Ekonomi Bülteni
13 Ocak 2014, Sayı: 02
Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel
Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran
Yurt Dışı Gelişmeler
Yurt İçi Gelişmeler
Finansal Göstergeler
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
13 Ocak 2014
EBC tahmin edildiği gibi beklemeyi tercih etti. Avrupa Merkez Banksı (ECB) genel piyasa beklentisine paralel ola- rak politika faizini değiştirmeyerek %0.25’te tuttu. Ek olarak bankaların ECB’de tuttukları mevduatlara uyguladığı faiz oranını %0’da, marjinal borç verme faiz oranını da %0.75’de
sabit tuttu. En son açıklanan yıllık enflasyon oranı %0.9 olan beklentilerin altında %0.8 olarak açıklanmış, ve uzun bir süre
%1’in altında seyreden enflasyon oranının yaratacağı riskler nedeniyle ECB üzerindeki baskı bir miktar yükselmişti.
ECB’nin faiz kararını açıklamasından sonra konuşan ECB başkanı Mario Draghi Euro Bölgesi toparlanmasını etkileye- cek gereğinden fazla düşük enflasyon oranlarına engel olmak için ECB’nin hazır beklediğini, her türlü aracı kullanmak için tartışmaların sürdüğünü ve gerektiğinde harekete geçmekte kararlı olduklarını belirtti. Gevşek para politikası adına bu se- fer daha güvercin bir ton kullandıklarının altını çizen Draghi’nin konuşması ile birlikte EUR’nun değer kaybettiği de görüldü. Konuşmasında “sözle yönlendirme” politikası olan faizlerin uzunca bir süre mevcut ya da daha altında bir seviye-
de tutulacağı söylemini üstüne basarak yineledi. Şu an için herhangi bir deflasyon riski görmediklerini söyleyen Drag- hi, açık bir şekilde orta vadede enflasyon görünümünün bozulması ve para piyasasında istenmeyen bir sıkılaşma gö- rüldüğü taktirde harekete geçebileceklerini açıkladı. Böylece önümüzdeki dönem için para politikası duruşlarının enf- lasyon ve para piyasası oranları olmak üzere 2 önemli değişkene bağlı olduğunun sinyalini vermiş oldu. Uzunca bir süre daha düşük enflasyon oranının devam edeceğini yineleyen Draghi, risklerin aşağı yönlü olmaya devam ettiği bil- gisini verdi. Aralık ayında %0.7’ye gerileyen çekirdek enflasyon ile ilgili yaptığı yorum ise, bir düzeltme hareketi olduğu ve bunun bir trend göstermediği yönünde oldu. Ayrıca ECB’nin yıllık enflasyon oranın 2014’te ancak %1.1’e, 2015’te de %1.3’e ulaşacağını tahmin etmesi (hedefi %2’nin hemen altı) ECB’nin FED’den daha sonra faiz artırabileceğine işaret ediyor.
