Ekonomi Bülteni
24 Haziran 2013, Sayı: 24
Yurt Dışı Gelişmeler
Yurt İçi Gelişmeler
Finansal Göstergeler
Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel
Ercan Ergüzel Ali Can Duran
Yurt Dışı Gelişmeler
DenizBank Ekonomi Bülteni
24 Haziran 2013
Bernanke Çıkış Planını Açıkladı. FED Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısı sonucunda beklendiği gibi politika fai- zinde bir değişikliğe gitmeyerek %0-0.25’de sabit tuttu. Aylık 85 milyar $’lık tahvil alım programında da bir değişikliğe gitmedi ve tarihi düşük seviyedeki faiz oranlarını işsizlik oranı %6.5’e veya altına gerilemediği sürece ve uzun vadeli enflasyon görünümü %2.5’in üzerine çıkmadığı sürece yükseltmeyeceğini bir kez daha yineledi. Ben Bernanke basın toplantısında önümüzdeki dönemde açıklanacak verilerin komitenin ekonomik projeksiyonları doğrultusunda olursa var- lık alımlarının bu yıl içerisinde azaltılmasının uygun olabileceğini ve önümüzdeki yılın ortasında da sonlandırılabileceğini söyledi. Alımların sonlandırılacağı tarihte (2014 ortası) tahminlerine göre işsizlik oranı varlık alım programının başladığı dönemdeki %8.1 seviyesinden %7 seviyesine kadar gerilemiş olacak. Konuşmasının devamında bunun sadece bir plan olduğunu ve bu planın özellikle istihdam piyasasına yönelik açıklanacak verilere bağlı bir plan olduğunu belirtti ve sözle- rinin kesinlikle 2014 ortasında varlık alımlarının sonlandırılacağı anlamına gelmediğini söyledi. Bernanke ayrıca otomo- bil benzetmesini kullanarak varlık alımlarının azaltılmasının frene basmak anlamına gelmediği sadece ayağın gaz peda- lından çekildiği anlamına geleceğini de sözlerine eklemesine karşın çıkış planının netleşmesi piyasalarda geniş bir satış dalgasına neden oldu.
ABD’den ekonomiye yönelik olumlu veriler. ABD’de haftalık işsizlik maaşı başvuruları beklentileri aşarak bir önceki haftaya göre 18 bin adet artışla 354 bin adet olarak açıklandı. Haftadan haftaya volatil bir seyir izleyen veri ılımlı istih- dam yaratılışı trendinde bir değişiklik olduğu anlamına gelmiyor ve uzun bir süredir 400 bin sınırının altında devam edi- yor. Açıklanan bir diğer veri 2.el konut satışları 5.18 milyon adet ile son 3.5 yılın zirvesine ulaşırken konut fiyatlarında da artış devam ediyor. Veriler, büyük bütçe kesintilerini içeren mali politikaya karşı ekonominin dirençli olduğunu gösteriyor.
Çin ekonomisinin yavaşladığına dair bir veri daha. Dünya’nın en büyük 2. ekonomisi konumunda bulunan Çin’de özel bir banka tarafından açıklanan Üretim PMI endeksi Mayıs ayında genişleme ile daralmayı ayıran 50 seviyesinin altına geriledikten sonra Haziran’da da son 9 ayın en düşük seviyesine geriledi. 49.2’den 48.3’e gerileyerek üretim sek- töründeki daralmanın genişlediğine işaret eden veri bir süredir Çin’in yavaşlamasına yönelik endişeleri kuvvetlendirdi. 2.
çeyreğin son iki ayında daralmayı işaret eden veri ekonominin bir önceki çeyreğe göre daha kötü bir performans sergile- yebileceğini gösterdi. Dünya Bankası’nın büyüme tahminini düşürdüğü Çin’de büyüme tahmini anketi yapan banka tara- fından da %8.2’den %7.4’e düşürülürdü. Çin hükümeti ise büyümenin %7.5 seviyesinde olacağını tahmin ediyor.
