A R K İ T E f CT M İ M A R L I K, Ş E H İ R C İ L İK VE B E L E D İ Y E C İ L İK D E R G İ Sİ

A R K İ T E f C T

M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ

İstanbul Belediye Sarayı maketi

r

Mesken dâvasında Devletin Yardım ve rolü: Y. Mimar Zeki Sayâr — İstanbul Belediye Binası Proje Müsabakası:

1 inci Mükâfat Y. Mimar Nevzat Erol — Ulusan apar- tımanı (Ankara): Y. Mimar Nizamettin Doğu — Burgaz Adasında bir villâ: Y. Mimar İlya Ventura — İngilte- rede küçük tip evler: Frederick Gilberd — Opera Bi- nası: Z. Sayâr — İngilterede, 1953 Halk tipi evler: — Birleşik Amerikada Millî Parklar — Avrupada Mesken Problemi (devam): Prof. Kemal Ahmet Aru — Bina Yapımını Teşvik ve İzinsiz Yapılan Binalar hakkında kanun — Mimarlık, Mühendislik v e Şehircilik Yönetmeliği — Belediyeler Bono çıkarabilecekler —

Haberler — Bibliografya — Piyasa cetveli

.J

6

X X I I « Y ı l . 1 8 5 3 İ s t a n b u l . F I a t ı 3 O O k u r u

S m v e H a v a g a z ı t e s i s a t ı i ç i n

I G I . LTD. METAL DİVİZYONU MAMULÂTI

BAKIR BORULAR

Y F P â l T k

^{S U}

TESISATI ( ^Kan 9 al halinde)

^U\

I T C P I H M

U K A U k

H A V A G A Z . TESİSATI İÇİN (Düz boylarda) ^ J p R L O N

r . >

l.C.S. Bakır Boruları

ingiltere'nin b i r ç o k ş e h i r l e r i n d e k i h a s t a n e , otel, b a n k a , b ü - y ü k ticaret e v l e r i v e o k u l l a r gibi belli b a ş l ı binaların g e r e k dahili b o r u t e s i s a t ı n d a v e g e - r e k s e yeraltı b o r u ş e b e k e l e r i n d e g e n i ş m i k - y a s t a k u l l a n ı l m a k t a d ı r . A y r ı c a , m ü t e a d d i t ş e - hirlerin b e l e d i y e v e s u idareleri, i m a r p l a n v e p r o g r a m l a r ı n a dahil e v i n ş a a t ı n d a d a b a k ı r b o r u t e s i s a t ı n a b ü y ü k bir y e r v e r m e k t e d i r l e r .

BAKIR BORULARI TERCİH SEBEBLERİNDEN BAZILARI

* Gerek haricî (hava, rutubet - yer altında ise - toprak ) ve gerekse dahilî ( sa, hava- gazı ) korosif tesirlere karşı senelerce de- vam eden mukavemet. Binnetice, bakım, tamir ve yenileme masrafından tasarruf.

F Y F F E

Muhtelif tip rakor ve boru aksamı

* Tesisatın kuruluşunda mütehassıs işçiye ve hususi aletlere lüzum olmaması ve kul- lanış (döşenme, muhtelif ekler, lehim bükme) bakımından arz ettiği kolaylık., Binnetice, işçilik masrafından tasarruf.

* Mütenevvi eklerin, diş açılmasına lüzum olmadan, muhtelif kuturdaki borular için tedarik edilebilen hususi boru aksamile (somunla sıktırma veya şariyet esasına dayanan lehim) kolayca ve çabukça yapı- labilmesi.

" İnce cidnrlı ve buna rağmen gayet sağ- lam olmaları; diğer metallerden mamul ayni ağırlıkta borulara nazaran daha ge- niş bir tesisatın döşenebilmesi.

* Mükerrer dahi olsa, donma, neticesi bo- ru patlamasına mukavemet.

I ı

(

ı, 4 M

CONEOR

M _INSTANTOR

3 ³

r

^MMMMMftmm/MM///^

E N D E X D. D.

İ M P E R I A L K E M I K A L I K P Ü S T R İ S ( T U R K E Y ) L İ M İ T E D

I . s B A N K A S I H A N ' I . G A L A T A

İ S T A N B U L

NOT: Galata, Kemankeş Caddesinde inşa edilmekte olan

İMPERİAL KEMİKAL HANI su tesisatı kamilen I- C. I. BAKIR BORULARI ile yapılmıştır

Çürümez, Kırılmaz, Paslanmaz, Yanmaz, Boyanmaya İhtiyacı Yoktur, Bakıma Muhtaç Değil- dir, Sinek Teline Lüzum Yoktur.

J A L U Z İ L E R İ . . . . .

G Ö Z KAMAŞTIRMIYAN DAĞILMIŞ HOŞ BİR Z İ Y A ve T A M RÜYET TEMİN EDER.

Türkiye Umum Mümessili E G E P E T R O L T . A . O .

İstiklâl caddesi 423

Telefon : 41496 Telg : L A S M A , İstanbul.

K O Ç 0 K C İ E V L A I N I

HER NEVİ İNŞAAT MALZEMESİ

# S T A N D A R T RENKLİ BANYO

# LAVABO, FAYANS VE

# SERAMİK MERKEZİDİR

Adres: Galata, Tünel Caddesi No. 33 İstanbul

Telefon: 43476

Mimar v e M ü h e n d i s l e r i n

kopya işleri için, «OZALID» i tavsiye ederiz.

Kâğıtlarımı? şu renklerdedir:

A — Koyu kırmızı B — Siyah

C — Mavi D — Maron

Ayrıca şeffaf ve muşamba ozalidleri vardır.

# — € OZALİT » kopya M A K ıNELERIMIZ, cıva lâmbalı Ark lâmbalı ve Kuvartz lâmbalıdır.

© —Plânların kenarına çekmek için takviye bandı, 10 m/m ve 13 m/m liktir.

SATIŞ DEPOSU :

ŞEVKİ FİNCANCIOĞLU

Kür?kçiler Manhaym han 5 inci kat No. 19 Galata - İstanbul

T E L E F O N : 4430

H A R N O L İ N Marka Boyalar

HARİCE, DENİZ ve Ha- va tesirlerine karşı çok dayanıklı ve parlaktır.

İnşaatta ve bilûmum bo- ya işlerinde emniyetle kullanılır.

Üstün kalite HARNOLİN boyalarını daima tercih ediniz.

Ateş Olmayan Yerde Duman Tütmez!

Duman tütmeğe başlarken ateşi söndürmek

elinizdedir!..

Halen Topkapı Sarayında faaliyette bulunan modern bir yangın ihbar sistemi, yangınla mücadele tekniğinde yepyeni bir çığır açmış- tır. Son derece hassas olan Cerberus sistemi, duman tütmeğe başlar başlamaz haber vermekte ve yangın felâketini peşinen önlemektedir.

Müzeler, bankalar, antrepolar, fabrikalar, mensucat, odun, kâğıt ve kimya endüstrisi, vapurlar, otomatik telefon santralları ve sair büyük müesseseler için ideal bir tesis olan Cerberus sistemi sayesinde yan- gın korkusu tamamen bertaraf edilmiştir. Bu modern keşif hakkında her türlü izahat için CERBERUS Firmasının Türkiye Mümessili TÜRKELİ LİMİTED ŞİRKETİNE bir an evvel müracaat ediniz.

Teknik servisimiz, her türlü gösteri, izahat ve proje için meccanen hizmetinize âmadedir.

Türkeli Tic. Â. Ş.

Galata, Bankalar Cad., Yanıkkapı Sok, Tel: 44622 - 23 - 24 İzmir şubesi : 850 N. Beyler sok. 25 - T e l : 7622

-k iffc '

E L E K T R İ K L İ P O R T A T İ F DİKİŞ MAKINALARI

eman

«£o ter

T R O L VE H A V A G A Z

ISITICILARI

H E M A T E K T

Saf biturnden mamul, <.:atı, taraça, c e p h e ve temellerde katiyyen îu ve rutubet geçirmez en emniyetli

tecrit maddesidir.

Almanyadaki fabrikasının formüllerile imal etmekte olduğumuz H e m a t e k t tecrit maddesi, senedenberi memleketimizde, Nafıa işlerile diğer bir çok resmî ve hususî müessesatın mühim tecrit iş-

lerinde ve vagon damlarında memnuniyetle kullanılmaktadır.

R E C E P Ç E T İ N K A Y A Hematekt Kimyevî Fabrika

Galata, Azapkapı Yenikapı caddesi No. 19

Telgraf Telefon Posta kutusu

Hemtaş - Galata 41996

1554

HEMATEKT Hariçten gelen en birinci tecrit maddeleri ayarında Türkiyede imal edilen yegâne tecrit maddesidir.

HEMATEKT

Memleketimiz için bir varlıktır.

MUFASSAL MALUMAT İÇİN BROŞÜRÜMÜZÜ İSTEYİNİZ.

6ÎNLEBCEYÎÖ EVVEL . J PLD06U 61 BİL

BLI6ÛN DE

B i T U M M A M U L ATİ SlİJRÜJLDli)G£ı YERLERE EBEDİ ÖMÜR

HRİSTO V. KEÇECİOGLU

İ N Ş A A T V E F A B R İ K A L E V A Z I M A T I T İ C A R E T H A N E S İ

Her nevi Nalburiye — Ruberoit Muşambaları — Tecrit için harç katıkları — Rutubet Boyaları — Ses geçirmez tecrit levhaları.

Binalarınızı korumak için Alman sanayiinin en mükemmel ,fevkalâde dayanıklı muhafaza ve tecrit mad- deleri daimî Ticarethanemizde bulunur.

İnşaatınıza malzeme tedarik etmeden evvel Ticarethanemizi ziyaret etmeniz menfaatinizdir.

