Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar

Yapılan literatür taramasında Türkiye’de estetik beğeni, kültür ve estetik eğitimini konu alan çalışmalar şunlardır:

Atalay (2013) “Yüksek Öğrenim Gören Öğrencilerin Estetik Tercihleri” adlı Doktora Tez çalışmasında, yükseköğrenim gören öğrencilerin estetik tercihlerini belirlemeye çalışmıştır. Araştırmanın evrenini Konya ili Selçuk Üniversitesi örneklemini ise Selçuk Üniversitesinden seçkisiz örnekleme yöntemi ile seçilen 8 fakülte ve 2 meslek yüksekokulundan, 1000 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu, Görsel Sanatlar ve Görsel Sanatlar dersiyle ilgili görüşlerini belirlemek için anket, estetik tercihlere göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla beşli likert tipi tutum ölçeği uygulanmıştır. Bulgulara göre, araştırma kapsamına alınan öğrencilerin sanat değeri taşımayan ait görselleri tercih düzeyleri sanat yapıtlarına ait görselleri tercih

düzeylerinden daha yüksek bulunduğu belirlenmiştir. Katılımcıların, estetik kuramlarına ait görsellerden, yansıtmacı estetik kurama ait görselleri birinci derecede, yüksek işlevsel estetik kurama ait görselleri ikinci derecede, yüksek anlatımcı estetik kurama ait görselleri üçüncü derecede, orta biçimci estetik kurama ait görselleri ise en düşük düzeyde tercih etmiş oldukları saptanmıştır. Bütün bu verilerden katılımcıların tercihlerine bakılarak, daha önce alınan sanat eğitiminin, öğrencilerin estetik tercihlerinde etkili olduğu görülmüştür.

Korkmaz (2013) “Resim Sanatında Estetik Değer” başlıklı yüksek lisans tezinde estetik değerin, günlük hayatla kurduğu bağlantı ve bunun sonucunda ortaya çıkan değerden bahsetmektedir. Bu çalışmada resim sanatında estetik değerin belirlenmesini hazırlayan temeller üzerinde durulmuş ve estetik değer kavramının sanatta ve resim sanatında nelere bağlı olarak ortaya çıktığı araştırılmıştır. Tarihsel süreç göz önünde bulundurularak estetikte değer kavramı gelişim aşamalarına göre açıklanmıştır. Araştırmada betimsel analiz ve literatür tarama metotları kullanılmıştır.

Mamur’un (2012a) “The Effect of Modern Visual Culture on Children’s Drawings” (Modern Görsel Kültürün Çocukların Çizimleri Üzerindeki Etkisi) adlı çalışmasının amacı, çocukların çizdikleri resimlerin incelenmesiyle görsel kültürün çocuklar tarafından nasıl kavradığını araştırmaktır. Çocukları etkisi altına alan görsel medya unsurlarını belirtmek, çocukların çizdikleri resimlerin türünün ve onları etkileyen görsel medya elemanları hakkında duygusal ve düşünsel tepkilerin ne olduğunu öğrenmek için 7-12 yaş aralığındaki çocuklar gözlenmiştir. Araştırmanın sonuçlarında çocukların bilgisayar ve televizyonda görülen dijital resimleri kendi çizdikleri resimlerinde daha çok kullandıkları görülmüştür.

Gökay, Adar ve Deveci’nin (2010) “İlköğretim 1. Kademe Öğretim Seviyesinde Öğrencilerin Sanata Bakış Açıları” adlı bildirisinde ilköğretim öğrencilerinin sanat, resim yapma, sanata değer biçme konuları ve sanat eğitimine karşı tutumları araştırılmıştır. Araştırmada nicel ve nitel araştırma yöntemleri kullanılarak öğrencilerin sanat konusunda nasıl bir perspektife sahip oldukları araştırma yapılan okullar bazında öğrenilmeye çalışılmıştır. Çalışmada, öğrencilerin

beğenilerini kendilerine özgü olarak değiştirebilmelerinin en önemli yolu, farklı alanlarda ortaya konulan sanat eserlerini, görsel nesneleri onlara okul çağında gösterip bunlar arasındaki farkı algılamalarını sağlamak olduğu sonucuna varılmış, bununla ilgili öğretmenlerin bilinçli olması gerekliliği vurgulanmıştır.

Erişti’nin (2010) İlköğretim Öğrencilerinin Resimsel Anlatımlarında Popüler Kültür Algısı (Norveç Çok Kültürlü Fjell İlköğretim Okulu Örneği) adlı makalesinin amacı, ilköğretim öğrencilerinin resimlerindeki çizimlerine ve resimlerini açıklamaya yönelik yazılı anlatımlarına dayalı sanatsal ifadelerinde popüler kültürün etkilerini araştırmaktır. Bu amaç kapsamında araştırmada popüler kültür ürünleri veya simgeleri, öğrencilerin çevrelerine, okul ve evlerindeki günlük yaşamlarına, birbirleri ile olan sosyal etkileşimlerine ve çevrelerindeki ritüellere dayalı olarak incelenmiştir. 10-13 yaş aralığındaki öğrenciler üzerinde gerçekleştirilen bu çalışmada resimler üzerinde yazılı görüşler alınarak veriler betimsel analiz yoluyla çözümlenmiştir. Öğrencilerin büyük çoğunluğunun resimsel anlatımlarında popüler kültürün etkilerinin görüldüğü ve popüler kültür imajlarının onlar için en favori imajlar olduğu sonucuna varılmıştır.

