ARKİTEKT
M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ Revue mensuelle
d'architecture-d'urbanisme et des arts decoratifs
Monthly publication on architec-ture city plannmg and decoration
Monâts heft ftlr baukunst staedtebau und dekoration İMTİYAZ SAHİBİ VE BAŞ YAZARI : ZEKİ SAYAR, U. NEŞRİYAT MÜDÜRÜ ABİDİN MORTAŞ ADRES : ARKİTEKT ANADOLU H A N No. 33 EMİNÖNÜ , İSTANBUL TELEFON : 2 1 3 0 7
KURULUŞU: 1931 Cild: 24 No. 279 A b o n e ş a r t l a r ı : Yıllığı 20.— T.L. Altı aylığı 12.— T.L. Sayısı 6,50 T.L.
Yabancı memleketler için : 25. T.L. İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir. ARKİTEKT'in KOLLEKSİYONLARI: 1931 — 1935 1936— 1940 1941 — 1945 1946 — 1954 25.— T.L. 22,50 T.L. 20.— T.L. 20.—T.L. Bütün yazı; foto; resim ve abone bedelleri ARKİTEKTin adresine posta ile gönderil-melidir. Basılmıyan yazılar iade edilir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç iki ay içinde idarehanemizi haberdar etme-leri lâzımdır. Aksi takdirde kaybolan der-gilerden Müdürlüğümüz mes'uliyet kabul
etmez.
Pour tout payement et demande des ren-seignements; ainsi que pour tout envoi des documents, tels que photos, articles, annon-ces bibliographie â inserer, s'adresser â la
Direction.
Adresse: A R K İ T E K T No. 33 Anadolu Han, Eminönü
İstanbul Turquie
Ankara Mümessili Y. Mimar Neşet Akatay
MESLEK POLİTİKASI:
BİR KAC MÜHİM MESELE !
Yazan: Y. Mimar Zeki SAYAR
imâr Kongresi — Odalar Birliği Kongresinde (Odaların) hükmî şahsiyete sahib olma kararı — Bina fiyatlarını kimler yükseltiyor?
14.4.1955 tarihinde Ankara'da bir İmâr Kongresi toplandı. Her nedense bu kongrenin adına I inci (İmâr) Kon-gresi demişler. Evvelce 1946 senesinde bir (Yapı) kongresi toplandığı, progra-mı da hemen hemen aynı konuları teşkil ettiği cihetle bu kongrenin hakikatte ikinci bir İmâr Kongresi olduğu muhak-kaktır.
Her ne ise, bu kongrenin tertibi, toplanıp dağılması bize, memleket ça-pında bir hareketten ziyade, Nafia Ve-kâleti çerçevesi içinde, hazırlanmış mah-dut, yalnız Vekâlet elemanları, İ. T. Üni-versitesi, G. S. Akademisi ve bir kaç d,\, Belediye fen heyetinin bir toplantısın-dan ibaret, kabuğuna çekilmiş bir hare-ket tesir ve hissini verdi.
Kongreyi tertipleyenlerin serbest çalışan meslek teşekküllerile, mütehas-sısların fikirlerine 1 inci yapı kongresi kadar yer vermediğini, onlara ihtiyaç duymadığını göstermesi itibarile dikkati çekmektedir.
Mühendis - Mimar Odalarının bülte-ninden kongrenin, hepsi de Nafia Ve-kâleti elemanları tarafından önceden hazırlanmış programın iştirak edecek-lere dağıttığını öğreniyoruz. Kongrenin dört konu ile meşgul olduğu anlaşılıyor.
Vekâlet, bir heyete ayrı ayrı mevzular hakkında dört rapor hazırlatarak Kon-greye vermiş ve bunlar konuşulmuştur.
Konular şunlardır :
1 — İmâr hareketleri üzerinde mes'ul makamların selâhiyet ve mes'u-liyet prensiplerini izah eden mevzuat.
2 — Türkiye'nin köyden en büyük şehre kadar imârını temin ve mümkün kılacak finansman.
— Şehir ve kasaba imar plânları-nın memleket imkân ve ihtiyaçlariyle medenî anlayış içerisinde istikbali iha-ta eden şartlara uydurularak düzenlen-mesi.
4 — Köyden en büyük şehre kadar her gün değişmekte olan hayat şartları ve yükselmekte olan iktisadî, içtimaî bünyemize göre meskenlerin organi-zasyonu.
Kongrede acınan kararların mem-leket için hayırlı olmasını temenni ede-riz.
• f r
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin, nisanda yaptığı umumî kon-grede, delegelerin (Odaların) hükmî şah-siyete sahip olmaları hakkında verdik-leri karar çok yerinde olmuştur.
Birliğin, her Odanın kendi işleri için aldığı kararları, yemden gözden geçir-mesi ve odaların taleplerini sonradan resmî makamlara aksettirmek için ha-zırlanması fuzulî zaman kaybını icap et-tirmekte idi.
Odaların teşkilinden önce, T. Y. Mimarlar Birliğinin kurulacak teşkilât için k o n f e d e r a s y o n fikrini tek-lif etmiş olması, bugün tatbikatta gö-rülen zorluklar üzerine Odalara (hük-mî şahsiyet) i kabul etmesi, mimarların vaktile yaptıkları teklifin ne kadar rea-list olduğunu göstermektedir.