ADRES: Galata, Kürekçiler sokağı Telefon : 41423

Demir han altında No. 13 Telgraf: KEHRİS - İstanbul.

İ N G İ L İ Z M A M U L Â T I

BİTÜM EMÜLSYONLARI

TECRİT, MUHAFAZA, BAKIM ve TAMİR İŞLERİNDE EMNİYET, KO- LAYLIK ve UCUZLUK TEMİN EDER

Şell Kontpani of Turkey Limited

Voyvoda Caddesi, Assikürazioni Han, Galata - İstanbul

Telefon : 4 4 7 2 3 P. K . : 11 5 2

MİMAR, MÜHENDİS MÜTEAHHİT ve

inşaat sahiplerinin dikkat nazarına:

Villâ, apartıman, hastane, ve fabrika inşaatı için Almanyanın

LEİNS - STUTTGART

Fabrikaları Mamulâtı

S T O R J A L U Z İ ve S İ N E K L İ K L E R İ

Türkiye Mümessilliği : İZZET BAR AZ Galata, Bankalar caddesi, Nazlı Han.

Telefon : 42588

Montaj ve tamir işleri mütehassıs montörlerimiz tarafından yapılmaktadır.

Almanyanın en eski

ve dünyaca tanınmış müessesesi

LEİNS - STUTTGART

TECRİT İSLERİNDE

İ Z O L İ T

USTUN KALİTE İFADE EDER.

SUBİTO * MASTİLİEJ * JOİNİLİT ^ JOİNİZOL * İDROFÜJ * HEEAKLİT

FABRİKA :

Mecıdiyeköy, Lkinci Taş Ocağı Sok. No. 26 - 28

Telefon: 81547

UMUMÎ SATIŞ YERİ:

Müh. JAK V. KAMHİ Bankalar Cad. No. 39. Nazlı Han.

Telefon: 42583

E V E R İ T E

AMYANT - SİMAN

DÜZ VE ONDÜLE ÇATÎ VE CİDAR KAPLAMALARI PORTEKİZ MENŞELİ

AGLOMERE EKSPANSE MANTAR TECRİT LEVHALARI

Müsait şartlarla seri teslimat için sipariş kabul edilir Taahhüde girişmeden bizden teklif isteyiniz.

T ü r k i y e M ü m e s s i l l i ğ i : HAMİ BAŞMAN — İSTANBUL Bahçekapı 1 inci Vakıf Han, Telefon: 23211

Um u m î S a t ı ş Y e r i : JAK V. KAMHİ

Bankalar Cad. Nazlı Han 39. Galata - İstanbul.

Telefon: 42588

T. C.

ZİRAAT BANKASI

T A S A R R U F H E S A P L A R I 1953 ikramiyeleri yekûnu

1 0 0 0 - 0 0 0 Lira

15 Ev, 4 T R A K T Ö R

ve dolgun para İkramiyeleri.

Fazla tafsilât için 444 Şube ve ajansımız emrinizdedir.

ANKARA

ANONİM TÜRK SİGORTA ŞİRKETİ Sermaye ve İhtiyatları 4.500.000.-- T. L.

Eti Bank, İş Bankası, Türk Ticaret Bankası Kurumudur.

H A Y A T

K A Z A

Y A N G I N

N A K L İ Y A T

Her türlü sigorta işleriniz için daima emrinizdedir.

Telefon : 47580

Telgraf : ANTAS - İSTANBUL M u a m e l â t M e r k e z i :

Ankara Sigorta Han 1 nci kat Bankalar caddesi — GALATA

AMERİKAN SİSTEMİ

E R E L

GAZOSİFONU

Banyonuzun ve evinizin sıcak suyunu kolay teiniz ve ucuz hazırlar.

Çift cidarlı olduğundan, günlük sıcak su ihtiyacınızı 20 kuruşluk gaz ile temin eder.

G A R A N T İ L İ D İ R

Adres : EREL

Şişhane yokuşu, Tutsak sokak 25.

r " •n

A N A D O L U

ANONİM TÜRK SİGORTA ŞİRKETİ Türkıyenin en büyük sigorta şirketi

Türkiye İş Bankası A. Ş. ve T. C. Ziraat Bankası Kurumu Sermayesi tamamen ödenmiş : 1.500.000 T. L.

İhtiyatları: 13.718.464 T. L.

YANGIN HAYAT

NAKLİYAT K A Z A

Sigortalarınız için en müsait şartları

«ANADOLU» da bulabilirsiniz.

MUAMELÂT MERKEZİ: Galata Anadolu

Sigorta Hanı (eski Hüdavendigâr han) ANKARA ŞUBESİ: Ulus Meydanı Koç Han, TELEFON: Müdür: 44039, Santral: 44653/2/1 Kat: 2 No. 1 TELEFON: 10109

Galata Bürosu: 43949 Türkiye İş Bankası ve T. C. Ziraat Bankası şube Fen Müşavirliği: 43954

Posta Kutusu: 1845 ve ajansları şirketin acenteleridir.

Gayrimenkul Sahiplerinin, Mühendislerin, Mimarların ve Müteahhitlerin N A Z A R I D İ K K A T İ N E

SUVUN bütün binalara ne kadar büyük zarar getirdiği herkesçe bilinen bir hakikattir.

Aşağıdaki iki İngiliz mamulâtı suyun ve rutubetin bina cidarlarından sızmasını önlivecek en müessir maddelerdir.

S N O W C E M : Muhtelif renklerde elan bu madde su geçirmez çimentodan imal edil- miş olup olukla saç lehva ve g'irünüşü pek de hoş olmayan siyah,

bitümlü maddelerin yerine elverişli bir şekilde kullanılabilir.

PUDLO Toz halinde olan işbu İngiliz mamulâtı tecrit maddesi çimento ile karıştırılarak kullanılır. Temel, taraça ve emsali yerlerde suyun bina dahiline "sızmasını tamamen önler tecrit maddesidir.

Yukardakı her iki madde için fazla malûmat edinmek istiyenler şirk' timize müracaatla kullanma talimatnameleri ve diğer hususatı temin edebil rler.

Türkiye genel mümessili ve yegâne satış deposu :

G . & A . B A K E R L t d .

BOYACILARDAN ARAYINIZ Telefon : 40046

EMSALSİZ RENKLERİLE EVİNİZİ KADİFE GÜZELLİĞİNDE TEZYİN EDER

VAGLİ BOYADAN ÜSTÜN.BADANADAN KOLAY VE UCUZDUR.

Bir kilosu» bir Odayı boyamaya kâfidir.

TALİH

T A S / * UKAPLAW

SAYIN MİMAR VE MÜHENDİSLER İLE

TEŞRİKİ MESAİYE AMADEDİR.

TELEFON : 44616

Mühim Aydınlatma İşleri için

Helios - Aydınlatma Şubesi

A Y D I N L A T M A Ş U B E S İ

G a l a t a - İ s t a n b u l * P. K. 1 4 0 0

Yeni kontr - Plâk Ltd. Şirketi

Fabrikası

Çarpılma, çatlama, kabarma ve saire gibi hiçbir arıza göstermez.

Kontr plâklar bu gibi arızalara karşı garanti ile satılır.

K E L E B E K marka

KURU SİSTEM

K I Z I L , K A Y I N , K A R A A Ğ A Ç ' t a n m a m u l

Kontr-plâklar stok olarak her zaman mevcuttur.

Umumî satış .yeri : İstanbul, Sirkeci, Müh&rılarzade H a n No. 2 8 YENİ KONTR-PLÂK Ltd. Şirketi. Tel. 2 2 4 0 1

L'A RCHIT ECT E :

R E V U E M E N S U E L L E D'A RC H ITE CT U R E D ' U R B A N I S M E e t d e D E C O R A T I O N Publiee par: Abidin Mortaş et Zeki Sayâr, Architectes

S O M M A I R E

Arkitekt No. 5 - 6 , 1953

— L'aide de l'Etat au probleme d'habitation 69 Arch- Zeki Sayâr

— Le concours de proiet du Palais de Municipa-

lite d'Istanbul 71

— Maison de rapport (Ulusan) a Ankara 89 Arch. N. Doğu

— Une villa aux îles des Princes (Burgaz) 91 Arch. Siya Ventura

— Petites maisons au Grande Bretagne 92 Frederick Gibberd

— Maisons de type populaire 1953 au Grande

1— Bretagne 9 5

— Les parcs nationaux aux Etats - Unis 97

— La probleme d'abitation en Euröpe 100 Prof .Kemal A. Aru

— La loi pour encourager et faciliter la cons-

truction 103

i

— Le Nouveau reglement d'honnoraires pour les architectes, les ingenieurs et les urbanistes ... 106

— L'emission des bons par les Minicipalites 114

— Nouvelles 115

— Bibliographie 116

— La liste des prix des materiaux de construction

THE ARCHITECT :

MONTHLY PUBLICATION ON ARCHITECTURE, C I T Y P L A N N I N G A N D D E C O R A T I O N Published by Abidin Mortaş and Zeki Sayâr, Architect.