ABD’de tarım dışı istihdam Aralık’ta olumsuz sürpriz yaptı. ABD’de Aralık ayında tarım dışı istihdam artışı 197 bin adet olan beklentilerin oldukça altında 74 bin adet olarak açıklandı. Önceki ayın 203 bin adet olan verisi 241 bine revi- ze edilse de piyasalar oldukça düşük gelen Aralık ayı verisini fi-
yatladı. Çarşamba günü ADP özel sektör istihdam anketinin 200 bin adet olan beklentilerin üzerinde 238 bin adetlik istihdam artışı- na işaret etmesinin ardından tarım dışı istihdam değişiminin de beklentileri aşacağı tahmin ediliyordu. Ocak 2011’den bu yana en düşük istihdam artış oranına işaret eden tarım dışı istihdam deği- şimi verisi sonrası ABD 10 yıl vadeli getirilerinin FED’in varlık alım programının hızını azaltma konusunda gelecek toplantıyı pas ge- çebileceği (19 Mart) ya da alımları daha yavaş bir hızla azaltabile- ceği beklentisi nedeniyle %2.97’den %2.92un altına kadar hızla geriledi. USD’nin de bu beklentilere paralel hızla değer kaybettiği gözlemlendi. Fakat aylık olarak volatilitesi yüksek olan ve reviz- yonlara açık olduğu bilinen tarım dışı istihdam değişimi verisi (100K’lık bir hata payına açık) sonrasında oluşan beklentinin uzun vadeli olması beklenmemeli. FED’in Mart ayındaki toplantı- sından önce hem Ocak hem de Şubat ayına ait tarım dışı istih- dam verileri açıklanacak ve bu verilerde yukarı yönlü revizeler gelme olasılığı yüksek. Fakat daha önce de belirtildiği gibi istih- dam piyasasının çok iyi durumda olduğunu da söylemek doğru değil. 2013 yılı boyunca aylık ortalama 182 bin adet ek istihdam yaratan ABD ekonomisi 2012 yılında ortalama 183 bin adet ek istihdam yaratmıştı. (Sağlıklı bir toparlanma için bu oranın 200K olması gerektiği biliniyor). Ayrıca açıklanan işsizlik oranının % 7’den %6.7’ye gerilemesindeki en büyük faktör ise %62.8’ye geri-
leyen son 35 yılın en düşük işgücüne katılım oranı olarak öne çıkıyor. İşgücüne katılım oranındaki düşüşün bir kısmı- nın kriz sebebiyle gerçekleştiği varsayımı ile bu oranı işgücüne tekrar eklersek, işsizlik oranının halen %10’lara yakın
%0.8
%0.25 -1
0 1 2 3 4 5
Aralık 06 Aralık 07 Aralık 08 Aralık 09 Aralık 10 Aralık 11 Aralık 12 Aralık 13 Yıllık Enflasyon
ECB Politika Faizi Euro Bölgesi Enflasyon Oranı ve Politika Faizi (%) ECB'nin hedefi %2'nin hemen altı
172K
-800K -600K -400K -200K 0K 200K 400K
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
ABD Tarım Dışı İstihdam (Çeyreklik Ortalama)
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
13 Ocak 2014
Sorunlu Euro Bölgesi ülkelerinin tahvillerine talep artıyor. Önceki hafta beklentilerin üzerinde gelen PMI verileri sonrası İtalya ve İspanya tahvillerine talebin arttığı, getirilerin gerilediği görülmüştü. Euro Bölgesi krizinin merkezinde kabul edilen PIIGS (Portekiz, İrlanda, İtalya, Yunanistan ve
İspanya) ülkelerinin artan büyüme beklentileri ve İrlanda’nın aldığı kurtarma paketinden çıkması sonrasında gerçekleştirdi- ği ilk 10 yıllık tahvil ihracına yüksek talep gelmesi ile bu ülke- lerin tahvil piyasasında bir rallinin yaşandığı görülüyor. İrlan- da’nın 3.75 milyar €’luk ihracının yaklaşık 4 katı kadar talep gelmesi sonrası, PIIGS ülkelerinin tahvil getirilerinin de gerile- diği ve güvenli liman kabul edilen Alman tahvilleri ile araların- daki getiri farkının (spread) daraldığı görüldü. Ardından kurtar- ma paketi programından bu yıl çıkmayı planlayan Portekiz’in de 3.25 milyar €’luk 5 yıllık tahvil ihracına 11 milyar € talep gelmesi bu ralliye hız kattı. Portekiz bu tek ihracı ile birlikte 2014 yılındaki 7.1 milyar €’luk finansman ihtiyacının yarısını karşılıyor ve üstelik son yılların en düşük borçlanma maliyeti
ile. Tahvil ihraçlarıyla dolu olan haftada İspanya 5 ve 15 yıllık ihraçlarında da hedefinin üzerinde 5.3 milyar €’yu son 4 yılın en düşük borçlanma maliyeti ile borçlandı. PIIGS’lerin tahvil getirilerindeki gerilemeye paralel olarak CDS primle- rindeki gerilemenin de geçtiğimiz haftalarda hız kazanmaya başladığı ve güvenin arttığı dikkat çekiyor. Bundan sonra- ki dönemde bu ülkelerin tahvil getirilerindeki gerilemenin devamı ve kalıcılığı hem FED’in gevşek para politikasındaki duruşuna (ne kadar hızlı sona yaklaştığına) hem de ECB’nin gerçekleştireceği bankacılık sektörü stres testlerinin so- nuçlarına bağlı olacak. Yine de son gelişmeler Euro Bölgesi için “en kötünün geride kaldığının” işaretçisi gibi duruyor.