Davun’un (2009) “Okul Öncesi Dönemde Etkinliklerle Desteklenmiş Sanat Eğitiminin Çocukların Estetik Beğeni Düzeylerine Etkisi” (Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu Örneği) adlı doktora tezinin amacı, okul öncesi dönemde etkinliklerle desteklenmiş sanat eğitiminin çocukların estetik beğeni düzeylerine etkisinin belirlenmesidir. Ayrıca çocukların estetik beğeni düzeylerine etki ettiği varsayılan cinsiyet düzey değişkenleri de incelenmiştir. Geliştirilen okul öncesi görsel sanat eğitimi etkinlikleri değerlendirilmiştir. Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumuna bağlı Çocuk Yuvasına devam eden 60-72 ay çocuklarının oluşturduğu evren ile 11 kız ve 18 erkek 29 öğrenciden oluşan örneklem üzerinde araştırma yapılmıştır. SHÇEK A Çocuk Yuvasında ikamet eden 16 çocuk deney grubuna ve SHÇEK B Çocuk Yuvasında ikamet eden 13 çocuk ise kontrol grubuna dahil edilmiştir. Araştırma kapsamında, deney grubuna, haftada bir gün Görsel Sanat Eğitimi Etkinlikleri uygulamalı olarak verilmiş, kontrol grubunda ise geleneksel yöntemle ders işlenmiştir. Deney ve kontrol grubuna dahil çocukların estetik beğeni

düzeylerini ölçmek için ön test, son test ve kalıcılık testinde, Taylor-Helmstadler Çift Karşılaştırmalı Estetik Yargı Ölçeği kullanılmış, sonuçlar değerlendirilmiştir.

Gökay (2004), “Modanın Görsel Kültür ve Sanat Eğitimindeki Yeri” adlı makalesinde görsel dili güçlü olan modanın sürekli değişim gösteren yapısı ile görsel kültürü yansıttığını ifade etmektedir. Bu nedenle araştırmada moda kavramıyla insanlara aktarılan görsel etkilerin ve estetik beğenilerin neler olduğu, ulaşılmak istenen görsel kültür değerlerinin modayla uygulamaya nasıl yansıtılabileceği ilköğretim 7.sınıf öğrencileri seviyesinde araştırılmıştır. Bu öğrencilerin moda ile ilişkileri ve estetik beğenilerindeki değişimler üzerine incelemeler yapılmıştır. Sonuç olarak insanlar yaşadığı tarihsel ve sosyal çevre ile edindiği davranışları sanatsal görüşlerinde de hissetmektedirler. Bu nedenle çalışmada, öğrencilerin kendi yaşadıkları çevre ile sanat arasında bağıntı kurabilmeleri için müfredat programlarının değişim sürecine uygun genişletilmesi gerektiği sonucuna varılmaktadır.

Gökay ve Demir (2006), “Farklı Eğitim Düzeylerinde Estetik Beğeni Üzerine Bir Araştırma” adlı çalışmalarında, farklı eğitim düzeylerinde bulunan bireylerin öğrenimleri sırasında almış oldukları Resim-iş dersleri estetik beğeni düzeylerine ne kadar etki yapmıştır? Resim-İş derslerinde estetik eğitimin ve öğretimin gerçekleştirilmesi sonucunda öğrencilerin estetik beğeni düzeylerinde olumlu yönde bir gelişim gözlenebilir mi? sorularını araştırmıştır. Araştırmanın sonunda eğitimin estetik beğeni düzeyinde değişikliklere neden olduğu fakat estetik beğeninin daha çok popüler kültür etkisinde kaldığı belirlenmiştir. Estetik beğeni düzeyinin niteliğinin artırılması ve hayattan daha fazla haz alınabilmesi için estetik eğitimin gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Okan’ın (2002) “Estetiğin Felsefedeki ve Disipline Dayalı Sanat Eğitimi İçindeki Yeri” adlı yüksek lisans tezinin amacı, ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerine estetik duyarlılık kazandırmada resim iş dersinin kullanılması ve getirdiği sonuçların değerlendirilmesidir. Görsel Sanatlar dersinde estetik disiplininin kullanılması ve bunu disipline dayalı sanat eğitimi yöntemi içerisinde uygulanması gerekliliği saptanmıştır. Sanat ve estetik, estetiğin sanat eğitimindeki önemi, estetiğin

bilim ve felsefe içindeki yeri gibi konu başlıkları altında literatür taraması yapılmış ve örnekler sunulmuştur.