C O N T E N T S

Architect No. 5 - 6, 1953

— The help of the State in the Housing Problem 69 Architect Zeki Sayâr

— The competition for the project of the istanbul

Municipality Building 71

— The «Ulusan» flat (Ankara) 89 Architect Nizamettin Doğu

— A villa on the Island of Burgaz (istanbul) ... 91 Architect İlya Ventura

— Types of small houses in England 92 Frederick Gibberd

— Peoples type houses in England in 1953 95

— National Parks in the U. S. A 97

— The Housing problem in Europe 100 Professor Kemal Ahmet Aru

— Law concerning the encouragement of building

and buildings Without license 103

— Regulations concerning architects, engineers

and townplaning. 106

— The Municipalities will be authorised to issue bonds

— New H 5

— Bibliography -... H 6

— Market Prices

ARKITEKT

M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ

REVUE MENSUELLE D'ARCHITECTURE- _ MONTHLY PUBLICATION ON ARCHITEC- _ M O N A T S H E F T F Ü R B A U K U N S T D'URBANISME ET DES ARTS DECORATIFS U TURE CITY PLANNNIG AND DECORATION U S T A E D T E B A U U N D D E K O R A T I O N İ M T İ Y A Z S A H İ B İ V E B A S Y A Z A R I : Z E K İ S A Y Â R , U. N E Ş R İ Y A T M Ü D Ü R Ü A B İ D I N M O R T A Ş A D R E S : A R K I T E K T A N A D O L U H A N N o 3 2 E M İ N Ö N Ü . İ S T A N B U L T E L E F . : 2 1 3 0 7

KURULUŞU: 1931

SAYI: 259 . 260

A b o n e ş a r t l a r ı :

Yıllığı 15.— T.L.

Altı Aylığı 8.— T.L.

Sayısı 3.— T.L.

Yabancı Memleketler için : 17.50 T.L.

İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir.

ARKİTEKT'in KOLLEKSİYONLARI:

1931—1935 1936—1940 1941—1945 1946—1952

25.— T.L.

20.— T.L.

18.— T.L.

16.— T.L.

Bütün yazı; fo*o; resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posla ile gönderil- melidir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç iki ay içinde idarehanemizi haber- dar etmeleri lâzımdır. Aksi takdirde kay- bolan dergilerden Müdürlüğümüz mesuli-

yet kabul etmez.

Pour tout payement et demande des ren- seignemsnts; ainsi que pour tout envoi des documents, tels que photos, articles, annon- ces bibliographie â inserer, s'adresser â la

Direction

Adress: A R K I T E K T No. 32 Anadolu Han, Eminönü

İstanbul

Ankara Mümessilimiz : Y. Mimar Neşet AKATAY

MESLEK POLİTİKASI:

MESKEN DAVASINDA DEVLETİN YARDIM ve ROLÜ

Yazan: Y. Mimar Zeki SAYAR

Büyük Millet Meclisinde, bir mil- let vekili, Türkiye Emlâk Kredi Ban- kası sermayesinin 300 milyon liraya çıkarılması hakkındaki kanun görüşü- lürken Hükümetin, mesken politika- sını tenkit etmiş, bu meyanda, Türki- yede ancak, 1 5 K i ş i y e b i r o- d a düştüğünü söylemiştir!

Sayın millet vekilinin, istatistik teşkilâtı pek iyi işlemeyen, memleke- timizde bu kesin rakkamı nasıl elde ettiğini bilemeyiz. Her halde, bu rak- kamı verirken köyleri de, hesaba kat- mış olacağı anlaşılıyor!

Tam mânasile, sıhhi bir oda mu- rad edildiği takdirde, bu rakkamm bile küçük kalacağı muhakkaktır.

Mühim olan, dâva, mesken işinin mem- leket ölçüsünde ele alınıp alınmamış olmasıdır. Bu da, hepimiz tarafından malûmdur ki, «Mesken» dâvasile yeni meşgul olmağa başladık.

Muhalif millet vekili, hükümet, mes- ken dâvasını başaramıyor derken, ik- tidarda, eskiye nazaran mesken kre- disindeki gelişmeleri ifade eden rak- kamlar vermiş, yalnız 1952 de «174»

milyon T. Lirası kredi açıldığını bil- dirmiştir. Mesken üzerine kredi açan yegâne malî müessesemiz, Emlâk Kre- di Bankası, kurulduğundan 1950 sene- sine kadar, (78) milyon lira kredi ver-

mişken, 1950-1952 senesi yarısına ka- dar geçen iki buçuk sene zarfında (107) milyon T. lirası kredi açmıştır.

Bu rakkamların ifadesi, ilk nazarda hükümeti haklı gibi gösterirse de, me- selenin krediyi bir kaç misline çıkar- makla halledilemiyeceği aşikârdır.

Mesele (mesken) dâvasında hükümet yardımının genişliği ve bilhassa veri- len kredilerin sosyal adalete uygun tevzi edilip edilmemesidir. Şimdilik bu iki faktör de, maalesef lâyikile te- min edilememektedir.

Birinci faktör, yani mesken dâ- vasına bütün Türkiye çapında el ko- nulamamaktadır. Türkiye Emlâk Ban- kası henüz bütün memlekete şâmil bir faaliyet gösterememektedir. Bugün Banka ancak (52) vilâyet merkezi ile, bunlardan bazılarının kazalarında fa- aliyet halindedir. Banka yalnız şehir ve kasabalara kredi vermekte olup, köylere kredi verememektedir. Ser- mayesinin mahdud olmasından dolayı, ihtiyaçlara hakikî şekilde cevap ver- memekte; kredi isteyen vatandaşları sıraya tâbi tutarak, bekletmekte veya bir sürü tahdidatla hareket edebil- mektedir.

Vaziyet böyle iken, muhalif mil- let vekiline hak vermek mecburiyeti vardır.

İktidarın, 1950 den beri açılan kredilerin bir kaç misline çıkmış olmasile öğünmesi, pek de yerinde de- ğildir. Çünkü 1950 den beri, inşaat maliyetleri de art- mıştır. Resmî bültene göre, (1950 de 366) olan inşaat endeksi 1953 de (450) ye çıkmıştır ki, inşaatta %23 nisbetinde vukua gelen bu artış, genişleyen krediyi bir yandan mas etmektedir.

Devletin mesken problemine yardımı meyanmda başka memleketlerin kabul ettikleri ve halen bizim meçhulümüz olan, birçok usuller daha vardır ki onları tesis etmek mecburiyetindeyiz.

Baş tarafta, bahsettiğimiz faktörlerden ikincisi, yani, kredinin sosyal adalete uygun şekilde tevziine dikkat etmek ve bu hususta Avrupa memleketlerinin koydukları esasları kabul etmek lâzımdır.

Bu hususta, bizde büyük kitleyi teşkil eden halk tabakası lehine diğer inşaat kredilerinden farklı olarak faiz ve müddet bakımından yalnız küçük bir tercih ka- bul eidlmiştir.

Hiç evi olmayanlara %5 faiz, 20 sene vâde ve ma- liyetin %75 ine kadar kredi açılmaktadır. Bu defa Em- lâk Kredi Bankası yeni kanuna göre, yalnız kredi nis- beti %90 a kadar yükselmektedir. Vâde, ve faiz nisbe- ti eski kanundaki gibi 20 sene ve %5 olarak kalmak- tadır.

Memleketimizdeki bugünkü şartlara göre, belki

% 5 faiz yüksek sayılmıyabilirse de, vâdenin 25-30 se- neye çıkarılması küçük büdçeli ailelerin ödeme imkân- larını kolaylaştırabilirdi.

Diğer taraftan Avrupa memleketlerinin çok nu- fuslu ve sabit gelirli ailelere mesken temini için kabul ettikleri birçok kolaylıkları da, zamanla sağlamak icap etmektedir. Bu hususta Avrupa memleketlerinin bu gi- bi ailelere tazminat namı altında çeşitli yardımları var- dır. Bu yardımlar, borç, tazminat ve garanti şeklinde olmaktadır.

Avrupa hükümetlerinin mesken inşaatına yardım- ları, hazine ve büdçelerinde ağır bir yük teşkil et- tiği kabul edilmektedir..

Akşamdan:

UNESCO tarafından yaptırılan bir etüde nazaran, 1950 senesinde muhtelif memleketlerin değişik şekil- lerde mesken inşaatına yaptıkları yardımın millî gelir- lerinin yüzdesi ve nufus başına düşen para ile ölçül- mekte olup, - İsviçre Frangı hesabile . İaşağıdaki tab- loda izah edilmiştir.

Millî gelirin Nufus başına İsviçre

% hesabile frangı olarak

Garbî Almanya 2-2,5 35-40

Belçika 2 50-55

Danimarka 1,5 40

Fransa 2 40-45

İtalya 1-1,5 ^-

Norveç 4 75

Hollanda 2,5-3 45-50

İngiltere 2,5-3 60-70

İsveç 2 50-55

İsviçre 1 den aşağı 10

Türkiyeyi yukarı tablodaki memleketler ile muka- yeseye kalkarsak, meselâ 1952 de bir devlet müessesesi sayılan Emlâk Bankasının 1950 de açtığı kredinin mikdarı (25,27) milyon lira olduğuna nazaran bu yardım millî gelirimizin ancak %0 2-2,5 una tekabül ettiğini ve nufus başına 2 İsviçre frangı düştüğünü gö- rürüz. 1952 de % 5 li kredi 67 milyona çıktığından bu nisbetler %0 3 e, nufusa nazaran da yardım takriben 3 İsviçre frangına yükselmiş sayılır.

Bu mukayeseler mesken dâvasındaki bu günkü durumumuzu anlatmağa kâfi gelir zannederim.

Z. SAYÂR

Emlâk Kredi Bankasının ucuz . mesken inşasına açtığı krdeiler

% 5 faizli mesken 1947 1.123.330.35 1948 7.372.307.40 1949 17.839.563.52 1950 25.279.096.74 1951 48.714.008.49 1952 61.642.449.88

1 inci Mükâfat Y. Mimar Nevzat EROL G. S. A.

İ S T A N B U L B E L E D İ Y E B İ N A S I P R O J E M Ü S A B A K A S I

JÜRİ RAPORU

İstanbul gibi önemli şehirlerimizin Belediye binası pro- jesini hazırlamak işinin ehemmiyeti ve zorluğu müsabaka- nın bütün müsait şartlarına ve alınan evrak sayısının çoklu- ğuna rağmen gelen projelerin azlığından da bir defa daha anlaşılmış bulunmaktadır.