Euro Bölgesi’nden olumlu sinyaller geldi. Euro Bölgesinde açıklanan PMI verileri Haziran ayında da 50’nin altında kalarak daralmayı işaret etmesine karşın Haziran’da 48.7 değerini alarak Şubat 2012’den bu yana aldığı en yüksek de- ğer ile bir önceki aya en küçük daralmayı işaret etmiş oldu. Son 7 çeyrektir daralan Euro Bölgesi’nde bileşik PMI endek- si de 48.9’a yükselerek Euro Bölgesi’nin yıl sonuna doğru büyüme trendine girebileceği tahminlerini destekledi.
Almanya’da güven yeniden yükseliyor. Almanya’da açıklanan ZEW ekonomik beklentiler anketi 38.1 olan beklentile- rin bir miktar üzerinde 38.5 olarak açıklandı. Kasım ayından beri pozitif değerler alan anket sonuçları Mart ayında yük- seldiği 48.5 seviyesinin oldukça altında kalsa da son 2 aydır arka arkaya yükselerek yatırımcılarının güveninin yeniden yükseldiğinin sinyallerini verdi. Ayrıca Euro Bölgesi geneli için de açıklanan ZEW anketi 27.6’dan 30.6’ya yükseldi. An- ketin detayları yatırımcıların mevcut duruma olan güvenlerinden ziyade Alman ekonomisinin yılın ikinci yarısında hız kazanmasını beklediklerini gösteriyor.
Draghi hazır olduklarını yineledi. ECB başkanı Mario Draghi İsrail’de gerçekleştirilen bir konferansta yaptığı konuşma- da, Euro Bölgesi’nde son zamanlarda görülen istikrarın faiz oranlarının yeniden etkili bir araç olduğunu göstermesiyle birlikte ekonomideki iyileşmeye destek vermek için faiz oranlarını ve standart dışı politika araçlarını uygulamaktan çekin- meyeceklerini belirtti. Draghi, aralarında bankaların ECB’de tuttukları mevduatlara uygulanması gündeme gelen negatif faiz oranlarının da bulunduğu standart dışı önlemlerin beklenmedik sonuçlar doğurabileceği görüşünü bir kez daha yeni- ledi. Buna karşın bu konuşmasında bunun bu araçları kullanmayacakları anlamına gelmediğini, söz konusu önlemlere önyargısız bir şekilde yaklaşacaklarını dile getirdi.
İtalya ekonomisini canlandırmak için adım attı. Geçtiğimiz ay İtalya Başbakanı Enrico Letta ve Fransa Cumhurbaş- kanı François Hollande karşılıklı yaptıkları görüşmelerde resesyonu daha da derinleştiren kamu harcama kesintileri ve vergi artışlarının yeniden değerlendirilmesi gerektiği konusunda görüş bildirmişlerdi. İtalya’da Letta liderliğindeki hükü- met Avrupa Birliğinin isteği doğrultusunda mali önlemler almaya devam ederken ekonomiyi canlandırmaya yönelik 3 milyar €’luk ek bir paket hazırladı. Bu paketin tarihi yüksek seviyedeki işsizlik oranına sahip ülkede 30 bin kişilik ek istih- dam yaratması da bekleniyor. Paket, ülkede demiryolu ve otoyollar gibi altyapı harcamalarına odaklanacak. Paket ayrı- ca 2016 sonuna kadar KOBİ’ler için 5 milyar €’luk yeni finansman kaynağı ayrılmasını da öngörüyor.