Odalar Birliği, kongresindeki bir hâdiseyi de zikretmeden geçemiyece-ğiz.
Delegelerden biri, Mühendis ve Mi-mar Odaları Birliğinin kuruluşunda, ilk defa çalışanlara teşekkürü bir cemi-le olmak üzere Kongreye teklif ettiği zaman her nedense, bu hususda ilk te-şebbüsü yapan mimarlar unutulmuş, yal-nız tebrik ve alkışı Y. Mühendis Ab-dullah Türkmen arkadaşımız toplamış, kendisi umumî heyete teşekkür ettikten sonra, yanında oturan mimar arkadaşla-ra: «Size haksızlık oldu demiş!» Bunu demiş, amma, kalkıp da umumî heyete; «Bu işde mimar arkadaşlarımızın da him-meti vardı» diyememiş!
Daha garibi orada bulunan ve sa-yısı yüzden fazla olan mimarlardan hiç birisi, ilk teşebbüs bizim ağabeylerimiz tarafından yapılmıştı, dememişler.
Geçen yazımızda da, belirttiğimiz gibi, teşebbüs ne taraftan gelirse gelsin, gaye odaların dolayısile birliğin muvaf-fak olmasıdır.
E c n e b i k a r i k a t ü r ü
EMLÂK FİYATLARINI KİMLER YÜKSELTİYOR!
Geçenlerde, gazetelerde garip bir iddia vardı. Emlâk fiyatlarının son za-manlarda, haddinden fazla artmasına, alım satımda mutavassıt rol oynayan emlâk tellâllarının, sebebiyet verdikle-rinden şikâyet edilmekte, ve bunların
zararlı faaliyetlerinin önlenmesi isten-mekteydi.
Arz ve talep kaidesine göre artıp veya .inmesi icabeden emlâk fiyatları üzerinde emlâk komisyoncularının mü-him bir rolleri olacağını zannetmemek-teyiz. Bilâkis son senelerde büyük em-lâk alım satımında bazı bankalarla, bü-yük ziraatçıların rol oynadıkları ve al-mağa karar verdikleri binalara hiç dü-şünmeden ve rayiç aramadan fiyat tek-lif ettikleri bir hakikattir. Geçen sene, şehrin ticaret ve iş bölgesinde bu şe-kilde, o zamana kadar görülmemiş rak-kamlara varan meblâğlarla iş binaları satın alınmıştır.
Galata'da büyük bir İş hanı bir ban-ka tarafından bir sene önce, yarısı ban-kadar fiyat bulunmadığı halde, 3,5 milyon lira-ya satın alınmıştır. Akabinde, içindeki kiracıya tebligat yaparak, işgal edilen kısmı için 300.00 lira senelik kira ve beş seneliği peşin isteyince, kiracı tahliye mecburiyeti karşısında, o güne kadar2 milyon liraya müşteri bulamıyan, ci-vardaki başka bir iş hanını 3 milyon li-raya satın almıştır. Aynı banka bu se-ne Galatasarayda büyük pasajlı bir bi-nayı 7 milyon liraya almış, aynı takti-ğe müracaatla, yani binanın kendisine lüzumlu olduğunu kiracılara tebliğ ede-rek tahliyeye tevessül etmiştir.
Yine küçük millî bankalardan biri Sirkecide bir iş hanını 3.700.000 liraya almıştır. Bu bankanın son zamanlarda satın aldığı emlâke yatırdığı para, ser-mayesinin birkaç misli olduğu herkes-çe malûmdur.
Bazı bankaların statülerinde bulun-madığı halde emlâk ve arazi spekülâsyo-nu yapmaları, emlâk ve arazi fiyatlarının alabildiğine artmasında en mühim se-bep ve âmildir. Kuruluşları itibarile, kredi fonsiye müessesesi olmadıkları hâlde, bu yola hesapsız şekilde kayan bankaların durumu incelenmeğe değer. Bahusus sermayelerinden daha fazla de-ğerde emlâk toplayan bankaların, gayri menkul kıymetlerinde ileride vuku bula-cak aleyhteki bir değişiklikten çok mü-teessir olacakları da muhakkaktır. Bu zincirleme hareketler emlâk alım satım fiyatlarını yükselten en mühim âmil-dir.
Millî bankaların kesif iş bölgelerin-de eski, yaşamış, mobölgelerin-dern iş binası ka-rakterini her bakımdan kaybetmiş ya-pılara milyonlar yatıracak yerde, mese-lâ, Belediyenin bu bölgelerde yapmağı tasarladığı imâr hareketlerine, yapılan yeni ve modern yapılara iştirak etmele-ri daha yeetmele-rinde bir harekettir.
Geri bırakılan Bankalar Kanunun-da, bu mesele ile ilgili mevzuat mevcut olup olmadığını bilmiyoruz. Bildiğimiz bir şey varsa, dünyanın hiç bir yerinde Ticaret bankalarının sermayelerinin kat kat üstünde para sarfile emlâk ve arazi edinmek selâhiyetleri olmadığıdır.