Euro Bölgesi Perakende satışları beklentilerin üzerinde. Önceki ay açıklanan Ekim ayı perakende satışları ılımlı artış beklentilerinin aksine gerilemişti. 2011’in 3.çeyreğinden bu yana bir önceki yıla göre çeyreklik büyüme üzerinde negatif etki yapan hanehalkı harcamalarının büyümeyi aşağı çekmeye 4.çeyrekte de devam etme olasılığını artırmıştı.
Kasım ayına ait açıklanan veri ise yine %0.1’lik ılımlı artış beklentisine karşın bir önceki aya göre %1.4’lük güçlü bir artış kaydetti. Son 12 yılın en hızlı aylık artış oranına işaret eden perakende satışlar iç tüketimin ülkenin kırılgan ekonomik to- parlanmasına destek verebileceği ve düşük seyreden enflas- yonun yükselmesine yardımcı olabileceği beklentilerini artırdı.
Ayrıca perakende satışlardaki artışın bölge ekonomilerinin geneline yayılmış olması ve son aylarda en çok endişe duyu- lan ülkelerden olan Portekiz ve Fransa’da sırasıyla perakende satışlarda %3.1 ve %2.1’lik artış görülmesi beklentileri destek- ledi. Volatilitenin biraz yüksek olduğu perakende satışlarda yıllık artış oranının trendini gösteren 3 aylık hareketli ortalama da uzun bir aradan sonra genişlemeye işaret etti. Bu veri ön-
ceki ayın aksine PMI verilerinde de yeniden görülen artış oranları ile birleşince inişli çıkışlı da olsa Euro Bölgesi topar- lanmasının başlamış olduğu görüşüne destek veriyor.
Çin’de enflasyon oranı son 7 ayın en düşüğüne geriledi. Çin’de tüketici fiyat endeksi Kasım ayında önceki yıla göre %3.5’lik maksimum hedefinin oldukça altında %2.5 oranında artış gösterdi. Enflasyon oranında %3’ten %2.5’e görülen yavaşlamanın ana nedeni, %5.9’dan %4.1’e gerileyen gıda enflasyonu oldu. Beklentilerin altında kalan enflas- yon oranı Çin’de uygulanacak fiyat reformlarının daha rahat yapılacağının sinyallerini verdi. Yıllardır hem sanayi hem de tüketicilerin kullandıkları kaynakların fiyatlarını düzenleyen devlet kontrolünün kaldırılması normalde yukarı yönlü bir fiyat baskısı oluşturacağından yaşanan gerileme hükümet için avantaj sağladı. Çin hükümeti, petrol, doğal gaz, elektrik ve su fiyatlarını yapay olarak düşük tutup hem üretime destek sağlıyor hem de tüketicilerin maliyetini düşürü- yordu. Fakat bu düşük fiyatlar yüksek israfa yol açıyordu. Şimdi bu fiyatların belirlenmesinde piyasanın daha fazla role sahip olmasını isteyen Çin, aynı zamanda israfın önüne geçmek için egzotik pahalı gıdaların resmi yemeklerde kulla- nılmasına karşı aldığı önlem ile enflasyonun ana sebebi gıda enflasyonun gerilemesine destek vererek kendi elini ra- hatlatmış oldu.