Yurt İçi Gelişmeler
DenizBank Ekonomi Bülteni
24 Haziran 2013
Bütçe Dengesi, Mayıs 2013
2013 yılı Mayıs dönemine ait Mer- kezi Yönetim Bütçe gerçekleşmeleri açıklandı. Mayıs 2012’de 4.6 milyar TL fazla veren bütçe bu yıl Mayıs ayında %0.5 oranında sınırlı gerile- yerek aynı seviyeye yakın 4.56 mil- yar TL fazla verdi. 12 aylık bütçe açığı ise bir önceki döneme göre % 47 artış ile 24.1 milyar TL olarak gerçekleşmesine karşın; geçtiğimiz yılın Ocak-Mayıs döneminde toplam 0.4 milyar açık veren bütçe bu yıl 4.3 milyar TL fazla vererek bütçede- ki olumlu seyrin devam ettiğinin gös- tergesi oldu.
Mayıs ayında bütçe gelirleri bir önceki yıla göre %13.2 artarak 34.9 milyar TL, bütçe giderleri ise %15.6’lık artış ile 30.3 milyar TL olarak gerçekleşti. Ocak-Mayıs döneminde ise bütçe gelirleri ve giderlerinin bir önceki yılın aynı dönemine göre artış oranları sırasıyla %16.1 ve %12.7 seviyesinde gerçekleşti. Bütçe gelirlerinin yaklaşık %86’sını oluşturan vergi gelirlerindeki artış oranı ise %14 seviyesinde gerçekleşti. İthalde alınan KDV bir önceki yılın aynı ayına göre %18.7 ora- nında artarken, ÖTV ve KDV’lerin sırasıyla %23.8 ve %24.9 oranında artış kaydettiği görülüyor. Ocak-Mayıs dönemi incelendiğinde gelirlerde görülen %16.1’lik artış performansına paralel yıl sonu bütçe gelir hedefinin şimdiden %43’ünün tamamlandığı gözlemleniyor.
Gider tarafı incelendiğinde faiz dışı harcamalar geçtiğimiz yıla göre Mayıs ayında %12.4 oranında artarak 26.8 milyar TL’ye ulaşırken, Faiz Harcamaları %47’lik bir artış ile 3.5 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Personel Giderleri kalemi % 14.2’lik artışı ile faiz harcamalarının ardından giderlerin artmasında rol oynayan en önemli kalem olarak öne çıkıyor.
Böylece yılın ilk 5 ayında faiz dışı fazla %8.7’lik bir artışla 26 milyar TL’ye ulaşarak bütçe hedefinin (19 milyar TL) şimdi- den ötesine geçilmiş oldu. Yılın ilk 5 ayında faiz harcamaları tarafında görülen gerilemenin ve vergi gelirleri tarafındaki olumlu seyrin devam ederek bütçe dengesine olumlu katkılarının devam ettiği dikkat çekiyor. Mayıs ayı itibarıyla hesap- lamalarımıza göre %1.6 civarında olan bütçe açığı/GSYH oranının bu olumlu seyir ile birlikte yıl sonu OVP hedeflerinin (%2.2 Bütçe Açığı) dışına çıkılmayacağı beklentimizi koruyoruz.
TCMB Faiz Kararı, Haziran 2013
TCMB son iki aydır piyasa beklentilerinin üzerinde attığı adımların ardından, Haziran ayı toplantısında piyasa beklenti- lerine paralel para politikasında herhangi bir değişikliğe gitmedi. TCMB önceki iki toplantıda toplamda politika faizinde ve koridorun alt ve üst bandında 100’er baz puan indirim gerçekleştirmişti. Mevcut durumda politika faizi %4.5, faiz kori- doru ise %3.5-6-5 aralığında bulunuyor.
Merkez bankası geçtiğimiz süreçte TL’nin diğer gelişmekte olan ülke para birimlerinde olduğu gibi yaşadığı değer kay- bına karşı herhangi bir TL sıkılaştırıcı önlem de almadı. Karar metni incelendiğinde; yurt içi talebin sağlıklı bir toparlan- ma sergilediği, ve ihracatın zayıf küresel talebin etkisiyle yavaşladığı yinelendi. Aynı şekilde emtia fiyatlarındaki seyrin ve mevcut politika çerçevesinin ekonomik aktivitedeki artışın cari açığa etkisini sınırladığı da tekrarlanan ifadeler arasın- da yer aldı. Bir önceki karar metninden farklı olarak sermaye girişlerinin “gücünü koruduğu” yerine global olarak artan belirsizlik nedeniyle zayıfladığı belirtildi.