Buna mukabil Jürimiz, müsabakada mevzuu bilhassa şehircilik bakımından ve kitlelerin birbirile ve civarile olan münasebetleri bakımından doğru hal şekillerile ele almış projelerin bulunuşu memnuniyetle karşılanmış bu hususta- ki noktai nazarının doğruluğunu arsanm tetkikinde bir def- a daha anlamış ve şehrin en ehemmiyetli arterlerinden iki- sinin kesiştiği bu noktada yapılacak Belediye Binasının bu- rada tesis ediiecek bir meydanın Şehzadebaşı cihetini cami- in irtifaınıda göz önünde tutan alçak bir merasim blok'u ile, deniz cihetini ise yüksek bir büro blok'u ile çevreleme- sinin en uyguıı olacağı neticesine varmıştır. Bu bloklarm gerek kitle ve gerekse plân ve fonksiyon bakımından birbi-

rinden iyi ve mütenasip şekilde ayrılmış olmasının luzumu da kabul edilmiştir.

Varılan bu neticeye göre blokları yollara yakm ve pa- ralel koyan, bina kitlelerini meydana ve cıvarma uygun

düşmeyecek şekilde parçalayan teklifler konunun sureti- hallini Juri görüşüne uymayan şekilde ele almış kabul edil- mişlerdir.

Bundan sonra projelerin şartname ile ihtiyaç programı- nın ehemmiyetli noktalarına uygunlukları bakımından in- celemelerine geçilmiş fakat bu arada mimarı olgunluk, mü- tenasip konpozisyon ve mevzuun mimari ehemmiyetini kül olarak ele alma vasıflarına bilhassa kıymet verilmiştir.

Yukarda açıklanan noktainazara ve esaslara göre yapı- lan birinci elemede 20—21—25 Sıra numaralı projeler umu-

mi mimari kifayetsizlikleri dolayisile elenmişlerdir, 2—4—5—x—7—8—9—11—13—16—17—19—22—25—24 sı- ra numaralı projeler, mevzuu başka noktaymazardan ele almış olmaları, şartnameye ve ihtiyaç programına gayri ka- bili tecviz bir şekilde aykırı teklifler yapmış olmaları kitle- lerin umumi münasebetlerinin iyi olmasmı ve plan tertiple- rinin kullanışsız bulunması dolayisile ikinci elemede çıkarıl- mışlardır. Geri kalan projelerden:

26 sıra numaralı proje de vaziyet plânı bina kitlesi îti—

barile merasim ve büro kısımlarının sarih bir şekilde ay- rılmış olması dolayısiyle tatmin edici bulunmuştur. Bu kıs- mın meydan üzerine yerleştirilişi Jüri noktainazarına uy- gundur. Bu proje kitle nisbetleri itibariyle ayni cinsten c lanlara göre en iyi şekildedir. Meclis toplantı salonunun yüksek bir hacimle tebarüz ettirilmesi iyi karşılanmıştır.

Buna mukabil yüksek kısmın üzerindeki lokantanın mimpri şekli binanın diğer kısımlarının mimari ahengiyle telif e- dilmekte, büro binası antresinin daha ciddi bir şekilde te- barüz ettirilmesi tavsiye edilmektedir.

»mnnıııııı,,!,,,

f r-

mıummİT

I ıııuıınııııu\V\\llıuııııııııııııııııııiııııııVvn«",1,,l,,i

Miıımnunuviiıımııııııııunııınııuııııv, 'uıııııınn; s; j; < i]iıııııııııııııııııııııııu> \

'Umu"! i îl il Iiıııııııııııııııııııııııııv' . . . . H U M»1 1 " " » " n n ı n n n s . ı ı ı ı ı ı ı » » » » ^ " "

tfitıııııaıııı . i »11111111111!

"IIIIIIIIIIII

* 1(11 IHI 11II i

III İli

'llllllllllill II

ÎÎİÎİIIIIIIII"

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

I I

Maket ve vaziyet plânı 1 inci Mükâfat, Nevzat EROL

G. S. A.

Zemin kat plânı

Cepheler

tViTKAT MHDUKLUEiJ SU. KrKMUAVİkjJl

Mfflflttr.

..Uii^sM'ü!!!

Bl i,.

.İl'KrlMj^Hİ'

^VH'.inlkr rc»A»tm MOm-Vİ/^.

'M fktNcf kAT *

1 inci Mükâfat; Kesitler ve Cepheler

Menazır

">* Huni vrrllfL'.uU: ^ Btt» MMrfHUST 18

Kat plânları

«UPÜKLİTgll* luAKv» rtN El * AKvî" »ftigc-.!- uug»1 vt UÜ2F .

Kat plânları

Merasim kısmının büro kitlesine üskatta bağlanış şek- li de iyi halledilmemiş bulunmaktadır plan tertibi bakımın- dan kabül salonlarının zemin katta antrenin yanında bu- lunması iyi değildir. Bunların birinci katta tertibi daha uy- gun olurdu. Merasim salonunda birinci katta olmas* şayanı tercihse de mümkün olmadığı takdirde zeminin dışarile ir- tibatı kesecek kadar yükseltilmesi icap edecektir. Meclis ve riyasetle alâkalı odaların daimi encümen bürolarının yer- leri ve bazı tertipleri, dinleyiciler locasına ayrı bir girişin yerleştirilmiş olması çok iyi bulunmuştur. Evlenme salonu kısmı yeri bakımından uygun olmakla beraber giriş ve çı- kışları ve büyüklüğü tadile muhtaçtır. Büro blok'u girişle- rindeki merdiven başları müstesna büroların tarzı tanzimi ve katlara tevzii bakımından en iyi proje olduğu anlaşılmış- tır. Çoğu ihtiyat olmak üzere 10 kadar odası eksik oJmakia beraber diğer projelere nazaran programa ve şartnameye en fazla riayet eden bir proje olduğundan dolayı bu proje birinci seçilmiştir.

18 sıra numaralı projede merasim mahallenle meclis kısmı ve büroların ayrılması, merasim kitlesinin Şehzadebaşı caddesi tarafında alçak olarak yerleştirilmiş buluması uy- gun görülmüştür. Merasim kısmının mimari tesiri bir kolo_

notla ve parçalanmadan tanzim edilmiş olması tatmin edici bulunmuştur. Ancak büro pencerelerinin büyük cam satüı- larından müteşekkil olması ve plânla cepheler arasında ba- zı ayrılıkların bulunması mahsurlu görülmüştür. Plan ter- tibinde merasim kısmındaki girişler merasim salonu ve yan- daki büyük Fuaye meclis salonunun ve kabul salonlarının tertip şekli iyi görülmüştür. Halkla alâkalı büroların giriş- leri ve buradaki ferahlık bu projenin iyi vasıflarmdandır.

Bunların tertibi umumiyetle iyidir ancak deniz cephesinde

teşkil edilen çıkıntılar bu cephenin sükûnetini bozmaktadır.

Takriben on iki kadar eksik oda bulunmasına rağmen iyi vasıflı olgun bir mimari teklif olması dolayısiyle bu pro;je ikinci seçilmiştir.

1 — sıra numaralı projede merasim kısmıyla büro kıs- mının vâzıh şekilde ayrılmış olması ve arsaya yerleştiri- liş şekli uygun olmakla beraber merasim kısmının çok ba- sık ve yayvan şekilde oluşu meydanı bu cepheden lâyıkiyle ihata etmemekte ve büro kitlesinin büyük bir kısmını ört- mesi bu iki kitle arasındaki nisbetlerin mütenasip olmasına sebep olmaktadır. Bu iki kısmın birbirine geriden bir ge- çitle bağlanması meydan tarafında iki kitle arasında dar

biı- aralığın kalmasma sebep olmaktadır. Merasim kısmının dış mimarisi mevzuun ciddiyetine nisbetle hafif bulunmuş konstrüktif olmayan panolarla cephe tesiri elde etmeye ça- lışılması isabetli bulunulmuştur. Merasim blokunun plan- daki sureti halli umumiyetle vâzıh olmakla beraber dinle- yicilerle meclis azalarının ayni fuayeyi kullanmaları iki ka- bul salonunun iç içe ve hariçle irtibatsız oluşu riyaset ma- kamının ehemmiyetiyle mütenasip şekilde ve büyüklükte tertip edilmeyişi uygun bulunmuştur. Büro Blok'unda taızı- taksim umumiyetle iyi olmakla beraber halkla sıkı teması olan bürolarm daha alt katlarda bulunmsı tercih edilirdi.

Merasim bloku altının garaj olarak inşa edilmesi teklifi ca- zip görülmüştür. Bu projede takriben 26 kadar oda olmak- la beraber heyeti umumiyesinin hal şekli ve esas prensibe çok yaklaşması dolayısiyle üçüncü olarak seçilmiştir.

3 sıra numaralı projede merasim ve büro kısımlarının kat'i olarak ayrılması tatmin edici bulunmuştur. Büro kit- lesinin Şehzadebaşı caddesine amut olarak konması ve bu yola yalnız bir merdiven penceresiyle dar cephe vermesi ve

Vaziyet plânı

2 inci Mükâfat

Y. Müh. Mimar. Doç. H. Kemali SÖYLEMEZOĞLU Y. Mimar Mesadet A D A Ş

Y. Mimar Harika SÖYLEMEZOĞLU

bu kitlenin yola pek fazla yaklaşması doğru bulunmamıştır.

Bu projenin iki kitlesi arasında mimari bir vahdet ve ar7u edilen plan irtibatı yoktur. Merasim kısmı müştemilâtının plan bakımından hal şekli tatmin edicidir. Ancak Meclis katma çıkış ve bu kısma giriş iyi değildir. Büro kısmının umumi mimarisi kâfi olgunlukta bulunmamış zemin kattaki cephe sisteminin ayni cins büroları ihtiva eden birinci kat- taki sistemden ayrı oluşu sırf bir şekil artmakta kalmıştır.

