Ekonomi Bülteni
08 Aralık 2014, Sayı: 49
Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel
Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran
Yurt Dışı Gelişmeler
Yurt İçi Gelişmeler
Finansal Göstergeler
Haftalık Veri Akışı
2
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
08 Aralık 2014
Euro Bölgesi ve Çin’de özel sektör büyüyemiyor. Uzun bir süredir Çin ekonomisinde görülen yavaşlama ve Euro Bölgesi’nde görülen durgunluğa paralel PMI endeksleri 50
sınırına yakın seyrediyor. Hafta başında Çin’de açıklanan resmi imalat PMI endeksi 50.5 olan beklentilerin altında ka- larak 50.8’den 50.3’e geriledi. Özel PMI endeksinin de 50 seviyesine işaret ettiği Çin’de Kasım ayında imalat sektörü- nün neredeyse hiç büyüyemediği tahmin ediliyor. Euro Böl- gesi’nde Kasım ayı öncü PMI verileri ise nihai değerlerinde aşağı revize edilerek beklenenden daha olumsuz bir tabloya işaret etti. Almanya’da büyüme ile genişlemeyi ayıran 50 sınırında açıklanan üretim PMI endeksi 49.5’e gerileyerek daralmaya işaret etti. Fransa’da ilk tahmin olan 47.6 yukarı revize edilse de (48.4) 50 seviyesinin altında daralmaya işa- ret etmeye devam etti. Hizmet sektörü PMI endeksleri ile beraber bileşik PMI endekslerinin de Euro Bölgesi geneli
için gerilemeye devam ettiği görülüyor. 52.1’den 51.1’e gerileyen bileşik PMI endeksi 2013 Temmuz’dan bu yana en düşük seviyesine gerilemiş durumda.
ABD’de üretim aktivitesinde ise trend yukarı yönlü. ABD tarafında ISM’in ölçtüğü üretim sektörü aktivitesi endeksi Mayıs 2011’den bu yana yükseldiği en yüksek seviye olan 59’dan 58.7’ye beklentilerin altında sınırlı bir gerileme kay- detti. Genel anlamda yukarı yönlü trendini koruyan endeksin alt kırılımı olan yeni siparişler endeksi 65.8’den 66’ya yükselerek Ağustos’tan bu yana en yüksek seviyesine ulaşarak önümüzdeki dönem için de pozitif sinyaller verdi. Glo- bal ekonomik aktivitenin yavaşladığı ortamda ABD ekonomisindeki toparlanmanın devam etmesi FED’in para politika- sındaki normalleşme süreci adına elini rahatlatıyor.
FOMC öncesi Bej Kitap da toparlanmaya işaret etti. ABD’de 12 FED bölgesinden gelen değerlendirmeleri içeren ve FOMC toplantıları öncesi genel bir görüş oluşmasına destek veren rapor pozitif bir görünüme işaret etti. Ekim ve Kasım aylarında ekonomik toparlanmanın devam ettiği belirtilirken, gerileyen pompa fiyatlarının tüketicilerin harcama- larına destek verdiği belirtildi. İstihdam tarafında da (tarım dışı istihdam verisi öncesinde) ülke genelinde istihdam ko- şullarında artışın gözlemlendiği belirtildi. FED’in 17 Aralık’ta yapacağı toplantı için temel oluşturan rapor diğer ABD verilerinin de işaret ettiği gibi faiz artışlarının kaçınılmaz olduğunu gösteriyor.
Mario Draghi ek gevşeme beklentilerini birkaç ay ileriye öteledi. Avrupa Merkez Bankası (ECB) para politikası toplantısında beklendiği gibi faiz oranlarında bir değişikliğe gitmedi. Politika faizini %0.05, bankaların ECB’de tuttukları negatif mevduat faizini -%0.2 ve marjinal fonlama faiz oranını %0.3’te sabit tuttu. Mario Draghi’nin geçtiğimiz hafta yaptığı konuşmalara paralel yeni bir ECB hamlesinin yakın zamanda geleceğine yönelik sinyal vermesinin beklendiği basın toplantısında, gelecek yıl başında mevcut para politikasının etkisinin gözlemleneceği ve para politikasını göz- den geçireceklerini (varlık alımlarının hızının/kompozisyonunun değiştirilmesi) söyledi. Net bir tarih vermeyen bu söy- lem sonrası 1.24’ün üzerini test eden EUR/USD paritesi yeniden aşağı yönlü bir seyir izledi. Bunda Mario Draghi’nin soru cevap kısmında önümüzdeki yıl para politikasını gözden geçirmelerinin sonucunun daha fazla gevşeme yönünde olabileceğinin sinyalini vermesi etkili oldu. Mevcut enflasyon tahminlerinin de aşağı yönlü revize edilmesi ve Draghi’nin sürekli olarak uzun süre devam edecek düşük enflasyon oranını tolere etmeyeceklerini söylemesi 2015 yılında ek adımların gelmesi ihtimalini arttırıyor. Mario Draghi