölümünden dolayı muhterem ailesine, oğlu Y. Mimar Yücel LUGAL'e taziyelerimizi bildirir ve büyük acılarına iştirak ederiz.
ARK. 550
ruhsatname ile inşa edilen konut sayısı ta-mir ve tadilât hariç olmak üzere ancak 33.392 dir. Ruhsatnamesiz yapılar, bu mik-tarın iki misli bile olsa yine de ihtiyacı kar-şılamaktan çok uzaktır. Bu gidişle, Birinci Beş Yıllık Kalkınma Plânı devresinde ko-nut sıkıntısı gittikçe fazlalaşacak ve gece-kondu yapımı artacaktır.
K O N U T :
Memleketimizde senelerden beri sürüp giden ve gittikçe müzminleşen bir konut problemi vardır. Türkiye'nin konut prob-lemini, köylerde ve şehirlerde olmak üzere iki ayrı cepheden mütalâa etmek müm-kündür.
Yurdumuzdaki 40 bine yakın köyün konut şartlarının düzeltilmesi pek büyük bir mesele teşkil etmekte ve bugünkü haliyle ele dahi alınmamaktadır. Bu bakımdan köylerin durumunun ne olacağının bir an önce tayini zaruridir. Bazı köylerin birleş-tirilerek yol ağızlarına indirilmesi ve ekono-mik açıdan yararlı üniteler haline getirilmesi mevzuubahis ise, bu husus bir an önce plan-lanmalı ve şartları şimdiden bilinmelidir. Küçük ve kendi kendine yetmeyen köylerin çok sayıda oluşu belki de böyle bir tatbikatı gerektirecektir. Muayyen bölgelerde muay-yen köyler birleştirilecekse, bugün yapılan tesislerin ve yolların bu açıdan ele alın-ması gerekecektir. Böyle birleştirmeler ve yerleştirmeler için de her bölgenin bünyesine uygun standartların ve konut tiplerinin tes-bitine ihtiyaç vardır.
Şehirlerde konut probleminin ağırlık noktaları, ruhsatsız yapılan inşaat ve gece-kondular ile ileri seneleri de kapsayan plân-ların yapılmamış olması veya tatbik edil-memesi dolayısıyla gelişigüzel yapılan ruh-satlı inşaattır. Konut meselesinin şehirlerde ıslahı için her şeyden önce yerleşme duru-munun inceden inceye gözden geçirilmesi ve göçlerin belirli bir prensibe göre muayyen yönlere yapılmasının sağlanması için tedbir-lerin alınması gereklidir. Muayyen yerler-de halkın toplanması ve ancak muayyen meskenler yapılması için bağışıklıklar ve kredi kolaylıkları sağlanması bir tedbir ola-bilir.
Devlet İstatistik Enstitüsünün 20 bü-yük şehrimizde yaptığı Mesken Şartları An-keti neticelerine göre İstanbul'da iyi mes-ken oranı % 49,4, orta mesmes-ken oranı % 30.6, fena mesken oranı % 20,0; Ankara'da iyi mesken oranı % 46,1, orta mesken oranı % 18,7, fena mesken oranı % 35,2; İzmir-de iyi mesken oranı % 30,8, orta mesken oranı % 37,0, fena mesken oranı % 32,2 dir. Üç büyük şehir dahil yirmi büyük şe-hirdeki ortalama iyi mesken oranı % 41,1; orta mesken oranı % 32,2; fena mesken oranı % 25,7 dir.
20 büyük şehrimizde normal yaşama şartlarına uymayan konut nisbeti % 58,9 dur. Üç büyük şehrimiz dışındaki şehirlerin durumunun daha da ağır olduğu söylene-bilir.
Üç büyük şehrimizden İstanbul'da hal-kın takriben % 25 i, Ankara'da % 50 si, İz-mir'de % 20 si gecekondularda oturmakta-dır.
Üç büyük şehirden İstanbul'da kiracı nisbeti % 58,2, ev sahibi nisbeti % 38,6, diğerleri nisbeti % 3,2; Ankara'da kiracı nisbeti % 60,0, ev sahibi nisbeti % 37,6, diğerleri nisbeti % 2,4; İzmir'de kiracı nis-beti % 40,2; ev sahibi nisnis-beti % 57,2, di-ğerleri nisbeti % 2,6 dır. Tüm şehirlerde oturan nüfusun kiracı nisbeti % 36, ev sa-hibi nisbeti % 64 dür. Büyük şehirlerimizde gecekondularda önemli nisbette kira ile otu-rulduğu gerçeği böylece anlaşılmaktadır. Filhakika bazı gecekondu sahipleri ucuza ve kaçak olarak inşa ettikleri gecekonduları kiraya vermek suretiyle gelir sağlama yolu-na gitmektedirler.
İstatistiklere göre aylık kira ortalaması İstanbul'da 166, Ankara'da 169, İzmir'de 136 liradır. Bazı konutlarda kiraların 1000 lirayı aştığı malûm bulunduğuna göre or-talamanın bu seviyede kalabilmesi için ko-nutların durumunun ve niteliğinin umumi-yetle çok düşük bulunduğunu kabul etmek icabeder.
Keza, istatistiklerde aylık aile gelirinin büyük şehirlerimizde ortalama olarak 400 lirayı geçmediği ifade edilmektedir. Ortala-ma kira bedeli olarak kabul edilen 136- 169 liranın aile bütçesine büyük bir külfet yük-lediği görülmektedir.