Büro blok'undaki odaların tarzıtertibi ve kullanışı, nıeciis salonu ile daimi encümen ve ihtisas odalarının tertiplenişi çok iyi bulunmuştur. Bu sebeple bu proje birincisi mansi- yona seçilmiştir.

14 Sıra numaralı projede merasim kısmıyla büroların sarih bir şekilde ayrılışı merasim kısmının Şehzadebaşı cad- desi üzerindeki yüksekliği esas prensibe uygun bulunmuştur.

B sısmm parçalı şekilde ..ıalledilmış olması sarih bir ıç plan doğurmaktadır. Ancak bunların meydan cihetinde de dişli oluşu umumi ahengin tesirini azaltmaktadır. Yine bu kitlede makam girişile merasim arasında kalan kitlenin aynı ehemmiyetle ileriye doğuru çıkması manalı görülmemiştir.

Büro binası girişi her nekadar meydanın döşeme şekli saye- sinde bulunabilecek ise de mimarî bir unsurla hiç bir suretle tebarüz ettirilmemiş olması noksandır. Mevzuu mimari bir kül olarak iyi şekilde ele almış olması dolayısiyle bu proje- ye 2 inci mansiyon verilmiştir.

Zemin kat plânı

Yan görünüş ve Birinci kat plânı

m

lEpataBEa'

*

: 1

t . '

J

Trp-'-.*?

i

J

- S

J -".:! - . .

t i : - . •

MOI..Jİ.

^{j ; 1 ' T}

- S

¥

" r r M i

M .. ı -i ı m ı

îf;^!;;:: n

^{i ' f i}

i

^<

M

^{H ...} •"•-J ~t ~T —

! r -i •

" '""*•** """m

' 1

2 nci Mükâfat. Kat plânları ve yan cephe

n

-» ittiuti. HU . . . ı . U ' J

/

< • A

12 Sıra numaralı projede müellif gerek vaziyet plânı ve gerekse bina kitleleri diğer hal suretlerinden ayrılmakta ve heyeti umumiyeyi alçak bir bina ile hal etmek yolunda enteresan bir teklif yapmaktadır. Ancak Şehzadebaşı caddesi üzerinde diğer binaları Belediye için kabul edilen yüksek- likte tutmak mümkün olmadığmdan Belediye Binasının bun- lara nazaran daha alçak kalması tehlikesini göze almış bulunmaktadır. Köşeyi bırakarak tamamen binaya ait bir

meydanla giriş kısmının tanzim fikride enteresan bulunmuş- tur. Binanın bu derece yayık tutulması büroların ve muh- telif servislerin irtibatını çok uzatmıştır. Meclis toplantı salonunun karşı cephesinin güneşli tarafta tamamen cam oluşu ve makam kısmının biçimi kullanış şekli feda edildi- ğini ifade etmektedir. Bununla beraber yukarda söylendiği gibi ayrı bir şeklinin ele alınmış olması dolayısiyle bu pro- jeye üçüncü mansiyon verilmiştir.

10 Sıra numaralı proje prensibi doğru olmakla beraber merasim blok'unun kareye yakın bir planla meydanın bü- yük kısmını işgal etmesi dolayisile evsafından çok kaybet- miştir. Aynı zamanda merasim kısmı plan itibarile tatmin edici değildir. Şeref holünün ufak bir ışıklıktan aydınlatıl- mış olması iyi değildir. Büro kısmmda aynı servisin birkaç kat konması kullanışlı bulunmamıştır. Buna mukabil proje- nin umumi kitle ahengi ve mimari karakteri 4 üncü mansi- yon verilmesine sebep olmuştur.

28 Sıra numaralı proje ve vaziyet planı köşe meydanı merasim bloku ve arka tarafta kalan sahanın bir iç bahçe ile kıymetlendirilmesi ve bu bahçenin meydana bağlanma- sı güzel bulunmuştur. Cephelerinin tatmin edici bulunma- ması dolayısiyle bu projeye 5 inci mansiyon verilmiştir.

Geri kalan 6—15 ve 27 sıra numaralı projelerde mansi- yon sayısının kâfi olmaması dolayısiyle 3 üncü elemeye ta- bi tutulmuşlardır.

Bu surede neticelenen müsabakanın birinci 26 sıra nu- maralı projenin, hakkında yapılan tenkitlere göre tadil edil- mesi ve tatbikat projelerinin hazırlanmasında bütün binada bir Belediye Binası için luzumlu nosumantalitenin telini hu- susunda daha çok ehemmiyet verilmesi şartile kabili tatbik olduğuna Jürimiz kani bulunmaktadır. 24/4/953

Zabıt No.l

Heyetimiz 17.4.953 Cuma günü saat 10 da Spor ve Sergi Sarayında toplandı.

İstanbul Vali ve Belediye Başkanı Ord. Prof. Fahrettin Kerim Gökay seyahatte bulunduğundan yerine yedek üye Sedat Erkoğlu (Belediye Reis Muavini yüksek mimar) ve

hasta bulunan Yüksek mimar Samim Oktay yerinede yüksek mimar Aydın Boysan iştirak etmiştir.

Aramızdan Ord. Prof. Emin Onat jüri başkanlığına yük- sek mimar Orhan Alsaç başkan yardımcılığına oy birliği ile seçildi.

Herbirimiz jüri başkanına, müsabakaların projelerini tanımadığımıza ve zarflar açılmadan eser sahiplerine tah-

min ettiğimiz takdirde bile bu hususta münakaşa yapmıya- cağımıza dair teminat verdik.

Raportöründe jüri toplantılarında hazır bulunmasma ka- rar verildikten sonra projeler önünde teker teker duruldu ve raportör Cevat Erbel, bugüne kadar yapmış olduğu tet- kikler neticesinde projelerden herbirine şartname ve prog- ram maddelerine ne derece sadık kaldıklarına eksik oda a- detlerine ve umumi inşaat sahalarına dair izahat verdi. 7 ve 28 sıra numaralı projelerinin fazla levhalarının ters çevrilme- lerine ve tetkik edilmelerine, iade adresi ve izah notu çık- mayan 1-2 orojeninde müsabakada bulunmasına kara verildi.

Bundan sonra heyetimiz Pazartesi gününe kadar proje- leri ayrı ayrı etkik ettikten sonra 1 inci elemeye geçilmesine karar verdi. 27.4.1953

«•rannriF'TOinn";

h K t İ C t t l ^ netetoht*»"' M&lİSHPPirao ıı '» [apıpnpi/uı Tir'-'»

MWİ irT~r." . • ipprıı iıiirrr. a :

2 nci Mükâfat:

Y. Müh. Mimar, Kemali SOYLEMEZOGLU Y. Mimar Mesadet ADAŞ

Y. Mimar Harika SÖYLEMEZOĞLU

--

? f

i

l

I ' -:

.ıSjftl'

r l a ı

i

İ . J

i

I

TDTT

3 üncü Mükâfat.

Y. Mimar Turhan ÖKEREN Y. Mimar İlhan FİLMER

İstanbul 24/Nisan/1953 Spor ve Sergi Sarayı İstanbul Belediye binası proje müsabakası

Hüviyet zarfları açılış tutanağı

Jüri raporuna nazaran müsabaka şartnamesi ve yönet- melik hükümlerine göre derece ve mansiyon alan projele- rin rumuzları, listeden tesbit edilerek zarfları getirildi.

Birinciliği kazanan 26 numaralı ve 15652 rümuzlu pro- jenin zarfı açılarak sahibinin:

Y. Mimar Nevzat Erol 1

İkinciliği kazanan 18 numaralı ve 19149 rümuzlu olduğu projenin zarfı açılarak sahibinin:

Y. Mim. Doç. H. Kemali Söylemezoğîıı

» » Mes adet Adaş

» » Harika SöylemezoJIu

Üçüncülüğü kazanan I sıra numaralı ve 27427 rümuzlu olduğu, projenin zarfı açılarak sahibinin:

Y. Mimar Turhan Ökeren

» » İlhan Filmer

1. Mansiyon kazanan 3 numaralı ve 01453 rümıızlu oldu- ğu, projenin zarfı açılarak sahibinin:

Y. Mimar Rüknettin Güney

» » Ertuğrul Menteşe

2. Mansiyon kazanan 14 numaralı ve 45045 rümuzlu ol- duğu, projenin zarfı açılarak sahibinin:

Y. Müh. Mimar Mes'ut Evren olduğu anlaşılmıştır.

fe&tiu

Vaziyet plânı

Menzır ve kat plânı

r '

Cephe ve kat plânı

Cepheler ve maktalar

^ -rır.

CJ I

İ ^

r ı r T i Ş f . ^{Mı ti:}

1 !

t " -

!

rfirtll ril

t - . -

Î T T + T T

i -ı i I i ı 11 r.

I

J

«

t . ila • i

1 * 1

- • 1 1

n

r

s>

1

1 ! , ' i

J irr m

T _>

î 1

I

i i

j I : •1: :•! " ..

1

•

y

^{1 s}

*

s 2

i

T J T T T

i

⁵

- . L J L 1 J _ r W t >

2 S

I II

ÇATI KATPL

r

1

I I • I I

MEŞKE? OAlîE

!• pTTT . ' -IjtTr- i

p .

IH

d ¹

MORUM ASMA KAT PL BODRUM KAT PL

Kat plânları

U L U S A N A P A R T I M A N I - ANKARA

Proje ve Tatbik: Y. Mimar N i z a m e t t i n D o ğ u

Bu bina Küçük Esat yolu üzerinde doğudan Hü- seyin Gazi tepelerini ve batıdan yeni meclis binası ve civarını gören bir arsa üzerinde bir bodrum ve bir kattan ibaret olmak üzere ve her katta bir daireyi ih- tiva edecek şekilde inşa edilmiştir. Bodrum kat zemi- ni arka bahçe seviyesinden bir basamak yüksektir.