mevcut para politikası araçlarına yönelik olarak benzer söylemleri koruyarak, varlık alımlarının en az 2 yıl devam edeceğini, TLTRO’nun 2. kısmının önümüzdeki hafta verileceğini söy- ledi. Aldıkları bu önlemlerin ECB bilançosu üzerinde önemli bir etkisi olacağını (yaklaşık 1 trilyon €) yineleyen Draghi, önümüzdeki aylarda önlemlerin para politikasının gevşemesi yönündeki etkisini daha net göstereceğini belirtti. Gele- cek yılın başında para politikasının etkileri ve gerileyen petrol fiyatlarının gidişatı takip edilerek para politikasında deği- şiklik yapılabileceğini belirten Draghi, kullanılabilecek ek önlemler üzerinde teknik çalışmaların devam ettiği bilgisini de verdi. Draghi’nin değindiği Aralık ayı ekonomik tahminleri ise Eylül ayına göre daha negatif bir tabloya işaret et- ti. Büyüme tarafında yeni tahminlere göre 2014, 2015 ve 2016 yıllarında sırasıyla %0.8, %1 ve %1.5’lik büyüme ön- görülüyor. Draghi, büyüme oranlarında risklerin aşağı yönlü olduğu, jeopolitik gelişmelerin ve gerileyen güven endeks- lerinin ve yatırımların gerilemesini aşağı yönlü riskler olarak gösterdi. Enflasyon tarafında ise %0.3’ gerileyen yıllık enflasyonda hem gerileyen enerji fiyatlarının hem de hizmetler enflasyonun önemli rol oynadığını belirtti. Mevcut veri- lere dayanarak aşağı revize edilen enflasyon tahminlerinin de sırasıyla %0.5, %0.7 ve %1.3 olduğunu söyledi.
30 35 40 45 50 55 60
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Euro Bölgesi Çin ABD (ISM)
İmalat PMI Endeksi
(3 Aylık Ort.)
Yurt Dışı Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
08 Aralık 2014
Tarım dışı istihdam değişimi ABD’de tarım dışı istihdam verisi beklentilerin oldukça üzerinde açıklandı. 230 bin adet olarak açıklanması beklenen veri 321 bin adetlik ek istihda-
ma işaret etti. İş gücüne katılım oranı ve işsizlik oranında beklentilere paralel bir değişiklik olmadı ve sırasıyla %62.8 ve %5.8 seviyelerinde açıklandı. Önceki iki ayın tarım dışı istihdam değişimi verisi de toplamda 44 bin adet yukarı revi- ze edildi. Böylece bu yıl başından bu yana aylık ortalama 241 bin adet ek istihdam yaratılırken geçen senenin 194 bin adetlik ortalamasının oldukça üzerinde istihdam yaratılmış oldu. Kasım ayında 321 bin adet ile son 3 yılda görülen en fazla istihdam artışına işaret edilmesine ek olarak FED’in faiz artışları için yakından takip ettiği bilinen ücret artışları tarafında da sınırlı da olsa yukarı yönlü gelişmeler var. Orta- lama saatlik ücret Kasım’da 0.09$ artış ile geçen yıla göre
%2.1’lik bir artışa işaret etti. FED’in %3 gibi bir oranda faiz
artışı için elinin daha rahat olacağı düşünülüyor. İstihdam verilerinin FED’in faiz artışlarına bir miktar daha yakın oldu- ğuna yönelik sinyal alınması sonrası USD’nin değer kazanımlarının hızlandığı, ABD tahvil getirilerinin ise yükseldiği gözlemlendi.
Brezilya MB enflasyona karşı beklentilerin üzerinde faiz arttırdı. Brezilya merkez bankası hedef aralığının üst bandı olan %6.5’in üzerinde seyretmeye devam eden enf-
lasyonla mücadele için politika faiz oranını (Selic) 25 baz puan olan beklentilerin üzerinde 50 baz puan arttırdı. % 11.75 ile Mayıs 2011’den bu yana en yüksek seviyesine ulaşan politika faiz oranını bundan sonra daha kademeli arttırabileceğinin sinyalini verdi. Son dönemde güçlenen USD nedeniyle para birimindeki değer kaybı enflasyon ile mücadelesinde risk oluştururken, faiz artışları gerileyen em- tia fiyatları ve güven faktörleri ile ekonomisini daha da ya- vaşlatma ihtimali taşıyor. Brezilya Real’i faiz kararı sonrası daha fazla değer kaybederek 2.55 seviyelerinden 2.59’a kadar yükselirken Haziran ayından bu yana %18 değer kay- betmiş durumda (TL %5). Enflasyon oranı %6.6 ile %4.5 hedefinin üzerinde seyrederken, ülke ekonomisi 3.çeyrekte
seçim öncesi yapılan yüklü kamu harcamaları ile resesyondan çıkabilmişti. 1. ve 2. çeyreklerde %0.2 ve %0.6 oranla- rından daralan Brezilya 3.çeyrekte %0.1 oranında büyüyebilmişti.