Bir önceki karar metninden en önemli fark ise global ekonomilerde yaşanan belirsizlik ve sermaye girişlerinde yaşanan oynaklık nedeniyle “TL likiditesinin kompozisyonunda” gereken ayarlamalar yapılacağının belirtilmesi oldu. PPK karar metninde “küresel düzeyde para politikalarına ilişkin artan belirsizlik”lere değinilmesi FED toplantısı sonrasında gelişe- cek piyasa hareketlerinin gözlemleneceğine işaret etti. PPK toplantısı sonrası gerçekleştirilen FED FOMC toplantısı ve Bernanke’nin açıklamalarına paralel yabancı sermayede yaşanan çıkışa yönelik bir sonraki toplantıda önlemler alınabi- lir.
Mayıs 12 Mayıs 13 Nominal Mayıs 12 Mayıs 13 Nominal Mayıs 12 Mayıs 13 Nominal Aylık Aylık Değ. (%) Yıl. Bugüne Yıl. Bugüne Değ.(%) 12 Aylık 12 Aylık Değ. (%)
Harcamalar 26.2 30.3 15.6% 137.8 155.3 12.7% 329.1 378.0 14.8%
Faiz Dışı 23.8 26.8 12.4% 113.4 133.5 17.7% 282.8 332.1 17.5%
Personel Gid. 6.9 7.9 14.2% 35.5 41.1 15.7% 77.0 92.0 19.4%
Mal&Hizm. 2.3 2.7 17.0% 10.0 10.8 9.0% 33.9 33.4 -1.6%
Cari Transferler 10.2 10.9 6.3% 52.3 60.5 15.7% 112.7 137.5 22.0%
Sermaye Gid. 2.1 2.5 21.4% 5.3 8.8 65.5% 29.7 37.7 26.8%
Faiz Harcamaları 2.4 3.5 47.0% 24.4 21.8 -10.7% 46.3 45.8 -1.1%
Gelirler 30.8 34.9 13.2% 137.4 159.5 16.1% 312.8 353.9 13.1%
Vergi Gelirleri 26.5 30.2 14.0% 110.9 131.7 18.7% 263.0 299.5 13.9%
Gelir Vergisi 4.5 5.3 17.0% 22.3 24.9 11.6% 52.1 59.1 13.4%
KDV 2.5 3.1 24.9% 13.0 15.5 19.0% 31.1 34.0 9.6%
ÖTV 5.8 7.2 23.8% 25.0 31.8 27.0% 65.6 78.5 19.7%
İthalde KDV 4.5 5.3 18.7% 19.2 24.7 29.1% 48.9 55.6 13.6%
Bütçe Dengesi 4.6 4.564 -0.5% -0.4 4.262 -1086% -16.4 -24.1 47.4%
Faiz Dışı Denge 7.0 8.1 15.9% 23.9 26.0 8.7% 30.0 21.7 -27.6%
Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyar TL)
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
24 Haziran 2013
Haft a lı k v e A ylı k G e tiri
Ben Bernanke’nin açıklamaları risk iştahında diplerin görülmesine neden oldu
P a ra P iy a s a la rı H. S e nedi P iy a s a la rı
Libor faizleri yukarı doğru hareketlendi
Gerileyen risk iştahına paralel hisse senedi endeksleri sert geriledi
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
%0.68
%0.27
%0.19 0.0
0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 1.4
Ocak 10 Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13
12 Aylık USD Libor 3 Aylık USD Libor 1 Aylık USD Libor
USD Libor 1 ay, 3 ay ve 12 ay (%)
70 80 90 100 110 120 130 140
2011 2012 2013
Hisse Senedi Endeksleri (Ocak 2011=100)
MSCI Türkiye Endeksi
MSCI GOÜ Endeksi
-2.9 -4.7 -8.5
-1.0 -3.3 -6.9
-2.3
-9 -8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0
ABD-S&P MSCI EM MSCI TR EURO/$
TL-Basket Altın Emtia End.