Salon ,şömineli iç salon ve yemek salonu o şekilde birleştirilmiş ve yerleştirilmiştir ki kabul kısmı her iki cihetteki manzaradan da istifade edebilecektir.

İki cepheler

Zemin katına ait olmak üzere dahilî bir hususî merdiven- le çıkılan çatı katında ki oda ve bir W. C. den ibaret müstahdemler dairesi vardır. Bu binada da yatak, ka- bul ve servis kısımları rahat bir kullanış sağlayacak şekilde birbirinden ayrılmıştır.

Üst katta salonlar parke ve diğer odalar moza olup, alt katta tekmil oda ve salonlar linoleum kapla mıştır. Kaloriferli olan bu bina arkadaki iki garajı bahçe duvarları ile beraber 80.000 liraya mal olmuştı

Diğer cephe

«BURGAZ» A D A S I N D A BİR V İ L L A

Y. Mimar ILYA VENTURA

Çok meyilli bir arazi üzerinde inşa edilmiş olan bu ev tamamiyle müstakil olarak üç küçük aileye tahsis edilmiştir.

Evin ilci girişi 5 m. nivo farklı olan üst ve alt yoldandır.

Üç oda, hol, mutfak, duş—w.c., ibaret olan bu ev; yatak odaları diğer kısımlardan tamamiyle ayrılmıştır.

Başka Memleketlerde :

İNGİLTEREDE, KÜÇÜK TİP EVLER

Ha r!ow Ne\v Town, Esse»*> (İngiltere) Projeler: F r e d e r i c k G i b b e r d

Belediye Proie Mimarı Fredrick Gibberd tarafından plânlanarak Haıiow'da Mark Hail North semtinin 3. No.- lu sahasında inşa edilmiş olan iki muhtelif ev tipi bu ve müteakip sahifelsrde görülmektedir. Bunlardan burada tetkik edilecek olan E tipinde 3 yatak odası mevcut olup 87 metre karelik bir sahayı işgal etmektedir.

K o n s t r ü k s i y o n . — Kalkan duvarları 1 tuğla ve diğer haricî duvarlar tuğla kalınlığında ve boşluk- ludur. Zemin kat döşemeleri grobeton ve birinci kat dö- şemeleri ise ahşap kirişlere oturan ahşap bir döşemedir.

Çatı hafif olarak ahşap ile inşa edilmiştir.

T e f e r r u a t ve d e k o r a s y o n . — Haricen duvarlar Surrey kaplama tuğlası ile inşa edilmiş ve kal- kan duvarları krem renkli sıva ile kaplanmıştır. Çatı ko- yu kahverengi kremitle örtülmüştür. Hususî surette ya- pılmış bir ahşap geniş pencere müstesna bütün pencere- ler madenî ve standarttır. Zemin kat döşemeleri plâstik karolarla ve mutfak zemini tabii tas karolarla kaplanmış- tır. Duvarlar alçı ile sıvanmış ve tavanlar ince bir sıva ve

karton piyerle yapılmıştır. E tipi evlerde birinci kat dö- şemeleri ayrıca kare desenli parke ile kaplanmıştır. Yine bu tip evde yatı aşıkları üzerine istinat eden 10/5 lik merteklerle teşkil edilmiş olup çıtalarla tesbit edilen o -

luklu kiremitlerle örtülmüştür. Zemin kat döşemeleri mozayık karolarla kaplanmıştır.

S e r v i s A k s a m ı . — Isıtma ve sıcak su otur- ma odasındaki şömine ve içine gömülü bir boyler vasıta- siyle temin olunmaktadır. İstenildiği vakit kullanılmak üzere sıcak su deposunda bir elektrikli ısıtma tertibatı için gerekli tesisat yapılmıştır.

E t i p i t e r a s a l ı e v l e r i n k o n s t r ü k - s i y o n u. — 4 yatak odasını havi olan bu evler 2. No. lu mesken sahasında ve 106 metre karelik bir alan üzerine inşa edilmiş bulunmaktadırlar. Zemin katın haricî du-

varları 1 1/2 tuğla kalınlığında ve boşluklu ve birinci kat duvarları içi boş seramik inşaat blokları ile yapılmış- tır. Zemin kat döşemesi beton plaklar ve birinci kat dö-

smmm

şemesi ise ahşap ile teşkil olunmuştur. Çatılar ahşaptır.

Bölme duvarları 1 tuğla kalınlığında tuğla ve seramik bloklar ile inşa edilmiştir.

T e f e r r u a t ve D e k o r a s y o n . — Kaplama tuğlaları Leicestershire Ibstock bej renkli tuğlalardır.

Birinci kat duvarları haricen renkli serpme sıva ile kap- lanmıştır. Çatı çatılara tesbit edilmiş 22 No. aluminyum levhalarla kaplanmış ve 5 cm kalınlığında tahta talaşı ile tecrit edilmiştir. İhalenin ikinci yarısında aluminyum kap- lama yerine madenî bir tabaka ile kaplanmış örtü mal- zemesi kullanılmıştır. Zemin kat döşemeleri bir tecrit tabakası üzerine dökülen yapıştırıcı madde ile tesbit e-

dilmiş plâstik karolarla kaplanmıştır. Bazıları prefabrike beton çerçeveler içersine yerleştirilmiş olan standart madenî pencereler kullanılmıştır. Duvarlar dahilen alçı ile sıvanmış ve badana ile boyanmıştır. 93 metre kare büyüklüğünde olan 3 yatak odalı teraslı evler de buna mümasil bir konstrüksiyona sahiptirler.

S e r v i s A k s a m ı . — Isıtma ve sıcak su du- mansız yakıt ocakları ve içine gömülü boylerle vasıta- siyle temin olunmaktadır. Kiracılar tarafından arzu e- dildiği taktirde kullanılmak üzere elektrikli su ısıtma

cihazları, hava gazı ve elektrikli ocak ve fırınlar için gerekli tesisat yapılmıştır

r

O P E R A BİNASI

Zeki SAYÂR

İnsanlar gibi, binaların da mukad- deratı vardır. Bazan kiminin yapılma- sı, kiminin yıkılması şehirlerin haya- tında bir hâdise olur.

İstanbul Opera binası inşaatı da, üç buçuk yıl beyhude bekletildikten sonra, nihayet bir Yugoslav inşaat şir- ketine ihale edildi, ve merasimle! ye- niden inşaata başlandı..

Atatürk, Kari Ebert'e bir Türk Operası kurulması işini tevdi eder- ken, mümkün mertebe çabuk yapıl- masını arzu ettiğini söylemiş, rejisör

— Ekselans en beş sene beklemeniz icabediyor demişti!

Büyük Önderin irşadile, Türk O- perası kuruldu ve sanatkârları yetişti.

Ankarada ilk temsiller verilmeğe baş- ladığı zaman, bu işin sanatkâr kadar, mekâna, yani Opera binasına, da ih- tiyacı olduğu anlaşıldı.

Bir kaç yıl sonra Ankara Sergi Evi, küçük bir Opera binasına çevril- meğe başlandı. İkinci Dünya Harbi içine tesadüf eden o senelerde, bu in- şaat bir zaruretti. Çünkü yetişen sa- natkârlar sahnesizlikten dağılıyor, Türk Operasının istikbali tehlikeye giriyordu.

Diğer taraftan İstanbul Belediye- si Ko. yetişen devlet operasının ih- tiyacı olan bir sahneyi, İstanbul Ope- ra binasını inşaya başladı. Bir kaç se- ne sonra da, binanın kaba inşaatı bi- tirildi.

1950 den sonra, yeni Şehir Mec- lisi, ilk şaşkınlık ve acemiliği ile, tah- sisat vermiyerek inşaatı durdurdu.

Şöyle diyorlardı! Sokağı, kanalizas- yonu olmıyan şehirde, «Opera binası, kel başa şimşir tarak» tır.

Hakikatta ise, eskilerin başladığı

işe devam etmeği bir türlü kabul edı miyorlardı! Bu hareketin gnç Oper;

miza bir suikast olduğunu takdir t etmiyorlardı!

3,5 milyon nufuslu Finlandiyan Bulgaristanm millî operaları olduj nu, birçok Avrupa belediyelerini mevcudiyetlerini millî bir gurı sayıp tazminat vererek yaşattı!

ları (Opera) ları bulunduğunu bilm yen, nihayet tiyatro san'atmın hal terbiyesindeki rolünü takdir etmeye Şehir Meclisi, Opera binasını üç bı çuk sene geri bırakılmakla, hem san kârlara hem de, İstanbul halkına çc şey kaybettirdi.

Neclâ Gençer gibi istidatları A\

rupa Operaları angaje ederken, sana kârlarımızı bizi dinlemekten mahru:

eden Şehir Meclisimize bu hareketiı den dolayı acaba ne demeli!..

İNGİLTEREDE, 1953, HALK TİPİ EVLER

Bu senenin İdeal Ev Tipi Sergisinde İskân ve Bele- diyeler Nezaretinin paviyonunda hep ucuz halk tipi mes- ken prensibine sadık bir şekilde plânlanmış iki ev ve iki küçük apartman mevcuttu.

Evlerden biri Bailey Raporunda Şekil 27 olarak neş- redilmiş bulunan üç yatak odalı, dar cepheli teraslı ev- dir. Mezkûr raporda bulunan bütün plânlar gibi bu plân da 3 ayaklık (takriben 90 cm.) «tercihe şayan» bir uzun- luğun katları ile ebatlandırılmıştır. 18 ayaklık bir cephe- ye ve 24 ayaklık bir derinliğe sahiptir. Açık-plân tipinde olup büyük bir oturma odasını ve küçük bir mutfak-iş odasım ihtiva etmektedir. Karışık oturma ve yemek o- daları döşeme sahası 318 ayak kare, net ev sathı 813 ayak kare ve kömürlük ve depo sathı da 51 ayak karedir.