2 3 4 5 6 7 8
6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 SELIC Enflasyon (Sağ Eksen)
Brezilya Politika Faizi (SELIC) ve Enflasyon Oranı (%) 282K
-800K -600K -400K -200K 0K 200K 400K
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
ABD Tarım Dışı İstihdam (Çeyreklik Ortalama)
4
Yurt İçi Gelişmeler DenizBank Ekonomi Bülteni
08 Aralık 2014
Enflasyon, Kasım 2014
Kasım ayında TÜFE %0.3 olan piyasa beklentisinin bir miktar al- tında bir önceki aya göre %0.2 arttı. Ekim ayında olduğu gibi mev- simsel etkiler ve ithal ürünlere getirilen vergilerle giyim grubu fiyat- ları %4.1 artarak enflasyona pozitif etki yaparken, ulaştırma grubu fiyatlarında ise petrol fiyatlarındaki düşüşün yansımasıyla %1.8 gerileme görüldü. Kasım ayında giyim grubu fiyatlarında görülen artış manşet enflasyona 0.3 puan katkıda bulunurken, gıda ve alkolsüz içecekler grubunun etkisi 0.1 puan oldu. Yıllık gıda enf- lasyonu ise baz etkisiyle tekrar yükselerek %12.7’den %14.7’ye çıktı. Lokanta ve oteller grubu fiyatlarındaki artış ise Kasım ayında devam etti ve yıllık yemek hizmetleri enflasyonu %15.3 seviyesine yükseldi.
Çekirdek enflasyon göstergeleri Kasım ayında aylık bazda sınırlı artış gösterse de yıllık çekirdek enflasyon göstergeleri yataya ya- kın seyretti. H tanımlı özel kapsamlı TÜFE (Gıda, Enerji, Alkollü
içecekler, Tütün ürünleri, ve Altın hariç TÜFE) bir önceki aya göre %0.7, I tanımlı çekirdek enflasyon göstergesi (Gıda, Enerji, Alkollü ve Alkolsüz içecekler, Tütün ürünleri, ve Altın hariç TÜFE) %0.6 arttı. Yıllık H tanımlı çekirdek enflas- yon göstergesi %9.8’den %9.9’a yükselirken, I tanımlı çekirdek enflasyon ise %9.0 seviyesinde kaldı.
Kasım ayında üretici fiyatları ise son 17 aydır aylık bazda en fazla düşüşü gösterirken (-%1.0), yıllık ÜFE %10.1 seviyesinden sene başından beri en düşük seviyesi olan %8.4’e geriledi. ÜFE’deki aylık bazda görülen düşüşe kok ve rafine petrol ürünlerindeki % 8.3’lük düşüşün etkisi -0.3 puan olurken, elektrik, gaz üretim ve dağıtım fiyatları ile ana metaller grubunda görülen düşüşlerin etkisi 0.2’şer puan oldu.
Kasım ayında enflasyonun beklentilerin biraz altında kaldığını ve yıllık enflasyonun hafif yükselişle %9.2’ye çıktığını görüyoruz. Bu yılsonunda enflasyonun Merkez Bankası’nın tahmini olan %8.9’un üzerinde %9.2 olmasını, önümüzdeki yıldan itibaren ise baz etkisi- nin desteğiyle hızla %8’li seviyelere gerilemesini bekliyoruz.
PMI İmalat Endeksi, Kasım 2014
Ağustos ayından itibaren 50 seviyesinin üzerinde çıkarak imalat sanayinde genişlemeye işaret eden PMI imalat endeksi Kasım ayında 52.2’ye yükselerek Şubat ayından beri görülen en yüksek seviyesine çıktı.
Endeksteki yükselişin detaylarına baktığımızda, ileriye dönük yeni sipariş ve ihracat siparişi beklentilerinde artış olurken, istihdam endeksinde de belirgin artış gözlendi. PMI imalat endeksindeki yukarı yönlü trend, sanayi üretimine henüz tam anlamıyla yansı- masa da ileriye dönük beklentilerde iyileşmenin olmasını önümüz- deki dönemde sanayi üretimi için olumlu olarak değerlendiriyoruz.
Endeksin uzun dönem ortalaması olan 51 seviyesinin üzerine çıkması da olumlu bir gelişme.
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
08 Aralık 2014
Haft a lı k v e A ylı k G e tiri P a ra P iy a s a la rı H. S e nedi P iy a s a la rı
Libor faizlerinde haftalık bazda sınırlı bir artış olsa da uzun süredir yatay bir trend var
Hisse senedi tarafında Çin’de teşvik beklentileri ileShangai sert primlendi
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
Altın tarafında hafif bir artış görülse de haftalık bazda getiriler negatif
6
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
08 Aralık 2014
Tahv il P iy a s a la rı
Tahvil getirilerindeki gerileme yerini yatay seyre bıraktı; gösterge tahvil %7.66 seviyesinde
Dö viz P iy a s a la rı E mtia P iy a s a la rı
USD’deki güçlenme trendi devam ediyor
Petrol fiyatları 70 $ seviyesinin altında seyretmeye devam ediyor
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