5 Günlük Değ (%, $ Bazında)
-4.9 -13.3 -20.2
2.4 -5.9 -5.9
-1.4
-21 -18 -15 -12 -9 -6 -3 0 3
ABD-S&P MSCI EM MSCI TR EURO/$
TL-Basket Altın Emtia End.
1 Aylık Değ (%, $ Bazında)
%0.27
%0.15
%0.13 0
0.4 0.8 1.2 1.6
Ocak 10 Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13
USD JPY EUR
3 Aylık Libor Faizi (%)
-2.7-1.4 -2.9-2.8-2.4 -1.9 -1.9
-2.1 4.3
-4.7 -5.0 -4.4 -5.5
-4.9-4.0 0.7 -8.2 -4.1
-2.6 -3.5 -5.2
-6.4 -8.1-4.9
-4.1 -7.7 -9.0-7.5-6.0 -14.0
-13.3 -7.5 -14.3
-0.5 -10.5
-8.0 0.0
-19.4
-10.1-7.1 -13.0 -8.0
-20 -15 -10 -5 0 5
MSCI Global G-7 OrtalamaABD-S&P ABD-DJ Indus EU-DJ Stoxx 50Jp-Nikkei225UK-FTSE 100Fr-Cac40Ger-Dax MSCI EmergingTR- BIST100Meks-BolsaÇin-ShangaiBr-BovespaRus-MicexCz-PragueMac-BuxPol-WIG Hindistan-SensexEndonezya-JCIKore-Kospi
1 Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%)
Finansal Göstergeler DenizBank Ekonomi Bülteni
24 Haziran 2013
Tahv il P iy a s a la rı
FED kaynaklı bol likiditenin azalacağı beklentisi ile Gösterge tahvil getirisi %8’li seviyelere yükseldi
Dö viz P iy a s a la rı E mtia P iy a s a la rı
Gelişmiş ve gelişmekte olan para birimlerinin hepsi haftalık bazda değer kaybetti
Gerileyen risk iştahına ek Çin’e yönelik yavaşlama endişeleri de emtialardaki gerilemeye destek verdi
Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir.
0 2 4 6 8 10 12 14
Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13
Gecelik Borç Alma ve Borç Verme Faiz Koridoru MB Haftalık Repo Faizi
Gösterge Tahvil Faiz Oranı
MB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi
Politika Faiz Oranları (%)
-2.3 -1.9 -6.8
-3.4
1.2
-1.4 -2.4 -7.8
-6.5
1.1
-8 -6 -4 -2 0 2
Top. Endeks Enerji Değ. Maden Tem. Maden Tarım
Emtia Endekslerinde Değişim (%)
1 Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%)
0 100 200 300 400
Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13
TR, BBB- Poland, A- Rus, BBB Bra, BBB
GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX)
10 15 20 25 30 35 40 45 50
2010 2011 2012 2013
Endişe (VIX) Endeksi
90
100
110
120
130
Ocak 11 Mayıs 11 Eylül 11 Ocak 12 Mayıs 12 Eylül 12 Ocak 13 Mayıs 13
GOÜ Para Birimleri ($'a Karşı)
TL
GOÜ Ortalaması
DeğerleniyorDeğer Kaybediyor
-1.0 -1.4 -3.6 -3.8 -2.4 -2.8 -3.6
-2.9 -1.4 -4.4 -6.0
2.4 2.2
4.8 -4.6
-3.8 -6.7
-0.7 -1.0
3.2 -7.2
-9.7
-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4
EURO GBP JPY TRY KRW ZAR HUF PLN CZK MXN BRL
1 Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%)
USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor)