Raum ve su teshini müstakil bir boyler ile temin edilmek- tedir. Bir hususiyeti mutfak ile oturma odası arasında bir servis bankosunun bulunmasıdır.

Teşhir edilen ikinci ev iki yatak odasını ihtiva eden dar cepheli, terasla nihayetleneıı veya bitişik olarak inşa edi- len tip idi. Bu ev de dar bir cepheye sahiptir (15 ayak 9 parmak) ve ebatları da bazı detayları biraz farklı olmakla beraber Bailey Raporundaki şekil 24 e benzer bir tertip- tedir. Karışık zemin kat oturma ve yemek odası döşeme sahası 279 ayak kare, net ev sathı 689 ayak kare ve ev

Fucl outsMc ISiq.lt.

dahilindeki depo sahası 37 ayak kare, ev haricindeki ya- kıt deposu sahası 12 ayak karedir.

Olympia Sergi Binasında teşhir olunurken her iki ev de Sınaî Desen Heyetinin tavsiyelerine uygun bir su- rette döşenmişti. Bu evlerdeki mefruşat fiyatına nisbeten

@

F.

12

a r o "

@

F.

12

1 1 1 .

n — i — r

ck -

!

ÎFı

54 ^{l î} 1

j-n

L . R . F.

- m 98EL 12

F.

12

n K

98EL

' KÎ

^{ı ; Tİ FO} 176 s(r.

I 1

: : : L

«1 j [ J- " U P 5 4

I 1

: : : L

1

^'1

4

^—

r—'

i 1- . 1

: : : L

1 1 _{106 3 4}

hakikaten bir kıymet ifade eden ve iyi bir zevk ve işçiliği aksettiren eşy<-ı nümuneleriniıı teşhiri göz önünde tutu- larak seçilmiştir. Her ııe kadar, pek ender ailenin bu ev- lerden birini teşhir edilen şekilde tamamen döşeyebile- ceği kabul edilmişse de bugün ekseri evlerin oda oda dö- şendikleri r.oktai nszarı esas alınmıştır.

İki katlı apartmanların plânları Şekil (...) de göste- rilmiştir. Halk evlerinin plânlanmasmda hâkim olan aile iktisadî ana hatlar üzerinde düşünülmüştür. Bu iki katlı (kota!) apartmanlar da İdeal Ev Sergisinde teşhir edil- mekteydi. Bunların tertibi geçen sene kasımda açılan Âmme Müesseseleri ve Belediye Hizmetleri Sergisinde teşhir olunan evin tertip şeklinin hemen hemen aynısı- dır. Sadece, ebatlar bir miktar değiştirilmiş olup plân şimdi Bailey Raporundaki 3 ayaklık kareler sistemi üze- rinde inşa edilmiştir.

Bu plânlar ilk olarak neşrolunduğu zaman izah edil- diği gibi, katların eşelon formunda tertibi istenmiş ve pencereler bu tip bir tertip nazarı dikkate almarak plân- da yerleştirilmiştir. Her kat kendi müstakil antresine sa- hiptir fakat her çiftin alt katı yandaki diğer çiftin üst katı ile müşterek bir yaklaşma yoluna sahiptir.

Bu plânların tertip şekli her katın kendisine mahsus ve doğrudan doğruya münasebette olduğu bir bahçesi ol- masını ve ayni zamanda yol ve servis kısımlarının mali- yetinin asgariye indirilmesini temin etmektedir.

Birinci kat apartmanının gayri safî alanı 738 ayak kare, net alanı 672 ayak karedir. Zemin katta her iki alan da 30 ayak kare kadar eksiktir. Apartmanlar dört ki- şilik olarak düşünülmüşse de bunlardan biri Olympia'da 15 yaşındaki bri erkek çocukları ile evli bir çifte uygun surette döşenmişti. İkinci kat döşenmeden bırakılmış ve Bailey Raporundakiler de dahil olmak üzere, muhtelif inşaat metod ve malzemelerinin kullanılışını göstermek için tertiplenmiştir.

Colorado Nehrinin Grand Canyon denilen yatağı. Arizona eyaletinde bir Millî Prjrk içinde bu.

lunmaktadır. Burası, Birleşik Amerikanın batısının en süzel yerlerinden biridir.

BİRLEŞİK A M E R İ K A D A M İ L L Î P A R K L A R

Uludağ'ın Millî P?.rk haline getirilmedi için yapılan teşebbüs, ler üzerine Dergimiz. B. Amerika'da bu nevi tesisleri inceleyen bu yazıyı okuyucularına takdim etmektedir!

Memleketimizde, Uludağ, Yamanlardağ, Aband; Erciyaş; K ı - zılcahamam gibi memleketin muhtelif köcelerinde Millî Park te.

sisine yarayacak pek çok yerler vardır. Bunların tesisi halkın is.

tifadesine açılması ve iç turizm bilgisinin yayılmasile kabil olacaktır.

Millî Park tesisi fikri 1870 senesinde halen Yellowstone Millî Parkında bulunan Gibbon ve Firehole nehirlerinin bir- leştiği noktada bir kamp ateşi etrafında doğmuştur. Yarı res- mî Washburn — Langford — Doane keşif heyeti, buradaki gayserler, sıcak su kaynakları ve dere yatakları bölgesinde gezilerini henüz ikmal etmişti. O gece keşif heyetine mensup

A£jE_80?JO) İT. EAIMU'tOlTt)

kCBATEt iMCfS'

' dîor) »YELlOw>TOMt (U7JL) C 1A M D TETO H (IÎ2<?)

•L'ÂSJİH"VOJ:C-*NİC(İTİ<)

, / .-'tfjJHl N AHDOAH

" V / W J CHJS> - kMMOTH CAV$(|<74|)

©CBEAT SMOKY MTS '"*. '"••<10^0)

yukardaki resimde Birleşik Amerika'nın ilk Milli Parkı Yellowstone Parkmdr. herkesin alâkasını çeken bir gayser görülmktedir. Tuhaftır bu gayser muntazam fasılalarla indifa etmektedir.

bir zat, burasının Amerikan halkına bir eğlence ve istira- hat sahası olarak tahsisini teklif etti. Böylelikle 1 Mart 1872 senesinde Birleşik Amerikan'ın ilk Millî Parkı olan Yellows- tone Parkı tesis edildi.

1 Mart 1872'de vazedilen Kanun, adı geçen parktaki ma- den birinkitilerinin, ağaçların, tabiat garabetlerinin ve me- raklı şeylerin oldukları gibi muhafazasını derpiş etmektedir.

Aynı kanun, parkta mevcut yabani hayvanların avlanmasını

ve imhasını yasak etmektedir. İlmî, tarihî alâka ve manzara güzelliği bakımından müstesna olan yerleri zarardan muha- faza etmek gay esile millî parklar ve millî âbideler birer birer vücut bulmuştur. İlk tesis edilen parklar arasmda Mount Rainier, Yosemite, Glacier ve Sequoia parkları vardır. .1916 senesine kadar 16 millî park ve 21 millî âbide meydana gel- miştir.

1872'de kabul edilen kanun gereğince İçişleri Bakanlığı-

Kaliforniya eyaletindeki Yosemite Millî Parkından bir görünüş.

na bağlı olarak park servisi tesis edilmiştir. Bu servisin vazifesi, kanunda mündemiç gayelere tevfikan millî park ve âbide olarak tanınan yerleri muhafaza ve terviç etmektir.

Bu servisin muhtelif işlerle vazifeli muhtelif şubeleri vardır:

Tatbikat şubesi: Her nevi inşaatı tasarlar ve nezaret eder.

Arazi şubesi: Arazi keşifleri yapar ve millî parklar için yeni arazi temin eder.

(Devamı 102 nci sahifede)

AVRUPADA MESKEN PROBLEMİ

Prof. Kemal Ahmet ARU

Bu yazının baş tarafı 11-12/1952 sayısmdadır

D a n i m a r k a :

Danimarkada da, İsveçte olduğu gibi, emeklilere mesken temini hususunda bir kanun vardır. 1935 de Ko- penhag belediyesinin açtığı bir anket, emekli ihtiyarların ekserisinin, fena şartlar içinde ikamet etmekte olduğunu, ödedikleri kiraların, aldıkları tekaüt aylıklarına nazaran yüksek bulunduğunu göstermiştir.

1936 dan 1948 e kadar Kopenhag belediyesinin teşeb- büsleri sayesinde 4300 emekli meskeni inşa edilmiştir. Bu mahalleler siteler halinde, 500-1000 mesken bir arada, şeh- rin muhtelif mmtakalarmda kurulmuş ve her merkezin bir kalifiye hastabakıcısı vardır. Bu kimse, mahallî ida- relerle kiracılar arasmda bir mutavassıt rolü oynar, bil- hassa âcil hastalık vak'alaı-mda yardımları çok büyüktür.

Bu meskenlerde yemek pişirmeyen veya hazırlamak istemiyenlere hazır yemek tevzi edilir. Umumiyetle bu lojmanlar bir ve iki odalıdır. Her blokta, aile bayramla- rını veya altın senei devriyeleri tes'id için merasim salon- ları düşünülmüştür.

Evli ailelerde, eşlerden biri öldüğü zaman, kalan, bir bekâr dairesine geçenek mecburiyetindedir. İhtiyarlarda ölüm mikdarı fazla olduğundan, lojmanların ancak % 25 i çiftler içindir. Kopenhag belediyesi emekli ihtiyarlar için tatbik etmekte olduğu inşaat programı hitam bulduktan sonra, aynı şartlar içinde yaşıyan, kronik hastalıklı, alil, az gelirli emekli olmıyan ihtiyarlar için de, aynı şekilde bir programla meskenler inşa etmeğe karar vermiştir.