200 400 600 800 1000 1200 1400 1600
100 200 300 400 500 600 700
Ocak 12 Temmuz 12 Ocak 13 Temmuz 13 Ocak 14 İrlanda
İtalya İspanya
Portekiz (Sağ Eksen) Alman 10 Yıllık Devlet Tahvili ile arasındaki spread
(Baz puan)
Yurt İçi Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
13 Ocak 2014
Sanayi Üretimi, Kasım 2013
Kasım ayında takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi piyasanın bir önceki yıla göre %4.1’lik artış beklentisinin üzerinde %4.7’lik artış kaydet- ti. Mevsimsellikten arındırılmış endeks Ekim ayındaki sert düşüşün ardından bir önceki aya göre ise % 2.9’luk artış gösterdi. Trendi daha net ortaya koyan yıllıklandırılmış artış oranı da Kasım ayında %2.6 se- viyesine yükseldi.
Geniş ekonomik gruplara göre baktığımızda, ara malı ve sermaye malı imalatlarının sanayi üretimine katkı- sının Kasım ayında arttığını görüyoruz. Yatırım iştahı- nın göstergesi niteliğinde olan sermaye malı imalatı- nın büyümesi Kasım ayında bir önceki yıla göre %8.9 artarak sanayi üretimindeki yıllık artışa %1.5’lik katkı yaparken, ara malı imalatındaki %5.3’lük artışın katkı- sı ise %2 oldu. Dayanıksız tüketim malı imalatı Ekim
ayındaki düşüşün ardından endekse pozitif katkı yapmaya devam etti ve Kasım ayında %3.2 artış kaydederek sanayi üretimindeki yıllık artışa %0.8’lik katkı yaptı. Diğer taraftan yıl genelinde sanayi üretimi büyümesini aşağı çeken enerji grubu Kasım ayında büyümeye %0.24’lik pozitif katkı yaptı.
İmalat sanayinin alt gruplarına baktığımızda ise, Kasım ayında değişime %0.9 ile en yüksek katkıyı sağlayan grup makine ve ekipman imalatı oldu. Bunu %0.6’şar katkı ile gıda ürünleri imalatı ve elektrikli makine imalatı izledi.
Ekim ayında bayram tatili olmasından dolayı görülen geçici gerilemenin ardından imalat sanayi Kasım ayında beklen- timize paralel olarak toparlanma gösterdi. Aralık ayında sanayi üretimi öncü göstergelerinden olan kapasite kullanım oranı güçlü seyrini korusa da, PMI endeksi sanayi üretimindeki artış trendinin Aralık ayında bir miktar yavaşlayabilece- ğini işaret ediyor. Aralık ayında PMI imalat endeksi Kasım ayındaki 55 seviyesinden 53.5 seviyesinde geriledi. 2013 yılı için büyüme tahminimiz %3.9, 2014 yılı içinse %3 seviyesinde bulunuyor.
Reel Efektif Döviz Kuru, Aralık 2013
Aralık ayında Reel Efektif Döviz Kur endeksi Kasım, 2011’den bu yana en düşük seviyesi olan 106.9’a geriledi.
Reel Efektif Döviz Kur endeksi Kasım ayında Merkez Bankası tarafından aşırı değersiz olarak nitelendiri- len kritik 110 seviyesinin hafif altına 109.4’e gerile- mişti. Aralık ayında aylık enflasyon beklentilerin hafif üstünde de gelse TL’de Euro ve Dolar’a karşı görü- len sert değer kaybının etkisiyle 106.9’a düştü.
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
13 Ocak 2014
Haft a lı k v e A ylı k G e tiri
Gelişmekte olan ülke ve emtia piyasaları yeni yıla iyi başlangıç yapmadı
P a ra P iy a s a la rı H. S e nedi P iy a s a la rı
Euro Libor yüksek seyretmeye devam ediyor
GOÜ hisse senedi endeksleri gelişmiş ülkelerden negatif ayrışmaya devam etti
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
13 Ocak 2014
Tahv il P iy a s a la rı
Gösterge tahvil getirisi global olarak tahvil piyasasındaki harekete paralel %10’un altına geriledi
Dö viz P iy a s a la rı E mtia P iy a s a la rı
ABD tarım dışı istihdam verisine kadarki süreçte döviz piyasası haftalık bazda yatay seyretti
Emtia piyasaları yeni yılda aşağı yönlü bir trend ile başladı.
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