»**

F r a n s a :

1939 senesine nazaran Fransada, bugün, inşaat mas- rafları % 1200 artmış, harp içinde kiralar stabilize edil- miş, paranm da devalüasyonu bunu takip etmiş, bu su- retle kiralar, umumi gelirin % 1.5 ne kadar düşmüştür.

Bu durum karşısında, mülk sahiplerinin temin ettikleri gelir, binaların bakım ve tamir masraflarını dahi karşıla- yamaz olmuş ve hususî teşebbüslerin inşaata sermaye yatırmalarına imkân kalmamıştı. Diğer taraftan harp için- de, bir milyondan fazla mesken tahrip olmuş ve Fransa- daki şehircilik ve imar bakanlığının bildirdiği gibi Fran-

sadaki mesken ihtiyacını karşılamak için, ayda (20.000) ev inşa etmek lâzımgeliyordu.

Fransada, diğer memleketlerdeki durumun aksine olarak, geniş halk tabakalarına mesken inşası, Belediye- ler tarafından değil, bu işte mütehassıs H.B.M. (offices publices d'habitations â bon marehe) büroları tarafından deruhte edilmiştir. Bu teşekküller, resmî kararlarla tes- bit edilmiş, muayyen standartlara cevap veren ev inşa eder, bunları kiraya verirler. Bu organizasyonların dü- şük faizle temin ettikleri krediyi, hükümet muvafakatiyle, emekli sandıkları vermektedir.

1947 de kabul edilen bir kanunla H.B.M. teşekkülle- rine, daha müsait kredi şartları kabul edildi; memleket içinde yapılmış olan bu ucuz mesken ofislerine ikraz edi- len sermayelerin amortismanı daha uzun vadelere bağlan- dı. Bu müddet evvelce 40 sene iken bu defaki kanunla 65 seneye çıkarıldı.

Halka kira evleri inşa edecek bu teşekküllerin ödeye- cekleri faizler şöyle hesap edilmektedir:

İlk iki sene faizi: 0 dır.

Üçüncü seneden beşinci seneye kadar faizi: % 1 dir.

Altıncı seneden onuncu seneye kadar faizi % 1.9 dur.

Onuncu seneden 65 inci seneye kadar faizi: %2.9 dur.

(Bu mikdara amortisman da dahildir).

Bu operasyonlarda bir malî muvazene tesis etmek için hükümet tarafuıdan, ucuz meskenlerin azamî kira bedelleri de tesbit edilmiştir. 29 haziran 1949 da kabul edilen bir kanunla, bu evlerin kira bedeli her 6 ayda bir yükselmeğe tâbi tutulacak ve 5 sene zarfında kira bedeli bugünkü duruma nazaran % 100 artmış olacaktır.

İ s v i ç r e :

İsviçrede, 1939 a nazaran hayat % 62 nisbetinde pa- halılaşmış, buna mukabil, inşa masrafları % 100 artmış- tır. Harpten evvelki kiralar, normal gelirin % 20-25 ini teşkil etmekte idi. Resmî kontrol sayesinde, kira mikdar- ları burada da stabilize edilmiş, halbuki harpten sonra, gelir mikdarı % 50 artmış bulunduğundan, kiracılar lehi- ne müsait bir vaziyet hasıl olmuştur. Demek ki burada

da mesken inşaatını teşvik için, devlet, yardım tahsisatı ayırmak mecburiyetinde kalmıştır.

İsviçrede yapı kooperatifleri geniş mikyasta faaliyet göstermektedir.

İsviçre konfederasyonu, bütün kantonlar ve beledi- yeler, mesken inşaatına, maliyet bedelinin % 15-40 arasın- da yardım tahsisatları (subvention) 1ar ayırmışlardır.

Fakir ve dar gelirli halk tabakalarının meskenleri, umumiyetle, kooperatifler tarafından inşa edilmektedir.

Bu cins evlerin satışı mümkün değildir. Kooperatifler, in- şa ettikleri meskenleri, dar gelirli, çok çocuklu ailelere kiralamakla mükelleftirler. Kooperatiflerin kiraları, dai- mî bir şekilde belediyeler tarafından kontrol edilmekte ve kooperatif idare heyetlerinde belediyelerin bir mümes- sili bulunmaktadır. Halen İsviçrede 250 kooperatifin ida- re ettiği 25.000 mesken vardır.

1942-1947 seneleri içinde, İsviçrede 72.000 mesken in- şa edilmiş, bu mikdarm 44.000 i devlet yardımiyle yapıl- mıştır. Bu suretle kira bedelleri hissedilir bir şekilde düşmüş ve hayat pahalılığının da kısmen önüne geçil- miştir.

Harpten evvel senede 1200 İsviçre frangına kiralanan standard bir evin bugünkü kirası 1400-1600 franktır, is- viçrede, bilhassa Zürih belediyesi 45 senedir, mesken in- şasına büyük önem vermiştir. Halen şehrin mesken işine yatırdığı sermaye 34 milyon franktır. Bu mikdarm 7 mil- yonu şehrin kooperatiflere yaptığı ikrazdır. Kalan 27 mil- yonu belediyenin kiralık meskenlerine yatırmış olduğu seımayedir. Senede 1.790.000 frank kira toplandığına na- zaran, bu sermaye %6.6 bir faiz getirdiği görülür.

Belediyenin tayin ettiği kira bedelleri, şehirdeki di- ğer binaların kiralarına nisbetle çok düşüktür. 1947 so- nunda belediyenin Zürih şehrinde 3400 aileyi barındıra- cak evi mevcuttu. Bu mikdar, yeni ilâvelerle her sene artmaktadır. Zürih belediyesi, ayrıca kooperatiflere, be- deli, uzun vade ve düşük faizle ödenen arsalar temin ede- rek, mesken inşaatına, maliyet bedelinin % 94 üne kadar ikrazda bulunmakta, belediyeye, % 10 hisse satın alarak, bu faaliyete bizzat iştirak etmektedir.

Zürihte, 1934 senesine kadar 50 kooperatif 12000 mes- ken inşa etmiş, bu işe 268 milyon frank sarfedilmiştir.

Belediye kendi memurlarının emekli sandığından da bu işe ikrazda bulunmuştur.

Belediye, kooperatiflerin hesaplarını, bir nizamname- ye istinaden her sene kontrol etmektedir.

Belediyenin tayin ettiği bir komisyon, hazırlanan kooperatif projelerinin şehircilik ve mimarî bakımlardan, sağlam konsepsiyonlara dayanmasını temin eder. Dar ge- lirli, çok çocuklu aileler için, sade, rasyonel meskenlerin inşası tasvip edilmektedir. Arazi israf eden, yol tullerini, tesisat şebekesi masraflarını arttıran, villâ şeklindeki

münferid evlere malî yardım yapılması kat'iyetle mene- dilmiştir.

Harp dolayısiyle yükselen maliyet bedelleri, konfe- derasyon, kanton ve belediyeleri bu işlerin malî yükünü taksim etmeğe mecbur etti. Kooperatiflere ikraz şekli şöy- le tesbit edildi.

Arazi kıymeti dahil, maliyet bedelinin:

% 7.5 ini konfederasyon

% 7.5 ni kanton, (faizsiz olarak)

% 30 unu mahallî belediyeler.

Bu suretle inşa masraflarının % 45 i temin edilmiş oluyordu. Lâzım olan mütebaki sermayenin:

% 65 ini % 3.5 faizle birinci ipotek karşılığı Kantonal Bank,

% 29 unu % 1.5 faizle mahallî belediyeler ikinci ipo- tek karşılığı.

% 6 sını da % 3.5 faiz alarak kiracı temin temektedir.

İsviçrede, kooperatiflerin inşa etmekte jiduğu bu si- teler, asrımızın en yeni şehircilik konsepsiyonlarına gö- re yapılmaktadır. Bu resmî yardımlar sayesinde mesken- lerin kültürel seviyeleri çok yükselmiştir; aynı zamanda, şehirlerde, imar bakımından programlı bir şekilde ilerle- mektedir.

Türkiye :

Türkiyede halen mevcut, mesken inşaatını teşvik e- den, 5218 ve 5228 sayılı kanunlar, mesken problemini, memleket mikyasında halleder mahiyette olmayıp, sadece arızî ve muvakkat bir tedbir olarak kabul edilebilir.

Bu kanunların tafsilâtına girmiyeceğiz. Esasları iti- bariyle, vatandaşlara, daha ziyade, bedelini 10 senede ödeyecekleri arsalar temini hususundadır. Bina inşa mas- rafları, yol ve tesisat masrafları karşısında sadece arsa temin etmek bu dâvayı halletmiyeceği tabiidir.

Ayrıca, her sene, mahdut bir kredi de Emlâk Ban- kası eliyle, evi olmıyan vatandaşlara, 20 sene vade ve % 5 faizle dağıtılmaktadır. Bu da memleketin mesken ihtiya- cını karşılamaktan çok uzaktır.

Avrupanm muhtelif memleketlerinde, mesken dâva- sının, resmî ve gayri resmî teşekküller vasıtasiyle, birçok kollardan nasıl ele alındığını, geniş halk tabakalarına ne

•suretle mesken teminine çalıştığını yukarıda izah ettik.

Devletlerin mesken işini, tıpkı bir eğitim işi gibi, esas va- zifeleri meyanmda saydıklarını, şehirlerdeki bu sosyal dâvayı programlı bir şekilde halletmeye çalıştıklarını gör- dük.

1950 senesinde İstanbul şehrinin mesken durumunu tetkik eden komisyonumuz, ihtiyacın ne derece şiddetli, vaziyetin ne kadar vahim olduğunu görmüştü. O zaman yapılan hesaplara göre şehrin derhal temin edilmesi ica- beden 40.000 meskene ihtiyacı vardı.

Mevcut bütün şartlar bizi, mesken buhranını en kısa